Julani

Lutani pa vo ve mukati

MUTU 21

Yesu Wangulongo “Zeru Zakutuliya Kwaku Chiuta”

Yesu Wangulongo “Zeru Zakutuliya Kwaku Chiuta”

1-3. Kumbi ŵanthu a mutawuni yo Yesu wajanga anguchita wuli ŵati avwa vo iyu wasambizanga, nanga angutondeka kuziŵa fundu niyi yakukwaskana ndi iyu?

 ŴANTHU wo amuvwisiyanga anguzizwa ukongwa. Yesu yo panyengu iyi wenga wachinyamata, wanguma kunthazi kwawu musinagogi ndi kwamba kusambiza. Iyu wenga mulendu cha kwaku yiwu, chifukwa wangukuliya mu tawuni yawu ndipu kwa vyaka vinandi amuwonanga wachigwira ntchitu ya ukalipentala. Vingachitika so kuti anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa ajanga munyumba zo Yesu wanguzengaku, pamwenga pakulima minda yawu agwiriskiyanga ntchitu mapulawu ngo Yesu wangupanga. a Sonu kumbi atingi avwisiyengi vinthu vo munthu mwenuyu yo pakwamba wenga kalipentala waŵasambizanga?

2 Anandi mwa ŵanthu wo amuvwisiyanga anguzizwa ndipu afumbanga kuti: “Kumbi munthu uyu wakutuwa nazu pani zeru izi?” Yiwu angufumba so kuti: “Asi ndi kalipentala uyu, mwana waku Mariya?” (Mateyu 13:54-58; Mariko 6:1-3) Chakupasa chitima ntchakuti ŵanthu a mutawuni yo Yesu wajanga aŵanaŵananga kuti, ‘munthu uyu ndi kalipentala waka ndipu wakuliya mutawuni yeniyi, wapambana cha ndi isi.’ Chinanga kuti Yesu walongoronga vinthu vazeru, yiwu angumukana ndipu anguziŵa cha ko zeru zaki zingutuliya.

3 Kumbi Yesu wangutuwa nazu pani zeru zenizi? Iyu wangukamba kuti: “Vo ndisambiza vangu cha kweni vaku mweniyo wakundituma.” (Yohane 7:16) Wakutumika Paulo wangukonkhoska kuti Yesu “wativumbuliya zeru zakutuliya kwaku Chiuta.” (1 Akorinto 1:30) Mwaviyo, Mwana waku Chiuta mwenuyu watitiwovya kuziŵa zeru zaku Yehova. Wenuwu mbuneneska chifukwa chinanga ndi mweneku Yesu wangukamba kuti: “Ini ndi Ada te amoza.” (Yohane 10:30) Tiyeni tikambiskani nthowa zitatu zo Yesu wangulongore “zeru zakutuliya kwaku Chiuta.”

Vo Wasambizanga

4. (a) Kumbi fundu yikulu ya uthenga wo Yesu wapharazganga yenga yakuti wuli, nanga ntchifukwa wuli uthenga uwu wenga wakukhumbika ukongwa? (b) Ntchifukwa wuli ulongozgi waku Yesu nyengu zosi wenga wakovya?

4 Chakwamba, ŵanaŵaniyani vo Yesu wasambizanga. Fundu yikulu ya uthenga waki yenga “uthenga wamampha wa Ufumu.” (Luka 4:43) Uthenga wenuwu wenga wakukhumbika ukongwa chifukwa Ufumu wenuwu wazamuwovya kuti zina laku Chiuta litoweseki, vo visazgapu kusimikiziya kuti iyu Ngwakulamuliya waurunji. Wazamuwovya so kuti charu chizije paradayisu mwenimo ŵanthu azamuja kwamuyaya. Pakusambiza, Yesu waperekanga so ulongozgi wakovya ukongwa pa umoyu wa zuŵa ndi zuŵa. Ndipu venivi vingusimikiziya kuti iyu wenga nadi “Wakulunguchizga Wakuziziswa,” yo wangukambikiya limu. (Yesaya 9:6) Ntchifukwa wuli Yesu wenga “Wakulunguchizga Wakuziziswa”? Ntchifukwa chakuti iyu wangaziŵanga umampha Mazu ngaku Chiuta kweniso khumbu laki, wavwisanga umampha mo ŵanthu aliri kweniso wayanjanga ŵanthu. Mwaviyo nyengu zosi ulongozgi waki wenga wakovya ukongwa. Yesu walongoronga “mazu ngakupaska umoyu wamuyaya.” Kukamba uneneska, asani munthu wagwiriskiya ntchitu ulongozgi waku Yesu wazamusaniya umoyu wamuyaya.—Yohane 6:68.

