1-3. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni Jehova obolore?

 WUORO moro dwaro puonjo nyathine wach moro maduong’. Odwaro ni ochop e chunye. Ang’o monyalo timo mondo ochop e chuny nyathine? Be onego ogar e nyim nyathino ka orogone? Koso nyalo bedo maber ka oguom kendo owuo gi nyathino e yo mang’won? Kuom adier, wuoro mariek kendo mobolore biro yiero wuoyo gi nyathine e yo mamuol.

² Jehova to en Wuoro machalo nade? Be en wuoro ma jasunga kendo mager koso mobolore kendo mamuol? Jehova ong’eyo weche duto kendo oriek e yore duto. Donge kinde mang’eny joma riek ok hiny bedo joma obolore? To mano luwore gi gima Muma wacho ni “ng’eyo kelo sunga.” (1 Jo-Korintho 3:19; 8:1) Kata kamano, kata obedo ni ‘oriek,’ Jehova en Nyasaye ma obolore. (Ayub 9:4) Mano ok nyis ni koro Nyasaye onge gi teko kata duong’, en mana ni oonge gi sunga. Ang’o momiyo mano en kamano?

³ Jehova ler. Omiyo, sunga, ma en kido ma ok winjre gi ler, ok yudre kuome. (Mariko 7:20-22) E wi mano, ne bende gima Jeremia nowacho ne Jehova: “An gadier ni ibiro parogi, kendo ibiro kulori mondo ikonya.” a (Yuagruok 3:20) Parie wachno! Jehova, ma en Jaloch e wi gik moko duto ne oikore ‘kulore’ kata guom mi obed marom gi Jeremia mondo owinj gima dhano morem kaka Jeremia wachone. (Zaburi 113:7) Ee, Jehova obolore. Kata kamano, bolruok ma Nyasaye nyiso oriwo  gik mage? To ere kaka bolruok otudore gi rieko? To ang’o momiyo dwarore ni wang’e mano?

4, 5. (a) Bolruok en ang’o, inyise e yo mane, to ang’o momiyo ok onego wakaw ni ng’ama nigi kidono en ng’ama luor? (b) Ere kaka Jehova nonyiso kido mar bolruok kuom kaka ne otimo ne Daudi, to ere kaka bedo ni Jehova bolore konyowa?

⁴ Ng’at ma obolore en ng’ama nigi paro mowinjore, oonge ng’ayi kata sunga. Bolruok en kido manie chuny. Ng’at mobolore muol, hore, kendo ok okal tong’. (Jo-Galatia 5:22, 23) Kata kamano, ng’ato ok onego opar ngang’ ni kidogo nyiso ni ng’ato nyap kata ni oluor. Kido mabeyogi ok tuomre gi mirima makare mar Jehova kata gi kaka samoro otiyo gi tekone mondo oketh joma richo. Kar mano, bolruok kod ng’wono mar Jehova nyiso tekone, kendo nyiso ni en gi ritruok. (Isaya 42:14) Ere kaka bolruok otudore gi rieko? Buk moro malero Muma wacho niya: ‘Bolruok e mise mar rieko duto kendo oonge ng’awruok moro amora.’ Omiyo, rieko madier ok nyal pogore gi bolruok. Ere kaka bolruok mar Jehova konyowa?

 ⁵ Ruoth Daudi nower ne Jehova kama: “Imiya okumbani mar warruok, lweti ma korachwich e ma sira, kendo bolruokni miya duong’.” (Zaburi 18:35) Ne chalo ka gima Jehova kulore odiechieng’ kodiechieng’ mondo orit dhano morem kaka Daudi. Daudi nong’eyo ni mondo orese kendo bang’e oyud nyadhi e okang’ moro mobed ruoth, ne nyaka Jehova bolre e yo ma kamano. Kuom adier, be nitie ng’ato kuomwa ma nyalo bedo gi geno mar yudo resruok ka dine bed ni Jehova ok obolore mondo otudre kodwa mana kaka Wuoro mang’won kendo ma jahera timo ne nyithinde?

6, 7. (a) Ang’o momiyo Muma ok wach ngang’ ni Jehova en ng’ama ong’eyo tong’ mare? (b) Nitie tudruok mane e kind muolo kod rieko, to en ng’ano ma ketonwa ranyisi maber chuth e wachni?

