Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 20

“Ngwavinjeru mu Mtima”—Kweni Ngwakujiyuyura

“Ngwavinjeru mu Mtima”—Kweni Ngwakujiyuyura

1-3. Chifukwa wuli tikugomezga kuti Yehova ngwakujiyuyura?

 DADA wakukhumba kusambizga mwana wake muchoko sambiro lakuzirwa. Wakukhumbisiska kumusambizga kuti wamufike pa mtima. Kasi wakwenera kugwiliskira ntchito nthowa wuli? Kasi wakwenera kumofya na kumuphalira kuti wayimilire waka jojoloro pafupi nayo na kwamba kumukalipira? Panji kasi wakwenera kusindama kuti wayane msinkhu wa mwana wake na kuyowoya nayo mwakuzika kweniso mwaubwezi? Dada wamahara na wakujiyuyura wangasankha kuyowoya nayo mwakuzika.

2 Kasi Yehova ni Dada wa mtundu wuli? Wakujikuzga, wakujiyuyura, mukali panji wakuzika? Yehova wakumanya vyose ndipo ngwavinjeru mu vyose. Kasi namwe muli kuwona nthena kuti para ŵanthu ŵakumanya vinandi ndipo ŵali na mahara ghanandi ŵakujitukumura? Baibolo likuti: “Munthu uyo wamanya vinthu wakujitukumura.” (1 Ŵakorinte 3:19; 8:1) Kweni Yehova, uyo “ngwavinjeru mu mtima,” ngwakujiyuyura. (Yobu 9:4) Ichi chikung’anamura kuti walije mazaza panji ni muchoko yayi, kweni ngwakujiyuyura waka. Chifukwa wuli ngwakujiyuyura?

3 Yehova ni mutuŵa. Ntheura iyo wakujitukumura yayi, chifukwa mukhaliro uwu ukubinkhiska munthu. (Mariko 7:20-22) Nakuti wonani ivyo ntchimi Yeremiya yikayowoya kwa Yehova: “Mukumbukenge nadi na kusindama pa ine.” a (Chitengero cha Yeremiya 3:20) Ghanaghanani waka! Yehova, Fumu Yikuru, yikakhumbisiska “kusindama” panji kuthekama kuti yiyane na msinkhu wa Yeremiya kuti yovwire munthu wambura urunji uyu. (Salimo 113:7) Enya, Yehova ngwakujiyuyura. Kweni kasi kujiyuyura kwa Chiuta kukusazgapo vichi? Kasi kukukolerana wuli na vinjeru? Ndipo chifukwa wuli nkhwakuzirwa chomene kwa ise?

Umo Yehova Wakulongolera Kuti Ngwakujiyuyura

4, 5. (a) Kasi kujiyuyura ni vichi, kasi kukulongoleka wuli, ndipo chifukwa wuli munthu wakujiyuyura tikwenera kumuwona nga ngwakulopwa panji wawofi yayi? (b) Kasi Yehova wakalongora wuli kujiyuyura pakuchita vinthu na Davide, ndipo kujiyuyura kwa Yehova nkhwakuzirwa wuli kwa ise?

4 Kujiyuyura chikung’anamura kuŵa na mtima wakujipepura, kuleka kujikwezga panji kujiŵikamo. Kujiyuyura ni mukhaliro wa mukati mu mtima, ndipo munthu wangawoneka kuti wali nawo usange ngwakuzika, wakuzizipizga, ndiposo wambura kugwamira pa chinthu chimoza. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Kweni munthu uyo wali na mikhaliro yakukondweska Chiuta iyi, tileke kumuwona nga ngwakulopwa panji wawofi. Yehova wakukalipa mwaurunji, ndipo nyengo zinyake wakugwiliskira ntchito nkhongono zake zakuparanya; waŵenge kuti ngwakulopwa panji wawofi mphanyi wakuchita nthena yayi. Kweni chifukwa cha kujiyuyura na kuzika, Yehova wakulongora nkhongono zikuru, izo zikumulongozga pakuchita vinthu. (Yesaya 42:14) Kasi pali kukolerana wuli pakati pa kujiyuyura na vinjeru? Buku linyake lakulongosora Baibolo likuti: “Kujiyuyura . . . nkhuleka kujighanaghanira wekha, ndipo munthu wakujiyuyura wakuŵa na vinjeru vyose.” Fundo iyi yikulongora kuti vingachitika yayi kuti munthu wakujikuzga waŵe na vinjeru vyeneko. Kasi tikutumbikika wuli chifukwa chakuti Yehova ngwakujiyuyura?