5. Kumbi ndi nkhani zinyaki nizi zo Yesu wangukamba pa Upharazgi waki wa Paphiri?

5 Upharazgi wa Paphiri ntchakuwoniyapu chimoza cha vinthu vo vilongo kuti Yesu wasambizanga nadi vazeru. Upharazgi wenuwu usanirika pa Mateyu 5:3–7:27, ndipu munthu wangato waka maminisi 20 kuti wamalizi kukonkhoska fundu zo ze mu upharazgi wenuwu. Ulongozgi waki ngwakukhumbika ukongwa kweniso ngwakovya mazuŵa nganu nge mo wenge panyengu yo. Pa upharazgi wenuwu, Yesu wangupereka ulongozgi pankhani zakupambanapambana nge mo tingajaliya umampha ndi anyidu (5:23-26, 38-427:1-512), mo tingajaliya ambula kufipiskika (5:27-32), kweniso vo tingachita kuti tikondwengi (6:19-24; 7:24-27). Yesu wangukambiya waka ŵanthu mo angachitiya vinthu mwazeru cha, kweni wanguŵakonkhoske vifukwa vaki kweniso kuŵapaska vakuyeruzgiyapu. Venivi vaŵawovyanga kuziŵa kukhumbika kwakulondo ulongozgi wo.

6-8. (a) Kumbi Yesu wangukamba kuti ntchifukwa wuli tikhumbika cha kufipa mtima? (b) Ndi vinthu wuli vo vilongo kuti ulongozgi waku Yesu ulongo zeru zakutuliya kuchanya?

6 Mwakuyeruzgiyapu, wonani ulongozgi wazeru wo Yesu wangupereka pankhani yakukwaskana ndi vo munthu wangachita asani wafipa mtima ndi vinthu vakuliŵavu, wo ukulembeka pa Mateyu chaputala 6. Iyu wangukamba kuti: “Lekani kufipiya mtima umoyu winu kuti muryengenji pamwenga mumwengenji, pamwenga kufipiya mtima liŵavu linu kuti muvwalengenji.” (Vesi 25) Chakurya kweniso chakuvwala ndi vinthu vakukhumbika ukongwa pa umoyu ndipu tosi tifipa mtima ndi mo tingasaniriya vinthu venivi. Kweni Yesu watitikambiya kuti ‘tileki kufipiya mtima’ vinthu venivi. b Chifukwa wuli?

7 Yesu wangukambiya ŵanthu wo amuvwisiyanga vifukwa vo akhumbikiyanga cha kufipa mtima. Chifukwa chakuti Yehova wakutipaska umoyu kweniso liŵavu, kumbi wangatondeka kutipasa chakurya cho chititiwovya kuti tije ndi umoyu ndipuso chakuvwala. (Vesi 25) Asani Chiuta waryiska viyuni kweniso kuvwarika maluŵa kuti ngawonekengi ngakutowa, kumbi wangatondeka kuphwere ateŵeti waki? (Vesi 26, 28-30) Kukamba uneneska kufipa mtima ukongwa kulivi phindu. Tikamba viyo chifukwa kungasazgiyaku cha mazuŵa nga umoyu widu. c (Vesi 27) Kumbi tingachita wuli kuti tilekengi kufipa mtima ukongwa? Yesu wakutipaska ulongozgi wakuti: Lutirizgani kuŵika vinthu vakukwaskana ndi kusopa malu ngakwamba. Ŵanthu wo achita venivi atenere kugomezga kuti Awusewu akuchanya ‘azakuŵapasa’ vakukhumbikiya va zuŵa lelosi. (Vesi 33) Chakumaliya, Yesu wangupereka ulongozgi wakuti tikhumbika kumalana ndi masuzgu nga zuŵa limoza, tingafipiyanga mtima va mawa cha. (Vesi 34) Palivi chifukwa chakufipiya mtima ndi vinthu vo panyaki vingachitika ndi kuchitika so cha! Asani tigwiriskiya ntchitu ulongozgi wazeru wenuwu, vingatiwovya kukhwecha masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu mucharu ichi ngeningo ngatiŵachitiska kuleka kukondwa.

