21-تاراۋ
يسا قۇدايدان كەلگەن دانالىقتى اشتى
1—3. بۇرىنعى كورشىلەرى يسانىڭ ٴتالىمىن قالاي قابىلدادى جانە ولار نەنى ۇقپادى؟
حالىق تاڭ-تاماشا. ٴماجىلىسحانادا ولاردىڭ الدىندا يسا دەگەن جاس جىگىت ٴتالىم بەرىپ تۇر. يسا ولارعا بەيتانىس ەمەس: ول سول قالادا ٶسىپ، ارالارىندا ٴبىراز ۋاقىت اعاش ۇستاسى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. ٴتىپتى كەيبىرەۋلەرى يسا سوعۋعا كومەكتەسكەن ۇيلەردە تۇرىپ نەمەسە ونىڭ قولىنان شىققان سوقا مەن قامىتتاردى قولدانىپ جۇرگەن دە شىعار a. ٴبىراق ولار بۇرىن اعاش ۇستاسى بولعان كىسىنىڭ ٴتالىمىن قالاي قابىلدادى؟
2 ونى تىڭداعانداردىڭ كوپشىلىگى قاتتى تاڭدانىپ: ‹بۇعان مۇنداي دانالىق قايدان بىتكەن؟›— دەستى. سونداي-اق ولار: ‹ٶزى تەك اعاش ۇستاسى، ٴماريامنىڭ ۇلى ەمەس پە؟›— دەدى (ماتاي 13:54—58؛ مارقا 6:1—3). وكىنىشكە وراي، ٴبىر كەزدەگى يسانىڭ كورشىلەرى: «ول ٴبىزدىڭ جەرلەس اعاش ۇستاسى، جاي ٶزىمىز سياقتى ادام عوي»،— دەگەن ويدا بولعان. يسانىڭ سوزدەرىندەگى دانالىققا قاراماستان، ولار ونى قابىلداماعان. نەگىزىندە، يساداعى دانالىق وزىنىكى ەمەس ەدى، ٴبىراق بۇل ولاردىڭ ويلارىنا دا كىرىپ شىقپادى.
3 يساعا مۇنداي دانالىق قايدان بىتكەن؟ ول: «ٸلىمىم مەنىكى ەمەس، مەنى جىبەرگەندىكى»،— دەگەن (جوحان 7:16). ەلشى پاۋىل يسانى ‹دانالىعىمىزدىڭ باستاۋى قىلعان› قۇداي ەكەنىن تۇسىندىرگەن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 1:30). ەحوبا ٶز دانالىعىن ۇلى ارقىلى ايان ەتتى. سوندىقتان يسا: «اكەم ەكەۋمىز ٴبىرتۇتاسپىز»،— دەي العان (جوحان 10:30). يسانىڭ قۇدايدان كەلگەن دانالىقتى پاش ەتكەنىنىڭ ٷش جولىن قاراستىرىپ كورەيىك.
يسانىڭ ٴتالىمى
4. ا) يسانىڭ حابارىنىڭ تاقىرىبى قانداي ەدى جانە نەگە ول وتە ماڭىزدى بولعان؟ ٵ) نەگە يسانىڭ كەڭەستەرى قولدانۋعا ٵردايىم ٴتيىمدى ٵرى پايدالى بولعان؟
4 الدىمەن، يسانىڭ ٴتالىمىن قاراستىرايىق. ونىڭ حابارىنىڭ تاقىرىبى ‹قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ىزگى حابار› بولعان (لۇقا 4:43). بۇل وتە ماڭىزدى حابار ەدى، ويتكەنى پاتشالىق ەحوبانىڭ اتىن (وعان ەحوبانىڭ ٵدىل بيلەۋشى دەگەن جاقساتى دا كىرەدى) كيەلى ەتەدى جانە ادامزاتتى ماڭگىلىك باتالارعا جەتكىزەدى. سونداي-اق يسا ٴتالىم بەرگەندە، كۇندەلىكتى ومىرگە قاتىستى دانا كەڭەستەر ۇسىناتىن. ول ٶزىن الدىن الا پايعامبارلىق ەتىلگەن «كەرەمەت اقىلدى كەڭەسشى» رەتىندە تانىتتى (يشايا 9:6). سوندىقتان قالاي ونىڭ كەڭەسى كەرەمەت بولماسىن!؟ ونىڭ قۇداي ٴسوزى مەن ەركىنە قاتىستى مول ٴبىلىمى بولعان، ول ادامداردىڭ بولمىسىن جاقسى تۇسىنگەن جانە ولاردى وتە جاقسى كورگەن. سول سەبەپتى ونىڭ كەڭەستەرى قولدانۋعا ٵردايىم ٴتيىمدى ٵرى پايدالى بولعان. يسا ‹ماڭگىلىك ومىرگە جەتكىزەتىن سوزدەردى› ايتقان. ٴيا، ونىڭ كەڭەستەرىن ۇستانعان ادام قۇتقارىلاتىن (جوحان 6:68).