Dada wavinjeru wakuchita vinthu mwakujiyuyura ndiposo mwakuzika na mwana wake

5 Davide wakayimbira Yehova kuti: “Mukunipa chiskango chinu cha chiponosko, woko linu lamalyero likunifighilira, ndipo kujiyuyura kwinu kwanikuzga.” (Salimo 18:35) Tingayowoya kuti Yehova wakasindama kuti wapwelelere munthu wambura urunji uyu, kumuvikilira na kumovwira zuŵa lililose. Davide wakamanya kuti Yehova wangamuthaska kweniso kumovwira kuŵa fumu yikuru pekha para Chiuta wangasankha kujiyuyura na kusindama pa iyo. Kuyowoya unenesko, ninjani wa ise uyo watenge waŵenge na chilindizga cha kuzakapona usange Yehova walekenge kujiyuyura, kuŵa wakukhumbisiska kusindama pakuchita nase vinthu nga ni Dada wakuzika ndiposo wachitemwa?

6, 7. (a) Kasi Yehova ngwakujiyuyura munthowa wuli? (b) Kasi pali kukolerana wuli pakati pa kujiyuyura na vinjeru, ndipo ninjani wakupeleka chiyelezgero chiwemi pa nkhani iyi?

6 Kujiyuyura ni mukhaliro wakukondweska chomene uwo ŵanthu ŵakugomezgeka ŵakwenera kulutilira kuŵa nawo. Ukukolerana na vinjeru. Mwachiyelezgero, pa Zintharika 11:2 pakuti: “Vinjeru vili na ŵakujiyuyura.” Ndipouli, para Baibolo likuyowoya kuti Yehova ngwakujiyuyura, likupambaniska na para likuyowoya za ŵanthu. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti para Baibolo likuyowoya za kujiyuyura kwa ŵanthu, likulongora kuti munthu wakumanya ivyo wangatondeka kuchita. Palije icho Chiuta Wankhongonozose wangatondeka kuchita, pekha para wajikanizga yekha kuchita vinthu vinyake chifukwa cha fundo zake za urunji. (Mariko 10:27; Tito 1:2) Nakuti Yehova ni Chiuta Wapachanya Nkhanira, ntheura palije uyo wangamuphalira chakuchita. Yehova wakupambana chomene na ŵanthu pa nkhani ya kujiyuyura.

7 Ndipouli, Yehova ngwakujiyuyura chomene ndipo wakukhumbisiska kuchita vinthu na ŵanthu. Kweniso, Yehova ngwakuzika. Wakusambizga ŵateŵeti ŵake kuti kuzika nkhwakuzirwa kuti munthu waŵe na vinjeru vyeneko. Ntheura, Baibolo likuyowoya za “kuzika uko kukufuma mu vinjeru.” b (Yakobe 3:13) Yehova wakulongora chiyelezgero chiwemi pa nkhani iyi. Tiyeni tiwone umo wakuchitira.

Yehova Ngwakujiyuyura, Wakugaŵirako Ŵanyake Mauteŵeti Ndipo Wakutegherezga

8-10. (a) Chifukwa wuli ntchinthu chapadera chomene kuti Yehova wakukhumbisiska kugaŵirako ŵanji mauteŵeti na kupulikira maghanoghano ghawo? (b) Kasi Wankhongonozose wakajiyuyura wuli pakuchita vinthu na ŵangelo ŵake?

