1-3. (a) Nawẹ Sọlọmọni do nuyọnẹn jiawu hia to aliho he mẹ e didẹ̀ whẹho ovi-whinwhlẹn tọn lọ gbọn? (b) Etẹwẹ Jehovah dopagbe nado na mí, podọ kanbiọ tẹlẹ wẹ fọ́n?

 WHẸHO sinsinyẹn de wẹ—yọnnu awe to viyẹyẹ dopo whlẹn. Yọnnu lọ lẹ nọ nọ̀ ohọ̀ dopolọ mẹ, bo jì visunnu dopodopo, mẹdopo jì to egbehe bọ omẹ awetọ jì to wunkẹngbe. Dopo to viyẹyẹ lọ lẹ mẹ kú, bọ yọnnu awe lọ lẹ to núdọ̀n dọ emi wẹ yin onọ̀ viyẹyẹ he to ogbẹ̀ lọ tọn. a Kunnudetọ yinukundomọ devo de ma tin to nujijọ lọ tẹnmẹ. Vlavo owhẹ̀ lọ na ko yin hinhẹn sọyi whẹdatẹn pẹvi de bọ e ma yin didọgbò. To agọgbọnẹnmẹ, owhẹ̀ lọ yin bibẹ sọyi Sọlọmọni, yèdọ ahọlu Islaeli tọn dè. Be ewọ na penugo nado yọ́n nugbo lọ ya?

² To whenuena e ko dotoai na nudindọn yọnnu lọ lẹ tọn na ojlẹ vude godo, Sọlọmọni biọ ohí de. Enẹgodo, po awusọhia nujikudonọ-yinyin tọn po, e degbè dọ ovi gbẹ̀te lọ ni yin mimá do awe na yọnnu lọ lẹ. To afọdopolọ ji, onọ̀ jọnun lọ vẹ̀ ahọlu nado ze viyẹyẹ lọ—yèdọ ovi yiwanna etọn—jo na yọnnu awetọ ọ. Ṣigba yọnnu awetọ lọ tẹkudeji dọ ovi lọ ni yin mimá do awe. Todin Sọlọmọni yọ́n nugbo lọ. E yọ́n awuvẹmẹ sisosiso he onọ̀ de nọ tindo na ovi he e jì sọn homẹ, podọ e yí nuyọnẹn enẹ zan nado didẹ̀ nudindọn ehe. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n kọgbọ onọ̀ lọ tọn to whenuena Sọlọmọni gọ̀ viyẹyẹ etọn jo na ẹn bo dọmọ: “Ewọ wẹ onọ̀ etọn.”—1 Ahọlu lẹ 3:16-27.

³ Be enẹ mayin nuyọnẹn jiawu de ya? To whenuena gbẹtọ lẹ sè lehe Sọlọmọni didẹ̀ whẹho lọ do, awuji yé, “na yé mọdọ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn tin to ohò etọn mẹ.” Mọwẹ, nuyọnẹn  Sọlọmọni tọn yin nunina de sọn Jiwheyẹwhe dè. Jehovah ko na ẹn “ayiha nuyọnẹn tọn de po [nukunnumọjẹnumẹ] tọn de po.” (1 Ahọlu lẹ 3:12, 28) Ṣigba etẹwẹ dogbọn míwlẹ dali? Be míwlẹ lọsu sọgan mọ nuyọnẹn yí sọn Jiwheyẹwhe dè ya? Mọwẹ, na Sọlọmọni wlan to gbọdo glọ dọmọ: “OKLUNỌ wẹ nọ na [nuyọnẹn] omẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 2:6) Jehovah dopagbe nado na nuyọnẹn—yèdọ nugopipe lọ nado yí oyọnẹn, nukunnumọjẹnumẹ, po wuntuntun po zan to aliho he sọgbe mẹ—hlan mẹhe dín ìn nugbonugbo lẹ. Nawẹ mí sọgan mọ nuyọnẹn he sọn aga yí gbọn? Podọ nawẹ mí sọgan yí ì zan to gbẹzan mítọn mẹ gbọn?

