1-3. Skąd mamy pewność, że Jehowa jest pokorny?

OJCIEC chce nauczyć dziecko czegoś ważnego. Pragnie trafić mu do serca. Jak to zrobi? Czy stanie nad nim i przemówi ostrym tonem? Czy raczej przykucnie i odezwie się życzliwie i spokojnie? Mądry, pokorny ojciec z pewnością wybierze łagodne podejście.

² Jakim Ojcem jest Jehowa? Wyniosłym czy pokornym, surowym czy łagodnym? Bez wątpienia jest wszechwiedzący i wszechmądry. Ale chyba zauważyliśmy, że u ludzi wiedza czy inteligencja rzadko idą w parze z pokorą. Jak mówi Biblia, „wiedza nadyma” (1 Koryntian 3:19; 8:1). Tymczasem Jehowa, ‛mądry sercem’, odznacza się jednocześnie pokorą (Hioba 9:4). Przymiot ten nie ujmuje Mu pozycji ani chwały, wskazuje tylko, że nie ma w Nim cienia wyniosłości. Dlaczego tak mówimy?

³ Jehowa jest święty. Dlatego wyniosłość — cecha, która kala — musi być Mu obca (Marka 7:20-22). Posłuchajmy, jak zwrócił się do Niego prorok Jeremiasz: „Dusza twoja [to znaczy sam Jehowa] niezawodnie będzie pamiętać i nisko się nade mną pochyli” (Lamentacje 3:20). * Pomyślmy: Jehowa, Wszechwładny Pan całego wszechświata, był gotów ‛pochylić się’, czyli zniżyć do poziomu niedoskonałego Jeremiasza i życzliwie poświęcić mu uwagę (Psalm 113:7). Jehowa naprawdę okazuje pokorę. Ale czym jest  ten przymiot Boży? Jaki ma związek z mądrością? I czemu jest dla nas tak ważny?

4, 5. (a) Czym jest pokora, w czym się przejawia i dlaczego nie należy jej kojarzyć ze słabością ani niepewnością? (b) Jak Jehowa okazywał pokorę wobec Dawida i jakie znaczenie ma ten przymiot Boży dla nas?

⁴ Pokora w znaczeniu biblijnym to uniżenie umysłu, brak wyniosłości i pychy. To właściwość serca, widoczna w takich cechach, jak łagodność, cierpliwość i rozsądek (Galatów 5:22, 23). Tych przymiotów Boga nie należy kojarzyć ze słabością ani niepewnością. Nie oznaczają one, że Bóg nie może wyrazić słusznego gniewu czy użyć niszczycielskiej mocy. Przejawiając pokorę i łagodność, Jehowa dowodzi ogromnej siły — doskonałej zdolności panowania nad sobą (Izajasza 42:14). A co wspólnego ma pokora z mądrością? W pewnym słowniku biblijnym powiedziano: „Pokora to przede wszystkim (...) zabieganie o dobro drugich, to podstawa wszelkiej mądrości”. Nie może więc być prawdziwej  mądrości bez pokory. A jaki pożytek my odnosimy z pokory Jehowy?

⁵ Król Dawid śpiewał Jehowie: „Dasz mi swą tarczę wybawienia i wesprze mnie twa prawica, a pokora twoja uczyni mnie wielkim” (Psalm 18:35). Jehowa zniżył się, by dzień po dniu chronić i wspierać tego zwykłego, niedoskonałego człowieka. Dawid zdawał sobie sprawę, że może ocaleć — a w końcu zostać nawet wielkim królem — tylko dzięki gotowości Jehowy do okazywania pokory. Któż z nas żywiłby jakąkolwiek nadzieję na wybawienie, gdyby nie pokora Jehowy, który niejako schyla się ku nam niczym łagodny, kochający Ojciec?

6, 7. (a) Dlaczego Biblia nie przypisuje Jehowie skromności? (b) Jaki związek zachodzi między łagodnością a mądrością i kto jest w tej dziedzinie najlepszym przykładem?

⁶ Co ciekawe, według Biblii istnieje różnica między pokorą a skromnością. Ta druga jest wspaniałym przymiotem, który powinni pielęgnować ludzie wierni Bogu. I podobnie jak pokora, ma związek z mądrością. Na przykład w Księdze Przysłów 11:2 czytamy: „Mądrość jest u skromnych”. Jednakże Biblia nigdy nie przypisuje skromności Jehowie. Dlaczego? W sensie biblijnym oznacza ona uświadamianie sobie własnych ograniczeń. A Wszechmocny nie ma przecież żadnych ograniczeń, chyba że sam je na siebie nakłada ze względu na swe wzniosłe zasady (Marka 10:27; Tytusa 1:2). Poza tym jako Najwyższy, nie jest nikomu poddany. Tak więc pojęcia skromności po prostu nie można odnieść do Jehowy.