5. يسا تاۋداعى ۋاعىزىندا قامتىعان تاقىرىپتاردىڭ كەيبىرى قانداي؟
5 تاۋداعى ۋاعىزدان يسانىڭ تالىمىندە تەڭدەسى جوق دانالىق جاتقانى جاقسى كورىنەدى. ماتاي 5:3—7:27 تارماقتارداعى سوزدەرگە ساي، بۇل ۋاعىز باس-اياعى 20 مينۋتتىڭ ىشىندە ايتىلىپ شىققانعا ۇقسايدى. دەسە دە ونداعى كەڭەستەر ەسكىرمەگەن: ايتىلعان كەزدە قانشالىقتى ماڭىزدى بولسا، قازىر دە تاپ سولاي. يسا اتالمىش ۋاعىزىندا قالاي وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناستى جاقسارتۋعا (5:23—26، 38—42؛ 7:1—5، 12)، ونەگەلىلىك جاعىنان تازا بولۋعا (5:27—32) جانە قالاي ماعىنالى ٶمىر سۇرۋگە بولادى (6:19—24؛ 7:24—27) دەگەن سياقتى نارسەلەردى قوسا العاندا، كوپتەگەن تاقىرىپتى قامتىعان. ٴبىراق ول نەنىڭ دانالىققا جاتاتىنىن ايتىپ قانا قويعان جوق، ونى ٴتۇسىندىرۋ، بىرگە وي جۇگىرتۋ جانە دالەلدەر كەلتىرۋ ارقىلى كورسەتتى دە.
6—8. ا) يسا ۋايىمداۋدان اۋلاق بولۋعا قانداي بۇلتارتپايتىن سەبەپتەر كەلتىردى؟ ٵ) يسانىڭ كەڭەستەرى جوعارىدان كەلگەن دانالىقتىڭ كورىنىسى ەكەندىگى نەدەن كورىنەدى؟
6 مىسالى، ماتاي 6-تاراۋدا يسانىڭ بايلىقتى ويلاپ ۋايىمداماۋعا قاتىستى بەرگەن دانا كەڭەسىن قاراستىرىپ كورەيىكشى. ول: «نە ٸشىپ-جەيمىز دەپ ومىرلەرىڭدى، نە كيەمىز دەپ تاندەرىڭدى ۋايىمداماڭدار!»— دەگەن اقىل ايتتى (25-تارماق). اس پەن كيىم — ادامعا قاجەتتى باستى نارسەلەر، ٵرى ولاردى تابۋ ٷشىن قامدانۋدىڭ ەش وعاشتىعى جوق. ٴبىراق يسا ولاردى ويلاپ، ‹ۋايىمداماۋ› كەرەكتىگىن ايتقان b. نەگە؟
7 يسانىڭ مۇنى قالاي تۇسىندىرەتىنىن تىڭداپ كورەيىك. بىزگە ٶمىر مەن ٴتان بەرگەن ەحوبا، سوندىقتان ٶمىرىمىزدى قولداۋ ٷشىن اسپەن، ال ٴتانىمىزدى كيىممەن قامتاماسىز ەتۋ ونىڭ قولىنان كەلەدى ەمەس پە؟ (25-تارماق) ەگەر قۇداي قۇستاردى قورەكتەندىرىپ، ال گۇلدەرگە كەرەمەت كيىم كيگىزىپ وتىرسا، ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىنىڭ قامىن ودان دا بەتەر ويلايدى ەمەس پە!؟ (26، 28—30 تارماقتار) راسىندا دا، شەكتەن تىس ۋايىمعا سالىنۋدىڭ ەش قيسىنى جوق. ۋايىمعا سالىنعانىمىز ٶمىرىمىزدى ٴبىر ەلى دە ۇزارتپايدى c (27-تارماق). قالاي ۋايىمنان اۋلاق بولۋعا بولادى؟ يسا بىزگە كەڭەس بەرەدى: قۇدايعا دەگەن عيبادات ارقاشان ٴبىرىنشى ورىندا تۇرسىن. سولاي ەتەتىندەر كوكتەگى اكەلەرىنىڭ كۇندەلىكتى قاجەتتىلىكتەرىنىڭ ٴبارىن ‹قوسىپ بەرەتىنىنە› سەنىمدى بولا الادى (33-تارماق). سوڭىندا يسا وتە ٴتيىمدى اقىل ايتادى: ٴبىر كۇندىك قاجەتتىلىكتەرىڭدى عانا ويلاڭدار. ەرتەڭگى كۇننىڭ ۋايىمىن بۇگىنگى كۇندىكىنە قوسۋدىڭ قاجەتى نە؟ (34-تارماق) ونىڭ ۇستىنە، ەشقاشان بولماۋى مۇمكىن نارسەلەردى ويلاپ، ورىنسىز مازاسىزدانا بەرۋدىڭ كەرەگى نە؟ وسىنداي دانا كەڭەستەردى قولدانعانىمىز ادامدى قاربالاستىرىپ قويعان قازىرگى دۇنيەدە كوپتەگەن كۇيزەلىس پەن جان ازابىنان ساقتايدى.
8 شىنىمەن دە، يسانىڭ بەرگەن كەڭەستەرى 2000 جىلداي ۋاقىت بۇرىن قانشالىقتى ٴتيىمدى بولسا، بۇگىنگى كۇنى دە تاپ سولاي. بۇل كوكتەن كەلگەن دانالىقتىڭ دالەلى ەمەس پە؟ تاجىريبەلى كەڭەسشىلەردىڭ ٴتىپتى ەڭ كەرەمەت دەگەن كەڭەسىنىڭ ٶزى ۋاقىت وتە كەلە ەسكىرىپ، وزگەرىستەر ەنگىزۋدى تالاپ ەتىپ نەمەسە باسقاسىنا اۋىستىرۋعا تۋرا كەلىپ جاتادى. ال يسانىڭ تالىمدەرى ۋاقىت سىناعىنان ٴساتتى ٶتتى. ٴبىراق ٴبىز بۇعان تاڭعالمايمىز، ويتكەنى وسى كەرەمەت اقىلدى كەڭەسشى — قۇدايدىڭ سوزدەرىن ايتقان (جوحان 3:34).
ونىڭ ٴتالىم بەرۋ مانەرى
9. يسانىڭ ٴتالىمى تۋرالى ساربازدار نە دەدى جانە نەگە بۇل اسىرا سىلتەپ ايتىلعان سوزدەر ەمەس؟
9 ەكىنشىدەن، يسانىڭ ٴتالىم بەرۋ مانەرىنەن قۇدايدىڭ دانالىعى كورىنگەن. بىردە يسانى تۇتقىنداۋعا ساقشىلار جىبەرىلەدى، ٴبىراق ولار قۇر وزدەرى كەلىپ: «بىردە-ٴبىر ادام ول سياقتى سويلەگەن ەمەس!»— دەيدى (جوحان 7:45، 46). بۇل اسىرا سىلتەپ ايتىلعان سوزدەر ەمەس ەدى. تاريحتا ٶمىر سۇرگەن ادامداردىڭ ەشبىرىنىڭ دە كوكتەن كەلگەن يسانىكى ىسپەتتى زور ٴبىلىمى مەن تاجىريبەسى بولماعان (جوحان 8:23). شىنىندا دا، ول سياقتى ەشكىم ٴتالىم بەرە المايتىن. وسى دانا ۇستازدىڭ ٴتالىم بەرۋ تاسىلدەرىنىڭ ەكەۋىن عانا قاراستىرىپ كورەيىكشى.
