Skip to content

Skip to table of contents

KAROA 22

“Ataiai amo Ia Mai Aonegana” be Emu Mauri Lalonai Oi Badinaia, A?

“Ataiai amo Ia Mai Aonegana” be Emu Mauri Lalonai Oi Badinaia, A?

1-3. (a) Sinana rua edia hekwakwanai hamaoromaoroa totona, Solomona be edena dala ai aonega bada ia hahedinaraia? (b) Iehova ia gwauhamata ita dekenai dahaka do ia henia, bona dahaka henanadai idia vara?

 INAI hekwakwanai be ia auka—hahine rua be beibi tamona totona idia hepapahuahu. Unai hahine rua be ruma tamona ai idia noho, ta be ia mara bona natuna mero ta ia abia, bena dina haida murinai, ma ta danu be mero ta ia havaraia. Beibi ta be ia mase vadaeni, bona idia ta ta idia gwau ia mauri noho beibi be iena. a Ia vara gauna be tau ta ese ia itaia lasi. Unai hekwakwanai be kota maragina dekenai idia abia lao vadaeni, to idia hamaoromaoroa lasi. Gabeai, unai hekwakwanai be Israela ena king, Solomona, dekenai idia abia lao. Beibi ena sinana korikorina ia hahedinaraia diba, a?

2 Solomona be nega sisina lalonai unai hahine edia hepapahuahu ia kamonai murinai, ia gwau tuari kaia ta do idia mailaia. Bena, mai lalogoada ida ia oda henidia unai natuna be kahana rua dekenai idia utua, kahana ta be hahine ta dekenai bona kahana ta be ma ta dekenai do idia henia. Karaharaga, sinana korikorina be king ia noia goadagoada unai beibi—iena natuna lalokauna—be unai hahine ta dekenai do ia henia. To unai hahine ta be ia do hereva goada noho, natuna be kahana rua dekenai do idia utua. Unai neganai, Solomona ia diba daika be beibi ena sinana korikorina. Sinana ta ese ena bogana amo ia havaraia natuna ia hebogahisi henia bada karana ia diba, bona unai diba ia gaukaralaia unai hekwakwanai ia hamaoromaoroa totona. Solomona ese unai beibi be ena sinana dekenai ia henia bona ia gwau, “inai be iena sinana.” Mani, unai sinana ena moale oi laloa.​—1 King Taudia 3:16-27.

3 Ena aonega be bada herea, ani? Taunimanima idia kamonai Solomona ese unai unai hekwakwanai ia hamaoromaoroa neganai, idia hoa bada, “badina idia itaia Dirava ese ia dekenai aonega ia henia.” Oibe, Solomona ena aonega be Dirava ese ia henia harihari gauna. Iehova ese ia dekenai “aonega bona laloparara” ia henia. (1 King Taudia 3:12, 28) To ita be edena bamona? Ita danu be Dirava amo aonega ita abia diba, a? Oibe, badina lauma helaga ena siahu amo Solomona ia gwau: “Iehova sibona ese aonega ia henia.” (Aonega Herevadia 2:6) Iehova ia gwauhamata aonega—anina be diba, laloparara, bona laloa kehoa gaukaralaia namonamo karana—be mai momokani ida idia tahua taudia dekenai do ia henia. Dirava amo ia mai aonega be edena bamona ita abia diba? Bona edena bamona iseda mauri lalonai ita gaukaralaia diba?

“Aonega Oi Abia”—Edena Dala Ai?

4-7. Edena gaudia foa ese ita idia durua aonega ita abia totona?

4 Dirava ena aonega ita abia totona, ita be diba bada eiava edukeisen bada taudia, a? Lasi. Herevana iseda mauri dalana bona edukeisen be edena bamona, Iehova ia ura ita dekenai ena aonega ia henia. (1 Korinto 1:26-29) To namona be kara haida ita karaia, badina Baibel ese ita ia hagoadaia ‘aonega ita abia’ totona. (Aonega Herevadia 4:7) Edena bamona unai do ita karaia?

5 Gau ginigunana be, Dirava ita gari henia be namo. Aonega Herevadia 9:10 ia gwau: “Iehova gari henia karana be aonega ena matamana.” Dirava gari henia karana be aonega korikori ena badina. Dahaka dainai? Laloaboio lasi, aonega ena anina be diba ita gaukaralaia namonamo karana. Dirava gari henia anina be mai heudeheude ida ia dekenai ita gari lasi, to mai hemataurai bona mai abidadama ida ia vairanai ita igo diho. Unai bamona gari be ia namo bona mai ena siahu, ta ena lalona ia veria totona. Dirava ena ura bona dala dekenai diba ita abia hegeregerena iseda mauri ita haidaua. Unai ita karaia be aonega karana, badina hanaihanai Iehova ena taravatu idia badinaia taudia ese namo bada idia davaria.

6 Gau iharuana be, ita manau be namo. Bema ta be ia manau lasi, Dirava ena aonega do ia abia lasi. (Aonega Herevadia 11:2) Dahaka dainai unai ia vara? Bema ita manau, mai eda ura ida do ita gwau ita be gau ibounai ita diba lasi, iseda lalohadai be nega haida ia maoro lasi, bona Iehova ena lalohadai gau idauidau dekenai ita tahua be namo. Iehova ese “hekokoroku taudia ia inai henia,” to mai moale ida manau taudia dekenai aonega ia henia.​—Iamesi 4:6.

7 Mai anina bada gauna ihatoina be, Dirava ena Hereva stadilaia karana. Iehova ena aonega be ena Hereva amo ia hedinarai. Unai ‘aonega ita abia’ totona, mai hekwarahi ida ita tahua be namo. (Aonega Herevadia 2:1-5) Gau ihahanina be guriguri. Bema mai momokani ida Dirava ena aonega totona ita noinoi, mai ena hariharibada ida do ia henia. (Iamesi 1:5) Iena lauma helaga ena heduru totona ita noinoi neganai, do ia henia. Bona ena lauma helaga ese ita ia durua diba ena Hereva lalonai idia noho dava bada gaudia ita davaria totona. Idia ese ita idia durua hekwakwanai ita hamaoromaoroa, dika ita reaia, bona abia hidi maorodia ita karaia totona.​—Luka 11:13

Dirava ena aonega ita abia totona, namona be ita hekwarahi ita tahua totona

8. Bema Dirava ena aonega ita abia momokani, edena bamona do ia hedinarai?

8 Karoa 17 dekenai ita itaia bamona, Iehova ena aonega ese anina namona ia havaraia. Unai dainai, bema ita be Dirava ena aonega ita abia momokani, iseda kara amo do ia hedinarai. Hahediba tauna Iamesi be Dirava ena aonega ese ia havaraia huahuadia ia herevalaia neganai, ia gwau: “Ataiai amo ia mai aonegana ia abia tauna be ia kara goeva, ia be maino tauna, ia laloa maoromaoro, hereva ia badinaia haraga, iena hebogahisi be bada, bona kara namodia ia hahedinaraia, taunimanima edia toana ia laloa lasi, bona ia kara koikoi lasi.” (Iamesi 3:17) Dirava ena aonega ese idia havaraia kara ta ta ita herevalaia neganai, reana ita sibona ita nanadaia, ‘Dirava amo ia mai aonega be egu mauri lalonai lau badinaia, a?’

“Ia Kara Goeva, Ia be Maino Tauna”

9. Ita kara goeva ena anina be dahaka, bona dahaka dainai aonega karadia ena lista ai, Baibel ese kara goeva ia gwauraia guna?