4-7. Etẹwẹ yin nubiọtomẹsi ẹnẹ lẹ nado tindo nuyọnẹn?

⁴ Be mí dona tindo zinzin daho kavi yin wesetọ akonka de whẹpo do sọgan mọ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn yí wẹ ya? Lala. Jehovah jlo nado má nuyọnẹn etọn hẹ mí mahopọnna fie mí wá sọn po wésise mítọn po. (1 Kọlintinu lẹ 1:26-29) Ṣigba mí dona ze afọdide tintan, na Biblu dotuhomẹna mí nado “tindo nuyọnẹn.” (Howhinwhẹn lẹ 4:7) Nawẹ mí sọgan wà enẹ gbọn?

⁵ Tintan, mí dona dibusi Jiwheyẹwhe. “Osi OKLUNỌ tọn wẹ dodo nuyọnẹn tọn [“afọdide tintan nado tindo nuyọnẹn,” The New English Bible],” wẹ Howhinwhẹn lẹ 9:10 dọ. Budisi Jiwheyẹwhe wẹ yin dodonu nuyọnẹn nugbo tọn. Etẹwutu? Flindọ nuyọnẹn bẹ nugopipe lọ nado yí oyọnẹn zan to aliho he sọgbe mẹ hẹn. Nado dibusi Jiwheyẹwhe, ma yin nado nọ to sijọsijọ ji na ẹn gba, ṣigba nado nọ whiwhẹ mẹde to gbégbigbò, sisi, po jidedomẹgo po mẹ to nukọn etọn. Obu mọnkọtọn sọgbe bo nọ whànmẹ po huhlọn po. E nọ whàn mí nado hẹn gbẹzan mítọn sọgbe hẹ ojlo po aliho Jiwheyẹwhe tọn he mí yọnẹn lẹ po. Aliho nuyọnẹn tọn devo de ma tin hú ehe, na nujinọtedo Jehovah tọn lẹ nọ hẹn ale dagbe hugan lẹ wá na mẹhe setonuna yé lẹ to whepoponu.

⁶ Awetọ, mí dona yin whiwhẹnọ po jlẹkajinọtọ po. Mí ma sọgan tindo nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn matin whiwhẹ po jlẹkajininọ po gba. (Howhinwhẹn lẹ 11:2) Naegbọn e do yinmọ? Eyin mí yin whiwhẹnọ po jlẹkajinọtọ po, mí na jlo nado yigbe  dọ mí ma yọ́n onú lẹpo gba, dọ linlẹn mítọn lẹ ma sọgan sọgbe to whelẹponu gba, podọ dọ mí dona yọ́n linlẹn Jehovah tọn do whẹho lẹ ji. Jehovah “diọnukunsọ goyitọ lẹ,” ṣigba homẹ etọn hùn nado na nuyọnẹn etọn mẹhe whiwhẹ to ahun mẹ lẹ.—Jakobu 4:6.

⁷ Onú atọ̀ntọ he yin dandannu wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn heyin kinkàndai lọ pinplọn. Nuyọnẹn Jehovah tọn yin didohia to Ohó etọn mẹ. Nado tindo nuyọnẹn enẹ, mí dona dovivẹnu nado dín in mọ. (Howhinwhẹn lẹ 2:1-5) Nubiọtomẹsi ẹnẹtọ wẹ odẹ̀. Eyin mí yí ahundopo do biọ nuyọnẹn to Jiwheyẹwhe si, e na na ẹn mí susugege. (Jakobu 1:5) Odẹ̀ mítọn nado biọ alọgọ gbigbọ etọn tọn ma na nọma yin sisè gba. Podọ gbigbọ etọn sọgan hẹn mí penugo nado mọ adọkun he tin to Ohó etọn mẹ lẹ he sọgan gọalọna mí nado didẹ̀ nuhahun lẹ, glọnalina owùnu lẹ, bo basi nudide he sọgbe lẹ.—Luku 11:13.