«حالىق ونىڭ تالىمىنە قاتتى قايران قالدى»
10، 11. ا) نەگە يسانىڭ كورنەكى مىسالدار ارقىلى ٴتالىم بەرۋ قابىلەتى قايران قالدىرادى؟ ٵ) استارلى اڭگىمە دەگەن نە جانە ولاردىڭ يسانىڭ ٴتالىمىن ٴتيىمدى ەتكەنى قانداي مىسالدان كورىنەدى؟
10 كورنەكى مىسالداردى ٴتيىمدى قولدانۋ. كيەلى كىتاپتا: «يسا حالىققا كورنەكى مىسالدارمەن ايتتى. ولارعا ەش نارسەنى دە مىسالسىز ايتپادى»،— دەلىنگەن (ماتاي 13:34، جد). ٴبىز ونىڭ تەرەڭ ٴمانى بار شىندىقتى كۇندەلىكتى ومىردەگى نارسەلەر ارقىلى ٴتۇسىندىرىپ بەرە الۋ قابىلەتىنە شىنىمەن قايران قالامىز. تۇقىم سەۋىپ جۇرگەن ديقان، قامىر اشىتىپ جاتقان ايەل، بازار الاڭىندا ويناپ جۇرگەن بالالار، اۋ سالىپ جاتقان بالىقشىلار، جوعالعان قويىن ىزدەگەن قويشى — وسىلاردىڭ ٴبارى ونىڭ تىڭداۋشىلارى ۇنەمى كورىپ جۇرگەن جايتتار ەدى. ماڭىزى زور شىندىق كوپكە ٴمالىم وسىنداي نارسەلەر ارقىلى تۇسىندىرىلگەندە، بىردەن ادامنىڭ جۇرەگىنە جەتىپ، ساناسىنا تەرەڭ ۇيالايتىن (ماتاي 11:16—19؛ 13:3—8، 33، 47—50؛ 18:12—14).
11 يسا استارلى اڭگىمەلەردى، نەمەسە قۇلىقتىلىق جانە رۋحاني جاعىنان ونەگە بولاتىن قىسقاشا اڭگىمەلەردى، ٴجيى قولداناتىن. ادەتتە دەرەكسىز تۇسىنىكتەرگە قاراعاندا قىسقاشا اڭگىمەلەردى تەز ۇعۋعا بولادى جانە ولار تەز ەستە قالادى، سوندىقتان ولار يسانىڭ ٴتالىمىنىڭ ساقتالىپ قالۋىنا ىقپال ەتكەن. كوپتەگەن استارلى اڭگىمەسىندە يسا اكەسىن ەستەن شىقپايتىن ايقىن مىسالدارمەن سۋرەتتەگەن. مىسالى، اداسقان ۇل تۋرالى استارلى اڭگىمەنىڭ ٴمانىن — شالىس قادام جاساپ قويىپ، شىن جۇرەكتەن وكىنگەن ادامعا ەحوبا جانى اشىپ، قامقورلىقپەن قايتا قابىلدايتىنىن — كىم تۇسىنبەيدى دەيسىڭ؟ (لۇقا 15:11—32)
12. ا) ٴتالىم بەرگەندە يسا سۇراقتاردى قالاي قولدانعان؟ ٵ) بيلىگىنە كۇمان كەلتىرگەندەردى يسا قالاي جىم قىلدى؟
12 سۇراقتاردى شەبەر قولدانۋ. يسانىڭ سۇراقتارى تىڭداۋشىلارىنا ٶز بەتتەرىنشە تۇجىرىم جاساۋعا، نيەتتەرىن تەكسەرۋگە نەمەسە شەشىم قابىلداۋعا كومەكتەسكەن (ماتاي 12:24—30؛ 17:24—27؛ 22:41—46). ٴدىنباسىلارى يسانىڭ بيلىكتى قۇدايدان العانىنا كۇمان كەلتىرگەندە، ول: «جاقيا جاساعان شومىلدىرۋ ٴراسىمى كوكتىڭ ەركىمەن بولىپ پا ەدى، الدە ادامنىڭ ەركىمەن بە؟»— دەپ سۇرايدى. ابدىراپ قالعان ولار ٶزارا بىلاي پىكىرلەسەدى: «ەگەر «كوكتىڭ ەركىمەن» دەسەك، ول بىزدەن: — ەندەشە جاقيانىڭ ۋاعىزىنا نەگە سەنبەدىڭىزدەر؟— دەپ سۇرايدى. ال «ادام ەركىمەن» دەسەك، حالىقتىڭ نارازىلىعىنان قايمىعامىز، بارلىعى جاقيانى پايعامبار دەپ سانايدى عوي»،— دەيدى. اقىرىندا: «ونى بىلمەيمىز»،— دەپ جاۋاپ بەرەدى (مارقا 11:27—33؛ ماتاي 21:23—27). قاراپايىم سۇراق ارقىلى يسا ولاردى جىم قىلادى، ٵرى نيەتتەرىنىڭ زالىم ەكەندىگىن كورسەتەدى.