8 Vakuwoneke limu kuti ulongozgi wo Yesu wangupereka vyaka 2,000 vo vajumpha, ngwakovya so ukongwa mazuŵa nganu nge mo wenge nyengu yo. Kumbi tingakamba cha kuti wenuwu nawu mbukaboni wa zeru zakutuliya kuchanya? Tikamba viyo chifukwa ulongozgi wa ŵanthu chinanga ungaŵa wakovya wuli, mukuluta kwa nyengu umala ntchitu kweniso atiwusintha pamwenga kuwunozga so. Kweni ulongozgi wo Yesu wangupereka utchujuka cha. Venivi vakuziziswa cha, chifukwa Wakulunguchizga Wakuziziswa walongoro “mazu ngaku Chiuta.”—Yohane 3:34.

Mo Wasambiziyanga

9. Kumbi asilikali anyaki angukambanji vakukwaskana ndi mo Yesu wasambiziyanga, nanga ntchifukwa wuli akusiyangaku waka cha pa vo angukamba ?

9 Nthowa yachiŵi yo Yesu wangulongore zeru zaku Chiuta ndi mo wasambiziyanga. Panyengu yinyaki, asilikali wo angutumika kuti akamuko anguweku waka, ndipu angukamba kuti: “Palivi munthu yo wakuŵereŵetapu nge munthu uyu.” (Yohane 7:45, 46) Pakukamba mazu ngenanga, ŵanthu yaŵa akusiyangaku cha. Tikamba viyo chifukwa pa ŵanthu wosi wo akujapu pacharu chapasi, ndi Yesu pe yo ‘wangutuliya kuchanya,’ waziŵanga vinthu vinandi ndipuso wanguwona vinthu vinandi kuluska munthu munyaki weyosi. (Yohane 8:23) Ndipu palivi munthu munyaki weyosi yo wasambizanga umampha kuphara Yesu. Tiyeni tiwoni waka nthowa ziŵi zo Msambizi wazeru mwenuyu wagwiriskiyanga ntchitu pakusambiza.

“Chigulu chosi cha ŵanthu chinguzizwa ndi mo wasambiziyanga”

10, 11. (a) Ntchifukwa wuli vakuyeruzgiyapu vo Yesu wagwiriskiyanga ntchitu vaŵafikanga pa mtima ŵanthu? (b) Perekani chakuyeruzgiyapu cha ntharika yo Yesu wangukamba yeniyo yititisambiza fundu yakukhumbika ukongwa.

10 Wagwiriskiyanga ntchitu ntharika mwalusu. Bayibolu lititikambiya kuti: “Yesu wangukambiya chigulu cha ŵanthu  . . mwakugwiriskiya ntchitu ntharika. Kukamba uneneska, iyu walongoronga nawu cha kwambula ntharika.” (Mateyu 13:34) Tizukuma asani tiŵanaŵaniya lusu lakusambiza uneneska lo Yesu wenga nalu mwakugwiriskiya ntchitu vinthu vo ŵanthu aviziŵanga umampha. Mwakuyeruzgiyapu, wanguzumbuwa vakukwaskana ndi alimi achipanda mbewu, anthukazi achinozga chakurya, ŵana achiseŵe ku msika, alovi achiponya mikwawu yawu kweniso aliska aviŵetu achifufuza mbereri yo yasowa. Vinthu vosi venivi ŵanthu aviziŵanga umampha. Asani fundu zinyaki zauneneska zakonkhoskeka mwakugwirisiya ntchitu vinthu vakuziŵika umampha, ŵanthu asuzgika cha kuzivwisa, atiziluwa cha kweniso chija chipusu kuzigwiriskiya ntchitu.—Mateyu 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

