1-3. Momo lie tu kolelela okuti Yehova womboka?

 SOKOLOLA isia umue o yongola oku longisa komõlaye ocina cimue ci kuete esilivilo lialua. Onjila yipi a sukila oku kuama? Anga hẽ o talama lonjila yimue yi yokokisa loku vangula lukãlu? Ale hĩse nda wa kekamẽla kovaso yomõla loku vangula lonjila yi vetiya haiyo yocisola? Ocili okuti, onjali yi kuete olondunge haiyo yomboka nda ya nõlapo onjila yavali.

² Anga hẽ Yehova Isia umue ukuepela, ale womboka? Wa tema calua, ale uwa? Yehova wa kũlĩha cosi, ci lomboloka okuti ukualondunge kolonepa viosi. Anga hẽ wa limbukile ale okuti ukũlĩhĩso kuenda uloño walua pamue ka u lingisa omanu oku kala ambombe? Ndomo Embimbiliya li popia, “ukũlĩhĩso u koka oku lipanda.” (1 Va Korindo 3:19; 8:1) Pole, Yehova okuti “ukualondunge vutima,” wombokavo. (Yovi 9:4) Eci ka ci lomboloka okuti o kasi pocitumãlo cimue ci sulemo, ale ceci ka ca kemãlele, pole, o limbukiwa okuti ka kuete epela. Momo lie?

³ Yehova o kola. Omo okuti epela ocituwa cimue ci vĩhisa omunu, olio ka li sangiwa vokuaye. (Marko 7:20-22) Handi vali, limbuka eci uprofeto Yeremiya a sapuila Yehova hati: ‘Ocili okuti, ove o ka ivaluka kuenda o ka ndi petamẽla.’ a (Asiõsuĩlo 3:20) Sokolola ndoco! Yehova okuti Ñala Tõlo voluali luosi, wa kuata onjongole yoku ‘petama,’ ale oku likapa vutunga wuprofeto Yeremiya oco a lekise ohenda komunu waco, ka lipuile. (Olosamo 113:7) Ocili okuti, Yehova womboka. Pole, nye ca kongela  vumbombe wa Suku? Umbombe wa Yehova u lekisa ndati okuti eye ukualondunge? Momo lie u kuetele esilivilo kokuetu?

4, 5. (a) Umbombe u lomboloka nye kuenda u lekisiwa ndati? Momo lie ka tu ponduila oku u sokisa lehonguo? (b) Yehova wa lekisa ndati umbombe poku tata Soma Daviti kuenda ocituwa caco ci kuete esilivilo lipi kokuetu?

⁴ Omunu womboka, ka li sokolola calua eye muẽle kuenda ka lekisa ocituwa cepela. Umbombe ocituwa cimue co vutima haico ci situluiwa kovituwa ndeci: koku tulumũha, kepandi kuenda kesunguluko. (Va Galatia 5:22, 23) Pole, lalimue eteke ku ka sime okuti, ocituwa ca Yehova cumbombe, coku liketisa kuenda cepandi, vi situlula ehonguo. Ovituwa viaco ka vi u tateka oku lekisa onyeño yaye ya sunguluka ale oku talavaya lunene waye woku kundula. Ocili okuti, umbombe kuenda oku tulumũha kua Yehova, vi situlula unene waye wa piãla, momo eye o tẽla oku likandangiya lonjila ya lipua. (Isaya 42:14) Elitokeko  lipi li kasi pokati kumbombe kuenda olondunge? Elivulu limue liatiamẽla katosi Embimbiliya li popia hati: “Loku teta onimbu, umbombe u kuete esilivilo lialua kolondunge.” Ka ku kala olondunge viocili nda ka kuli umbombe. Tu kuatisiwa ndati lumbombe wa Yehova?

⁵ Soma Daviti wa imbila ocisungo Yehova hati: “Ove o nyĩha ociyepelo cove cepopelo, eka liove liondio li ndi kuatisa, kuenda umbombe wove u ndi muisa unene.” (Osamo 18:35) Daviti wa liyeva ndu okuti, Yehova lumbombe walua wa petamẽla kovaso yomunu waco ka lipuile oco o teyuile loku u tata eteke leteke. Daviti wa kũlĩhĩle okuti wa ponduile lika oku yovuiwa kovanyãli vaye loku kala osoma yimue yinene omo Yehova o lekisa umbombe kuenda wo kuatisa. Helie pokati ketu wa ponduile oku kuata elavoko lieyovo nda Yehova ka kaile embombe kuenda ka kuatele onjongole yoku li kapa kutito oco a tu tate nda Isia umue uwa haeye ukuacisola?