8 Ukaboni wakukondweska wakuti Yehova ngwakujiyuyura nadi ngwakuti wakugaŵirako ŵanji mauteŵeti ndiposo wakupulikizga para ŵanji ŵakuyowoya. Ichi ntchakuzizika chomene chifukwa iyo wakukhumbikwira wovwiri panji ulongozgi yayi. (Yesaya 40:13, 14; Ŵaroma 11:34, 35) Ndipouli, Baibolo likulongora mwakuwerezgawerezga kuti Yehova wakujiyuyura munthowa iyi.

9 Mwachiyelezgero, ghanaghanani waka za chinthu chapadera icho chikachitika kwa Abrahamu. Abrahamu wakaŵa na ŵalendo ŵatatu, ndipo yumoza mwa iwo wakamuzunura kuti “Yehova.” Ŵalendo aŵa ŵakaŵa ŵangelo, kweni yumoza wa iwo wakiza mu zina la Yehova ndipo wakachitanga vinthu mu zina lake. Apo mungelo uyu wakayowoyanga na kuchita vinthu, tingati waka ni Yehova uyo wakayowoyanga na kuchita. Kwizira munthowa iyi, Yehova wakaphalira Abrahamu kuti wakupulika “kulira kwa mu Sodomu na Gomora.” Ntheura Yehova wakati: “Nikhilirenge kwenekuko kuti nkhawone usange ŵakuchita nadi kuyana na kulira uko kwafika kwa ine. Para yayi, namumanya.” (Genizesi 18:3, 20, 21) Mbunenesko kuti mazgu gha Yehova agha ghakang’anamuranga kuti Chiuta Wankhongonozose ‘wakhirenge’ nadi yayi. M’malo mwake, pa nyengo iyi napo wakatuma ŵangelo kuti ŵamuyimire. (Genizesi 19:1) Chifukwa wuli? Kasi Yehova uyo wakuwona chilichose mphanyi ‘wakamanya’ yayi yekha umo vinthu vikaŵira mu misumba iyi? Wangatondeka yayi kumanya. Kweni m’malo mwake, mwakujiyuyura Yehova wakapeleka ntchito iyi kwa ŵangelo kuti ŵalute na kusanda umo vinthu viliri, na kwendera Loti na mbumba yake mu Sodomu.

10 Yehova wakutegherezga. Nakuti nyengo yinyake wakafumba maghanoghano gha ŵangelo ŵake umo wangachitira na Themba liheni Ahabu. Yehova wakakhumbikwiranga wovwiri uwu yayi. Ndipouli, wakazomera masachizgo gha mungelo munyake, ndipo wakamutuma kuti wachite ivyo wayowoya. (1 Mathemba 22:19-22) Kasi uku kukaŵa kujiyuyura yayi?

11, 12. Kasi Abrahamu wakamanya wuli kuti Yehova ngwakujiyuyura?

11 Yehova ngwakukhumbisiska kutegherezga kwa ŵanthu ŵambura urunji para ŵakukhumba kuyowoyapo masuzgo ghawo. Mwachiyelezgero, Yehova wakati waphalira waka Abrahamu kuti wakukhumba kuparanya Sodomu na Gomora, munthu wakugomezgeka uyu wakazizikika chomene. Abrahamu wakati: “Ntchambura kwenelera kuti muchite nthena,” kufuma apo wakatiso: “Asi Mweruzgi wa charu chose chapasi wachitenge icho ntchakunyoloka?” Wakafumba Yehova usange wangaleka kuparanya misumba iyi para mungasangika ŵarunji ŵakukwana 50. Yehova wakamusimikizgira kuti mbwenu wangaparanya yayi. Kweni Abrahamu wakalutilira kufumba, ndipo wakakhizgako chiŵelengero kufika pa 45, pa 40, na kulutilira kukhizga. Nangauli Yehova wakamusimikizgiranga kuti para ndimo vingaŵira mbwenu wangaparanya yayi, kweni Abrahamu wakalutilira kukhizgako chiŵelengero m’paka kufika pa 10. Panji Abrahamu wakamanyanga yayi umo lusungu lwa Yehova luliri. Pa nyengo yose iyi, Yehova wakazikira ndipo wakajiyuyura chomene, wakamupa nyengo mubwezi na muteŵeti wake Abrahamu kuti wayowoye ivyo vili mu mtima wake.—Genizesi 18:23-33.