11 Kanandi Yesu wagwiriskiyanga ntchitu ntharika za vinthu vakuyeruzgiya pakukhumba kusambiza fundu zauneneska kweniso za mijalidu yamampha. Nthowa yeniyi yawovyanga ŵanthu kuti akumbukengi fundu zakukhumbika zo waŵasambizanga chifukwa nkhani zaki zenga zipusu kuzivwisa kweniso zambula kusuzga kuzikumbuka. Ndipu mu nkhani zaki zinandi zaviyo, Yesu wawovyanga ŵanthu kuziŵa mo Awisi aliri ndipu venivi vaŵawovyanga kukumbuka fundu zakukwaskana ndi Yehova zo asambiranga. Mwakuyeruzgiyapu, ndiyani yo wangatondeka kuvwisa vo tisambira mu ntharika ya mwana wakusakaza. Ntharika yeniyi yilongo kuti asani munthu munyaki walapa ndi mtima wosi pa ubudi wo wanguchita, Yehova wazakumugowoke ndipu wangamulonde mwachanju.—Luka 15:11-32.

12. (a) Kumbi Yesu wagwiriskiyanga wuli ntchitu mafumbu pakusambiza? (b) Kumbi Yesu wanguŵasoŵesa wuli chakukamba ŵanthu wo akayikiyanga ko kungutuwa mazaza ngaki?

12 Wagwiriskiyanga ntchitu mafumbu mwalusu. Yesu wagwiriskiyanga ntchitu mafumbu kuti ŵanthu wo amuvwisiyanga aŵanaŵaniyengepu, ajifufuzi kweniso kuti asankhi ŵija vakuchita. (Mateyu 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Mwakuyeruzgiyapu, alongozgi achisopa ŵati amufumba ko wanguto mazaza ngakuchitiya vakuziziswa, Yesu wanguŵamuka kuti: “Kumbi ubatizu waku Yohane ukutuliya kuchanya pamwenga ku ŵanthu?” Yiwu anguzizwa ukongwa ndi fumbu lenili ndipu angwamba kukambiskana kuti: “Asani tikambengi kuti, ‘Ukutuliya kuchanya,’ wakambengi kuti, ‘Sonu ntchifukwa wuli munguleka kumugomezga?’ Sonu nanga tikambiyi dala kuti, ‘Ukutuliya ku ŵanthu’?” Kweni “yiwu awopanga gulu la ŵanthu, chifukwa gulu lo lawonanga kuti Yohane wenga nadi mchimi.” Sonu angumuka Yesu kuti: “Tiziŵa cha.” (Mariko 11:27-33; Mateyu 21:23-27) Mwakugwiriskiya ntchitu fumbu limoza lambula kusuzga, Yesu wanguchitisa kuti alongozgi ŵenaŵa asoŵi chakukamba ndipu venivi vingulongo kuti ŵenga ndi maŵanaŵanu ngaheni.

13-15. Kumbi ntharika ya Msamariya walisungu yilongo wuli kuti Yesu we ndi zeru?

13 Nyengu zinyaki Yesu wagwiriskiyanga ntchitu nthowa zosi ziŵi pakusambiza. Iyu wafumbanga mafumbu kuti ŵanthu aŵanaŵaniyepu ŵija pa ntharika yo waŵakonkhoske. Mwakuyeruzgiyapu, Myuda munyaki yo waliziŵanga umampha Dangu laku Mozesi wati wafumba Yesu vo watenere kuchita kuti wazisaniyi umoyu wamuyaya, Yesu wangumukumbusa kuti Dangu likamba kuti uyanjengi Chiuta kweniso munyaku. Kweni pakukhumba kujiwonesa kuti ndi murunji, munthu mwenuyu wangufumba kuti: “Munyangu ndiyani ukongwa?” Pakumuka, Yesu wangumukambiya ntharika. Myuda munyaki walutanga ku malu nganyaki we yija ndipu munthowa wangukumana ndi ankhungu wo angumupuma. Yiwu anguthaŵa ndipu angumuleka we pafupi kufwa. Pavuli paki, mu msewu wenuwu pangugona munthu uyu, mwajumphanga Ayuda ŵaŵi, wakwamba wenga wasembi ndipu wachiŵi wenga Mlevi. Wosi angumujumpha ŵaka kwambula kumuwovya. Pavuli paki panguza Msamariya ndipu wati wamuwona munthu uyu chitima chingumuko. Mwaviyo wangumanga vilonda va munthu yo, ndi kuluta nayu kunyumba ya alendu kuti akamuphwere. Pakumaliya, Yesu wangufumba Myuda mwenuyu kuti: “Pa ŵanthu atatu yaŵa, kumbi ndi nuyu yo uwona kuti wanguja munyaki wa munthu yo wangukumana ndi ankhungu?” Myuda uyu wangumuka kuti: “Ndi munthu yo wangumuchitiya lisungu.”—Luka 10:25-37.