8. Eyin mí ko tindo nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn nugbonugbo, nawẹ e na sọawuhia gbọn?

⁸ Dile mí doayi e go to Weta 17tọ mẹ do, nuyọnẹn Jehovah tọn yọn-na-yizan. Enẹwutu, eyin mí ko tindo nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn nugbonugbo, e na sọawuhia to aliho he mẹ mí nọ yinuwa te. Devi Jakobu basi zẹẹmẹ sinsẹ́n nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn to whenuena e wlan dọmọ: “Nuyọnẹn he sọn aga nọ wé whẹ́, enẹgodo yin jijọhonọ, bosọ yin lẹnpọn dagbenọ, wleawu nado setonu, e gọ́ na lẹblanu po sinsẹ́n dagbe lẹ po, matin kinklan mẹnukuntahopọn tọn, bo ma nọ wayẹnu.” (Jakobu 3:17, NW) Dile mí to hodọdo adà nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn ehelẹ dopodopo ji, mí sọgan kanse mídelẹ dọ, ‘Be nuyọnẹn he sọn aga lọ to azọ́nwa to gbẹzan ṣie mẹ ya?’

9. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado nọ wiweji, podọ naegbọn e do sọgbe dọ wiwe-yinyin wẹ yin titodohukanji taidi tintan to jẹhẹnu nuyọnẹn tọn lẹ mẹ?

⁹ “Nọ wé whẹ́.” Nado wé zẹẹmẹdo nado yin wiwe-ṣeke bo ma yin hinhẹnflu, e mayin to gbonu poun gba ṣigba to homẹ ga. Biblu do kanṣiṣa hia to nuyọnẹn po ahun po ṣẹnṣẹn, ṣigba nuyọnẹn he sọn Jiwheyẹwhe dè ma sọgan biọ ahun he ko yin hinhẹnflu gbọn linlẹn ylankan, ojlo ylankan, po  mẹwhinwhàn ylankan lẹ po dali mẹ gba. (Howhinwhẹn lẹ 2:10; Matiu 15:19, 20) Ṣigba, eyin ahun mítọn wé—enẹ wẹ yindọ, jẹ obá he mẹ e yọnbasi na gbẹtọvi mapenọ de te—mí na “tọ́n sọn oylan mẹ bo nọ wà dagbe.” (Psalm 37:27; Howhinwhẹn lẹ 3:7) Be e ma sọgbe dọ wiwe-yinyin wẹ yin titodohukanji taidi jẹhẹnu tintan nuyọnẹn tọn ya? Na eyin mí ma yin wiwe to walọyizan-liho podọ to gbigbọ-liho, nawẹ mí sọgan do jẹhẹnu nuyọnẹn he sọn aga tọn devo lẹ hia gbọn?

10, 11. (a) Naegbọn e do yin nujọnu dọ mí ni yin jijọhonọ? (b) Eyin hiẹ mọdọ emi ko ṣinuwa do sinsẹ̀n-basitọ hatọ de go, nawẹ a sọgan do dewe hia nado yin jijọho-dintọ de gbọn? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)

¹⁰ “Enẹgodo yin jijọhonọ.” Nuyọnẹn he sọn olọn mẹ wá nọ whàn mí nado doafọna jijọho, ehe yin sinsẹ́n gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn. (Galatianu lẹ 5:22) Mí nọ dovivẹnu nado dapana bẹwlu hinhẹnwa “pọninọ jijọho tọn” he nọ kọ̀n omẹ Jehovah tọn lẹ dopọ mẹ. (Efesunu lẹ 4:3) Mí sọ nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn jijọho gọwá to whenuena nuhahun de fọ́n. Naegbọn ehe do yin nujọnu? Biblu dọmọ: “Mì nọ nọ̀ jijọho mẹ: Jiwheyẹwhe owanyi po jijọho po tọn na tin po mì po.” (2 Kọlintinu lẹ 13:11) Enẹwutu, dile e na dẹnsọ bọ mí na to pọ́nọ to jijọho mẹ, Jiwheyẹwhe jijọho tọn na tin po mí po. Aliho he mẹ mí nọ yinuwahẹ sinsẹ̀n-basitọ hatọ mítọn lẹ te nọ yinuwa tlọlọ do haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah ji. Nawẹ mí sọgan do mídelẹ hia nado yin jijọho-dintọ gbọn? Apajlẹ dopo die.

