1-3. Ano ang ginhimo sang mga kasimanwa anay ni Jesus sa iya pagpanudlo, kag ano ang wala nila mahibalui tuhoy sa iya?

NAURUNGAN ang tumalambong. Ang hoben pa nga si Jesus nagatindog sa atubangan nila sa sinagoga kag nagapanudlo. Indi sia estranghero sa ila—nagdaku sia sa ila siudad, kag sa sulod sang mga tinuig isa sia ka panday sa tunga nila. Ayhan ang iban sa ila nagapuyo sa mga balay nga ginbuligan ni Jesus patindog, ukon ayhan sia mismo ang naghimo sang mga arado kag mga gota nga ginagamit nila sa ila pagpanguma. * Apang ano ang himuon nila sa pagpanudlo sining isa ka panday anay?

² Ang kalabanan sang mga nagapamati natingala gid, kag namangkot: “Diin ginkuha sini nga tawo ining kaalam?” Apang nagsiling man sila: “Ini ang panday nga anak ni Maria.” (Mateo 13:54-58; Marcos 6:1-3) Makapasubo nga ang mga kasimanwa anay ni Jesus nangatarungan, ‘Ini nga panday tagadiri lang sa aton.’ Walay sapayan sang kaalam sa iya mga pulong, ginsikway nila sia. Wala gid sila makahibalo nga ang kaalam nga iya ginapaambit indi iya.

³ Diin ginkuha ni Jesus ining kaalam? “Ang akon ginatudlo indi akon,” siling niya, “kundi iya sang nagpadala sa akon.” (Juan 7:16) Ginpaathag ni apostol Pablo nga para sa aton si Jesus “nangin kaalam gikan sa Dios.” (1 Corinto 1:30) Ang kaalam mismo ni Jehova ginapahayag paagi sa iya Anak, nga si Jesus. Matuod gid ini, amo nga nakasiling si Jesus: “Ako kag ang Amay isa.” (Juan 10:30) Usisaon naton ang tatlo ka bahin nga si Jesus nagpakita sing “kaalam gikan sa Dios.”

4. (a) Ano ang tema sang mensahe ni Jesus, kag ngaa importante gid ini? (b) Ngaa ang laygay ni Jesus praktikal pirme kag para sa kaayuhan gid sang iya mga manugpalamati?

⁴ Una, binagbinaga ang gintudlo ni Jesus. Ang tema sang iya mensahe amo “ang maayong balita sang ginharian.” (Lucas 4:43) Importante gid ini bangod sang mangin papel sang Ginharian sa pagbindikar sa pagkasoberano ni Jehova kag sa pagdala sing dayon nga mga pagpakamaayo sa katawhan. Sa iya pagpanudlo, naghatag man si Jesus sing maalamon nga laygay para sa adlaw-adlaw nga pagkabuhi. Ginpamatud-an niya nga sia ang gintagna nga “Makatilingala nga Manuglaygay.” (Isaias 9:6) Sa pagkamatuod, paano indi mangin makatilingala ang iya laygay? May madalom sia nga ihibalo sa Pulong kag kabubut-on sang Dios, may bug-os nga paghangop sa kinaugali sang tawo, kag may tudok nga gugma para sa katawhan. Gani, ang iya laygay pirme praktikal kag para sa kaayuhan gid sang iya mga manugpalamati. “Mga pulong sang kabuhi nga walay katapusan” ang ginpamulong ni Jesus. Huo, kon sundon, ang iya laygay nagadul-ong sa kaluwasan.—Juan 6:68.