13—15. قايرىمدى ساماريالىق تۋرالى استارلى اڭگىمەسىنەن يسانىڭ دانالىعى قالاي كورىنەدى؟
13 كەيدە يسا ويلاندىراتىن سۇراقتاردى كورنەكى مىسالدارىنا ۇيلەستىرىپ قولداناتىن؟ ياھۋديلەردىڭ ٴبىر زاڭ ٴمۇعالىمى ماڭگىلىك ومىرگە جەتۋ ٷشىن نە تالاپ ەتىلەتىنىن سۇراعاندا، يسا قۇدايدى جانە ماڭايىنداعى ادامدى سۇيۋگە قاتىستى مۇسا زاڭىنداعى وسيەتتى ەسىنە سالادى. ٶزىن ٵدىل ەتىپ كورسەتكىسى كەلگەن الگى كىسى: «سوندا «ماڭايىمداعى ادام» كىم بولعانى؟»— دەپ سۇرايدى. يسا ٴبىر اڭگىمە ايتىپ بەرەدى. ٴبىر ياھۋدي يەرۋساليمنەن كەلە جاتقاندا، ونى قاراقشىلار توناپ، ٶزىن شالا-جانسار ەتىپ تاستاپ كەتەدى. ونى ەكى ياھۋدي كورەدى، ولاردىڭ ٴبىرىنشىسى — ٴدىني قىزمەتكەر، ال ەكىنشىسى لەۋىلىك بولادى. ٴبىراق ەكەۋى دە توقتاماستان ٶتىپ كەتەدى. سودان سوڭ سول جەرگە ٴبىر ساماريالىق كىسى كەلەدى. ونىڭ ياھۋديگە جانى اشىپ، مەيىرىممەن جارالارىن جۋىپ-شايادى دا، وڭالىپ كەتۋىنە جاعداي جاسالاتىن قوناق ۇيگە الىپ كەلەدى. اڭگىمەسىن بىتىرەردە، يسا الگى كىسىدەن: «قاراقشىلاردىڭ قولىنا تۇسكەن كىسىگە بۇل ۇشەۋىنىڭ قايسىسى «ماڭايىنداعى ادام» بولدى دەپ ويلايسىڭ؟»— دەپ سۇرايدى. ول امالسىزدان: «وعان قايىرىمدىلىق كورسەتكەنى»،— دەپ جاۋاپ بەرەدى (لۇقا 10:25—37).