12 Kasi mukughanaghana kuti mbanthu ŵalinga ŵavinjeru na ŵakusambira awo ŵangategherezga mwakufwasa kwa munthu uyo wali na mahara ghachoko chomene? c Kweni Yehova wakategherezga, ndipo ichi chikulongora kuti Chiuta withu ngwakujiyuyura chomene. Apo ŵakadumbiskananga, Abrahamu wakawona kuti Yehova “wakukalipa luŵiro chara.” (Ekisodo 34:6) Abrahamu wakamanya kuti walije wanangwa wa kufumba ivyo Chiuta Wapachanya Nkhanira wakuchita, lekani wakapempha kaŵiri kuti: “Naŵeya Yehova, kukalipa yayi.” (Genizesi 18:30, 32) Enya, Yehova wakakalipa nadi yayi. Iyo ngwakuzika ndipo kuzika uku “kukufuma mu vinjeru.”

Yehova Wakughanaghana Pakuchita Vinthu

13. Kasi mazgu ghakuti ‘kuzika’ panji kuleka kugwamira pa chinthu chimoza agho ghali mu Baibolo ghakung’anamura vichi, ndipo chifukwa wuli mazgu agha ngakwenelera nadi kuyowoya za Yehova?

13 Kujiyuyura kwa Yehova kukuwonekaso kwizira mu mukhaliro unyake wakukondweska wa kuleka kugwamira pa chinthu chimoza. Chachitima ntchakuti mukhaliro uwu ngwakusoŵa chomene pakati pa ŵanthu ŵakwananga. Yehova kuti wakukhumbisiska waka kutegherezga kwa vilengiwa vyake vyamahara yayi, kweni ngwakukhumbisiskaso kuchita ivyo ŵayowoya usange vikuleka kususkana na malango ghake ghaurunji. Kuyana na umo mazgu ghakuti “vyakupulikiska” ghakugwiliskilika ntchito mu Baibolo, ghakung’anamura ‘kuleka kugwamira pa chinthu chimoza.’ Vinjeru vya Chiuta vyagonaso pa mukhaliro uwu. Lemba la Yakobe 3:17 likuti: “Vinjeru vyakufuma kuchanya . . . [ni] vyakupulikiska” panji kuti kugwamira pa chinthu chimoza yayi. Kasi Yehova uyo ngwavinjeru pa vinthu vyose wakuchita wuli kuti waleke kugwamira waka pa chinthu chimoza? Nthowa yimoza njakuti wakusintha kuyana na umo vinthu viliri. Kumbukani kuti zina lake leneko likutisambizga kuti wakusintha na kuŵa chilichose icho wakhumba kuti wafiske khumbo lake. (Ekisodo 3:14) Kasi ichi chikulongora yayi kuti wakusintha kuyana na umo vinthu viliri na kuleka kugwamira pa chinthu chimoza?

14, 15. Kasi mboniwoni ya Ezekiyeli ya gileta likuru la Yehova yikutisambizga vichi pakuyowoya za gulu lakuchanya la Yehova, ndipo gulu ili likupambana wuli na maboma gha ŵanthu?