6, 7. (a) Momo lie Embimbiliya lalimue eteke lia popele okuti Yehova ukuesuluviko? (b) Elitokeko lipi li kasi pokati kesunguluko kuenda umbombe? Helie eca ongangu yiwa yatiamẽla kocituwa caco?

⁶ Ci kuete esilivilo oku limbuka okuti, pali etepiso pokati kumbombe kuenda esuluviko. Esuluviko ocituwa cimue ciwa omanu vakuekolelo va sukila oku kapako. Ndeci umbombe, esuluviko li kuete elitokeko lolondunge. Ndeci, Kolosapo 11:2, ku popia hati: “Olondunge vi kasi la vana va li suluvika.” Pole, Embimbiliya lalimue eteke lia popele okuti Yehova ukuesuluviko. Momo lie? Ndomo ca lomboluiwa Vovisonehua, esuluviko li pondola oku lomboloka oku kũlĩha olongave viaye muẽle. Ukuonene Wosi ka kuete olongave viepondolo, te lika vina eye muẽle a likapela omo liolonumbi viaye viesunga. (Marko 10:27; Tito 1:2) Handi vali, omo okuti eye Fũ, lomue o kuete omoko yoku u sapuila okuti linga eci. Omo liaco, ocituwa cesuluviko ka ci tiamisiwila ku Yehova.

⁷ Pole, Yehova womboka haeye wa sunguluka. Pocakati Condaka yaye, eye o longisa afendeli vaye okuti esunguluko li kuete esilivilo, oco tu kuate olondunge viocili poku tukula  ‘umbombe u tunda kolondunge.’ b (Tiago 3:13) Kũlĩhĩsa ongangu Yehova a eca yatiamẽla kocituwa eci.

8-10. (a) Momo lie onjongole ya Yehova yoku kundika ovikele kuenda yoku yevelela yi komõhisila? (b) Ukuonene Wosi wa lekisa ndati umbombe lovangelo vaye?

⁸ Kuli ovovangi alua a situlula umbombe wa Yehova. Pokati kovovangi aco, pa sangiwa onjongole yaye yoku kundika ovikele kuenda yoku yevelela. Oku lekisa ocituwa caco, ci tu komõhisa momo eye ka sukila ekuatiso ale elungulo. (Isaya 40:13, 14; Va Roma 11:34, 35) Ndaño ndoco, Embimbiliya li lekisa okuti olonjanja vialua eye o lekisa ocituwa caco.

⁹ Ndeci, kũlĩhĩsa ulandu wa li pita komuenyo wa Avirahama. Eye wa tambula akombe vatatu kuenje wa tukula umue pokati kavo hati, “Yehova.” Ocili ceci okuti, akombe vaco va kala ovangelo, pole, umue pokati kavo wa linga ovina vonduko ya Suku. Ovina ungelo waco a kala oku popia levi a linga, via kala ndu okuti Yehova eye wa kala loku vi vangula kuenda oku vi linga. Pocakati cungelo waco, Yehova wa sapuila Avirahama hati: Eye wa yeva “oku liyula kua vana va lisiõsuĩla” o Sodoma lo Gomora. Yehova wa popia hati: “Ndi lokilako oco ñulĩhĩse nda ovina va kasi oku linga vi likuata loku liyula nda yeva. Nda hacoko, ndi ci limbuka.” (Efetikilo 18:3, 20, 21) Olondaka evi via Yehova, ka via lombolokele okuti Ukuonene Wosi wa ponduile oku ‘loka’ kilu oco eye palo posi. Eye wa tumile ovangelo oco va kale olonumiwa viaye. (Efetikilo 19:1) Momo lie? Yehova una o lete ovina viosi nda ka tẽlele hẽ oku ‘kũlĩhĩsa’ eye muẽle ovina via kala loku lingiwa vimbo liaco? Ocili okuti nda wa tẽla oku ci linga. Pole, Yehova lumbombe wa eca kovangelo vaco ocikundi coku kũlĩhĩsa ekalo loku nyula Lote kumue lepata liaye vo Sodoma.

¹⁰ Handi vali, Yehova o yevelela. Onjanja yimue eye wa pingile kovangelo oco va ece ovisimĩlo via litepa vioku nenela ekundu  Soma Ahava. Ocili okuti, Yehova ka sukilile ekuatiso. Ndaño ndoco, eye wa tava ocisimĩlo cungelo umue kuenje wo tuma oku ci linga. (1 Olosoma 22:19-22) Poku ci linga, eye wa lekisa umbombe walua!

11, 12. Avirahama wa limbuka ndati umbombe wa Yehova?