5. Ano ang pila sang mga tema nga gintuptupan ni Jesus sa Sermon sa Bukid?

⁵ Ang Sermon sa Bukid isa ka talalupangdon nga halimbawa sang walay tupong nga kaalam nga masapwan sa mga panudlo ni Jesus. Ining sermon, nga narekord sa Mateo 5:3–7:27, mahimo mahatag sa sulod lamang sang 20 minutos. Apang, ang laygay sini wala nagalubad bisan sa pagligad sang tion—nagakaigo gihapon ini karon subong sang una ini nga ginhatag. Nanuhaytuhay nga tema ang gintuptupan ni Jesus, lakip ang kon paano mapauswag ang mga relasyon sa iban (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), kon paano mahuptan ang matinlo nga moral (5:27-32), kag kon paano mangin mapuslanon ang pagkabuhi (6:19-24; 7:24-27). Apang wala lamang ginsugid ni Jesus sa iya mga manugpalamati kon ano ang dalanon sang kaalam; ginpakita niya ini sa ila paagi sa pagpaathag, pagpangatarungan, kag paghatag sing pamatuod.

6-8. (a) Anong mabakod nga mga rason ang ginhatag ni Jesus nga dapat likawan ang kabalaka? (b) Ano ang nagapakita nga ang laygay ni Jesus nagapabanaag sang kaalam gikan sa hitaas?

⁶ Binagbinaga, halimbawa, ang maalamon nga laygay ni Jesus  kon paano atubangon ang kabalaka sa materyal nga mga butang nga ginasambit sa Mateo kapitulo 6. “Mag-untat sa pagkabalaka tuhoy sa inyo mga kalag kon ano ang inyo kaunon ukon kon ano ang inyo imnon, ukon tuhoy sa inyo mga lawas kon ano ang inyo isuksok,” laygay ni Jesus. (Bersikulo 25) Ang pagkaon kag panapton kinahanglanon nga mga butang, kag natural lamang nga mabalaka kita kon paano ini matigayon. Apang ginasilingan kita ni Jesus nga “mag-untat sa pagkabalaka” tuhoy sa sini nga mga butang. * Ngaa?

⁷ Mamati samtang si Jesus nagapangatarungan sing makapakumbinsi. Sanglit ginhatagan kita ni Jehova sing kabuhi kag lawas, indi bala sia makaaman sing pagkaon para sa kabuhi kag sing panapton para sa lawas? (Bersikulo 25) Kon ginapakaon sang Dios ang mga pispis kag ginapapanaptan niya sing katahom ang mga bulak, labi pa nga atipanon niya ang iya tawhanon nga mga sumilimba! (Bersikulo 26, 28-30) Sa pagkamatuod, wala gid sing pulos ang indi nagakaigo nga kabalaka. Indi sini mapalawig ang aton kabuhi bisan sing diutay lang. * (Bersikulo 27) Paano naton malikawan ang kabalaka? Si Jesus nagalaygay sa aton: Padayon nga unaha sa kabuhi ang pagsimba sa Dios. Ang mga nagahimo sini makasalig nga ang tanan nila nga kinahanglanon sa adlaw-adlaw “idugang” sa ila sang ila langitnon nga Amay. (Bersikulo 33) Bilang katapusan, naghatag si Jesus sing labing praktikal nga panugda—atubanga ang tagsa ka adlaw. Ngaa abi kabalak-an ang buwas nga wala pa? (Bersikulo 34) Isa pa, ngaa abi palibugan ang mga butang nga basi indi gid matabo? Malikawan naton ang kasakit sa sining mahuol nga kalibutan kon iaplikar naton ining maalamon nga laygay.

⁸ Maathag nga ang laygay ni Jesus praktikal gihapon karon subong sang ginhatag ini sang halos 2,000 ka tuig na ang nagligad. Indi bala ini isa ka ebidensia sang kaalam gikan sa hitaas? Bisan  gani ang labing maayo nga laygay sang tawhanon nga mga manuglaygay daw madali magdaan kag sa indi madugay ginabag-o ukon ginaislan. Sa pihak nga bahin, ang mga panudlo ni Jesus wala maglubad sa pagligad sang tion. Apang indi kita dapat makibot sa sini, kay ining Makatilingala nga Manuglaygay nagpamulong sing “mga pulong sang Dios.”—Juan 3:34.