¹¹ Etẹwẹ a dona wà eyin a doayi e go dọ emi ko ṣinuwa do sinsẹ̀n-basitọ hatọ de? Jesu dọmọ: “Enẹwutu eyin hiẹ hẹn nunina towe yì agbà kọ̀n, bosọ flin to finẹ dọ mẹmẹsunnu towe tindo nude do ogo we: jo nunina towe dai to finẹ to agbà nukọn, bo yì, gbọwhẹ hẹ mẹmẹsunnu towe whẹ́; whenẹnu wẹ a ni wá bo na nunina towe.” (Matiu 5:23, 24) Hiẹ sọgan hodo ayinamẹ enẹ gbọn zize afọdide tintan nado yì mẹmẹsunnu towe dè dali. Po yanwle tẹ po? Nado “gbọwhẹ” hẹ ẹ to jijọho mẹ. b Na e nido sọgan pà we, hiẹ ma dona gbẹkọ numọtolanmẹ  etọn go gba, ṣigba a dona yigbe dọ emi ko hẹn homẹgble e. Eyin a dọnsẹpọ ẹ po yanwle lọ po nado dín jijọho bo hẹn walọyizan enẹ go, e sọgan yọnbasi nado didẹ̀ nukunnumamọjẹnumẹ depope, bọ jona he sọgbe na yin bibiọ, podọ jona nasọ yin kandlẹnna. To whenuena hiẹ ze afọdide lọ nado dín jijọho, a to didohia dọ nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn to anadena emi.

12, 13. (a) Etẹwẹ hogbe lọ heyin lilẹdogbedevomẹ taidi “lẹnpọn dagbenọ” to Jakobu 3:17 mẹ zẹẹmẹdo? (b) Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí yin lẹnpọn dagbenọ gbọn?

¹² “Lẹnpọn dagbenọ.” Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado yin lẹnpọn dagbenọ? Sọgbe hẹ weyọnẹntọ lẹ, hogbe Glẹki dowhenu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ taidi “lẹnpọn dagbenọ” to Jakobu 3:17 mẹ vẹawu nado lẹdogbedevomẹ. Lẹdogbedevomẹtọ lẹ ko yí hogbe voovo lẹ zan taidi “wà dẹẹdẹ,” “akọ́ndonanu,”  po “mẹtọnhopọn” po. Zẹẹmẹ paa hogbe Glẹki tọn lọ wẹ “nado johódo.” Nawẹ mí sọgan dohia dọ nuyọnẹn ehe nkọtọn he sọn aga wá to azọ́nwa to mí mẹ gbọn?

¹³ “Mì gbọ lẹnpọn dagbenọ-yinyin mìtọn ni zun yinyọnẹn na gbẹtọ lẹpo,” wẹ Filippinu lẹ 4:5, NW dọ. Lẹdogbedevomẹ devo hia dọmọ: “Yin yinyọnẹn taidi lẹnpọn dagbenọ.” (The New Testament in Modern English, gbọn J. B. Phillips dali) Doayi e go dọ whẹho lọ ma yin nukun he mí nọ yí do nọ pọ́n mídelẹ gba; ṣigba nukun he mẹdevo lẹ do nọ pọ́n mí, yèdọ yinkọ dagbe he mí tindo. Mẹhe yin lẹnpọn dagbenọ ma nọ tẹdo hogbe osẹ́n tọn lẹ dopodopo go to whepoponu, kavi hẹn mẹdevo lẹ gánnugánnu nado wà onú lẹ sọgbe hẹ ojlo etọn gba. Kakatimọ, e nọ jlo nado dotoaina mẹdevo lẹ, nado kẹalọyi nuhe yé dọ, eyin e sọgbe. E sọ nọ wà dẹẹdẹ, e ma nọ wadán kavi yin fifiẹtọ to nuyiwa etọn hẹ mẹdevo lẹ mẹ gba. To whenuena ehe yin dandannu de na Klistiani lẹpo, e sọ yin nujọnu hugan na mẹho agun tọn lẹ. Dẹẹdẹ wiwà nọ dọnmẹdogo, bo nọ hẹn mẹho lẹ nado yọ́n dọnsẹpọ. (1 Tẹsalonikanu lẹ 2:7, 8) Mímẹpo na wà dagbe nado kanse mídelẹ dọ, ‘Be yẹn yin yinyọnẹn taidi mẹhe nọ hò mẹdevo lẹ tọn pọ́n, bo nọ johódo, bosọ nọ wà dẹẹdẹ ya?’

14. Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí “wleawu nado setonu” gbọn?

¹⁴ “Wleawu nado setonu.” Hogbe Glẹki tọn heyin lilẹdogbedevomẹ taidi “wleawu nado setonu” ma yin mimọ to fidevo depope to Owe-wiwe Klistiani Glẹki tọn mẹ gba. Weyọnẹntọ dopo dọ dọ hogbe ehe “nọ saba yin yiyizan to mẹplọnlọ-domẹgo awhànfuntọ lẹ tọn mẹ.” E bẹ linlẹn “nado nọ yawu yin linlẹndiọna” po “taliliai” tọn po hẹn. Mẹhe nuyọnẹn he sọn aga to anadena nọ yawu setonuna nuhe Owe-wiwe dọ. E ma nọ tẹdo linlẹn edetiti tọn lẹ go, bo nọ gbẹ́ ayinamẹ he tlẹ sọgbe lẹ dai gba. Kakatimọ, e nọ yawu diọlinlẹn eyin kunnudenu Owe-wiwe tọn he họnwun de yin didohia ẹ dọ afọdide he jẹagọ kavi nudide he ma sọgbe de wẹ e ko basi. Be mẹdevo lẹ yọ́n hiẹ taidi omẹ mọnkọtọn de ya?

15. Etẹwẹ lẹblanu yin, podọ naegbọn e do sọgbe dọ “lẹblanu” po “sinsẹ́n dagbe” po yin nùdego dopọ to Jakobu 3:17 mẹ?

¹⁵ “Gọ́ na lẹblanu po sinsẹ́n dagbe lẹ po.” c Lẹblanu yin adà titengbe nuyọnẹn he sọn aga wá lọ tọn, na e yin didọ dọ nuyọnẹn mọnkọtọn “gọ́ na lẹblanu.” Doayi e go dọ “lẹblanu” po “sinsẹ́n dagbe lẹ” po yin nùdego dopọ. Ehe sọgbe, na to Biblu mẹ, lẹblanu nọ saba dlẹnalọdo mẹtọnhopọn zohunhunnọ na mẹdevo lẹ, yèdọ awuvẹmẹ he nọ de sinsẹ́n walọ dagbe tọn susu tọ́n. Owe dodinnanu tọn dopo basi zẹẹmẹ lẹblanu tọn taidi “numọtolanmẹ awubla tọn na yajiji mẹdevo tọn podọ tintẹnpọn nado yí nude wà nado gọalọ.” Enẹwutu, nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn ma yin oyọnẹn de poun he ma nọ hò mẹtọn pọ́n, bo ma tindo lẹblanu gba. Kakatimọ, e yin owanyinọ, mẹtọnhopọntọ, po awuvẹmẹtọ po. Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí gọ́ na lẹblanu gbọn?

16, 17. (a) To yidogọmẹ na owanyi na Jiwheyẹwhe, etẹwẹ sọ nọ whàn mí nado tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ, podọ etẹwutu? (b) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan dohia te dọ mí gọ́ na lẹblanu?