14 Mu Baibolo muli chaputara chinyake chakukondweska chomene icho chikutovwira kuti tiyambe kupulikiska umo Yehova wakusinthira kuyana na umo vinthu viliri. Ntchimi Ezekiyeli yikawona mboniwoni ya gulu lakuchanya la vilengiwa vyauzimu vya Yehova. Yikawona gileta lakupangika mwakofya, “galimoto” ya Yehova iyo wakuyilongozga nyengo zose. Kendero kake ndiko kakaŵa kakuzizika chomene. Matayala ghake, agho ghakaŵa ghakuru, ghakaŵa na vigaŵa vinayi ndipo ghakaŵa na maso palipose mwakuti ghawonenge kulikose ndipo ghakasinthanga kwakuluta mwamabuchi, kwambura kwimilira dankha panji kuzgoka. Gileta likuru ili likendanga mwakuguguzika chomene kupambana na umo chingachitira chigalimoto chikuru chakupangika na ŵanthu. Gileta ili likendanga pa sipidi nga ya leza, ndipo likakoneranga ku chigaŵa chilichose, uku lili mu sipidi! (Ezekiyeli 1:1, 14-28) Enya, mwakuyana waka na muwusi Wankhongonozose uyo wakuliyendeska, gulu la Yehova likusinthasintha kuyana na umo vinthu viliri.

15 Ŵanthu ŵangayezga pachoko waka kulondezga kusintha kwa nthena uku. Kweni kanandi, ŵanthu na maboma ghawo ŵakugwamira chomene pa chinthu chimoza m’malo mwa kusintha usange mphakukhumbikwa. Ŵakuŵa ŵanonono mtima m’malo mwakuzomerezga waka kuti chinthu chinyake chichitike kuyana na umo vinthu viliri. Mwachiyelezgero, sitima ya pa mtunda iyo yikuyeya katundu panji iyo yikuyeya mafuta yingaŵa yakuzizika chomene chifukwa cha ukuru na nkhongono zake. Kweni kasi usange pangachitika chinthu chinyake mwamabuchi, sitima izi zingasintha kuyana na umo vinthu viliri? Usange chinthu chinyake chingawa kunthazi kwa sitima yikuru iyo yikuyeya katundu, yingagega yayi, nesi kuzgokera kumphepete. Yikutondeka kwimilira mwamabuchi. Para uyo wakwendeska wakaka mabuleki, sitima iyi yingalutilira kwenda mtunda wa makilomita ghaŵiri ndipo yikwimilira! Mwakuyana waka, para ŵazimwa injini ya sitima yakuyeya mafuta, yingalutilira kwenda mtunda wa makilomita 8. Nanga ni para mungaŵika giya lakuti yiwelere chafutanyuma, sitima iyi yingalutilira kuya kunthazi pa mtunda wa makilomita ghatatu. Ichi chikuyana waka na maboma gha ŵanthu awo ŵakuleka kusintha na kugwamira waka pa chinthu chimoza. Chifukwa cha kujitemwa, kanandi ŵanthu ŵakukana kusintha vyakuchita kuti viyane na umo vinthu viliri. Unonono mtima wanthena uwu ndiwo wapangiska maboma ghanandi kumara chifukwa cha kusoŵa ndalama. Kweniso maboma ghanyake ghawa chifukwa cha mtima wanthena uwu. (Zintharika 16:18) Tikukondwa chomene kuti Yehova na gulu lake ndimo ŵaliri yayi.

Umo Yehova Wakulongolera Kuti Ni Munonono Mtima Yayi

16. Kuyana na umo Yehova wakachitira na Loti pambere wandaparanye Sodomu na Gomora, kasi wakalongora wuli kuti wakugwamira pa chinthu chimoza yayi?

16 Ghanaghaniraniso za kuparanyika kwa Sodomu na Gomora. Loti na mbumba yake ŵakapokera ulongozgi wakukwana kufuma kwa mungelo wa Yehova, uyo wakamuphalira kuti: “Chimbilira ku chigaŵa cha mapiri.” Kweni Loti wakakhumbako yayi ndipo wakapempha Yehova kuti: “Kura yayi Yehova, naŵeya.” Loti wakaghanaghananga kuti wafwenge usange waluta ku mapiri, ntheura wakapempha Yehova kuti wachimbilire ku Zowari msumba uwo ukaŵa pafupi na apo wakakharanga. Kweni Yehova wakakhumbangaso kuparanya msumba uwu. Loti wakaŵa na wofi wambura kwenelera. Chifukwa Yehova wakatenge wamuvikilirenge ku mapiri kura. Ndipouli, Yehova wakapulikira ivyo Loti wakapempha. Ntheura wakamuphalira kuti: “Vili makora. Nikuchitirengeso lusungu, niparanyenge yayi msumba uwo wayowoya.” (Genizesi 19: 17-22) Kasi apa tingati Yehova wakugwamira pa chinthu chimoza nthe?