14 Kumbi ntharika yeniyi yilongo wuli kuti Yesu ngwazeru? Mu nyengu yaku Yesu, Ayuda awonanga kuti ‘munyawu’ ndi munthu mweniyo wasunganga midawuku yawu, mwakuti Asamariya aŵawonanga kuti mbanyawu cha. (Yohane 4:9) Asani Yesu wangukamba kuti Msamariya ndiyu wangupwetekeka ndipu Myuda ndiyu wangumuwovya, kumbi watingi wamuwovyengi munthu mwenuyu kutuzgamu mtima wasankhu wo wenga nawu? Mwazeru, Yesu wangukonkhoska ntharika yeniyi munthowa yakuti Msamariya ndiyu wanguwovya Myuda. Wonani so fumbu lo Yesu wangufumba kukumaliya kwa ntharika yaki kuti wawovyi Myuda uyu kuvwisa vo kwanja munyaku kung’anamuwa. Tingakamba so kuti Myuda uyu wangufumba kuti: ‘Kumbi ndiyani yo nditenere kumulongo chanju nge munyangu?’ Kweni Yesu wangumufumba kuti: “Pa ŵanthu atatu yaŵa, kumbi ndi nuyu yo uwona kuti wanguja munyaki wa munthu yo wangukumana ndi ankhungu?” Fundu yaku Yesu yenga pa munthu yo wangulongoreka lisungu cha, kweni pa Msamariya yo wangulongo lisungu munthu yo wenga Myuda. Mwaviyo, munyidu chayiyu watamba ndiyu kulongo chanju ku ŵanthu anyaki mwambula kutole kanthu kuti mbamtundu wuli. Yapa, vakuwoneke limu kuti Yesu wangusambiza mwazeru ukongwa.

15 Mphakuvwika kuti ŵanthu azizwanga ukongwa ndi mo Yesu “wasambiziyanga” ndipu akopekanga nayu. (Mateyu 7:28, 29) Mwakuti zuŵa linyaki “chigulu chikulu cha ŵanthu” chinguja ndi iyu kwa mazuŵa ngatatu kwambula kurya chechosi!—Mariko 8:1, 2.

Mo Wachitiyanga Vinthu

16. Kumbi Yesu ‘wangulongo’ wuli kuti walongozgekanga ndi zeru zaku Chiuta?

16 Nthowa yachitatu yo Yesu wangulongore zeru zaku Yehova ndi mo wachitiyanga vinthu pa umoyu waki. Munthu yo wachita vinthu mwazeru, vinthu vitimuyende umampha. Yakobe yo wenga wakusambira waku Yesu wangufumba kuti: “Ndiyani wazeru kweniso wakuvwisa vinthu pakati pinu?” Pavuli paki wangumuka so yija kuti: “Iyu waŵi ndi nkharu yamampha ndipu wachitengi vinthu mwakuzika chifukwa chakuti we ndi zeru.” (Yakobe 3:13) Vosi vo Yesu wachitanga ‘valongonga’ kuti walongozgekanga ndi zeru zakutuliya kwaku Chiuta. Tiyeni tikambiskani mo wangulongore kuti wenga munthu wakuŵanaŵana umampha pa vo wachitanga pa umoyu waki kweniso mo wachitiyanga vinthu ndi ŵanthu.

17. Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti Yesu wachitanga vinthu mwakuŵanaŵana umampha pa umoyu waki?

