1-3. ?Wafa sɛ yɛ be nga Zezi nin be trannin laa’n, be sɔli like ng’ɔ kleli’n nun-ɔn? ?Yɛ ngue yɛ b’a wunmɛn i wlɛ-ɔ?

 GBANFLƐN ng’ɔ su kle like Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɔ’n ti’n, sran’m be nuan w’a bo be wun. Afin be si i kpa. Ɔ suan Zezi. Be klɔ’n su lɔ yɛ ɔ ɲinnin-ɔn. Yɛ lɔ yɛ ɔ yoli waka sɛfuɛ-ɔ. Atrɛkpa’n, sua nga be nun wie’m be la nun’n, Zezi ukali be yɛ be kplannin-ɔn. Kɔlɛ ɔ sɛli nnɛn’m be kɔmin su waka, yɛ ɔ boboli saru fa mannin be nun wie mun be fa tutuli be kacɛ. a ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ bé sɔ́ sran sɔ m’ɔ ti waka sɛfuɛ laa’n, i like ng’ɔ su kle’n nun-ɔn?

² Be nga be tieli i ndɛ’n be nuan boli be wun dan. Yɛ be usali kɛ: ‘?Ninfan yɛ bian nga nin ngwlɛlɛ nga fin-ɔn?’ Sanngɛ be usali wie kɛ “?Nán Mari i wa ng’ɔ ti waka sɛfuɛ’n niɔn?” (Matie 13:54-58; Marki 6:1-3) Sran sɔ mɔ Zezi nin be trannin laa’n, be seli be wun kɛ ‘waka sɛfuɛ sɔ’n finman lika uflɛ, naan ɔ ti sran ngbɛn kɛ be sa.’ Be wunnin i wlɛ kɛ ngwlɛlɛ ndɛ yɛ ɔ fin i nuan fite ɔ, ɔ nin i sɔ ngba’n b’a sɔmɛn i nun. B’a wunmɛn i wlɛ kɛ ngwlɛlɛ sɔ’n fimɛn i bɔbɔ.

³ ?Zezi nin i ngwlɛlɛ’n fin nin? Ɔ tɛli su kɛ: “Like  nga n kle’n, ɔ finman min, ɔ fin sran ng’ɔ sunmannin min’n.” (Zan 7:16) Akoto Pɔlu yiyili nun kɛ Zezi ‘yili Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n i nglo kleli e.’ (1 Korɛntifuɛ Mun 1:30) Zoova i ngwlɛlɛ’n, i Wa Zezi yɛ ɔ yili i nglo kleli e-ɔ. I sɔ’n ti’n, Zezi seli kɛ: “Min nin Siɛ’n e ti kun.” (Zan 10:30) ?Wafa sɛ yɛ Zezi yili ‘Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n i nglo-ɔ’? Maan e fa ndɛ ja nsan e fa yiyi nun.

4. (1) ?Like benin i ndɛ yɛ Zezi kannin-ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ i ndɛ’n ti cinnjin dan-ɔn? (2) ?Ngue ti yɛ i afɔtuɛ’m be kwla yo i ndɛ tiefuɛ’m be ye tra like kwlaa-ɔ?

⁴ I klikli’n yɛle like nga Zezi kleli’n. “Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n” i ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn. (Liki 4:43) I ndɛ’n ti cinnjin dan, afin Ɲanmiɛn Sielɛ’n wá dí junman dan kpa kun. Yɛle kɛ ɔ́ yó naan Ɲanmiɛn i dunman Zoova’n yo sanwun. I wie yɛle kɛ ɔ́ klé kɛ i yɛ ɔ le atin sie like kwlaa-ɔ. Kpɛkun i ti yɛ maan klɔ sran’m be liɛ yó ye tititi-ɔ. Nanwlɛ Zezi yɛ ɔ ti “Afɔtuɛ Manfuɛ Kpa” nga Ezai seli kɛ ɔ́ bá’n niɔn. (Ezai 9:6) Kɛ sran’m be ti i afɔtuɛ mun’n, be nuan bo be wun. Ɔ si Ɲanmiɛn i Ndɛ’n nin i klun sa’n kpa. Ɔ si klɔ sran’m be nzuɛn’n kpa yɛ ɔ klo be kpa liɛ su. I sɔ’n ti yɛ i afɔtuɛ’m be kwla yo i ndɛ tiefuɛ’m be ye tra like kwlaa-ɔ. Zezi i “ndɛ’m be man nguan m’ɔ leman awieliɛ’n.” Be nga be fɛ i afɔtuɛ’m be su’n, bé ɲán be ti sakpasakpa.—Zan 6:68.