17, 18. Kuyana na umo Yehova wakachitira vinthu na ŵanthu ŵa mu Nineve, kasi wakalongora wuli kuti wakugwamira pa chinthu chimoza yayi?

17 Yehova wakuchitapo kanthu para munthu walapa kufumira pasi pamtima. Nyengo zose wakuchita mwalusungu ndiposo mwakwenelera. Ghanaghanani waka icho chikachitika apo ntchimi Yona yikatumika ku msumba uheni na wankhaza, wa Nineve. Apo Yona wakendanga mu misewu ya mu Nineve, uthenga uwo wakapharazganga ukaŵa upusu chomene. Ukaŵa wakuti: Msumba ukuru uwu uparanyikenge mu mazuŵa 40. Ndipouli, vinthu vikasintha mwamabuchi. Ŵanthu ŵa mu Nineve ŵakalapa.—Yona, chaputara 3.

18 Tingasambirapo kanthu kanyake usange tingawona umo Yehova wakachitira pa nkhani iyi na umo Yona wakachitira. Pa chakuchitika ichi, Yehova wakasintha na kuŵa Chiuta wakugowokera, m’malo mwa kuŵa “chinkhara pa nkhondo.” d (Ekisodo 15:3) Kweni Yona wakasintha yayi maghanoghano ghake, ndipo wakaŵavya lusungu. M’malo mwa kuleka kugwamira pa chinthu chimoza nga ni Yehova, iyo wakachita nga ni sitima yakuyeya katundu panji mafuta iyo yazunulika kale. Pakuti wakapharazga za pharanyiko, iyo wakakhumbanga kuti lize nipera! Ndipouli, mwakuzika, Yehova wakasambizga muteŵeti wake wambura lusungu uyu sambiro lambura kuluwika, kuti waleke kuŵa munonono mtima na kuŵa walusungu.—Yona, chaputara 4.

Yehova ngwavinjeru ndipo wakumanya ivyo tingachita makora na ivyo tingatondeka

19. (a) Kasi tingagomezga wuli kuti Yehova ngwavinjeru kuyana na ivyo wakukhazga kwa ise? (b) Kasi lemba la Zintharika 19:17 likulongora wuli kuti Yehova ni Fumu ‘yiwemi kweniso yakuzika’ na yakujiyuyura chomene?

19 Yehova ngwavinjeru chomene, ndipo wakukhazga vinandi yayi kwa ise. Themba Davide likayowoya kuti: “Wakumanya makora umo tili kupangikira, wakukumbuka kuti tili fuvu.” (Salimo 103:14) Yehova wakumanya kuti ndise ŵambura kufikapo ndipo wakutimanya makora kuluska umo tikujimanyira. Wakukhazga kuti tichite vinthu ivyo tingatondeka kukwaniska yayi. Baibolo likupambaniska pakati pa mafumu ‘ghawemi na ghakupulikiska na agho ‘ngakusuzga kughakondweska.’ (1 Petrosi 2:18) Kasi Yehova ni Fumu ya mtundu wuli? Wonani ivyo lemba la Zintharika 19:17 likuyowoya, likuti: “Uyo wakulongora lusungu kwa mukavu wakubwerekeska Yehova.” Ntchakuwonekerathu kuti ni fumu yiwemi na yamahara pera iyo yingaŵikako mahara ku chinthu chilichose icho munthu wakuchitira ŵakavu. Lemba ili likulongora kuti Mlengi wa chilengiwa chose, wakuwona nga wali na ngongoli kwa ŵanthu awo ŵakuchitira lusungu ŵanyawo. Yehova ngwakujiyuyura nadi.