17 Kumbi mukuwonapu kuti ŵanthu wo aleka kuŵanaŵana umampha kanandi achita vinthu mwakutaluliya? Hinya, pakhumbika nadi zeru kuti munthu wachiti vinthu mwazeru. Chifukwa chakuti Yesu walongonga zeru zaku Yehova, nyengu zosi iyu wachitanga vinthu mwakuŵanaŵana umampha. Kuphara vosi, iyu waŵikanga vinthu vakukwaskana ndi kusopa pa malu ngakwamba. Watangwanikanga ukongwa ndi ntchitu yakupharazga uthenga wamampha. Iyu wanguti: “Chifukwa chenichi ndichu ndikuziya.” (Mariko 1:38) Kuja ndi katundu ndivu venga vakukhumbikiya ukongwa cha kwaku iyu ndipu viwoneka kuti wengavi vinthu vinandi. (Mateyu 8:20) Kweni venivi ving’anamuwa cha kuti walekanga kukondwa ndi vinthu vamampha pa umoyu waki. Mwakuyanana ndi Awisi wo ndi “Chiuta walikondwa,” Yesu wakondwanga ndipuso wawovyanga ŵanthu anyaki kuti akondwengi. (1 Timote 1:11; 6:15) Mwakuyeruzgiyapu, wati waluta ku phwandu la nthengwa ko kanandi kuja sumu, kumba kweniso kuvina, iyu wanguchita chechosi cha chakutimbanyizganga phwandu lo. Mumalu mwaki, vinyu wati wamala iyu wangusambusa maji kuja vinyu wakunowa ukongwa, vinyu yo “wakondwesa mtima wa munthu.” (Salimo 104:15; Yohane 2:1-11) Kusazgiyapu yapa, Yesu walutanga ku nyumba za ŵanthu wo amudananga kuti wakaryi nawu chakurya ndipu kanandi wagwiriskiyanga ntchitu mpata wenuwu kusambiza ŵanthu.—Luka 10:38-42; 14:1-6.

18. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wenga ndi zeru pakuchita vinthu ndi akusambira ŵaki?

18 Yesu wangulongo so kuti we ndi zeru pakuchita vinthu ndi ŵanthu. Chifukwa chakuti waŵaziŵanga umampha, waŵavwisanga akusambira ŵaki. Iyu waziŵanga kuti ŵenga ambula kufikapu. Waziŵanga so mijalidu yawu yamampha. Ndipu wanguwona kuti ŵanthu ŵenaŵa wo Yehova wanguŵaguza, angafiska kuchita vinandi. (Yohane 6:44) Chinanga kuti yiwu anangisanga vinthu vinyaki, kweni Yesu waŵagomezganga mbwenu. Kuti walongo kuti watiŵagomezga, wanguŵapaska ntchitu yakukhumbika ukongwa yakuti agwiri. Iyu wanguŵapaska ntchitu yakupharazga uthenga wamampha ndipu wenga ndi chigomezgu kuti afiskengi. (Mateyu 28:19, 20) Buku la Machitidu lilongo kuti akusambira ŵenaŵa angugwira mwakugomezgeka ntchitu yo angupaskika. (Machitidu 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Mwaviyo, Yesu wangulongo kuti we ndi zeru pakuŵagomezga.

19. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wenga “wakuzika kweniso wakujiyuyuwa”?

19 Nge mo tingusambiriya mu Mutu 20, Bayibolu lilongo kuti pe kukoliyana pakati pa kujiyuyuwa, kuzika kweniso zeru. Mbuneneska kuti Yehova ndiyu chakuwoniyapu chamampha pa nkhani yeniyi. Kweni wuli pakukamba vaku Yesu? Vakukondwesa kuwona mo Yesu wachitiyanga vinthu mwakujiyuyuwa ndi akusambira ŵaki. Iyu wenga wakufikapu ndipu waŵaluskanga wosi. Kweni wangujiwonapu cha kuti ngwapade ukongwa kuphara akusambira ŵaki, pamwenga kuŵachitisa kujiwona kuti mbakusika pamwenga mbakutondeka. Mumalu mwaki, iyu waziŵanga kuti pe vinthu vinyaki vo angafiska cha kuchita ndipu wazikiranga pakuchita nawu vinthu asani anangisa. (Mariko 14:34-38; Yohane 16:12) Vakukondwesa ukongwa kuziŵa kuti chinanga mbana anamana, nawu afwatukanga kuza kwaku Yesu. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti yiwu aziŵanga kuti Yesu wenga “wakuzika kweniso wakujiyuyuwa.”—Mateyu 11:29; Mariko 10:13-16.

20. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wenga walisungu pakuchita vinthu ndi mzimayi yo wangumupempha kuti wamuchizgiyi mwana waki munthukazi yo wenga ndi chiŵanda?

20 Yesu wangulongo kuti wayezga Yehova pa nkhani yakujiyuyuwa mu nthowa yinyaki so yakukhumbika ukongwa. Iyu wachitiyanga ŵanthu lisungu asani pe vifukwa vakuvwika vakuchitiya viyo. Mwakuyeruzgiyapu, kumbukani vo vinguchitika pa nyengu yo mzimayi munyaki yo wenga Myuda cha, wangumupempha kuti wamuchizgiyi mwana waki munthukazi yo wenga ndi chiŵanda. Kwa maulendu ngatatu, Yesu wangulongo kuti wakhumba cha kumuwovya. Kakwamba wangumumuka cha, kachiŵi wangumukambiya kuti iyu wakutumika ku ŵanthu amitundu yinyaki cha kweni kwa Ayuda pe, ndipu kachitatu wangukamba ntharika yeniyo mwachanju wangulongo chifukwa chikulu cho wakhumbiyanga cha kumuwovya. Kweni chifukwa chakuti wenga ndi chivwanu mwaku Yesu, mzimayi uyu wangulutirizga mbwenu kumuŵeyere kuti wamuwovyi. Sonu kumbi Yesu wanguchita wuli? Iyu wanguchita vo wakananga kuti wangachita cha, wanguchizga mwana wa mzimayi mwenuyu. (Mateyu 15:21-28) Yapa viwoneke limu kuti Yesu wangulongo kuti wenga wakujiyuyuwa ukongwa. Ndipu kumbukani kuti munthu wazeru waja so wakujiyuyuwa.

21. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kuyezga vo Yesu wachitanga kweniso kulongoro?

21 Titimuwonga ukongwa Yehova pakutipaska Mabuku nga Uthenga Wamampha. Mabuku ngenanga ngatitivumbuliya vinandi vakukwaskana ndi vo Yesu mweniyo ndi munthu wazeru ukongwa pa ŵanthu wosi wo akujaku pacharu chapasi, wanguchita kweniso kulongoro. Ndipu tikumbukengi kuti Yesu walongonga mo Awisi aliri. Mwaviyo asani tiyezga vo wachitanga kweniso kulongoro, tilongo kuti te ndi zeru zakutuliya kuchanya. Mu mutu wakulondopu, tiwonengi mo tingagwiriskiya ntchitu zeru zaku Chiuta pa umoyu widu.

a Mu nyengu zakali, ŵanthu wo agwiranga ntchitu ya ukalipentala azenganga nyumba, kupanga vinthu vamathabwa, kweniso kupanga vidya vinyaki vakugwiriskiya ntchitu kumunda. Wakulemba mbiri munyaki zina laki Justin Martyr yo wengaku vyaka 100 kutuliya po Yesu wangufwiya, wangulemba vakukwaskana ndi Yesu kuti: “Panyengu yo wenga pacharu chapasi, iyu wenga kalipentala ndipu wapanganga mapulawu ndipuso magoli.”

b Mazu Ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “kufipiya mtima” ngang’anamuŵa “kusuzgika maŵanaŵanu.” Nge mo ngakugwiriskikiya ntchitu pa Mateyu 6:25, mazu ngenanga ngang’anamuwa kopa chinthu chinyaki ko kuchitiska kuti munthu wasuzgikengi maŵanaŵanu kweniso kuti walekengi kukondwa.

c Asayansi akusaniya kuti kufipa mtima ukongwa kungachitiska kuti munthu wayambi kutama matenda nga mtima kweniso matenda nganyaki ngo ngangachitiska kuti wafwi liŵi.