9. Ano ang ginsiling sang pila ka soldado nahanungod sa panudlo ni Jesus, kag ngaa indi ini pagpasobra sa hambal?

⁹ Ang ikaduha nga bahin diin ginpabanaag ni Jesus ang kaalam sang Dios amo ang iya paagi sa pagpanudlo. Sang isa ka okasyon, ang pila ka soldado nga ginpadala agod dakpon sia nagbalik nga indi sia dala, nga nagasiling: “Wala pa gid sing iban nga tawo nga nakapamulong kaangay sini.” (Juan 7:45, 46) Indi ini pagpasobra sa hambal. Sa tanan nga tawo nga nabuhi, si Jesus, nga “gikan sa mga duog sa hitaas,” amo ang may pinakadamo nga ihibalo kag eksperiensia nga makuhaan naton. (Juan 8:23) Wala gid sing tawo nga nakapanudlo kaangay niya. Binagbinaga ang duha lamang sang mga metodo sining maalam nga Manunudlo.

10, 11. (a) Ngaa indi kita makapugong sa pagdayaw sa paggamit ni Jesus sing mga ilustrasyon? (b) Ano ang mga parabola, kag ano nga halimbawa ang nagapakita nga epektibo gid ang mga parabola ni Jesus sa pagpanudlo?

¹⁰ Epektibo nga paggamit sing mga ilustrasyon. ‘Nagpamulong si Jesus sa mga kadam-an paagi sa mga ilustrasyon,’ amo ang ginasugid sa aton. “Sa pagkamatuod, kon wala sing ilustrasyon wala sia magpamulong sa ila.” (Mateo 13:34) Indi gid kita makapugong nga dayawon ang iya walay tupong nga ikasarang sa pagtudlo sing madalom nga mga kamatuoran paagi sa kinaandan nga mga butang. Mga mangunguma nga nagatanom sing mga binhi, mga babayi nga nagahanda sa pagluto sing tinapay, mga bata nga nagahampang sa tiendahan, mga mangingisda nga nagabutong sang mga lambat, mga manugbantay nga nagapangita sa nadula nga mga karnero—mga butang ini nga nakita sang iya mga manugpalamati sing madamo nga beses. Kon ang importante nga mga kamatuoran ginaangot sa kinaandan nga mga butang, ini nga mga kamatuoran madasig kag madalom nga nagadulot sa hunahuna kag tagipusuon.—Mateo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

 ¹¹ Pirme naggamit si Jesus sing mga parabola, ang malip-ot nga mga sugilanon nga makuhaan sing moral ukon espirituwal nga mga kamatuoran. Sanglit ang mga sugilanon mas madali mahangpan kag matandaan sangsa indi maathag nga mga ideya, nakabulig ang mga parabola agod matipigan ang panudlo ni Jesus. Sa madamo nga parabola, ginlaragway ni Jesus ang iya Amay paagi sa maathag nga mga ilustrasyon nga indi madali malipatan. Halimbawa, sin-o ang indi makahangop sa punto sang parabola tuhoy sa buhaha nga anak—nga kon ang isa nga nagtalang magpakita sing matuod nga paghinulsol, si Jehova magakaluoy kag mapinalanggaon nga magabaton liwat sa iya?—Lucas 15:11-32.

12. (a) Sa anong paagi gingamit ni Jesus ang mga pamangkot sa iya pagpanudlo? (b) Paano ginpahipos ni Jesus ang mga nagduhaduha sa iya awtoridad?

¹² Lantip nga paggamit sing mga pamangkot. Gingamit ni Jesus ang mga pamangkot agod pukawon ang iya mga manugpalamati sa paghimo sang ila kaugalingon nga mga konklusion, sa pag-usisa sang ila mga motibo, ukon sa paghimo sing mga desisyon. (Mateo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Sang ginduhaduhaan sang relihioso nga mga lider ang iya awtoridad gikan sa Dios, si Jesus nagsabat: “Ang bawtismo bala ni Juan gikan sa langit ukon gikan sa mga tawo?” Sa kakibot sa pamangkot, nangatarungan sila sa tunga nila: “Kon magsiling kita, ‘Gikan sa langit,’ magasiling sia sa aton, ‘Ngaa, nian, wala kamo magtuo sa iya?’ Apang, kon magsiling kita, ‘Gikan sa mga tawo,’ mahadlok kita sa kadam-an, kay ginakabig nila tanan si Juan nga isa ka manalagna.” Sang ulihi, nagsabat sila: “Wala kami makahibalo.” (Marcos 11:27-33; Mateo 21:23-27) Paagi sa isa ka simple lamang nga pamangkot, wala sila makatingog kay Jesus kag ginpahayag sini ang ila maluib nga tagipusuon.