5. ?Ndɛ nga Zezi kannin be oka’n su lɔ’n i wie yɛle benin?

⁵ Ndɛ nga Zezi kɛnnin i oka’n su lɔ’n, ɔ kle kɛ ngwlɛlɛ ng’ɔ kle sran mun’n ɔ leman wunsu. Be klɛli i ndɛ ng’ɔ kannin’n Matie 5:3 lele 7:27 nun.  Atrɛkpa’n, ɔ ijɔli miniti ablaɔn (20) cɛ. Sanngɛ i afɔtuɛ’m be sinman le. Andɛ nin andɛ be te di su. Zezi kannin ndɛ kpanngban. Ɔ kannin sran nin sran be tranlɛ’n i ndɛ. (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12) Ɔ mannin sran’m be afɔtuɛ naan b’a yoman sa tɛ. (5:27-32) Ɔ kleli be like nga be ko yo naan be mɛn dilɛ’n w’a yo kpa’n. (6:19-24; 7:24-27) Nán wafa nga be kwla yo ninnge mun ngwlɛlɛ su’n i ndɛ ngbɛn sa yɛ ɔ kannin-ɔn. Sanngɛ sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yo sɔ’n, ɔ kɛnnin i ndɛ. Kpɛkun ɔ fali sa wie mun yiyili nun weinwein.

6-8. (1) ?Ngue ti yɛ Zezi se e kɛ nán e koko-ɔ? (2) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ mannin Zezi i ngwlɛlɛ dan sɔ’n niɔn?

⁶ Kɛ ɔ ko yo naan y’a yaci ninnge mɔ e lemɛn i’n i ti kokolɛ’n, Zezi mannin e afɔtuɛ Matie ndɛ tre 6 nun. I waan: “Amun yaci amun nguan’n i ti kokolɛ. Yɛle kɛ nán amun koko like nga amún dí’n annzɛ like nga amún nɔ́n’n i ti. Yɛ amun yaci amun wunnɛn’n i ti kokolɛ. Yɛle kɛ nán amun koko like nga amún wlá’n i ti.” (Ndɛ mma 25) Aliɛ’n nin tralɛ’n be ti like cinnjin. Sɛ e kunndɛ kɛ é ɲán ninnge sɔ mun’n, ɔ timan tɛ. Sanngɛ Zezi waan ‘e yaci be ti kokolɛ.’ b ?Ngue ti-ɔ?

⁷ Zezi bɔbɔ yiyili nun weinwein. ?Nán Zoova yɛ ɔ mannin e nguan nin e wunnɛn’n niɔn? ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ɔ kwlá manman e aliɛ naan y’a ka nguan nun? ?Yɛ ɔ kwlá manman e tralɛ? (Ndɛ mma 25) Asa ekun’n, Ɲanmiɛn man anunman’m be aliɛ. Sɛ é kwlá sé’n, ɔ man blo lɔ ijre nɲrɛ’m be tannin be  fa kata be wun. ?Sɛ ɔ yo sɔ’n niɔn, i sufuɛ mun yɛ ɔ́ yáci be lɛ-ɔ? ?Ɔ su nianman be lika traman su kpɛ blu? (Ndɛ mma 26, 28-30) Ngokɔɛ’n kusu kwlá yoman sa fi ye. Ɔ su kwlá ukaman e afuɛ’n su bɔ kaan sa. c (Ndɛ mma 27) ?Sanngɛ é yó sɛ naan y’a yaci kokolɛ? Afɔtuɛ nga Zezi man’n yɛ ɔ o yɛ. I waan maan Ɲanmiɛn i sulɛ’n yo e cinnjin tra like kwlaa. Be kwlaa nga be yo sɔ’n, be kwla lafi su kɛ cɛn ba kun nun like ng’ɔ mian be’n, be Si m’ɔ o nglo lɔ’n fá mán be. (Ndɛ mma 33) I agualiɛ su’n, Zezi seli kɛ cɛn ba kun nun like nga e miɛn i wun’n, yɛ e kunndɛ-ɔ. ?Ngue ti yɛ é kókó ainman ninnge’m be ti é fá úka andɛ liɛ’n su-ɔ? (Ndɛ mma 34) Atrɛkpa’n, sa nga ti yɛ e koko’n su juman le. ?Yɛ nn kokolɛ wie tre? Mɛn nga w’a kete e su yɛ nun’n, sɛ e fɛ i afɔtuɛ sɔ’n su’n, e su kokoman ngboko.