¹¹ Yehova o kuetevo onjongole yoku yevelela omanu ka va lipuile va yongola oku lombolola asakalalo avo. Ndeci, eci Yehova a sapuila Avirahama ocisimĩlo Caye coku kundula o Sodoma lo Gomora, ulume waco ukuekolelo wa kuata esakalalo. Avirahama wa popia hati: “Ove lalimue eteke o ci linga.” Kuenje wamisako hati: “Anga hẽ Onganji yongongo yosi ka yi lingi eci ca sunguluka?” Eye wa pula Yehova nda wa ponduile oku popela olofeka viaco nda mua kaile ci soka 50 komanu vakuesunga. Yehova wo likuminyile okuti, nda wa vi popela. Pole, Avirahama wamamako oku pula poku tepulula etendelo 45 toke 40 oku amisako. Ndaño lolohuminyo via Yehova, Avirahama wamamako oku pula toke eci etendelo liaco lia pitĩla ci soka 10 komanu. Citava okuti, Avirahama ka kuatele handi elomboloko liwa toke apa Yehova a pondola oku lekisa ohenda. Ndaño ndoco, Yehova lepandi lialua kuenda lumbombe wa ecelela okuti ekamba liaye haeye ufendeli waye Avirahama, o lekisa esakalalo liaye.—Efetikilo 18:23-33.

¹² Omanu vañami va loñoloha haivo va pindisiwa ciwa nda va yevelela lepandi lialua omunu umue ka loñolohele? c Suku yetu womboka calua okuti, o pondola oku ci linga. Vokuenda kuombangulo yaco, Avirahama wa limbukavo okuti Yehova “o livala konyeño.” (Etundilo 34:6) Pamue eci a limbuka okuti ka kuete omoko yoku linga apulilo aco ku Suku Ukuonene Wosi, Avirahama wa pinga olonjanja vivali ku Suku hati: “A Yehova onyeño yove ka yi ka wenguke.” (Efetikilo 18:30, 32) Yehova ka kuatelele onyeño ekamba liaye. Eye o kuete ‘umbombe u tunda kolondunge.’

13. Ondaka “esunguluko” ndomo ca lekisiwa Vembimbiliya, yi lomboloka nye? Momo lie ondaka yaco yi tiamisiwila ku Yehova?

¹³ Umbombe wa Yehova u limbukiwilavo kocituwa cikuavo ci komõhisa okuti, esunguluko. Ci sumuisa calua omo okuti omanu olonjanja vialua ka va siatele oku lekisa esunguluko. Ndomo tua ci mola, Yehova o lekisa onjongole yoku yevelela ovina omanu kuenda ovangelo va yongola oku popia. Pole, eye o lekisavo onjongole yoku linga ovina ovo va pinga nda ka vi li patãla lolonumbi viaye viesunga. Vembimbiliya ondaka “esunguluko,” yi lomboloka “oku ecelela.” Ocituwa eci ca siatavo oku lekisiwa kolondunge via Suku. Ku Tiago 3:17 hati: “Olondunge vi tunda kilu . . . via sunguluka.” Volonjila vipi Yehova Suku yetu ukualondunge a lekisa okuti ukuesunguluko? Yatete yeyi okuti eye ukuakulinga apongoloko. Ivaluka okuti onduko yaye yi lomboloka okuti, eye o linga cosi ci sukiliwa oco a tẽlise ocipango caye. (Etundilo 3:14) Eci hẽ ka ci situlula okuti Eye ukuakulinga apongoloko kuenda ukuesunga?

14, 15. Ocinjonde Esekiele a mola cekãlu lio kilu lia Yehova, ci tu longisa nye catiamẽla konepa yocisoko Caye co kilu? Ca litepa ndati lovisoko viomanu violuali?

¹⁴ Kuli olondaka vimue vi komõhisa Viembimbiliya vi tu kuatisa oku kuata elomboloko liapongoloko lionjila ndomo Yehova a linga. Vocinjonde cimue uprofeto Esekiele a kuata, wa mola onepa yo kilu yocisoko ca Yehova okuti mua kongela oviluvo viespiritu. Eye wa mola “ekãlu” limue linene calua okuti Yehova eye wa kala oku li endisa. Onjila ndomo olio li enda, li komõhisa calua. Alola anene ekãlu liaco, a kuata olonele vikuãla okuti, eyuka ovaso a ponduile oku mola olonele viosi loku enda kolonele viosi lia seya vocipikipiki okuti, ka li sukila oku talama ale oku ñuala. Ekãlu liaco linene calua, ka li endi ndakãlu anene a pangiwa lomanu okuti a li koka omo lioku lema. Momo ekãlu lia pangiwa lomanu, nda li kasi vokololo yimue yitito calua, alola alio ka a ñuala! (Esekiele 1:1, 14-28) Omo liaco, ocisoko ca Yehova ci kasi nda Yehova okuti o linga apongoloko. Olonjanja viosi o linga apongoloko lonjanga yalua nda ci sukiliwa.