14 وسى استارلى اڭگىمەدەن يسانىڭ دانالىعى قالاي كورىنەدى؟ سول زاماندا «ماڭايىنداعى ادام» دەپ ياھۋديلەر ٶز ەرەجەلەرىن ۇستاناتىنداردى عانا ەسەپتەيتىن. ال ساماريالىقتارعا قاتىستى بۇل ٴسوزدى قولدانباعاندارى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى (جوحان 4:9). ەگەر يسا اڭگىمەسىندە جاپا شەگۋشىنى ساماريالىق، ال كومەكتەسكەن كىسىنى ياھۋديلىك ەتىپ كورسەتسە، سول كەزدەگى الالاۋشىلىققا توسقاۋىل قويا الار ما ەدى؟ يسانىڭ اڭگىمەسىن ياھۋدي كىسىگە سۇيىسپەنشىلىكپەن كومەك كورسەتكەن ساماريالىق ەتىپ قۇراستىرعانىنان دانالىق بايقالادى. اڭگىمەسىنىڭ اياعىندا يسانىڭ قويعان سۇراعىنا دا كوڭىل ٴبولشى. ول «ماڭايىمداعى ادام» دەگەن ٴسوزدىڭ باسقا قىرىن كورسەتتى. زاڭ ٴمۇعالىمى، باسقاشا ايتقاندا، مىناداي سۇراق قويدى: «كىمگە مەن ماڭايىمداعى ادام رەتىندە سۇيىسپەنشىلىك تانىتۋىم كەرەك؟» ال يسا بىلاي دەپ سۇرادى: «قالاي ويلايسىڭ، ۇشەۋىنىڭ قايسىسى ٶزىن ماڭايىنداعى ادام رەتىندە تانىتتى؟» يسا كىمگە مەيىرىمدىلىك كورسەتىلگەنىنە ەمەس، كىمنىڭ مەيىرىمدىلىك كورسەتكەنىنە، ياعني ساماريالىق كىسىگە، كوڭىل اۋداردى. ناعىز ماڭايىڭداعى ادام وزگەنىڭ شىققان تەگىنە قاراماستان، ٴبىرىنشى بولىپ سۇيىسپەنشىلىك تانىتادى. يسا بۇل ويدى باسقاشا جولمەن وسىنشاما اسەرلى ەتىپ جەتكىزە الماس ەدى.
15 يسانىڭ «تالىمىنە» حالىقتىڭ قاتتى قايران قالعانىنا جانە وعان جاقىن بولۋعا تىرىسقانىنا تاڭعالماسا دا بولادى، سولاي ەمەس پە؟ (ماتاي 7:28، 29) ٴتىپتى بىردە «حالىق كوپ جينالىپ»، جەيتىن تاماقتارى بولماسا دا، ٷش كۇن بويى يسامەن بىرگە بولعان! (مارقا 8:1، 2)
يسانىڭ ٶمىر سالتى
16. قالاي يسا قۇدايدىڭ دانالىعىن باسشىلىققا الاتىنىن ‹ٸس جۇزىندە دالەلدەدى›؟
16 ۇشىنشىدەن، يسانىڭ ٶمىر سالتى ەحوبانىڭ دانالىعىنىڭ كورىنىسى بولعان. دانالىق — ناقتى ارەكەتتەردەن كورىنەتىن، پايدالى قاسيەت. شاكىرت جاقىپ: «ارالارىڭداعى قايسىڭ داناسىڭ؟»— دەپ سۇراعان. سوسىن، سۇراعىنا ٶزى جاۋاپ بەرىپ: «مۇنىسىن دۇرىس ٴجۇرىس-تۇرىسىمەن ٸس جۇزىندە دالەلدەسىن»،— دەگەن (جاقىپ 3:13، The New Jerusalem Bible). يسانىڭ ٴجۇرىس-تۇرىسى قۇدايدىڭ دانالىعىن باسشىلىققا الاتىنىنىڭ ‹ٸس جۇزىندەگى دالەلى› ەدى. ٶمىر سالتىندا دا، وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسىندا دا يسانىڭ قانشالىقتى ەستى بولعانىن قاراستىرىپ كورەيىك.
17. يسانىڭ ومىردە كەمەلدى تۇردە بايسالدىلىق تانىتقانى نەدەن كورىنەدى؟
17 ەستىلىك جەتىسپەيتىن ادامداردىڭ ٴبىر شەكتەن ەكىنشىسىنە شىعىپ كەتەتىنىن بايقاعانسىڭ با؟ ال بايسالدى بولۋ ٷشىن دانالىق قاجەت. قۇدايدىڭ دانالىعى ٴتان بولعان يسا كەمەلدى تۇردە بايسالدىلىق تانىتقان. ونىڭ ومىرىندە رۋحاني نارسەلەر ٴبىرىنشى ورىندا تۇرعان. يسا ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋعا كوپ كۇش سالعان. ول: «مەن سول ٷشىن دە وسى دۇنيەگە كەلدىم»،— دەدى (مارقا 1:38). دۇنيە-مۇلىكتىڭ ول ٷشىن اسا ماڭىزدى بولماعانى تۇسىنىكتى، ونىڭ دۇنيە-مۇلكى دە از بولعانعا ۇقسايدى (ماتاي 8:20). الايدا يسا تاقۋا ەمەس ەدى. يسا اكەسى ىسپەتتى، ول بولسا «باقىتتى قۇداي»، جايدارى ادام بولعان، ٵرى وزگەلەرگە دە قۋانىش سيلايتىن (تىموتەگە 1-حات 1:11، جد؛ 6:15). بىردە ول تويعا — ادەتتە اۋەن ويناپ، ٵن ايتىلىپ، جۇرت مارە-سارە بولىپ جاتاتىن جەرگە — بارادى. يسا وندا تويدىڭ شىرقىن بۇزۋعا بارعان جوق ەدى. توي يەسىنىڭ شارابى تاۋسىلىپ قالعاندا، يسا سۋدى كەرەمەت شاراپقا، «ادام جۇرەگىن كوڭىلدەندىرەتىن» سۋسىنعا، اينالدىرادى (ٴزابۋر 104:15 [103:15]؛ جوحان 2:1—11). ول كوپ رەت قوناقاسىنا شاقىرىلعان جانە سول جەرلەردە ٴجيى ٴتالىم بەرەتىن (لۇقا 10:38—42؛ 14:1—6).