20. Kasi tingagomezga wuli kuti Yehova wakupulika na kuzgora malurombo ghithu?

20 Mazuŵa ghano napo, Yehova ngwakuzika ndiposo ngwavinjeru pakuchita vinthu na ŵateŵeti ŵake. Para tikulomba na chipulikano iyo wakupulika. Nangauli wakutuma ŵangelo ŵake yayi kuti ŵazakayowoye nase, kweni tileke kughanaghana kuti wakuzgora yayi malurombo ghithu. Kumbukani kuti apo mpositole Paulosi wakapemphanga Ŵakhristu ŵanyake kuti ŵalutilire ‘kumulombera’ kuti wafumiskike mu jele, iyo wakasazgirapo kuti: “Mutilomberenge mwakuti nize kwa imwe mwaluŵiro.” (Ŵahebere 13:18, 19) Ntheura, malurombo ghithu ghangapangiska kuti Yehova wachite chinthu chinyake icho panji watenge wachitenge yayi.—Yakobe 5:16.

21. Kasi kujiyuyura kwa Yehova tileke kukuwona wuli, ndipo tikwenera kumanya vichi pakuyowoya za iyo?

21 Nangauli vili nthena, kweni kujiyuyura kwa Yehova, kuzika, kutegherezga, kweniso kuleka kugwamira pa chinthu chimoza, vikung’anamura kuti Yehova wakuswa malango ghake ghaurunji yayi. Ŵalongozgi ŵa visopa vya Chikhristu chautesi ŵangaghanaghana kuti ŵakuchita vinthu mwamahara para ŵakuyuyura malango gha Yehova kuti ghakolerane waka na ivyo mberere zawo zikukhumba. (2 Timote 4:3) Kweni chizgoŵi cha ŵanthu awo ŵakuzomerezga vinthu vinyake na chilato chakuti ŵatemweke na ŵanthu chikupambana chomene na umo Yehova waliri. Yehova ni mutuŵa; wazamubinkhiskapo yayi malango ghake ghaurunji. (Levitiko 11:44) Ntheura tiyeni tiyezge Yehova, tiŵe ŵavinjeru na kuleka kugwamira pa chinthu chimoza, chifukwa para tikuchita nthena, ndikuti ndise ŵakujiyuyura. Kasi mukukondwa yayi kuti Yehova Chiuta, uyo ngwavinjeru chomene pa chilengiwa chose, ngwakujiyuyura chomene? Ntchakukondweska chomene kusendelera kwa Chiuta wakuzizwiska uyu, wakuzika, wakujiyuyura, ndiposo wambura kugwamira pa chinthu chimoza.

a Ŵalembi ŵakale, panji Ŵasofelimu, ŵakasintha vesi ili kuti lilongore kuti Yeremiya ndiyo wakasindama, Yehova yayi. Ntchakuwonekerathu kuti ŵakaghanaghana kuti ntchambura kwenelera kuyowoya kuti Chiuta wangajiyuyura nthena. Chakufumapo chake ntchakuti Mabaibolo ghanandi ghakubudiska fundo iyo yili mu vesi lakukondweska ili. Kweni Baibolo la The New English Bible likuneneska kuyowoya kuti Yeremiya wakayowoya kwa Chiuta kuti: “Kumbukani, mwee kumbukani, na kusindamira pa ine.”

b Mabaibolo ghanyake ghakuti “kujiyuyura kukufuma mu vinjeru” na “kuzika uko ntchimanyikwiro cha vinjeru.”

c Chakukondweska ntchakuti Baibolo likupambaniska pakati pa kuzika na kujikuzga. (Mupharazgi 7:8) Kuzika kwa Yehova kukupeleka ukaboni unyake wakuti ngwakujiyuyura.—2 Petrosi 3:9.

d Pa lemba la Salimo 86:5, pakuti Yehova ni “muwemi, wakunozgeka kugowokera.” Apo salimo ili likang’anamurikanga kuya mu Chigiriki, mazgu ghakuti ‘kugowokera’ ghakalembeka kuti e·pi·ei·kesʹ panji kuti “kuleka kugwamira pa chinthu chimoza.”