⁸ Zezi mannin afɔtuɛ sɔ mun i afuɛ ko ju 2.000 yɛ. Sanngɛ andɛ nin andɛ be te yo sran ye. I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ mɛnnin i ngwlɛlɛ dan sɔ’n niɔn. Maan sran’m be afɔtuɛ nga be man’n be yo kpa sɛ, sanngɛ kɛ ɔ di le nɲɔn cɛ’n, á nían-ɔn, be kwlá diman su kun. Sɛ b’a kaciman be mlɔnmlɔn’n saan bé kpɛ́ be wun kan. Sanngɛ like nga Zezi kle’n maan ɔ cɛ sɛ cɛ sɛ, ɔ sinman le. Nanwlɛ, i sɔ’n boman e nuan. Afin “Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n” yɛ Afɔtuɛ Manfuɛ Kpa’n, ɔ kan-ɔn.—Zan 3:34.

9. ?Wafa nga Zezi kle like’n i su ndɛ benin yɛ sonja’m be kannin-ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ timan ndɛ blɔlɛ-ɔ?

⁹ Ndɛ ja nɲɔn su’n yɛle wafa nga Zezi kleli like’n.  I like klelɛ’n nun’n, ɔ yili Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n i nglo. Cɛn kun’n be yili sonja’m be kɛ be ko trɛ i. Sanngɛ b’a trɛmɛn i yɛ be sali be sin-ɔn. Be seli kɛ: “Sran fi nin-a ijɔman kɛ ngalɛ’n sa le.” (Zan 7:45, 46) Nán ndɛ blɔlɛ-ɔ. Zezi m’ɔ ‘ti ɲanmiɛn su lɔfuɛ’n’ i like ng’ɔ si i yo’n, ɔ nin sa ng’ɔ si i’n, sran fi tomɛn i. (Zan 8:23) Nanwlɛ klɔ sran fi nin-a kleman like kɛ i sa le. Maan e fa e ɲin e sie i wafa ng’ɔ kle like’n i su ajalɛ nɲɔn be su.

10, 11. (1) ?Ngue ti yɛ sunnzun ase nga Zezi fali be’n, be yo ɲɛnmɛn dan-ɔn? (2) ?Ngue yɛ be flɛ i ɲanndra’n niɔn? ?Ɲanndra benin yɛ Zezi buli mɔ e kwla ɲan su ye dan-ɔn?

¹⁰ Ɔ kannin ndɛ ɲanndra nun. Zezi “kannin ndɛ kwlaa sɔ mun ɲanndra nun kleli sran kpanngban sɔ mun. Ɔ leman ndɛ kun sa mɔ w’a kan kleman be ɲanndra nun-ɔn.” (Matie 13:34) Wafa ng’ɔ fali ninnge nga sran’m be yo be cɛn kwlaa’n, ɔ fa kleli like’n, i sɔ’n yo ɲɛnmɛn dan. Ɔ kannin fie difuɛ mɔ be su lua be waka mma’n, bla mɔ be tɔn kpanwun’n, ba kanngan mɔ be kan ngowa gua bo’n, jue trafuɛ mɔ be su cuɛncuɛn be lala mun’n, ɔ nin nnɛn kankanfuɛ mɔ be su kunndɛ be bua mun’n be ndɛ. Yɛ i ndɛ tiefuɛ’m be wun i sɔ ninnge mun titi. Kɛ ɔ fa like nga sran’m be si i’n fa wla ndɛ nanwlɛ cinnjin ng’ɔ kan’n nun’n, i sɔ’n ka be ti nun, kpɛkun ɔ kan be awlɛn’n ndɛndɛ.—Matie 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