¹⁶ Na taun tọn, aliho titengbe de wẹ nado lá wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na mẹdevo lẹ. Etẹwẹ nọ whàn mí nado wà azọ́n ehe? Tintan whẹ́, owanyi na Jiwheyẹwhe wẹ. Ṣigba mí sọ nọ yin whinwhàn gbọn lẹblanu, kavi awuvivẹ mẹdevo lẹ dali. (Matiu 22:37-39) To egbehe, mẹsusu wẹ “yè hẹn agbọ́ pé . . . , bosọ hẹn apọ̀ṣi yé di lẹngbọ he ma tindo lẹngbọhọtọ de.” (Matiu 9:36) Lẹngbọhọtọ sinsẹ̀n lalo tọn lẹ ko gbẹkọ yé go bo ko tọ́nnukun na yé to gbigbọ-liho. Taidi kọdetọn de, yé ma yọ́n anademẹ nuyọnẹn he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ tọn kavi dona he Ahọluduta lọ na hẹnwa aigba ehe ji to madẹnmẹ lẹ gba. To whenuena mí lẹnnupọn do nuhudo gbigbọmẹ tọn mẹhe lẹdo mí pé lẹ tọn ji, awuvẹmẹ sọn ahun mẹ wá nọ whàn mí nado wà nuhe go mí pé lẹpo nado lá lẹndai owanyinọ Jehovah tọn na yé.

 ¹⁷ Aliho devo tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan dohia te dọ mí gọ́ na lẹblanu? Flin oló Jesu tọn gando Samalianu he mọ gbejizọnlin-basitọ de to aliho tó bọ ajotọ lẹ ko jẹajodo bo gbleawuna lọ go. Na Samalianu lọ yin whinwhàn gbọn awuvẹmẹ dali wutu, e “do lẹblanu hia,” bo blá apà mẹhe yin awugblena lọ tọn lẹ bo penukundego. (Luku 10:29-37) Be ehe ma dohia dọ lẹblanu bẹ alọgigọna mẹhe tin to nuhudo mẹ lẹ hẹn ya? Biblu dọna mí nado “wà dagbe hlan omẹ popo, humọ hlan yé he yin yise whédo tọn lẹ.” (Galatianu lẹ 6:10) Lẹnnupọn do aliho he mẹ mí sọgan wàmọ te delẹ ji. Yisenọ hatọ mẹhomẹ de sọgan tindo nuhudo mẹhe na nọ ze e yì opli Klistiani tọn lẹ bosọ nọ ze e lẹkọ tọn. Asuṣiọsi de to agun mẹ sọgan tindo nuhudo alọgọ tọn nado vọ́ owhé etọn gbè jlado. (Jakobu 1:27) Mẹhe gbọjọ de sọgan tindo nuhudo “ohó dagbe” lẹ tọn nado dozolanmẹ na ẹn. (Howhinwhẹn lẹ 12:25) Eyin mí nọ do lẹblanu hia to aliho ehelẹ mẹ, mí to didohia dọ nuyọnẹn he sọn aga to azọ́nwa to mí mẹ.

18. Eyin nuyọnẹn he sọn aga to anadena mí, etẹwẹ mí dona dovivẹnu nado desẹ sọn ahun mítọn mẹ, podọ etẹwutu?

¹⁸ “Matin kinklan mẹnukuntahopọn tọn.” Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn nọ duto wangbẹna akọ̀ devo po owanyina akọ̀ mẹtọn po ji. Eyin nuyọnẹn ehe to anadena mí, mí na dovivẹnu nado dè mẹnukuntahihopọn sẹ̀ sọn ahun mítọn mẹ. (Jakobu 2:9) Mí ma dona nọ do nukundagbe hia mẹdevo lẹ to nuyiwa mítọn lẹ mẹ na wésise yetọn, adọkunnọ-yinyin yetọn, kavi azọngban agun tọn yetọn wutu gba; mọjanwẹ mí ma na nọ dovọ́na sinsẹ̀n-basitọ hatọ depope do niyẹn, mahopọnna lehe e sọgan yin wamọnọ do sọ. Eyin Jehovah ko hẹn omẹ mọnkọtọn lẹ nado duvivi owanyi etọn tọn, mílọsu dona pọ́n yé taidi mẹhe jẹna owanyi mítọn ga.

19, 20. (a) Etẹwẹ yin dodonu hogbe Glẹki tọn lọ na “yẹnuwiwa”? (b) Nawẹ mí nọ do “owanyi mẹmẹsunnu tọn madoklọ” hia gbọn, podọ naegbọn ehe do yin onú titengbe?