13-15. Paano ang parabola tuhoy sa mainabyanon nga isigkatawo nga Samaritano nagapabanaag sang kaalam ni Jesus?

¹³ Ginasamo kon kaisa ni Jesus ang mga metodo paagi sa paggamit sing makapahunahuna nga mga pamangkot sa iya mga ilustrasyon. Sang ginpamangkot sang isa ka Judiyong abogado si Jesus kon ano ang kinahanglanon agod matigayon ang kabuhi nga walay katapusan, gintudlo sia ni Jesus sa Mosaikong Kasuguan, nga nagasugo nga higugmaon ang Dios kag ang isigkatawo. Sa pagtinguha nga pamatud-an ang iya kaugalingon nga matarong  sia, namangkot ang tawo: “Sin-o gid bala ang akon isigkatawo?” Nagsabat si Jesus paagi sa pagsugid sing isa ka sugilanon. Ang isa ka Judiyo nga tawo nagalakbay sing isahanon sang ginbanggaan sia sang mga kawatan, kag ginbiyaan nga halos patay na. May duha ka Judiyo nga naglabay, una isa ka saserdote kag dayon isa ka Levita. Ang duha wala magsapak sa iya. Apang may isa ka Samaritano nga nag-abot. Bangod sang kaluoy, mahalungon nga ginbulong niya ang mga pilas sang biktima kag mahigugmaon nga gindala sia sa isa ka dalayunan diin makapaayo sia. Sa paghinakop sa sugilanon, ginpamangkot ni Jesus ang nagapamangkot sa iya: “Sin-o sa sining tatlo sa banta mo ang nangin isigkatawo sang tawo nga nahulog sa kamot sang mga makawat?” Napilitan ang tawo sa pagsabat: “Ang isa nga nagpakita sing kaluoy sa iya.”—Lucas 10:25-37.

¹⁴ Paano ang parabola nagapabanaag sang kaalam ni Jesus? Sang adlaw ni Jesus, gin-aplikar sang mga Judiyo ang termino nga “isigkatawo” sa mga tawo lamang nga nagahupot sang ila mga tradisyon—sa pagkamatuod indi sa mga Samaritano. (Juan 4:9) Kon sa sugilanon ni Jesus ang biktima amo ang Samaritano kag ang nagbulig amo ang Judiyo, madula ayhan ang pag-ihig-ihig? Maalamon nga ginpalutaw ni Jesus sa iya sugilanon nga ang isa ka Samaritano mapinalanggaon nga nag-atipan sa isa ka Judiyo. Talupangda, man, ang ginpamangkot ni Jesus sa katapusan sang sugilanon. Ginlain niya ang ginapatuhuyan sang termino nga “isigkatawo.” Daw subong bala nga namangkot ang abogado: ‘Sin-o ang akon isigkatawo nga dapat ko pakitaan sing gugma?’ Apang namangkot si Jesus: “Sin-o sa sining tatlo sa banta mo ang nangin isigkatawo?” Ginpatuhoy ni Jesus ang igtalupangod, indi sa isa nga nakabaton sing kaayo, ang biktima, kundi sa isa nga nagpakita sing kaayo, ang Samaritano. Ang isa ka matuod nga isigkatawo nagauna sa pagpakita sing gugma sa iban bisan tagadiin man sila. Wala na sing iban pa nga paagi nga mapalutaw ni Jesus ini nga punto sing kapin ka epektibo.

¹⁵ Katingalahan bala nga ang mga tawo natingala sa “paagi sang pagpanudlo” ni Jesus kag nabuyok sa iya? (Mateo 7:28, 29) Sa isa ka okasyon “isa ka dakung kadam-an” ang nagpabilin malapit sa iya sa sulod sang tatlo ka adlaw, bisan nga wala sing makaon!—Marcos 8:1, 2.

16. Sa anong paagi naghatag si Jesus sing “praktikal nga pamatuod” nga ginatuytuyan sia sang kaalam sang Dios?

¹⁶ Ang ikatlo nga bahin diin ginpabanaag ni Jesus ang kaalam ni Jehova amo sa iya pagkabuhi. Ang kaalam praktikal; epektibo ini. “Sin-o ang maalam . . . sa tunga ninyo?” pamangkot ni disipulo Santiago. Nian ginsabat niya ang iya mismo pamangkot, nga nagasiling: “Tuguti nga ang husto nga paggawi maghatag sing praktikal nga pamatuod sa sini.” (Santiago 3:13, The New English Bible) Ang paggawi mismo ni Jesus naghatag sing “praktikal nga pamatuod” nga gintuytuyan sia sang kaalam sang Dios. Binagbinagon naton kon paano sia nagpakita sing maayo nga desisyon, sa iya pagkabuhi kag sa iya mga pagpakig-angot sa iban.

17. Ano ang nagapakita nga si Jesus may himpit nga pagkabalanse sa iya kabuhi?

¹⁷ Natalupangdan mo bala nga ang mga tawo nga indi maayo magdesisyon masami nga nagapasobra? Huo, kinahanglan ang kaalam agod mangin balanse. Bangod nagpakita sia sing kaalam sang Dios, may himpit nga pagkabalanse si Jesus. Labaw sa bisan ano, gin-una niya sa iya kabuhi ang espirituwal nga mga butang. Masako gid sia sa pagbantala sing maayong balita nga hilikuton. “Bangod sini nga katuyuan nagkari ako,” siling niya. (Marcos 1:38) Gani ang materyal nga mga butang indi ang panguna nga importante sa iya; daw diutay gid lamang ang iya materyal nga pagkabutang. (Mateo 8:20) Apang, indi sia madumilion sa kaugalingon. Kaangay sang iya Amay, ang “malipayon nga Dios,” si Jesus isa ka malipayon nga tawo, kag nagdugang man sia sing kalipay sa iban. (1 Timoteo 1:11; 6:15) Sang magtambong sia sa isa ka punsion sang kasal—isa ka okasyon nga kinaandan nga may lanton, kinanta, kag sinadya—wala sia magkadto didto agod gub-on ang masadya nga okasyon. Sang maubusan sing alak, ginhimo niya ang tubig nga isa ka maayo nga klase sang alak, isa ka ilimnon nga “nagapasadya sa tagipusuon sang mamalatyon nga tawo.” (Salmo 104:15; Juan 2:1-11) Nagbaton si Jesus sing madamo nga imbitasyon para sa pagkaon, kag masami nga gingamit niya ini nga mga okasyon sa pagtudlo.—Lucas 10:38-42; 14:1-6.

18. Paano si Jesus nagpakita sing walay sayop nga desisyon sa iya mga pagpakig-angot sa iya mga disipulo?

¹⁸ Nagpakita si Jesus sing walay sayop nga desisyon sa iya  mga pagpakig-angot sa iban. Ang iya paghantop sa kinaugali sang tawo naghatag sa iya sing maathag nga pagtamod sa iya mga disipulo. Nahibaluan gid niya nga indi sila himpit. Apang, nahantop niya ang ila maayong mga kinaiya. Nakita niya ang ikasarang sini nga mga tawo nga ginbuyok ni Jehova. (Juan 6:44) Walay sapayan sang ila mga kakulangan, nagpakita si Jesus sing kahanda nga saligan sila. Bilang pagpakita sini nga pagsalig, gintugyanan niya sing mabug-at nga salabton ang iya mga disipulo. Ginsugo niya sila nga ibantala ang maayong balita, kag nagpakita sia sing pagsalig sa ila ikasarang nga tumanon ini nga sugo. (Mateo 28:19, 20) Ang tulun-an sang Mga Binuhatan nagapamatuod nga matutom nga ginpadayon nila ang hilikuton nga ginpahimo niya sa ila. (Binuhatan 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Gani, maathag nga nangin maalamon si Jesus sa pagsalig sa ila.

19. Paano ginpakita ni Jesus nga sia “malulo kag mapainubuson sing tagipusuon”?

¹⁹ Subong natalupangdan naton sa Kapitulo 20, ginaangot sang Biblia ang pagkamapainubuson kag pagkamalulo sa kaalam. Sa pagkamatuod, si Jehova ang labing maayo nga halimbawa sa sini. Apang kamusta naman si Jesus? Makalilipay nga makita ang pagkamapainubuson ni Jesus sa iya pagpakig-angot sa iya mga disipulo. Subong isa ka himpit nga tawo, superyor sia sa ila. Apang, wala niya pagpakanubua ang iya mga disipulo. Wala gid sia magtinguha nga pabatyagon sila nga manubo  ukon indi sangkol. Sa baylo, nangin makonsiderasyon sia sa ila mga limitasyon kag mapailubon sa ila mga kakulangan. (Marcos 14:34-38; Juan 16:12) Indi bala talalupangdon nga bisan gani ang kabataan wala mahuya kay Jesus? Pat-od nga nabuyok sila sa iya bangod nabatyagan nila nga sia “malulo kag mapainubuson sing tagipusuon.”—Mateo 11:29; Marcos 10:13-16.

20. Paano si Jesus nagpakita sing pagkamakatarunganon sa pagpakig-angot sa Gentil nga babayi nga ang iya anak nga babayi ginsalakay sang demonyo?

²⁰ Nagpakita si Jesus sing diosnon nga pagkamapainubuson sa isa pa ka importante nga paagi. Makatarunganon sia, ukon mapainumuron, kon dapat ini ipakita bangod sa kaluoy. Dumduma, halimbawa, ang tion sang ang isa ka Gentil nga babayi nakitluoy sa iya nga paayuhon ang iya anak nga babayi nga ginasalakay sang demonyo. Sa tatlo ka magkatuhay nga paagi, ginpakita sa iya sang primero ni Jesus nga indi sia magbulig—una, paagi sa indi pagsabat sa iya; ikaduha, paagi sa direkta nga pagsiling nga ginpadala sia, indi sa mga Gentil, kundi sa mga Judiyo; kag ikatlo, paagi sa paghatag sing isa ka ilustrasyon nga mainayuhon nga nagpatalupangod sang amo gihapon nga punto. Apang, nagpamilit gihapon ang babayi, nga ebidensia sang isa ka tumalagsahon nga pagtuo. Bangod sining tumalagsahon nga kahimtangan, ano ang ginhimo ni Jesus? Ginhimo gid niya ang ginsiling niya nga indi niya paghimuon. Ginpaayo niya ang anak sang babayi. (Mateo 15:21-28) Talalupangdon nga pagkamapainubuson, indi bala? Kag dumduma, ang pagkamapainubuson amo ang sadsaran sang matuod nga kaalam.

21. Ngaa dapat kita magtinguha nga ilugon ang personalidad, panghambal, kag mga dalanon ni Jesus?

²¹ Nagapasalamat gid kita nga ginapahayag sa aton sang Mga Ebanghelyo ang mga pulong kag mga buhat sang pinakamaalam nga tawo nga nabuhi! Tandaan naton nga si Jesus isa ka himpit nga laragway sang iya Amay. Paagi sa pag-ilog sa personalidad, panghambal, kag mga dalanon ni Jesus, ginapalambo naton ang kaalam gikan sa hitaas. Sa masunod nga kapitulo, tan-awon naton kon paano naton maaplikar sa aton kabuhi ang kaalam gikan sa Dios.