¹¹ Zezi buli ɲanndra fa kleli like kpɛ sunman. Ɲanndra’n ti ndɛ kpe kan m’ɔ be kan fa tu sran fɔ annzɛ be fa kle i ngwlɛlɛ-ɔ. I bo wunlɛ timan kekle. I kusu ɔ timan ndɛ paplaa. Ɔ maan like ng’ɔ kle’n, ɔ ka sran’m be ti nun lele. I wie yɛle ba wanzofuɛ’n  i su ɲanndra ng’ɔ buli’n. Ndɛ nga i waan ɔ́ kɛ́n i trele’n, i bo wunlɛ’n timan kekle. Yɛle kɛ sɛ sran ng’ɔ kacili i sin sili Zoova’n i ayeliɛ’n yo i nsisɔ’n, naan ɔ kaci i sa’n, Zoova sí i aunnvɔɛ yɛ ɔ́ sɔ́ i nun klanman ekun.—Liki 15:11-32.

12. (1) ?Wafa sɛ yɛ Zezi usali sran’m be kosan-ɔn? (2) ?Ngue yɛ Zezi yoli naan i ɲrun tanndanfuɛ’m b’a muan be nuan-ɔn?

¹² Ɔ usali kosan ngwlɛlɛ su. Zezi usali i ndɛ tiefuɛ’m be kosan naan be bɔbɔ be bu akunndan be nian, naan be wun kɛ be klun akunndan’n fa ti’n, annzɛ be bɔbɔ be fa ajalɛ. (Matie 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Amun nian wafa nga Zezi tɛli Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be su’n. Kɛ be seli i kɛ ɔ kle sran ng’ɔ tuli i kɛ ɔ yo ninnge mun’n, ɔ usali be kɛ: “?Batɛmun nga Zan yoli sran mun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn annzɛ ɔ fin klɔ sran?” Kosan sɔ’n miannin be sa naan b’a bu akunndan b’a se be bɔbɔ be afiɛn lɔ kɛ: “Sɛ e se kɛ: ‘Ɔ fin Ɲanmiɛn’n,’ ɔ́ sé kɛ: ‘?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ amun a lafimɛn i su-ɔ?’ ?Kusu kɛ e o yɛ’n, e kwla se kɛ: ‘Ɔ fin klɔ sran’?”’ Sanngɛ “sran nga be o lɛ’n be ti’n, srɛ kunnin be. Afin be kwlaa be waan Zan ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ sakpa.” Kɛ be kpɛli be wun lele’n, be tɛli su kɛ: “E siman sran ng’ɔ fin i’n.” (Marki 11:27-33; Matie 21:23-27) Kosan kaan nga Zezi usɛli i lɛ’n, ɔ yoli maan b’a ɲanman ndɛ b’a kɛnmɛn i kun. Kpɛkun ɔ kleli weiin kɛ be klun akunndan’n ti tɛ.

13-15. ?Ngue ti yɛ Samari bian’n i su ɲanndra nga Zezi buli’n kle kɛ Zezi si ngwlɛlɛ-ɔ?