18. قالاي يسا وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسىندا زور ەستىلىك كورسەتكەن؟
18 يسا وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسىندا دا وتە ەستى بولعان. ول ادام بولمىسىن تۇسىنگەنىنىڭ ارقاسىندا شاكىرتتەرىنە قاتىستى دۇرىس كوزقاراس تانىتقان. يسا ولاردىڭ كەمەلدى ەمەس ەكەنىن جاقسى بىلەتىن. سويتسە دە ولاردىڭ بويىندا جاقسى قاسيەتتەردىڭ بار ەكەنىن كورە ٴبىلدى. ول ەحوبا ٶزى جاقىنداتىپ تارتقان سول كىسىلەرگە ٷمىت ارتۋعا بولاتىنىن بايقادى (جوحان 6:44). كەمشىلىكتەرىنە قاراماستان، يسا ولارعا سەنىم ارتۋعا دايار ەكەنىن كورسەتتى. سونىڭ بەلگىسى رەتىندە شاكىرتتەرىنە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەدى: ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋدى تاپسىردى، ٵرى بۇنى ورىنداۋ قولدارىنان كەلەتىنىنە شەك كەلتىرمەدى (ماتاي 28:19، 20). ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىنان ولاردىڭ وسى تاپسىرمانى ادالدىقپەن ورىنداعاندارى كورىنەدى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:41، 42؛ 4:33؛ 5:27—32). ٴيا، يسانىڭ ولارعا سەنىم ارتقانى دانالىق بولعان.
19. يسا جۇمساق ٵرى شىن جۇرەكتەن كىشىپەيىل ەكەنىن قالاي كورسەتتى؟
19 جيىرماسىنشى تاراۋدان بايقاعانىمىزداي، كيەلى كىتاپتان كىشىپەيىلدىلىك پەن جۇمساقتىقتىڭ دانالىقپەن بايلانىسى بار ەكەندىگى كورىنەدى. ارينە، بۇعان قاتىستى ەڭ كەرەمەت ۇلگىنى ەحوبا كورسەتكەن. ال يسا تۋرالى نە دەۋگە بولادى؟ ونىڭ شاكىرتتەرىنە قاتىستى كىشىپەيىل بولعانى جۇرەككە جىلى تيەدى. كەمەلدى بولعاندىقتان، يسا ولاردان بارلىق جاعىنان جوعارى ەدى. ٴبىراق ول شاكىرتتەرىنىڭ الدىندا داندايسىماعان. ەشقاشان ولاردى كەمسىتۋگە نەمەسە قولدارىنان تۇك كەلمەيتىندەي سەزىم تۋدىرۋعا تىرىسپاعان. قايتا، مۇمكىندىكتەرىنىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن ەسكەرىپ، قاتەلىكتەرىنە شىدامدىلىقپەن قارايتىن (مارقا 14:34—38؛ جوحان 16:12). ولاي بولسا، ٴتىپتى بالالاردىڭ دا يسامەن وزدەرىن ەمىن-ەركىن ۇستاعانىنا تاڭعالۋعا بولا ما؟ يسا جۇمساق ٵرى شىن جۇرەكتەن كىشىپەيىل بولعاندىقتان، بالالاردىڭ وعان ٷيىر بولعانى ٴسوزسىز (ماتاي 11:29؛ مارقا 10:13—16).