⁶ Nitie pogruok e kind bedo ng’ama obolore kod bedo ng’ama ong’eyo tong’ mare. Bedo ng’ama ong’eyo tong’ mare en gima ber ahinya kuom jotich Nyasaye. Mana kaka bolruok en kido ma nyiso rieko, ng’eyo tong’ bende nyiso rieko. Kuom ranyisi, Ngeche 11:2 wacho kama: “Rieko ni kod jo ma obolore.” Kata kamano, Muma ok wach ngang’ ni Jehova ong’eyo tong’ mare. Ang’o momiyo? Nikech sama Muma wuoyo e wi ng’at mong’eyo tong’ mare, tiende en ni ng’atno ong’eyo kama nyalone oremie kata ogikie. Nyasaye Manyalo Duto ok orem e yo moro amora ma didwar ni oket tong’ moro amora mak mana tong’ moketo owuon mondo omakre gi chikene makare. (Mariko 10:27; Tito 1:2) E wi mano, bedo ni en Jal Mamalo Chutho, ok en e bwo ng’ato ang’ata. Nikech mano, ok wanyal wacho ni Jehova ong’eyo tong’ mare kata kama nyalone ogikie.

⁷ Kata kamano, Jehova obolore kendo omuol. Opuonjo jotichne ni muolo en kido ma dwarore mondo ng’ato obed mariek. Wachne wuoyo kuom muolo mabiro nikech “bedo gi rieko.” b (Jakobo 3:13) Ne ane ranyisi ma Jehova oketonwa e wachni.

8-10. (a) Ang’o momiyo en gima ber ni Jehova pogo ne jotichne migepene kendo oikore chikonegi ite? (b) Ere kaka Nyasaye Manyalo Duto osenyiso bolruok e yo ma otudorego gi malaikene?

⁸ Yo machielo maber ma wanenoe bolruok mar Jehova en ni oyie pogo ne ji migepene kendo ochikonegi ite. Mano en gima kawowa gi wuoro ahinya nikech Jehova ok orem e yo moro amora ma dodwar ni ng’ato okonye kata ong’adne rieko. (Isaya 40:13, 14; Jo-Rumi 11:34, 35) Kata kamano, Muma nyisowa nyadinwoya ni Jehova bolore e yo ma kamano.

⁹ Kuom ranyisi, ne ane gima ne otimore e ngima Ibrahim. Welo adek ne olime kendo Ibrahim ne oluongo achiel kuomgi ni “Jehova.” Ne oluonge kamano nikech kata obedo ni welogo ne gin malaike, malaika achielno ne obiro e nying Jehova kendo ne otimo gik moko e lo Jehova. Sama ne malaikano wuoyo kata timo gimoro, ne en ka gima Jehova e ma wuoyo kata kawo okang’. Kokalo kuom malaikano, Jehova nonyiso Ibrahim ni “nitie ywak mang’eny nikech richo madongo ma Jo-Sodom gi Jo-Gomora osetimo.” Jehova nowacho niya: “Omiyo, abiro lor mondo ane ka ywak ma asewinjono en adier, nimar nyaka ang’e adiera e wi wachno.” (Chakruok 18:3, 20, 21) En adier ni Jehova ne ok wach ni en kaka Nyasaye Manyalo Duto ne odhi ‘lor’ owuon mondo obi e piny. Kar mano, ne ochako ooro malaike mamoko mondo obi e loye. (Chakruok 19:1) Nikech ang’o? Donge Jehova, Nyasaye ma neno gik moko duto ne nyalo ‘neno’ owuon gik ma ne timore e alworago? Onge kiawa ni ne onyalo neno. Kata kamano, Jehova ne obolore ma omiyo malaike migawo mar dhi limo Lut kod joode, kendo mondo ginon chal ma ne nitie Sodom.

¹⁰ E wi mano, Jehova en Nyasaye ma oikore chiko ite ne joge. Kinde moro, Jehova ne omiyo malaikene thuolo mar chiwo paro e wi kaka ne ginyalo tieko ruoth moro marach  miluongo ni Ahab. Jehova ne nigi rieko mar loyo wachno owuon. Kata kamano, ne oyie gi paro ma malaika moro nochiwo mi omiyo malaikano migawo mar timo kaka nowacho. (1 Ruodhi 22:19-22) Donge mano nyiso bolruok e okang’ mamalo?