¹³ Wie liɛ’n, kɛ Zezi fá sunnzun ase mun’n, ɔ usa kosan ng’ɔ yo maan sran bu sa sin’n. Cɛn kun’n Zifu’m be mmla sifuɛ kun seli i kɛ ɔ kle i like  ng’ɔ fata kɛ ɔ yo naan w’a ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Zezi kusu usɛli i like nga be klɛli i Moizi Mmla’n nun’n. Mmla’n waan maan be klo Ɲanmiɛn nin be wiengu. Kɛ mɔ bian’n kunndɛ kɛ be bu i sran kpa’n ti’n, ɔ usali Zezi kɛ: “?Min wiengu’n yɛle wan?” Zezi kannin ndɛ kun fa tɛli i su. Ɔ seli i kɛ Zifu bian kun su kɔ lika kun. Ɔ ko tɔli awiefuɛ’m be nun. Be boli i lele, kɛ ɔ ka kaan ɔ́ wú’n, yɛ be yacili i lɛ-ɔ. Zifu nɲɔn be wa fiteli i su. Kun ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ, kpɛkun i nɲɔn su’n ti Levifuɛ. Be nun wie fi w’a niɛnmɛn i lɔ naan se kɛ ɔ́ wún i. Sanngɛ Samarifuɛ kun bɛli i liɛ. Kɛ ɔ fiteli bian’n su’n, ɔ yoli i annvɔ. Ɔ fuɛli i kannin mun yɛ ɔ fɛli i blɛblɛblɛ lele ɔli aofuɛ sua kun nun. Ɔ yoli sɔ naan bian’n yo juejue. Kɛ Zezi wieli ndɛ’n i kan’n, ɔ usali Zifu mmla sifuɛ’n kɛ: “?Ɔ ɲrun’n, be sran nsan sɔ’m be nun onin yɛ ɔ kleli kɛ ɔ ti bian ng’ɔ tɔli awiefuɛ’m be nun’n, i wiengu-ɔ?” Ɔ lemɛn i yowlɛ, naan w’a tɛ su kɛ: “Be nun sran ng’ɔ sili i aunnvɔɛ’n niɔn.”—Liki 10:25-37.

¹⁴ ?Wafa sɛ yɛ Zezi i ɲanndra sɔ’n kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ? Blɛ sɔ’n nun’n, Zifu’m be bu i kɛ be nga be di be mmla’m be su’n, be ngunmin cɛ yɛ be ti be wiengu’n niɔn, naan Samarifuɛ’m be nunman nun wie. (Zan 4:9) Sɛ ɔ ti kɛ Zezi i ndɛ nun’n, Zifu kun yɛ ɔ yoli Samarifuɛ kun i ye’n, nn b’a kwlá wunmɛn i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ be yaci be nga be timan Zifu’n be wun akunndan tɛ bulɛ’n. I sɔ’n ti yɛ Zezi m’ɔ si ngwlɛlɛ’n, i bɔbɔ ɲinfu yoli maan i ndɛ’n nun’n, Samarifuɛ kun yɛ ɔ niannin Zifu kun i lika-ɔ. Maan e sie i nzɔliɛ ekun kɛ, kɛ Zezi wieli i ndɛ’n i kan’n, ɔ usali kosan naan mmla sifuɛ’n ɔ wun like nga be flɛ i be wiengu klolɛ’n i wlɛ kpa.  Afin ndɛ bɔbɔ nga mmla sifuɛ’n waan ɔ́ úsa’n yɛle kɛ: “?Min wiengu ng’ɔ fata kɛ n klo i’n yɛle wan?” Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ usɛli i kɛ: “?Ɔ ɲrun’n, be sran nsan sɔ’m be nun onin yɛ ɔ kleli kɛ ɔ ti bian ng’ɔ tɔli awiefuɛ’m be nun’n, i wiengu-ɔ?” Samari bian ng’ɔ yoli sran ye’n yɛ i su yɛ Zezi waan ɔ́ fá be ɲin síe-ɔ, nán bian nga be yoli i ye’n niɔn. Sran ng’ɔ nianman aniɛn nga sran kun kan’n naan w’a klo i’n, yɛ ɔ ti sran sɔ’n i wiengu kpakpa-ɔ. Ndɛ nga Zezi ko kan naan b’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ weiin’n, yɛ ɔ kannin-ɔn.

¹⁵ ‘Wafa nga Zezi kle like’n’ ɔ boli sran’m be nuan, kpɛkun be kunndɛli kɛ bé fá be wun bé mɛ́ntɛn i. I sɔ’n boman e nuan. (Matie 7:28, 29) Le kun liɛ’n “sran kpanngban be yiɛli i wun lɛ.” Be kɛli i wun lɛ lele cɛn ba nsan, sanngɛ kusu nn aliɛ nunman be sa nun.—Marki 8:1, 2.

16. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ngwlɛlɛ ng’ɔ fin Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ sie i-ɔ?

¹⁶ Ndɛ ja’n i nsan su’n yɛle kɛ ninnge nga Zezi yoli be’n be nun’n, ɔ yili Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n i nglo ekun. Be fa ngwlɛlɛ be fa yo like, be fa uka be wun. Zaki m’ɔ ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n usali kɛ: ‘?Amun nun onin yɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ?’ Yɛ i kunngba’n tɛli su kɛ: “Maan ɔ yo sa kpa fa kle kɛ ɔ ti wɛtɛɛfuɛ naan ɔ si ngwlɛlɛ.” (Zaki 3:13) Sa nga Zezi yoli be’n be kle kɛ ngwlɛlɛ ng’ɔ fin ɲanmiɛn su’n yɛ ɔ sie i-ɔ. Ɔ kleli kɛ akunndan yɛ ɔ fa yo ninnge mun-ɔn. Maan e nian wafa nga ninnge ng’ɔ yoli be’n be nun’n, ɔ nin wafa ng’ɔ nin sran’m be trannin nun’n, ɔ yili i sɔ liɛ’n i nglo’n.

17. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi yoli ninnge mun sɛsɛ-ɔ?

 ¹⁷ ?Amun siemɛn i nzɔliɛ kɛ be nga ngwlɛlɛ’n timan be kpa’n, ninnge’m be yolɛ’n sɛsɛsɛ’n ti kekle man be? Ngwlɛlɛ’n kwla uka be kpa. Zezi liɛ’n, kɛ mɔ Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n yɛ ɔ sie i ti’n ɔ yoli ninnge mun sɛsɛsɛ. Ɲanmiɛn i junman liɛ mun yɛ be yoli i cinnjin-ɔn. Jasin fɛ’n i bolɛ’n yɛ ɔ ti junman m’ɔ dili i trilili-ɔ. Ɔ seli kɛ: “I sɔ’n ti yɛ n bali-ɔ.” (Marki 1:38) Nán aɲanbeun ninnge mun yɛ be yoli i cinnjin-ɔn. Kɛ e niɛn i sa’n, ɔ leman like kaka. (Matie 8:20) Sanngɛ nán kɛ ɔ ti sran m’ɔ kpalo like kwlakwla nga be kwla mɛn i aklunjɔɛ’n niɔn. Zezi ti kɛ i Si ‘Ɲanmiɛn m’ɔ di aklunjɔɛ’ tititi’n sa. Ɔ ti sran kun mɔ i klun ti jɔwa-ɔ. Kpɛkun ɔ yoli maan i wiengu’m be dili aklunjɔɛ wie. (1 Timote 1:11; 6:15) Cɛn kun mɔ bé dí aja kun i ti cɛn’n, ɔ ɔli i bo. Cɛn kɛ ngalɛ sa nun’n, be bo miziki, be to jue, yɛ be yiyi be ɲin su. Zezi w’a saciman be cɛn dan sɔ’n. I kpa bɔbɔ’n, kɛ nzan’n wieli’n, ɔ yoli maan nzue kacili duvɛn m’ɔ “man aklunjɔɛ’n.” (Jue Mun 104:15; Zan 2:1-11) Kɛ sran’m be yiɛli i kɛ ɔ nin be wla asa’n, ɔ kplinnin su. Kpɛkun kɛ bé dí like’n, nn ɔ́ klé be Ɲanmiɛn ndɛ’n.—Liki 10:38-42; 14:1-6.

18. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be trannin klanman-ɔn?

¹⁸ Zezi nin sran’m be trannin klanman. Kɛ m’ɔ si wafa nga klɔ sran i nzuɛn’n fa ti’n ti’n, ɔ wunnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be nzuɛn’n i wlɛ kpa. Ɔ si kpa kɛ fɔ o be nun. Sanngɛ ɔ si kɛ be le nzuɛn kpa wie. Ɔ wunnin kɛ sran sɔ mɔ Zoova maan be bɛli i sin’n, be kwla yo like kpa. (Zan 6:44) Kannzɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fɔn’n, sanngɛ ɔ kleli kɛ ɔ lafi be su. Kɛ ɔ  ko yo naan w’a yi i sɔ liɛ’n i nglo’n, ɔ mannin be junman dan kun. Ɔ seli be kɛ be ko bo jasin fɛ’n. Yɛ ɔ lafili su kɛ be kwla di junman sɔ’n i kpa. (Matie 28:19, 20) Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n kle kɛ be niannin junman sɔ’n nun dili i klanman. (Sa Nga Be Yoli’n 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Lafilɛ mɔ Zezi lafili be su’n, ɔ kle kɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ.

19. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi ti sran ‘wɛtɛɛfuɛ yɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ-ɔ’?

¹⁹ Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i Ndɛ tre 20 nun sa’n, Biblu’n kle kɛ sran ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, ɔ ti wun ase kanfuɛ kpɛkun ɔ ti wɛtɛɛfuɛ. I lɛ nun’n, ajalɛ nga Zoova kle e’n, ɔ leman wunsu. ?Yɛ Zezi li? Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be tranlɛ’n nun’n, ɔ kleli kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ dan. Kɛ mɔ fɔ nunmɛn i nun’n ti’n, ɔ le ɲrun tra be. Sanngɛ w’a yoman be finfin. Asa kusu’n, w’a kunndɛman kɛ ɔ́ gúa be ɲin ase naan be bu i kɛ be timan like fi, naan be kwlaman like fi yo. Yɛ kɛ be sa kwla ju lɛ’n, ɔ buli i akunndan. Kpɛkun kɛ be ko fɔn’n, ɔ trɛ i awlɛn be wun. (Marki 14:34-38; Zan 16:12) I sɔ’n ti yɛ Zezi i wun  yoli ba kanngan’m be fɛ-ɔ! Be wunnin kɛ ɔ ‘ti wɛtɛɛfuɛ, yɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ.’ I sɔ’n ti yɛ be fali be wun mɛntɛnnin i-ɔ.—Matie 11:29; Marki 10:13-16.

20. ?Kɛ bla kun kpatali Zezi’n, wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ i like yolɛ yoman ya-ɔ?

²⁰ Zezi kleli kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ kɛ Ɲanmiɛn sa like cinnjin kpa kun nun ekun. Yɛle kɛ, sɛ sran kun nin aunnvɔɛ silɛ fata’n, Zezi si i aunnvɔɛ, afin i like yolɛ yoman ya. Cɛn kun’n, bla kun kpɛtɛli i kɛ ɔ yo i wa bla’n mɔ mmusu’m be kle i yalɛ’n, i juejue. Bla sɔ’n timan Zifu. ?Wafa sɛ yɛ Zezi tɛli i su-ɔ? I klikli nun’n, w’a tɛmɛn i su. I sin’n ɔ seli i kɛ Zifu’m be ti yɛ ɔ bali-ɔ, naan nán be nga be timan Zifu’m be ti-ɔ. Kpɛkun kasiɛn su’n, ɔ kannin ndɛ kunngba sɔ’n ɲanndra nun kleli bla’n. Sanngɛ bla’n kpɛtɛli i ekun. I sɔ’n kle kɛ ɔ lafi Zezi su kpa. ?Ngue yɛ Zezi yó i siɛn’n niɔn? Zezi yoli like ng’ɔ dun mmua seli kɛ ɔ su yoman’n. Yɛle kɛ ɔ yoli bla’n i wa’n i juejue. (Matie 15:21-28) ?Nán kɛ be se kɛ sran kɛn i wun ase’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ? Nán e wla fi su kɛ wun ase kanlɛ’n i su yɛ ngwlɛlɛ kpafuɛ’n taka-ɔ.

21. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian Zezi i nzuɛn’n, ɔ nin wafa ng’ɔ yo ninnge’m be su-ɔ?

²¹ Zezi i su ndɛ nga i sɔnnzɔnfuɛ’m be klɛli’n ti’n, e si kɛ ndɛ ng’ɔ kannin be’n ɔ nin ninnge ng’ɔ yoli be’n. Ɔ maan e wun i wlɛ kɛ i ngwlɛlɛ liɛ’n tra sran’m be kwlaa nga be trannin asiɛ nga su’n be liɛ’n lelele. Nán e wla fi su kɛ Zezi ti kɛ i Si sa cɛ. Sɛ e nian Zezi i nzuɛn’n ɔ nin wafa ng’ɔ yoli ninnge mun’n be su’n, é yí ngwlɛlɛ ng’ɔ fin Ɲanmiɛn’n i nglo. Ndɛ tre ng’ɔ́ bá lɛ nun’n, é wá wún wafa nga e kwla fa ngwlɛlɛ ng’ɔ fin Ɲanmiɛn’n e nanti’n.