20. يسا جىن سوققان قىزى بار ياھۋدي ەمەس ايەلگە قاتىستى قالاي پاراساتتىلىق تانىتقان؟
20 يسا تاعى ٴبىر جاعىنان كىشىپەيىلدىلىك تانىتقان. ول مەيىرىمدىلىك كورسەتۋ ورىندى بولعان جەردە پاراساتتى، نەمەسە ىمىراشىل، بولعان. بىردە ياھۋدي ەمەس ٴبىر ايەل قاتتى جىن سوققان قىزىن ساۋىقتىرۋدى ٶتىنىپ، يساعا جالبارىنعانىن ەسىڭە الشى. يسا و باستان-اق وعان كومەكتەسپەيتىنىن ٷش ٴتۇرلى جولمەن بىلدىرەدى: وعان جاۋاپ قاتپاي قويادى؛ ٶزىنىڭ باسقا ۇلت ادامدارىنا ەمەس، ياھۋديلەرگە جىبەرىلگەنىن ايتادى؛ سوسىن، وسى ويدى كورنەكى مىسالمەن ٴزىلسىز تۇسىندىرەدى. الايدا ايەل ٶز دەگەنىنەن قايتپاي قويادى، مۇنىسىمەن سەنىمىنىڭ زور ەكەنىن كورسەتەدى. وسىنداي ەرەكشە جاعدايدا يسا نە ىستەپ ەدى؟ ول ىستەمەيمىن دەگەنىن ىستەپ، ونىڭ قىزىن ساۋىقتىردى (ماتاي 15:21—28). نەتكەن كىشىپەيىلدىلىك! ال كىشىپەيىلدىلىك ناعىز دانالىقتىڭ نەگىزى ەكەنى ەسىڭدە بولار.
21. نەگە ٴبىز يساعا، ونىڭ سوزدەرى مەن ىستەرىنە، ەلىكتەۋگە تىرىسۋىمىز كەرەك؟
21 ىزگى حابارلاردان تاريحتاعى ەڭ دانا ادامنىڭ سوزدەرى مەن ارەكەتتەرى جايىندا وقي الاتىنىمىزعا قالايشا ريزامىز دەسەڭشى! يسا اكەسىنە كەمەلدى تۇردە ەلىكتەگەنىن ەشقاشان ۇمىتپايىق. وعان، ياعني ونىڭ ٴسوزى مەن ىسىنە، ەلىكتەگەنىمىز كوكتەن كەلگەن دانالىقتى دامىتۋىمىزعا كومەكتەسەدى. كەلەسى تاراۋدان قۇدايدان كەلگەن دانالىقتى ٶز ومىرىمىزدە قالاي تانىتۋعا بولاتىنىن كورەمىز.
a سول زاماندا اعاش ۇستالارى ٷي سوعاتىن، جيھاز جانە اۋىل شارۋاشىلىق قۇرالدارىن جاسايتىن. ب. ز. II عاسىرىندا ٶمىر سۇرگەن يۋستين مۋچەنيك يسا جايلى: «ادامدار اراسىندا بولعاندا، ونىڭ سوقا جانە قامىت جاساپ، اعاش ۇستاسى رەتىندە جۇمىس ىستەيتىن داعدىسى بار ەدى»،— دەپ جازدى.
b «ۋايىمداۋ» دەپ اۋدارىلعان گرەك ٴتىلىنىڭ ەتىستىگى «كوڭىلدىڭ الاڭداۋى» دەگەندى بىلدىرەدى. ماتاي 6:25 تە بۇل ٴسوز ادامنىڭ مازاسى كەتىپ، قورقىپ، كوڭىلى الاڭداعاندىقتان قۋانىشتان ايىرىلۋىنا قاتىستى قولدانىلعان.
c عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى شەكتەن تىس ۋايىم مەن سترەسس ادامدى جۇرەك اۋرۋلارىنا جانە ٶمىردى قىسقارتاتىن باسقا دا كوپتەگەن دەرتكە ۇشىراۋ قاۋپىن توندىرەتىنىن كورسەتىپ وتىر.