11, 12. Ere kaka Ibrahim nong’eyo ni Jehova bolore e okang’ malach?

¹¹ Jehova oikore kata mana chiko ite ne dhano morem ma dwaro nyise chandruoge ma gin-go. Kuom ranyisi, ka ne Jehova okwongo nyiso Ibrahim ni ne odwaro ketho Sodom gi Gomora, chuny Ibrahim ne ochandore ahinya. Ibrahim ne owacho kama: “Ok inyal timo gima kamano ngang’. Be Jang’ad Bura mar piny ngima ditim gima ok ni kare?” Ne openjo kabe Jehova ne nyalo weyo ma ok oketho dalano kapo ni ji 50 makare ne nyalo yudore. Jehova ne oyie ni mano ne nyalore. Kata kamano, Ibrahim ne onwoyo penjono ka odwoko kwanno nyaka ji 45, 40, kamano kamano. Kata obedo ni Jehova ne ohoyo chuny Ibrahim, Ibrahim nodhi mana nyime dwoko kwanno piny nyaka ne ochopo ji apar. Nyalo bedo ni Ibrahim ne pok ong’eyo maber kaka Jehova ng’won. Bed ni ne en kamano kata ooyo, Jehova ne ohore kendo ne obolore komiyo Ibrahim ma ne en osiepne kendo jatichne thuolo mar wacho gik ma ne chando chunye.​—Chakruok 18:23-33.

¹² Gin ji adi mariek kendo mosomo ma dihore mos kendo chiko itgi ne ng’at man piny ahinya moloyogi? c Mopogore gi dhano, Nyasachwa ne ohore mos ahinya kendo ne onyiso bolruok e okang’ mamalo. E mbakano, Ibrahim nofwenyo ni Jehova “iye ok wang’ piyo.” (Wuok 34:6) Nikech nyalo bedo ni Ibrahim ne ong’eyo ni oonge gi ratiro mar penjo Nyasaye Mamalo Chutho gima otimo, ne osayo Jehova nyadiriyo niya: “A Jehova, akwayi ni kik iyi wang’ koda.” (Chakruok  18:30, 32) Jehova ne iye ok owang’. To mano kaka Jehova muol nikech ‘oriek’ gadier!

13. E i Muma, ‘tur’ tiende en ang’o, to ang’o momiyo en gima owinjore wacho ni Jehova en ng’at ma kamano?

¹³ Bolruok mar Jehova nenore e kido moro ma jaber; en ng’at moikore timo lokruok. Thoth dhano morem onge kidoni. Jehova ok oikore mana chiko ite ne chuechne, to bende oikore timo lokruok kapo ni mano ok tuomre gi chikene makare. Wach motigo ni ‘tur’ e i Muma tiende en “bedo ng’at moikore timo lokruok.” Kidoni bende en achiel kuom kido madongo ma nyiso rieko mar Nyasaye. Jakobo 3:17 wacho kama: ‘Rieko moa malo tur.’ Jehova Nyasaye mariek e yore duto tur e yo mane? Yo achiel en ni oikore timo lokruok ma dwarore. Ng’e ni nying Nyasaye owuon puonjowa ni en Nyasaye ma bedo gima odwaro mondo ochop dwache. (Wuok 3:14) Donge mano nyiso ni Nyasaye oikore timo lokruok ma dwarore?

14, 15. Fweny ma ne Ezekiel oneno mar gach Jehova puonjowa ang’o e wi riwruok mar Jehova manie polo, to ere kaka opogore gi riwruoge mag dhano?

¹⁴ Nitiere wach moro e i Muma ma konyowa ng’eyo kaka Jehova oikore timo lokruok. Janabi Ezekiel noneno fweny ma nyiso riwruok mar Jehova manie polo moting’o chuech mag roho. Noneno gari ma rang’ongo ma kinde duto ringo kaka Jehova chiko. Gimiwuoro en kaka garino ne ringo. Tiende garino ne nigi bethe ang’wen mopong’ gi wenge ma ne nyalo neno kamoro amora. Tielogo ne nyalo loko ng’wech kendo gichom kamachielo ma ok gichung’. Kendo gari ma rabetno ne ok yul ka geche molos gi dhano. Garino ne nyalo ringo matek mana kaka mil polo, to e ng’wejno ne onyalo go kona mobar koracham kata korachwich ma ok ochung’! (Ezekiel 1:1, 14-28) Ee, mana kaka Jaloch Manyalo Duto oikore timo lokruok e kaka riwruok mare bende oikore timo lokruok ma dwarore mondo onyagre gi chal mantie kendo ochop dwaro masiko lokore mag jotich Nyasaye.

 ¹⁵ Dhano nyalo mana temo e okang’ matin luwo ranyisi mar Nyasaye mar bedo ng’at moikore timo lokruok. Kata kamano, kinde mang’eny dhano kod riwruogegi ok oikore timo lokruok. Kar mano, girido chik kata obedo ni chal moro olokore. Kuom ranyisi, meli kata gach reru nyalo bedo gima rang’ongo ma kawo ji gi wuoro. Kata kamano, kapo ni gin e ng’wech to gimoro otimore apoya e wang’ yorgi, ang’o ma timore? Kaw ane ranyisi mar gach reru. Kapo ni gimoro nie reru to gach reru biro, garino ok nyal lokore ngang’. Bende, ok onyal chung’ dichiel. Ka omak brek mar gach reru moting’ore mapek, obiro chung’ mana bang’ ringo kilomita ariyo kama! E yo ma kamano bende, meli maduong’ nyalo ringo kilomita aboro bang’ simo injin. Kata kapo ni oket gia mar dok chien, melino biro ringo ka dhi nyime kilomita ma dirom ariyo eka ochak dok chien! Mano e kaka riwruoge mag dhano chalo. Timo lokruok peknegi ahinya. Nikech sunga, kinde mang’eny dhano tamore timo lokruok sama chal moro dwaro ni otim lokruok. Kidono osegoyo kembe piny kendo osemiyo olok sirkande moko. (Ngeche 16:18) To mano kaka wamor ni Jehova kod riwruokne ok chal kamano kata matin!

16. Ere kaka Jehova ne onyiso ni oikore timo lokruok e yo ma ne otimonego Lut ka ne pok oketho Sodom gi Gomora?

¹⁶ We wawuo ane kendo e wi Sodom gi Gomora. Malaike mag Jehova ne onyiso Lut gi joode moriere niya: “Ringuru e gode.” Kata kamano, Lut ne ok dwar timo kamano. Ne osayo Jehova niya: “Yaye Jehova, akwayi ni kik wadhi kuno!” Nikech noparo ni ne odhi tho kodhi e gode, Lut ne okwayo ni mondo oyiene kaachiel gi joode gidhi Zoar ma ne ni machiegni. Noyudo Jehova oseng’ado mar ketho dalano. E wi mano, onge gimomiyo Lut ne onego obed maluor. Donge Jehova ne nyalo rito Lut kata mana ka en e gode? Kata kamano, Jehova notimo lokruok mi owinjo kwayo mar Lut. Malaika ne  oko ne Lut niya: “Ayie gi kwayonino omiyo, ok abi ketho taon midwaro ringoeno.” (Chakruok 19:17-22) Donge mano nyiso ni Jehova en Nyasaye moikore timo lokruok?

17, 18. Ere kaka Jehova nonyiso ni oikore timo lokruok e yo ma ne okechogo Jo-Nineve?

¹⁷ Kinde duto Jehova nyiso ng’wono kendo timo makare ne jogo moloko chunygi gadier. Ne ane gima ne otimore ka ne oor janabi Jona odhi e dala mar Nineve kama ne oting’o joma richo kod jomahundu. Ka ne Jona wuotho e ndeche dalano, ote machuok ma nowacho ne ji ne en ni: Dala maduong’no ne idhi kethi bang’ ndalo 40. Kata kamano, weche ne olokore. Jo-Nineve ne oloko chunygi!​—Jona, sula mar 3.

¹⁸ Wanyalo puonjore wach moro kuom pimo kaka Jehova ne okawo lokruogno kod kaka Jona ne oneno lokruogno. E kindeni, Jehova ne otimo lokruok mobedo Jal ma we ne ji richogi kar bedo “jalweny ma ratego.” d (Wuok 15:3) Komachielo, Jona ne otamore tur kendo ne ok onyiso ng’wono. Kar luwo ranyisi mar Jehova mar bedo ng’ama oikore timo lokruok, ne obedo kaka gach reru kata meli ma wasewuoyo kuomgi motelo. Nikech nosenyisogi ni idhi kethgi, nodwaro ni okethgi! Kata kamano, Jehova ne ohore mos e puonjo janabine ma ne onge horuok puonj moro maduong’ e wi bedo ng’ama tur kendo ma nyiso ng’wono.​—Jona, sula mar 4.

19. (a) Ang’o momiyo wan gadier ni Jehova ok nyal kwayowa mondo watim gik moloyo nyalowa? (b) Ere kaka Ngeche 19:17 nyiso ni Jehova en Ruoth ‘maber kendo mamuol’ ma bende bolore e okang’ mamalo?

¹⁹ Mogik, Jehova ok ridnwa ahinya kuom gik modwaro kuomwa. Ruoth Daudi ne owacho kama: “Ong’eyo kaka ochueyowa, ong’eyo maler ni wan mana buru.” (Zaburi 103:14) Jehova ong’eyo remwa kod nyawowa moloyo kata  mana wan wawegi. Onge kinde moro amoro modwaro ni watim gima ok wanyal. Muma wuoyo e wi ruodhi “mabeyo ma tiyonegi yot” kod ruodhi “ma tijgi tek.” (1 Petro 2:18) Jehova en Jatelo machalo nade? Ne ane gima Ngeche 19:17 wacho: “Ng’at ma kecho jachan holo Jehova.” Ruoth maber kendo ma ok rid chik ahinya e ma nyalo neno moro ka moro kuom tim ng’wono ma otim ne jochan. Moloyo mano, ndikono nyiso ni Jachuech piny gi polo, neno ka gima en gi gop ng’at matimo ne jomoko ng’wono! Ma en bolruok madier.

20. Ang’o momiyo wan gadier ni Jehova winjo kendo dwoko lamo magwa?

²⁰ Kata gie kindegi, Jehova muol kendo ong’eyo rem mag joge. Sama walemo ka wan gi yie, owinjowa. Kata obedo ni ok oor malaike mondo owuo kodwa, ok onego wapar ni ok odwok lemowa. Ka ne jaote Paulo onyiso Jokristo wetene mondo ‘gisik ka gilamone’ mondo ogole e od tuech, nomedo wacho niya: “Mondo aduog iru mapiyo kaka nyalore.” (Jo-Hibrania 13:18, 19) Omiyo, lamowa nyalo miyo Jehova otim gima ok dine otimo!​—Jakobo 5:16.

21. En paro mane ma ok onego wabedgo ngang’ e wi bolruok mar Jehova, to ang’o monego omorwa gi kidono?

²¹ Gima nyaka wang’e en ni kata obedo ni Jehova nyiso  bolruok e yore mopogore opogore kaka bedo mang’won, bedo moikore winjo jotichne, horuok, kendo bedo ng’at moikore timo lokruok ok nyis ni Jehova mbeko chikene makare. Jopuonj dinde ma luongore ni Jokristo paro ni sama gimbeko chike Jehova matayo timbe mabeyo kendo giwacho mana weche ma moro kuethgi, gibedo joma timo lokruok ma dwarore. (2 Timotheo 4:3) Kata kamano, kit dhano mar mbeko chik mondo weche obednegi mayot opogore ahinya gi kido mar Jehova mar bedo moikore timo lokruok ma dwarore. Jehova ler; ok onyal ngang’ duwo chikene makare. (Tim Jo-Lawi 11:44) Omiyo, we waher kit Jehova mar timo lokruok ma dwarore nikech kidono nyiso ni en Nyasaye ma bolore. Donge ihum nono ng’eyo ni Jehova Nyasaye ma enie Ng’at mariek mogik e piny gi polo pod obolore e okang’ malach kamano? To mano kaka wamor ahinya sudo machiegni gi Nyasaye ma wuon teko duto, ma bende en Nyasaye mamuol, ma hore, kendo moikore timo lokruok ma dwarore!