¹⁹ “Ma nọ wayẹnu.” Hogbe Glẹki tọn lọ na “yẹnuwiwa” sọgan dlẹnalọdo “aihundatọ he to aihunda.” To ojlẹ hohowhenu tọn  lẹ mẹ, aihundatọ Glẹki po Lomu tọn lẹ po nọ ṣinyọ́n kútlo-ká daho lẹ to whenuena yé to aihunda. Enẹwutu, hogbe Glẹki tọn lọ na “yẹnuwiwa” sọgbe hẹ mẹhe to yẹdoklọmẹ. Enẹwutu, adà nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn ehe dona nọ yinuwado mí ji, e mayin to aliho he mẹ mí nọ yinuwahẹ sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ te kẹdẹ gba ṣigba to nuhe mí nọ lẹn gando yé go lẹ mẹ ga.

²⁰ Apọsteli Pita dohia dọ “tonusise [mítọn] hlan nugbo” lọ dona dekọtọn do “owanyi mẹmẹsunnu tọn madoklọ mẹ.” (1 Pita 1:22) Mọwẹ, owanyi mítọn na mẹmẹsunnu mítọn lẹ ma dona yin nukunta tọn gba. Mí ma nọ ṣinyọnnudo nukunmẹ kavi daihun nado sọgan doyẹklọ mẹdevo lẹ gba. Owanyi mítọn dona yin nujọnu tọn, he sọn ahun mẹ wá. Eyin e yinmọ, yisenọ hatọ mítọn lẹ na dejido mí go, na yé na yọnẹn dọ nuhe mí sọawuhia nado yin to nukunta lọ janwẹ mí sọ yin to homẹ. Homẹdoponọ-yinyin mọnkọtọn nọ hùn aliho dote na haṣinṣan dagbe nugbo tọn to Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn bo nọ gọalọ nado wleawuna gbigbọ jidedomẹgo tọn to agun mẹ.

21, 22. (a) Nawẹ Sọlọmọni gboawupo nado whlá nuyọnẹn gbọn? (b) Nawẹ mí sọgan whlá nuyọnẹn gbọn, podọ nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn mọwiwa mẹ gbọn?

²¹ Nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn yin nunina de sọn Jehovah dè, ehe mí dona whlá. Sọlọmọni dọmọ: “Ovi ṣie, . . . yí nuyọnẹn he [yọn-na-yizan] po zinzin po whlá.” (Howhinwhẹn lẹ 3:21) E blawu dọ, Sọlọmọni lọsu gboawupo nado wàmọ. E yin nuyọnẹntọ to whenuena e gbẹ́ tindo ahun tonusise tọn. Ṣigba, to godo mẹ, asi jonọ etọn lẹ lẹ́ ahun etọn sọn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke Jehovah tọn ji. (1 Ahọlu lẹ 11:1-8) Kọdetọn Sọlọmọni tọn dohia dọ oyọnẹn ma yin nujọnu sọmọ gba eyin mí ma yí ì zan ganji.

²² Nawẹ mí sọgan whlá nuyọnẹn he yọn-na-yizan gbọn? E ma yindọ mí dona nọ hia Biblu po owe sinai do Biblu ji he “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ lọ” nọ wleawuna lẹ to gbesisọmẹ poun wẹ gba, ṣigba mí dona nọ dovivẹnu nado yí nuhe mí plọn lẹ do yizan mẹ. (Matiu 24:45) Mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado yí nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn zan. E nọ gọalọnamẹ nado zan gbẹzan dagbe hugan todin. E nọ hẹnmẹ penugo nado “hẹn ogbẹ̀ lọ go ehe yin ogbẹ̀ nugbonugbo”—yèdọ ogbẹ̀ to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (1 Timoti 6:19) Podọ hú popolẹpo, awuwiwlena nuyọnẹn he sọn aga nọ dọ̀n mí sẹpọ asisa nuyọnẹn lẹpo tọn, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe.