1-3. (a) Paano si Solomon nagpakita sing tumalagsahon nga kaalam sa iya paglubad sang pagbangigay sang duha ka babayi? (b) Ano ang ginsaad ni Jehova nga ihatag niya sa aton, kag anong mga pamangkot ang nagautwas?

MABUDLAY yadto nga kaso—ginaagawan sang duha ka babayi ang isa ka bata. Ang duha ka babayi isa lang ka balay, kag pareho sila nga nagbata sing lalaki, nga pila ka adlaw lamang ang lang-at. Ang isa sa duha ka bata napatay, kag karon ang tagsa ka babayi nagapangangkon nga sia ang iloy sang buhi nga bata. * Wala sing iban nga nakasaksi sa natabo. Mahimo nga ginkasaba ang kaso sa manubo nga korte apang wala ini mahusayan. Sang ulihi, ang pagbangigay gindala kay Solomon, nga hari sang Israel. Matukiban ayhan niya ang kamatuoran?

² Sa tapos mapamatian ang pagbaisay sang duha ka babayi, nagpakuha si Solomon sing espada. Nian, sing daw matuodtuod gid, nagmando sia nga pihakon ang bata, kag tungaon ini sa duha ka babayi. Sa gilayon, nakitluoy sa hari ang matuod nga iloy nga ihatag na lang ang bata—ang iya hamili nga bata—sa babayi. Apang nag-insister ang isa ka babayi nga pihakon ang bata. Nahibaluan na karon ni Solomon ang kamatuoran. May ihibalo sia tuhoy sa mapinalanggaon nga kaluoy sang isa ka iloy sa bata nga naghalin sa iya taguangkan, kag gingamit niya ini nga ihibalo agod husayon ini nga pagbangigay. Handurawa ang kalipay sang iloy sang ginhatag sa iya ni Solomon ang iya bata kag nagsiling: “Sia amo ang iya iloy.”—1 Hari 3:16-27.

³ Tumalagsahon nga kaalam, indi bala? Sang mabatian sang katawhan kon paano nalubad ni Solomon ang kaso, nagbatyag sila sing kapunaw, “kay nakita nila nga ang kaalam sang Dios yara sa  iya.” Huo, ang kaalam ni Solomon isa ka dulot sang Dios. Ginhatagan sia ni Jehova sing “isa ka maalamon kag mahangpunon nga tagipusuon.” (1 Hari 3:12, 28) Apang kamusta naman kita? Makabaton man bala kita sing kaalam gikan sa Dios? Huo, kay sa idalom sang inspirasyon, si Solomon nagsulat: “Si Jehova nagahatag sing kaalam.” (Hulubaton 2:6) Nagasaad si Jehova nga hatagan niya sing kaalam—ikasarang nga gamiton sing maayo ang ihibalo, paghangop, kag paghantop—ang sinsero nga nagapangita sini. Paano kita makatigayon sing kaalam gikan sa hitaas? Kag paano naton ini maaplikar sa aton kabuhi?

4-7. Ano ang apat ka kinahanglanon sa pagkuha sing kaalam?

⁴ Dapat bala nga maalam gid kita ukon mataas sing tinun-an agod makabaton sing kaalam gikan sa Dios? Indi. Handa si Jehova nga ipaambit sa aton ang iya kaalam bisan ano man ang aton ginhalinan kag edukasyon. (1 Corinto 1:26-29) Apang kita ang dapat mag-una sa paghulag, kay ginapalig-on kita sang Biblia nga “magkuha sing kaalam.” (Hulubaton 4:7) Paano naton himuon ini?

⁵ Una, dapat kita mahadlok sa Dios. “Ang kahadlok kay Jehova amo ang pamuno sang kaalam [“ang una nga tikang padulong sa kaalam,” The New English Bible],” siling sang Hulubaton 9:10. Ang kahadlok sa Dios amo ang pundasyon sang matuod nga kaalam. Ngaa? Dumduma nga ang kaalam nagadalahig sang ikasarang nga gamiton ang ihibalo sing madinalag-on. Ang pagkahadlok sa Dios, indi amo ang pagkuob sa atubangan niya bangod sa kahadlok, kundi ang pagyaub sa atubangan niya bangod sang pagkapunaw, pagtahod, kag pagsalig. Ini nga kahadlok mapuslanon kag makapahulag gid. Nagapahulag ini sa aton nga ipahisanto ang aton kabuhi sa kon ano ang nahibaluan naton nga amo ang kabubut-on kag mga dalanon sang Dios. Wala na sing mas maalamon pa nga dalanon sangsa sini, kay ang mga talaksan ni Jehova pirme nagaresulta sa daku gid nga mga kaayuhan para sa mga nagasunod sa sini.

⁶ Ikaduha, dapat kita mangin mapainubuson kag maugdang. Wala sing kaalam gikan sa Dios kon wala sing pagkamapainubuson  kag pagkaugdang. (Hulubaton 11:2) Ngaa subong sini? Kon kita mapainubuson kag maugdang, handa kita sa pagbaton nga indi naton nahibaluan ang tanan, nga ang aton mga opinyon indi pirme amo ang husto, kag dapat naton hibaluon kon ano ang ginahunahuna ni Jehova tuhoy sa mga butang. “Ginasumpong [ni Jehova] ang mga matinaastaason,” apang nahamuot sia nga hatagan sing kaalam ang mga mapainubuson sa tagipusuon.—Santiago 4:6.

⁷ Ang ikatlo nga kinahanglanon amo ang pagtuon sa nasulat nga Pulong sang Dios. Ang kaalam ni Jehova ginapahayag sa iya Pulong. Agod matigayon ini nga kaalam, dapat kita manikasog nga pangitaon ini. (Hulubaton 2:1-5) Ang ikap-at nga kinahanglanon amo ang pangamuyo. Kon sinsero nga mangayo kita sa Dios sing kaalam, maalwan nga ihatag niya ini sa aton. (Santiago 1:5) Ang aton mga pangamuyo nga buligan kita sang iya espiritu pat-od nga sabton. Kag paagi sa iya espiritu makita naton ang bahandi sa iya Pulong nga makabulig sa aton sa paglubad sang mga palaligban, sa paglikaw sa katalagman, kag sa paghimo sing maalamon nga mga desisyon.—Lucas 11:13.

8. Kon nakatigayon gid kita sing kaalam gikan sa Dios, paano ini mangin dayag?

⁸ Subong sang natalupangdan naton sa Kapitulo 17, ang kaalam ni Jehova praktikal. Gani, kon nakatigayon gid kita sing kaalam gikan sa Dios, mangin dayag ini sa aton mga paggawi. Ginlaragway ni disipulo Santiago ang mga bunga sang kaalam gikan sa Dios sang magsulat sia: “Ang kaalam nga gikan sa hitaas una sa tanan putli, nian mahidaiton, makatarunganon, handa sa pagtuman, puno sing kaluoy kag maayong mga bunga, wala sing ginadampigan, indi salimpapaw.” (Santiago 3:17) Samtang ginabinagbinag naton ang tagsa ka bahin sining kaalam gikan sa Dios, mahimo naton pamangkuton ang aton kaugalingon, ‘Ginapahulag bala ako sang kaalam gikan sa hitaas?’

9. Ano ang buot silingon sang mangin putli, kag ngaa nagakaigo nga ang pagkaputli amo ang kinaiya sang kaalam nga una nalista?

⁹ “Una sa tanan putli.” Ang mangin putli nagakahulugan nga  mangin dalisay kag walay dagta indi lamang sa guwa kundi sa sulod man. Ginaangot sang Biblia ang kaalam sa tagipusuon, apang ang langitnon nga kaalam indi makasulod sa tagipusuon nga nadagtaan sang malaut nga mga panghunahuna, mga handum, kag mga motibo. (Hulubaton 2:10; Mateo 15:19, 20) Apang, kon putli ang aton tagipusuon—buot silingon, tubtob sa mahimo sang di-himpit nga mga tawo—‘magapalayo kita sa malaut kag himuon naton ang maayo.’ (Salmo 37:27; Hulubaton 3:7) Indi bala nagakaigo nga ang pagkaputli amo ang kinaiya sang kaalam nga una nalista? Kay kon indi kita matinlo sa moral kag sa espirituwal, paano pa naton mapabanaag ang iban nga mga kinaiya sang kaalam gikan sa hitaas?

10, 11. (a) Ngaa importante nga mangin mahidaiton kita? (b) Kon nasat-uman mo nga nasaklaw sa imo ang isa ka masigkasumilimba, paano mo mapamatud-an nga ikaw mahidaiton? (Tan-awa man ang footnote.)

¹⁰ “Nian mahidaiton.” Ang langitnon nga kaalam nagapahulag sa aton nga tinguhaon ang paghidait, nga isa ka bunga sang espiritu sang Dios. (Galacia 5:22) Nagatinguha kita nga likawan nga gub-on ang “higot sang paghidait” nga nagapahiusa sa katawhan ni Jehova. (Efeso 4:3) Ginahimo man naton ang aton bug-os nga masarangan nga ipasag-uli ang paghidait kon natublag ini. Ngaa importante ini? Ang Biblia nagasiling: “Magpadayon kamo . . . nga magkabuhi sing mahidaiton; kag ang Dios sang gugma kag paghidait mangin sa inyo.” (2 Corinto 13:11) Gani samtang nagakabuhi kita sing mahidaiton, ang Dios sang paghidait mangin kaupod man naton. Ang aton pagpakig-angot sa aton mga masigkasumilimba may direkta nga kaangtanan sa aton kaangtanan kay Jehova. Paano kita mangin mahidaiton? Binagbinaga ang isa ka halimbawa.

¹¹ Ano ang himuon mo kon nasat-uman mo nga nasaklaw sa imo ang isa ka masigkasumilimba? Si Jesus nagsiling: “Kon, nian, nagadala ka sang imo dulot sa halaran kag didto nadumduman mo nga ang imo utod may isa ka butang nga batok sa imo, bayai didto ang imo dulot sa atubangan sang halaran, kag maglakat ka; una makighidait ka sa imo utod, kag nian, sa pagbalik mo, ihalad ang imo dulot.” (Mateo 5:23, 24) Maaplikar mo ini nga laygay paagi sa pag-una palapit sa imo utod. Nga ano ang  tuyo? Agod “makighidait” sa iya. * Agod mahimo ini, indi mo dapat ipanghiwala kundi sa baylo, dapat mo kilalahon ang iya nasaklaw nga buot. Kon palapitan mo sia sa tuyo nga ipasag-uli ang paghidait kag huptan ini nga panimuot, walay duhaduha nga mahusayan ang indi paghangpanay, mahimo ang pagpasayluhanay, kag pagpatawaray. Kon ikaw ang mag-una sa pagpakighidait, ginapakita mo nga ginatuytuyan ka sang kaalam gikan sa Dios.

12, 13. (a) Ano ang kahulugan sang tinaga nga ginbadbad “makatarunganon” sa Santiago 3:17? (b) Paano naton mapakita nga makatarunganon kita?

¹² “Makatarunganon.” Ano ang buot silingon sang mangin makatarunganon? Suno sa mga iskolar, ang orihinal nga Griegong  tinaga nga ginbadbad “makatarunganon” sa Santiago 3:17 mabudlay badbaron. Gingamit sang mga manugbadbad ang mga tinaga subong sang “malulo,” “mapasensiahon,” kag “mapatugsilingon.” Ginapakita sang footnote sa New World Translation nga ang literal nga kahulugan amo ang “mapainumuron.” Paano naton mapakita nga ini nga aspekto sang kaalam gikan sa hitaas nagapahulag sa aton?

¹³ “Ipakilala sa tanan nga tawo ang inyo pagkamakatarunganon,” siling sang Filipos 4:5. Ang isa pa ka pagbadbad nagasiling: “Mangin kilala sa pagkamakatarunganon.” (The New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips) Wala sini ginapatalupangod kon paano naton ginatamod ang aton kaugalingon; kundi kon paano kita ginatamod sang iban, kon ano ang pagkakilala nila sa aton. Wala ginapilit sang tawo nga makatarunganon kon ano ang nasulat sa kasuguan ukon kon ano ang luyag niya. Sa baylo, handa sia nga magpamati sa iban kag, kon nagakaigo, magpaumod sa ila luyag. Malulo man sia, indi matigdas, kon nagapakig-angot sia sa iban. Samtang kinahanglanon ini para sa tanan nga Cristiano, labi na nga importante ini para sa mga nagaalagad subong mga gulang. Ang pagkamalulo nagabuyok, sa amo madali palapitan ang mga gulang. (1 Tesalonica 2:7, 8) Dapat naton pamangkuton ang aton kaugalingon, ‘Kilala bala ako nga mapatugsilingon, mapainumuron, kag malulo?’

14. Paano naton mapakita nga kita “handa sa pagtuman”?

¹⁴ “Handa sa pagtuman.” Ang Griegong tinaga nga ginbadbad “handa sa pagtuman” indi makita sa iban nga bahin sang Cristianong Griegong Kasulatan. Suno sa isa ka iskolar, ini nga tinaga “masami nga ginagamit sa pagdisiplina sa soldado.” Nagapaalinton ini sang ideya nga “madali mahaylo” kag “mapinasakupon.” Ang isa nga ginatuytuyan sang kaalam gikan sa hitaas madali magsunod sa ginasiling sang Kasulatan. Indi sia kilala nga nagapakatig-a sa iya desisyon bisan pa pakitaan sia sing katunayan nga sala sia. Sa baylo, madali sia magbag-o kon pakitaan sing maathag nga ebidensia gikan sa Kasulatan nga sayop ang iya desisyon ukon sayop ang iya mga konklusion. Amo bala sini ang pagkakilala sa imo sang iban?

15. Ano ang kaluoy, kag ngaa nagakaigo nga ang “kaluoy” kag “maayong mga bunga” magkaupod nga ginasambit sa Santiago 3:17?

¹⁵ “Puno sing kaluoy kag maayong mga bunga.”  * Ang kaluoy isa ka importante nga bahin sang kaalam gikan sa hitaas, kay ini nga kaalam ginasiling nga “puno sing kaluoy.” Talupangda nga ang “kaluoy” kag “maayong mga bunga” magkaupod nga ginasambit. Nagakaigo ini, kay sa Biblia, ang kaluoy masami nga nagapatuhoy sa pagpakita sing kabalaka sa iban, kaluoy nga may maluluy-on nga mga buhat. Ginalaragway sang isa ka reperensia nga libro ang kaluoy subong “pagkasubo sa makaluluoy nga kahimtangan sang isa ka tawo kag dayon nagatinguha nga buligan sia.” Busa, ang kaalam gikan sa Dios indi walay pag-ulikid, walay pasunaid, ukon kinaalam lamang. Sa baylo, mainulikdon ini, sinsero, kag sensitibo. Paano naton mapakita nga puno kita sing kaluoy?

16, 17. (a) Dugang sa gugma sa Dios, ano ang nagapahulag sa aton nga magpakigbahin sa pagbantala nga hilikuton, kag ngaa? (b) Sa anong mga paagi mapakita naton nga puno kita sing kaluoy?

¹⁶ Sa pagkamatuod ang isa ka importante nga paagi amo ang pagpaambit sing maayong balita sang Ginharian sang Dios sa iban. Ano ang nagapahulag sa aton nga himuon ini? Una gid, amo ang gugma sa Dios. Apang ginapahulag man kita sang kaluoy, ukon kaawa sa iban. (Mateo 22:37-39) Madamo karon ang ‘ginpanitan kag nag-alaplaag kaangay sang mga karnero nga wala sing manugbantay.’ (Mateo 9:36) Ginpatumbayaan sila kag ginbulag sa espirituwal sang butig nga relihiosong mga manugbantay. Amo kon ngaa, wala nila mahibaluan ang maalamon nga panuytoy gikan sa Pulong sang Dios ukon ang mga pagpakamaayo nga sa indi madugay dalhon sang Ginharian sa sini nga duta. Sa amo, kon hunahunaon naton ang espirituwal nga bulig nga kinahanglan sang mga tawo sa palibot naton, ang aton tinagipusuon nga kaawa magapahulag sa aton nga himuon ang aton labing masarangan agod isugid sa ila ang mahigugmaon nga katuyuan ni Jehova.

¹⁷ Sa ano pa nga mga paagi mapakita naton nga puno kita sing  kaluoy? Dumduma ang ilustrasyon ni Jesus tuhoy sa isa ka Samaritano nga nakasalapo sa isa ka manuglakbay nga nagahigdaon sa higad sang dalan, pagkatapos ginkawatan kag ginsakit. Bangod sang kaawa, ang Samaritano “nagpakita sing kaluoy,” ginbugkusan niya ang mga pilas sang biktima kag gin-atipan sia. (Lucas 10:29-37) Wala bala ginapakita sini nga ilustrasyon nga ang kaluoy masami nga nagalakip sang pagtanyag sing bulig sa mga nagakinahanglan? Ginasugo kita sang Biblia nga “magbuhat sing maayo, apang labi na gid sa mga may labot sa aton sa pagtuo.” (Galacia 6:10) Binagbinaga ang pila ka posibilidad. Ang isa ka tigulang na nga masigkatumuluo mahimo nga kinahanglan nga sugaton kag idul-ong kon tion sang Cristianong mga miting. Ang balay sang isa ka balo nga babayi sa kongregasyon mahimo nga may kalay-uhon kag kinahanglan niya ang bulig. (Santiago 1:27) Ang isa nga ginaluyahan sing buot mahimo nga nagakinahanglan sing “maayong pulong” agod mapalig-on sia. (Hulubaton 12:25) Kon magpakita kita sing kaluoy sa sining mga paagi, nagahatag kita sing pamatuod nga ang kaalam gikan sa hitaas nagapahulag sa aton.

18. Kon ginatuytuyan kita sang kaalam gikan sa hitaas, ano ang dapat naton tinguhaan nga dulaon sa aton tagipusuon, kag ngaa?

¹⁸ “Wala sing ginadampigan.” Ang tawo nga may kaalam gikan sa Dios wala nagapabugal sang iya rasa ukon nagaihig-ihig sa iban nga rasa. Kon ginatuytuyan kita sini nga kaalam, magatinguha kita nga dulaon sa aton tagipusuon ang bisan ano nga huyog nga magpakita sing paboritismo. (Santiago 2:9) Indi naton pagpasulabihon ang iban bangod sang ila tinun-an, manggad, ukon salabton sa kongregasyon; ukon matamatahon ang sin-o man sa aton mga masigkasumilimba, bisan daw ano pa sila ka pigado. Kon si Jehova nagapakita sa ila sang iya gugma, sa pagkamatuod dapat man naton tamdon sila nga takus sang aton gugma.

19, 20. (a) Ano ang ginbasihan sang Griegong tinaga para sa “salimpapaw”? (b) Paano naton ginapakita ang “indi salimpapaw nga utudnon nga gugma,” kag ngaa importante ini?

¹⁹ “Indi salimpapaw.” Ang Griegong tinaga para sa “salimpapaw” mahimo magpatuhoy sa “isa ka artista nga nagatungod sing isa ka papel.” Sang dumaan nga mga tion, ang Griego kag Romano  nga mga artista nagasuksok sing dalagku nga mga maskara kon nagasalida sila. Sa amo, ang Griegong tinaga nga “salimpapaw” gin-aplikar sa isa nga nagapakunokuno, ukon nagapaaboabo. Ini nga bahin sang diosnon nga kaalam dapat makaimpluwensia sa aton indi lamang kon paano naton ginapakig-angutan ang aton mga masigkasumilimba kundi kon ano man ang ginabatyag naton sa ila.

²⁰ Si apostol Pedro nagsiling nga ang aton “pagkamatinumanon sa kamatuoran” dapat magresulta sa “indi salimpapaw nga utudnon nga gugma.” (1 Pedro 1:22) Huo, dapat nga indi pakitakita lamang ang aton gugma sa aton kauturan. Wala kita nagasuksok sing mga maskara ukon nagatungod sing mga papel agod limbungan ang iban. Dapat mangin tunay gid kag tinagipusuon ang aton gugma. Kon amo sini, matigayon naton ang pagsalig sang aton mga masigkatumuluo, kay mahibaluan nila nga indi kita salimpapaw. Ini nga pagkasinsero magaresulta sa tampad kag bunayag nga mga relasyon sa ulot sang mga Cristiano kag makabulig sa pagluntad sang pagsalig sa tunga sang kongregasyon.

21, 22. (a) Paano si Solomon napaslawan sa pag-amlig sa kaalam? (b) Paano naton maamligan ang kaalam, kag paano kita makabenepisyo sa paghimo sini?

²¹ Ang kaalam gikan sa Dios isa ka dulot gikan kay Jehova, nga dapat amligan. Si Solomon nagsiling: “Anak ko, . . . amligi ang praktikal nga kaalam kag ang ikasarang sa paghunahuna.” (Hulubaton 3:21) Makapasubo nga si Solomon mismo napaslawan sa paghimo sini. Nangin maalam sia samtang matinumanon ang iya tagipusuon. Apang sang ulihi, ang iya tagipusuon ginpatalikod sa putli nga pagsimba kay Jehova sang iya madamo nga dumuluong nga asawa. (1 Hari 11:1-8) Ginailustrar sang natabo kay Solomon nga wala sing pulos ang ihibalo kon indi naton ini paggamiton sing husto.

²² Paano naton maamligan ang praktikal nga kaalam? Indi lamang dapat naton basahon sing regular ang Biblia kag ang napasad sa Biblia nga mga publikasyon nga ginaaman sang “matutom kag mainandamon nga ulipon” kundi dapat man naton tinguhaan nga iaplikar ang aton natun-an. (Mateo 24:45) May rason gid kita nga iaplikar ang kaalam sang Dios. Nagakahulugan ini sing mas maayo nga dalanon sang pagkabuhi karon. Makabulig ini sa aton agod “makapanguyapot [kita] sing hugot sa matuod nga kabuhi”—ang kabuhi sa bag-ong kalibutan sang Dios. (1 Timoteo 6:19) Kag labing importante, paagi sa pagpauswag sang aton kaalam gikan sa hitaas, labi pa nga magasuod kita sa tuburan sang tanan nga kaalam, si Jehova nga Dios.