9 Kara ginigunana be inai: “Kara goeva.” Laloa goevagoeva ena anina be, lalohadai sibona ia goeva lasi to kara danu ia goeva. Baibel ese aonega be kudouna ida ia gwauraia, to Dirava amo ia mai aonega be lalohadai bona ura dikadia ese ia hamiroa kudouna lalonai ia vareai diba lasi. (Aonega Herevadia 2:10; Mataio 15:19, 20) To, bema iseda kudouna ia goeva—goevadae lasi taudia idia karaia diba hegeregerena—“kara dika oi dadaraia bona kara namo oi karaia.” (Salamo 37:27; Aonega Herevadia 3:7) Unai dainai aonega karadia ena lista ai, Baibel ese laloa goevagoeva ia gwauraia guna be maoro, ani? Oibe, badina bema lauma bona tauanina dalanai ita goeva lasi, edena bamona Dirava amo ia mai aonega ena kara haida ita hahedinaraia momokani diba?

10, 11. (a) Dahaka dainai maino ita karaia be gau badana? (b) Bema oi mamia emu tadikaka ta oi habadua, edena bamona oi hamomokania diba oi be maino karaia tauna? (futnout itaia.)

10 “Ia be maino tauna.” Dirava amo ia mai aonega ese ita ia veria maino ita tahua totona, maino be Dirava ena lauma huahua ta. (Galatia 5:22) Ita hekwarahi Iehova ena taunimanima be ‘maino ese ia hatamonaia,’ karana ita durua totona. (Efeso 4:3) Danu, gau ta ese maino ia hadikaia neganai, ita hekwarahi maino ita havaraia lou totona. Dahaka dainai unai be mai anina bada? Baibel ia gwau: “Maino ai do umui noho. Bona lalokau bona maino Diravana be umui ida do ia noho.” (2 Korinto 13:11) Unai dainai bema maino dekenai ita noho, maino Diravana be ita danu do ia noho. Iseda tadikaka ita kara henia dalana be mai anina bada Dirava ita tura henia karana dekenai. Edena bamona ita hamomokania diba ita be maino karaia taudia? Haheitalai ta mani ita laloa.

11 Dahaka oi karaia be namo bema oi mamia oiemu tadikaka oi habadua? Iesu ia gwau: “Bema emu harihari gauna be boubou patana dekenai oi abia lao bona unuseniai oi laloatao emu tadikaka be oi dekenai ia lalohisihisi, namona be emu harihari gauna be boubou patana vairanai oi rakatania bona oi lao. Emu tadikaka ida maino oi karaia guna, bena oi giroa lou bona emu harihari gauna oi bouboulaia.” (Mataio 5:23, 24) Unai sisiba oi badinaia diba bema dala oi tahua emu tadikaka dekenai oi lao guna. Emu tahua gauna be dahaka? Ia ida ‘maino oi karaia.’ b Unai ia vara totona, namona be do ia diba ena lalohisihisi hemami oi lalopararalaia. Bema ia dekenai oi lao ena badina be maino oi karaia totona, umui huanai ia noho lalohadai kererena do umui hamaoromaoroa, ta ta umui sori henia, bona umui gwauatao heheni diba. Dala oi tahua maino oi karaia neganai, oi hahedinaraia Dirava ena aonega ese oi ia hakaua noho.

Ia “Laloa Maoromaoro” Bona “Hereva Ia Badinaia Haraga”

12, 13. (a) Iamesi 3:17 ai inai hereva “laloa maoromaoro” ena anina be dahaka? (b) Edena bamona ita hahedinaraia diba ita be laloa maoromaoro taudia?

12 “Laloa Maoromaoro.” Ta ia laloa maoromaoro ena anina be dahaka? Diba bada taudia idia gwau, Iamesi 3:17 dekenai Greek gado herevana idia hahanaia “laloa maoromaoro,” idia hahanaia totona be auka. To unai hereva ena anina be mai manau ida ta ena lalohadai abia dae karana. Gado hahanaia taudia ese inai bamona hereva idia gaukaralaia; “hebogahisi,” “haheauka,” bona “ma haida laloa bada.” Edena bamona ita hahedinaraia diba, aonega ese ia havaraia laloa maoromaoro karana be iseda mauri lalonai ita hahedinaraia noho?

13 Filipi 4:5 ia gwau: “Namona be taunimanima ibounai ese emui laloa maoromaoro karana idia itaia.” Baibel ma ta ia gwau: “Namona be taunimanima ese oi idia gwauraia laloa maoromaoro tauna.” (The New Testament in Modern English, J. B. Phillips ese ia torea) Ita sibona eda lalohadai iseda kara dekenai be gau badana lasi; to ma haida ese ita idia laloa, edia matana dekenai ita be edena bamona taudia, be gau badana. Ia laloa maoromaoro tauna be hanaihanai taravatu ena hereva maragimaragi ibounai ia badinaia auka tauna lasi, eiava ma haida ia doria ena lalohadai sibona idia badinaia. Lasi, to, mai ena ura ida ma haida edia lalohadai ia kamonai, bona idia maoro neganai, edia lalohadai ia badinaia. Ia hebogahisi bona ma haida ia kara auka henidia lasi. Ena be unai kara be mai anina bada Keristani taudia ibounai dekenai, to ia be mai anina bada elda taudia dekenai. Taunimanima ese hebogahisi karana idia ura henia, unai dainai tadikaka be do idia gari lasi unai bamona elda taudia idia hereva henia totona. (1 Tesalonika 2:7, 8) Namona be ita ibounai be sibona ita nanadaia, ‘Taunimanima idia itaia, lau be ma haida lau laloa, edia lalohadai lau abia dae bona idia lau hebogahisi henia tauna, a?’

14. Edena bamona “hereva badinaia haraga” ita hahedinaraia diba?

14Hereva ia badinaia haraga.” Greek herevana idia hahanaia “hereva ia badinaia haraga” be Keristani Grik Revarevadia ena kahana ma haida lalonai do oi davaria lasi. Diba bada tauna ta ia gwau, unai hereva “be nega momo ami taudia idia matahakani henia neganai idia gaukaralaia.” Ia hahedinaraia lalohadaina be inai: “Ta ena lalohadai ia veria haraga” bona ia “kamonai.” To, Dirava ena aonega ese ena mauri ia biagua tauna be Baibel ena hereva ia kamonaia haraga. Ia be inai bamona tauna lasi: gau ta dekenai ena lalona ia hadaia bena gabeai, herevana, idia vara gaudia ese idia hahedinaraia ena lalohadai be kerere, to ia ura lasi ena lalona ia haidaua. To, Baibel ena hamomokania herevadia be ia dekenai idia hahedinaraia ena lalohadai be kerere neganai, ia haidaua haraga. Ma haida ese oi be unai bamona idia laloa, a?

“Iena Hebogahisi be Bada, Bona Kara Namodia Ia Hahedinaraia”

15. Hebogahisi be dahaka, bona dahaka dainai Iamesi 3:17 ese “hebogahisi” be “kara namodia” ida ia gwauraia hebou?

15 “Hebogahisi be bada, bona kara namodia ia hahedinaraia.” Dirava amo ia mai aonega ese ia havaraia mai anina bada karana ta be hebogahisi. Baibel ese “hebogahisi” be “kara namodia” ida ia gwauraia hebou. Unai be maoro, badina nega momo Baibel lalonai hebogahisi ena anina be ma haida laloa bada karana, unai hebogahisi karana ese kara namodia momo ia havaraia. Buka ta ese hebogahisi ena anina be inai bamona ia gwauraia, “tau ta ena noho dalana dikana dainai ma ta ese ia hebogahisi henia bona gau haida ia karaia toho ia durua totona.” Unai dainai, Dirava amo ia mai aonega be ia kara auka lasi, to ia be mai ena hebogahisi bona lalokau, bona ma haida edia hemami ia laloa. Edena bamona ita hahedinaraia diba ita be hebogahisi bada taudia?

16, 17. (a) Dirava ita lalokau henia, to dahaka gau ma ta ese ita ia hagoadaia danu haroro gaukara ita karaia totona bona dahaka dainai? (b) Edena dala ai ita hahedinaraia ita be hebogahisi bada taudia?

16 Oibe, mai anina bada dalana be, ma haida dekenai Dirava ena Basileia sivarai namona ita herevalaia. Dahaka ese ita ia veria unai gaukara ita karaia totona? Gau badana be inai, Dirava ita lalokau henia dainai. To taunimanima ma haida ita hebogahisi henidia dainai unai gaukara ita karaia. (Mataio 22:37-39) Hari, taunimanima momo be “mamoe naria tauna ese ia naria lasi mamoe bamona. Haida ese idia haberoa bona idia dadaraia.” (Mataio 9:36) Idia be tomadiho koikoi gunalaia taudia ese idia naria lasi bona lauma dalanai idia matakepulu. Unai dainai, Baibel lalonai idia noho hakaua hereva namodia eiava Dirava ena Basileia ese kahirakahira tanobada ai do ia havaraia gau namodia idia diba lasi. Ita kahirakahira idia noho taudia be lauma dalanai idia abia be namo gaudia ita laloa neganai, unai ese iseda kudouna ia hamarerea bona ita ura Dirava ena ura mai lalokauna be idia dekenai ita gwauraia.

Ma haida dekenai hebogahisi ita hahedinaraia neganai, ‘ataiai amo ia mai aonegana’ ita hahedinaraia unai

17 Edena dala ma haida ai ita hahedinaraia diba ita be hebogahisi bada taudia? Iesu ena parabole ta mani oi laloa lou. Samaria tauna ta be tau ta ia davaria, henao taudia ese ena kohu idia dadia bona idia dadabaia bena dala badinai idia rakatania. Samaria tauna ese bero ia abia tauna dekenai “hebogahisi ia hahedinaraia,” unai dainai, ena bero ia kumia bona ia durua. (Luka 10:29-37) Unai ese ia hahedinaraia, hebogahisi anina be heduru idia abia be namo taudia dekenai heduru ita henia be maoro. Baibel ese ita ia hadibaia “taunimanima ibounai dekenai kara namo ita karaia, to gau badana be iseda abidadama tamona taudia dekenai kara namo ita hahedinaraia.” (Galatia 6:10) Unai dala haida mani ita itaia. Buruka tauna ta be reana hebou dekenai ia lao bona mai dalana be lasi. Kongrigeisen lalonai vabu ta be reana heduru ia tahua ena ruma dekenai idia dika kohudia hanamoa totona. (Iamesi 1:27) Ia lalomanoka tauna be “hereva namona” ese ena lalona ia hamoalea diba. (Aonega Herevadia 12:25) Unai bamona dala ai hebogahisi ita hahedinaraia neganai, ita hahedinaraia Dirava amo ia mai aonega ita badinaia noho.

“Toana Ia Laloa Lasi, Bona Ia Kara Koikoi Lasi”

18. Bema Dirava amo ia mai aonega ese ita ia hakaua, iseda kudouna amo dahaka ita kokia be namo, bona dahaka dainai?

18 “Toana ia laloa lasi.” Dirava amo ia mai aonega ese bese idaudia taudia lalodika henia kava karana bona bese abia isi karana ia dadaraia. Bema unai aonega ese ita ia hakaua, do ita hekwarahi iseda kudouna amo haida sibona kara namo henia lalohadaina do ita kokia. (Iamesi 2:9) Ma haida edia edukeisen, moni, eiava kongrigeisen lalonai maduna idia abia dainai, idia ita kara namo henia lasi; eiava iseda tadikaka ta ita laloa maragi lasi, herevana idia be ogogami momokani. Bema Iehova ese idia ia lalokau henia, namona be ita danu ese idia ita lalokau henia.

19, 20. (a) Grik gado herevana idia hahanaia “kara koikoi” ena anina be dahaka? (b) Edena bamona “mai momokani ida tadikaka lalokau henia karana” ita haheitalaia diba, bona dahaka dainai unai be mai anina bada?

19 “Kara koikoi lasi.” Grik gado herevana idia hahanaia “kara koikoi” ese “drama ia karaia tauna” ia herevalaia. Idaunegai, Grik bona Roma drama gadara taudia be mask idia atoa. Gabeai unai Grik gado herevana ena anina be, toana koikoi hahedinaraia tauna, eiava ma haida koia tauna idia gwauraia. Dirava amo ia mai aonega be ia koikoi lasi, unai ese ita ia durua iseda tadikaka ita kara namo henia bona ita ura henia momokani.

20 Aposetolo Paulo ia gwau “hereva momokani badinaia karana” dainai ita be “mai momokani ida tadikaka lalokau henia karana [ita] hahedinaraia” be namo. (1 Petero 1:22) Oibe, namo lasi iseda tadikaka ita lalokau henidia koikoi. Vaira koikoina ita atoa lasi ma haida ita koia totona. Namona be iseda lalokau be lalokau korikorina, kudouna amo ia mai gauna. Bema unai bamona ita karaia, iseda tadikaka ese ita do idia abidadama henia, badina do idia diba iseda kara korikorina be unai. Unai bamona kara momokanina ese Keristani taudia huanai hetura heheni namonamo dalana ia kehoa, bona kongrigeisen lalonai abidadama heheni karana ia havaraia.

‘Aonega Oi Gimaia’

21, 22. (a) Edena dala ai Solomona ese ena aonega ia gimaia lasi? (b) Edena dala ai aonega ita gimaia diba, bona unai amo dahaka namo do ita davaria?

21 Dirava amo ia mai aonega be harihari gauna Iehova amo, ita naria namonamo be namo. Solomona ia gwau: “Egu natuna e, . . . aonega bona laloa namonamo karana gimaia.” (Aonega Herevadia 3:21) Madi, Solomona be unai bamona ia karaia lasi. Ia aonega noho totona kamonai kudouna ia hahedinaraia be gau badana. To gabeai, ia adavaia idau bese hahinedia ese Iehova ena tomadiho goevana amo ena kudouna idia veria siri. (1 King Taudia 11:1-8) Solomona dekenai ia vara gauna ese ia hahedinaraia, diba be anina namona do ia havaraia lasi bema ita gaukaralaia maoromaoro lasi.

22 Edena dala ai aonega namona ita naria namonamo diba? Namona be Baibel bona “hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena aonega” ese ia halasia Baibel bukadia ita duahia hanaihanai sibona lasi, to ita hekwarahi danu ita dibaia gaudia ita badinaia totona. (Mataio 24:45) Badina momo dainai Dirava amo ia mai aonega be iseda mauri lalonai ita badinaia be namo. Unai ita karaia neganai, hari inai nega ai iseda mauri do ia namo. Ita do ia durua Dirava ena tanobada matamatana lalonai “mauri korikorina [ita] dogoatao auka” totona. (1 Timoteo 6:19) Bona mai anina bada gauna be inai, Dirava amo ia mai aonega ita hahedinaraia karana ese ita ia veria lao, aonega ibounai ena Badina, Iehova Dirava kahirakahira dekenai.

a King Taudia Ginigunana 3:16 ena hereva bamona, unai hahine rua be ariara hahine. Insight on the Scriptures bukana, ia gwau: “Reana unai hahine be ariara hahinedia, moni abia totona lasi, to idia sihari kava, ita diba lasi bema idia be Iuda eiava idau bese hahinedia.​—Iehova ena Witnes Taudia ese idia halasia.

b Grik hereva idia hahanaia ‘maino oi karaia’ ena anina be, “inai heheni karana ita hadokoa bona ita hetura heheni lou. Emu tahua gauna be emu tadikaka oi durua ia lalohisihisi lasi totona.” Bema hegeregere, ia lalohisihisi tauna be ena kudouna ai badu do ia kokia.​—Roma 12:18.