⁷ Ale Jehowa jest pokorny i łagodny. Uczy swych sług, że łagodność nieodłącznie towarzyszy prawdziwej mądrości. W swym Słowie zwraca uwagę na „łagodność właściwą mądrości” (Jakuba 3:13). * Zobaczmy, jaki daje pod tym względem przykład.

8-10. (a) Dlaczego to takie niezwykłe, że Jehowa chętnie powierza odpowiedzialne zadania innym oraz ich wysłuchuje? (b) Jak o pokorze Wszechmocnego świadczy Jego stosunek do aniołów?

⁸ Jehowa daje wspaniały dowód pokory tym, że chętnie powierza odpowiedzialne zadania innym i że chętnie ich wysłuchuje. To naprawdę zdumiewające, bo przecież nie potrzebuje niczyjej rady ani pomocy (Izajasza 40:13, 14; Rzymian 11:34, 35). A jednak w Biblii wiele razy opisano takie sytuacje, uwypuklające Jego pokorę.

⁹ Rozważmy pewne niezwykłe wydarzenie z życia Abrahama. Patriarcha ten gościł trzy osoby. Do jednej z nich zwracał się jak do Jehowy. W rzeczywistości miał do czynienia z aniołami, ale jeden przybył i działał w imieniu Boga. Kiedy coś mówił lub czynił, reprezentował samego Jehowę. Za jego pośrednictwem Bóg wyjaśnił Abrahamowi, że usłyszał głośny „krzyk skargi na Sodomę i Gomorę”. Oświadczył: „Jestem całkowicie zdecydowany zstąpić, żeby zobaczyć, czy we wszystkim postępują tak, jak głosi dobiegający do mnie krzyk z tego powodu, a jeśli nie, to mogę się o tym dowiedzieć” (Rodzaju 18:3, 20, 21). Wypowiedź ta nie znaczyła oczywiście, że Wszechmocny zamierzał osobiście „zstąpić” na ziemię. Znowu wysłał aniołów jako swych przedstawicieli (Rodzaju 19:1). Dlaczego? Czy wszystkowidzący Jehowa nie mógł sam się zorientować w sytuacji? Niewątpliwie mógł. On jednak pokornie zlecił to aniołom, którzy zbadali fakty i odwiedzili w Sodomie Lota z rodziną.

¹⁰ Jehowa ponadto wysłuchuje innych. Przy pewnej okazji zapytał aniołów, jakim sposobem doprowadziliby do upadku niegodziwego króla Achaba. W gruncie rzeczy nie potrzebował rady. Niemniej przystał na propozycję jednego  z aniołów i polecił mu podjąć odpowiednie działania (1 Królów 22:19-22). Czy to nie świadczy o pokorze?

11, 12. Jak o pokorze Jehowy przekonał się Abraham?

¹¹ Jehowa gotów jest słuchać nawet niedoskonałych ludzi, którzy się czymś niepokoją i chcą Mu o tym powiedzieć. Kiedy na przykład powiadomił Abrahama, że zamierza zniszczyć Sodomę i Gomorę, wierny patriarcha był zaskoczony. „Jest to u ciebie nie do pomyślenia” — rzekł. I dodał: „Czyż Sędzia całej ziemi nie miałby uczynić tego, co słuszne?” Zapytał Jehowę, czy nie oszczędzi tych miast, jeśli znajdzie się w nich 50 prawych. Jehowa obiecał to zrobić. Ale Abraham na tym nie poprzestał; zaczął obniżać liczbę prawych — najpierw do 45, potem do 40 i tak dalej. Pomimo zapewnień Jehowy nie skończył pytać, aż doszedł do dziesięciu. Chyba nie w pełni pojmował, jak bardzo miłosierny jest Jehowa. Tak czy inaczej, Bóg cierpliwie i pokornie pozwolił swemu przyjacielowi i słudze powiedzieć, czym się trapi (Rodzaju 18:23-33).

¹² Ilu błyskotliwych, wykształconych ludzi cierpliwie słuchałoby kogoś, nad kim ogromnie góruje inteligencją? * Jakże pokorny jest nasz Bóg! Ale w czasie tej rozmowy Abraham zrozumiał też, że Jehowa jest „nieskory do gniewu” (Wyjścia 34:6). Zdawał sobie sprawę, iż nie ma prawa kwestionować poczynań Najwyższego, zapewne więc dlatego dwukrotnie błagał: „Proszę, niech Jehowa nie zapała gniewem” (Rodzaju 18:30, 32). Rzecz jasna Jehowa się nie oburzył. Niewątpliwie odznacza się „łagodnością właściwą mądrości”.

13. Co w Biblii oznacza słowo „rozsądny” i dlaczego trafnie charakteryzuje Jehowę?

¹³ Pokora Jehowy uwidacznia się w jeszcze jednym pięknym przymiocie — w rozsądku. Niedoskonałym ludziom niestety często go brakuje. Natomiast Jehowa nie tylko chętnie słucha swych rozumnych stworzeń, ale też potrafi ustąpić, gdy nie koliduje to z Jego sprawiedliwymi zasadami. W Biblii wyraz tłumaczony na „rozsądny” dosłownie znaczy „ustępliwy”. Również ta cecha jest charakterystyczna dla mądrości Bożej. W Liście Jakuba 3:17 wspomniano: „Mądrość z góry jest (...) rozsądna”. W jakim sensie wszechmądry Jehowa przejawia rozsądek? Na pewno jest elastyczny — dostosowuje się do okoliczności. Jak pamiętamy, samo imię Jehowy wskazuje, że staje się On wszystkim, co konieczne do zrealizowania Jego zamierzeń (Wyjścia 3:14). Czy nie dowodzi to Jego elastyczności i rozsądku?

14, 15. Co wizja rydwanu Jehowy mówi nam o Jego niebiańskiej organizacji i czym różni się ona od organizacji ludzkich?

¹⁴ W zrozumieniu, na czym polega elastyczność Jehowy, pomaga nam pewien ciekawy fragment Biblii. Prorok Ezechiel ujrzał w wizji niebiańską organizację Jehowy, złożoną ze stworzeń duchowych. Zobaczył rydwan o imponujących rozmiarach — „pojazd” samego Jehowy, zawsze pozostający pod Jego nadzorem. Szczególnie interesujący był sposób, w jaki się przemieszczał. Każde olbrzymie koło składało się z dwóch skrzyżowanych obręczy i było pełne oczu, dzięki czemu mogło patrzeć we wszystkie strony i natychmiast zmieniać kierunek — bez zatrzymywania się bądź wykonywania skrętu. Ponadto ten gigantyczny rydwan nie poruszał się ociężale jak kolosy zbudowane przez człowieka. Pędził niczym błyskawica i skręcał pod kątem prostym! (Ezechiela 1:1, 14-28). A zatem organizacja Jehowy, podobnie jak kierujący nią wszechmocny Władca, jest  nad wyraz elastyczna i potrafi bezzwłocznie reagować na zmieniające się okoliczności i potrzeby.

¹⁵ Tak doskonałą elastyczność ludzie mogą tylko starać się naśladować. Ale zarówno ich samych, jak i utworzone przez nich organizacje częściej cechuje skostnienie i brak rozsądku niż elastyczność i ustępliwość. Oto przykład: Supertankowiec albo pociąg towarowy robią wielkie wrażenie swymi rozmiarami i potęgą. Czy jednak da się nimi manewrować w razie nagłej zmiany sytuacji? Pociąg nie może skręcić i ominąć przeszkody, która nagle pojawi się na torach. Trudno mu się też zatrzymać. Mimo uruchomienia hamulców załadowane wagony nieraz jadą jeszcze ponad kilometr! Ogromny tankowiec po wyłączeniu silników może przepłynąć osiem kilometrów. Nawet jeśli maszyny są nastawione na całą wstecz, statek taki zatrzyma się dopiero jakieś trzy kilometry dalej! Podobnie bywa z organizacjami ludzkimi — ich członkowie często są nieustępliwi i nierozsądni. Powodowani dumą, nie chcą się dostosować do nowych okoliczności i potrzeb. Taki brak elastyczności doprowadza przedsiębiorstwa do bankructwa, a rządy do upadku (Przysłów 16:18). Możemy się naprawdę cieszyć, że Jehowa i Jego organizacja postępują zupełnie inaczej!

16. Dlaczego sposób potraktowania Lota przed zagładą Sodomy i Gomory świadczy o rozsądku Jehowy?

¹⁶ Wróćmy do zagłady Sodomy i Gomory. Anioł Jehowy jasno nakazał Lotowi z rodziną: „Uchodź w górzystą okolicę”. Lot jednak się do tego nie kwapił. Zaczął błagać: „Nie tak, proszę, Jehowo!” Sądził, że zginie, jeśli będzie musiał uciekać w góry, dlatego pragnął schronić się wraz z bliskimi w sąsiednim mieście Coar. A przecież Jehowa zamierzał je zniszczyć. Co więcej, obawy Lota były bezpodstawne. Gdyby rzeczywiście uciekał w góry, Jehowa na pewno by go ocalił. Mimo to Bóg ustąpił — uwzględnił prośby Lota  i oszczędził Coar. Anioł oznajmił: „Oto okazuję ci względy do tego stopnia” (Rodzaju 19:17-22). Czyż Jehowa nie dowiódł tym rozsądku?

17, 18. Jak Jehowa dowiódł rozsądku w postępowaniu z mieszkańcami Niniwy?

¹⁷ Jehowa bierze też pod uwagę szczerą skruchę i zawsze czyni to, co miłosierne i słuszne. Przypomnijmy sobie misję proroka Jonasza, posłanego do miasta pełnego zła i przemocy — do Niniwy. Przemierzając jej ulice, Jonasz z polecenia Bożego ogłaszał proste orędzie: Za 40 dni to potężne miasto zostanie zniszczone. Tymczasem sytuacja całkowicie się zmieniła. Niniwczycy okazali skruchę! (Jonasza, rozdział 3).

¹⁸ Bardzo pouczające jest porównanie reakcji Jehowy na tę zmianę z reakcją Jonasza. Jehowa dowiódł elastyczności — miał być „wojownikiem”, a stał się Bogiem wybaczającym (Wyjścia 15:3). * Natomiast Jonasz był nieugięty i znacznie mniej miłosierny. Nie naśladował rozsądku Jehowy, lecz przypominał wspomniany wcześniej pociąg czy supertankowiec. Zapowiedział zagładę, więc musiała nastąpić! Jehowa jednak nie stracił cierpliwości i dał zniecierpliwionemu prorokowi niezapomnianą lekcję rozsądku i miłosierdzia (Jonasza, rozdział 4).

19. (a) Skąd mamy pewność, że Jehowa ma wobec nas rozsądne oczekiwania? (b) Jak Księga Przysłów 19:17 pokazuje, że Jehowa jest Panem ‛dobrym i rozsądnym’, a przy tym niezmiernie pokornym?

¹⁹ Należy jeszcze dodać, że Jehowa jest rozsądny w swych oczekiwaniach wobec ludzi. Król Dawid rzekł: „On dobrze wie, jak jesteśmy ukształtowani, pamiętając, żeśmy prochem” (Psalm 103:14). Jehowa rozumie nasze słabości i braki lepiej niż my sami. Nigdy nie wymaga od nas więcej,  niż możemy z siebie dać. W Biblii przeciwstawiono panów „dobrych i rozsądnych” „tym, których trudno zadowolić” (1 Piotra 2:18). A jakim Panem jest Jehowa? Zwróćmy uwagę, co mówi Księga Przysłów 19:17: „Kto okazuje łaskę maluczkiemu, ten pożycza Jehowie”. Oczywiście tylko dobry i rozsądny pan zauważy każdy życzliwy uczynek wyświadczony „maluczkiemu”. Co więcej, werset ten wskazuje, że Stwórca całego wszechświata czuje się dłużnikiem zwykłych ludzi, którzy postępują tak miłosiernie! To pokora najwyższego rzędu.

20. Co nas upewnia, że Jehowa słyszy nasze modlitwy i na nie odpowiada?

²⁰ Obecnie Jehowa tak jak dawniej jest względem swych sług łagodny i rozsądny. Kiedy z wiarą się do Niego modlimy, słucha nas. I choć nie odpowiada nam przez anielskich posłańców, nie powinniśmy sądzić, że nie reaguje na nasze modlitwy. Gdy apostoł Paweł prosił współwyznawców, by modlili się o jego uwolnienie z więzienia, wyjaśnił: „Żebym prędzej został wam przywrócony” (Hebrajczyków 13:18, 19). A zatem nasze modlitwy mogą skłonić Jehowę do zrobienia czegoś, czego w przeciwnym razie by nie uczynił! (Jakuba 5:16).

21. Jak nie należy rozumieć pokory Jehowy i za co powinniśmy być Mu wdzięczni?

 ²¹ Oczywiście pokora Jehowy — widoczna w Jego łagodności, gotowości do słuchania, cierpliwości czy rozsądku — wcale nie oznacza, że musi On naruszać własne sprawiedliwe zasady. Inaczej postępują duchowni chrześcijaństwa, którzy chcąc łechtać uszy wiernych, rozwadniają Boże normy moralne i uważają to za dowód swego rozsądku (2 Tymoteusza 4:3). Ale ludzka skłonność do kompromisów służących doraźnym korzyściom nie ma nic wspólnego z rozsądkiem Jehowy. Ponieważ On jest święty, nigdy nie splami się odstąpieniem od swych wzniosłych zasad (Kapłańska 11:44). Miłujmy więc rozsądek Jehowy, świadectwo Jego pokory. Czy nie cieszymy się, że Jehowa Bóg, najmądrzejszy w całym wszechświecie, jest też niezwykle pokorny? Ileż radości sprawia nam przybliżanie się do takiego Boga — budzącego respekt, lecz zarazem łagodnego, cierpliwego i rozsądnego!