 ¹⁵ Omanu va pondola lika oku seteka oku setukula oku linga apongoloko aco a lipua. Pole, olonjanja vialua ovo kuenda ovisoko viavo, ka va kapiko lonjanga yalua apongoloko aco. Handi vali, ka va lekisa esunguluko. Kũlĩhĩsa ocindekaise eci: Unene kuenda ongusu yomboyo yoku ambatela ovilemo, vi komõhisa calua. Anga hẽ oyo yi pondola oku linga apongoloko vocipikipiki nda ci sukiliwa? Sokolola okuti vupanga womboyo yina yambata ovilemo, mu molẽha ocitangi cimue. Nye ci lingiwa? Oku pongolokela vupanga ukuavo ka ci tẽliwa. Oku talama ocipikipiki ka ca lelukile. Oco o kuate elomboloko, omboyo yimue yambata ovilemo, noke yoku senga kocitateko colupesi, oco yi talame handi yenda vali eci ci panda olokilometulu vivali! Cimuamue haico ci pita lonaviyu yinene calua yupa ulela kosi yokalunga. Oyo handi yi pondola oku enda olokilometulu ecelãla noke lioku talamisa olomutore vialio. Ndaño ku tepuluiwa alupesi olomutore viaco, onaviyu handi yi li koka eci ci panda olokilometulu vitatu. Ovisoko viomanu vi sokisiwa lovina viaco momo ovio vi limbukiwila koku tĩla calua, oku linga apongoloko kuenda kekambo liesunguluko. Omo liepela, omanu valua ka va tava oku linga apongoloko ndomo ci likuata lasukila kuenda ekalo liokaliye. Ocituwa caco ca nyõla ale ovitumãlo vialua viovopange kuenda oku kundula olombiali. (Olosapo 16:18) Tu sanjuka calua poku kũlĩha okuti, ci kaile Yehova ale ocisoko caye hacoko va tuwa!

16. Yehova wa lekisa ndati esunguluko poku tata Lote osimbu ka kunduile o Sodoma lo Gomora?

¹⁶ Tu konomuisi vali enyolẽho lio Sodoma lo Gomora. Lote lepata liaye va tambuile olonumbi via teta onimbu viungelo wa Yehova viokuti: “Tilila kovaimbo a kasi kolomunda.” Pole, eci ka ca sanjuisile Lote, kuenje wa pinga hati: “Mange ohenda a Yehova, oko sio!” Lote omo lioku kolela okuti nda wa tilila kovaimbo aco o kolomunda o ka fa, wa pinga oco eye lepata liaye va tilile volupale lumue lua kala ocipepi okuti, vo Cohara. Ocili okuti, Yehova wa yonguile oku nyõla olupale luaco. Handi  vali, Lote ka kuatele esunga lioku kuata usumba. Ocili okuti, Yehova wa ponduile oku popela Lote kolomunda! Ndaño ndoco, Yehova wa tava epingilo liaye kuenje ka kunduile o Cohara. Ungelo wa sapuila Lote hati: “Oco muẽle, ndi lekisa ohenda kokuove okuti si nyõli olupale wa tukula.” (Efetikilo 19:17-22) Eci hẽ ka ca lekisile esunguluko lia Yehova?

17, 18. Yehova poku tata va Ninivei, wa lekisa ndati esunguluko?

¹⁷ Yehova o lingavo apongoloko eci a limbuka oku likekembela kuomunu ku lingiwa lutima wosi, poku lekisa ohenda leci ca sunguluka olonjanja viosi. Sokolola kueci ca pita eci uprofeto Yona a tumiwa ko Ninivei okuti olupale lumue lueyukile evĩho kuenda ungangala. Eci a pita volokololo violupale luaco lu komõhisa, esapulo lia leluka lia tunda ku Yehova lieli liokuti: Olupale lua laikele oku kunduiwa noke lioloneke 40. Pole, ekalo lia pongoloka vocipikipiki. Va Ninivei va likekembela!—Yona ocipama 3.

¹⁸ Oku sokisa ocituwa Yehova a lekisa leci ca Yona poku liyaka lapongoloko, ci tu longisa ovina vialua. Kocitangi eci Yehova wa linga apongoloko poku kala Ukuakuecela akandu okuti, ka kaile “esualali limue lia pama.” d (Etundilo 15:3) Pole, Yona ka lekisile esunguluko ndaño ohenda. Yona ka sokoluile kesunguluko lia Yehova, eye wa sokisiwa ndomboyo yoku ambatela ovilemo, ale ndonaviyu via tukuiwa ale. Eye wa kundile esapulo liatiamẽla kenyõleho kuenda eci oco ca laikele oku pita! Pole, Yehova lepandi wa longisa uprofeto ocina cimue ci kuete esilivilo lialua catiamẽla kesunguluko kuenda kohenda.—Yona ocipama 4.

19. (a) Momo lie tu kolelela okuti Yehova wa sunguluka kovina a lavoka kokuetu? (b) Olosapo 19:17 vi lekisa ndati okuti Yehova Cime umue ‘uwa haeye wa sunguluka’ kuenda womboka calua?

¹⁹ Yehova o lekisa esunguluko kovina a lavoka kokuetu. Soma Daviti wa popia hati: “Eye wa kũlĩha ciwa ndomo tua pangiwa, ivaluka okuti, tuneketela.” (Osamo 103:14) Yehova wa kapako  apondolo etu kuenda ekambo lietu lioku lipua okuti, etu muẽle ci sule. Eye lalimue eteke a lavoka kokuetu ovina ka tu tẽla oku linga. Embimbiliya li sokisa va cime vamue okuti “vawa haivo va sunguluka,” la vana okuti, “ca tĩla oku va sanjuisa.” (1 Petulu 2:18) Cime Yehova wa tuwa ndati? Limbuka eci Olosapo 19:17 vi popia hati: “Omunu wosi o lekisa ohenda kohukũi o kasi oku undika ku Yehova.” Ocili okuti, cime uwa haeye wa sunguluka, eye lika o tẽla oku luluvalela kelinga liohenda li lingiwa kolosuke. Handi vali, ocinimbu eci ci lekisa okuti, Ululiki wovailu longongo o li tenda okuti o kuete ofuka lomanu vaño va lekisa ohenda! Ocili okuti, eci umbombe umue wa situluiwa lonjila ya velapo.

20. Uvangi upi tu kuete wokuti Yehova o yevelela loku tambulula olohutililo vietu?

²⁰ Yehova koloneke vilo wa siatavo oku lekisa umbombe kuenda esunguluko konjila ndomo a tata afendeli vaye. Eci tu likutilila lekolelo, eye o tu yevelela. Ndaño eye ka tumi vali olomunga viovangelo oco va vangule letu, ka tu sukila oku sima okuti ka tambulula olohutililo vietu. Ivaluka okuti upostolo Paulu, wa pinga oco vamanji ‘vamameko oku u likutililako’ oco a yovuiwe vokayike, kuenje wamisako hati: “Oco okuti niuliwa kokuene lonjanga.” (Va Heveru 13:18, 19) Omo liaco, olohutililo vietu vi pondola oku vetiya Yehova oku linga ovina lonjila yimue okuti nda ka ci lingile!—Tiago 5:16.

21. Catiamẽla kumbombe wa Yehova, petosi lipi okuti lalimue eteke tu pitĩlako? Pole, nye tu sukila oku limbuka catiamẽla kokuaye?

 ²¹ Ocili okuti, olonjila Yehova a lekisa umbombe waye ndeci, oku tulumũha kuaye, onjongole yaye yoku yevelela, epandi kuenda esunguluko liaye, ka vi lomboloka okuti Yehova o lueya olonumbi viaye viesunga. Asongui vetavo liesanda pamue va sima okuti va kasi oku lekisa esunguluko poku longisa omanu okuti, ka cĩviko oku linga ovina Yehova a suvuka. Ovo va longisa ovina evi momo ovina viaco, ovio omanu va yongola oku yevelela. (2 Timoteo 4:3) Pole, ovisimĩlo viomanu vioku linga ovina lonjila ya va sungulukila, ka vi situlula esunguluko lia Yehova. Yehova o kola; lalimue eteke a ka vĩhisa olonumbi viaye viesunga. (Ovisila 11:44) Omo liaco, tu kapiko esunguluko lia Yehova omo lionjila ndomo li kasi okuti: uvangi umue wumbombe waye. Anga hẽ ka ci ku sanjuisa oku sokolola okuti Yehova Suku, Ociluvo ca velapo kilu lieve liosi kuenda kovailu ukualondunge haeye o lekisavo umbombe walua? Esanju linene oku kuata ukamba lo Suku yaco yi komõhisa, pole, ya tulumũha, ukuepandi kuenda ukuesunguluko!