Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ONTOPOLWA 22

Oho tula ngaa miilonga ‘uunongo wopombanda’?

Oho tula ngaa miilonga ‘uunongo wopombanda’?

1-3. (a) Salomo okwa li u ulike ngiini uunongo uukumithi momukalo ngoka u ungaunga naakiintu mboka ya li taya kondjele okanona? (b) Jehova oku uvaneka oku tu pa shike, nomapulo geni tu na okwiipula?

SHO Salomo a li omukwaniilwa okwa li e na okupotokonona iihokolola yaakulukadhi yaali taya kondjele okanona. Oya li haya kala mondunda yimwe noya mono uunona uumati omasiku ga landulathana. Okanona komukulukadhi gumwe oka si, nokwa tameke okukondjela kamukwawo hoka ke na omwenyo. * Kapwa li pu na omuntu ta vulu okugandja uunzapo waashoka sha ningwa po. Mboka yu ungaunga niihokolola mbyoka tango inaya vula okukandula po uupyakadhi mboka. Lwahugunina, iihokolola oye etwa komukwaniila Salomo. Mbela ota ka mona ngaa ngoka ta popi oshili?

2 Sho Salomo a pulakene uule wokathimbo nkene aakiintu taya tsu oompata, okwa tumu e etelwe egongamwele. Okwa popi a mana mo kutya okanona naka tetwe pokati opo omukulukadhi kehe a pewe ombinga yimwe. Omukiintu ngoka a li yina yokanona shili okwi indile omukwaniilwa kee ka tete pokati, ihe ne ka pe omukiintu ngoka ta ti oke. Ihe omukiintu ngoka kee shi yina yako shili okwa li ta tsitsimike owala ta ti naka tetwe pokati. Salomo okwa mono kutya yina yokanona oguni. Okwa li e na ontseyo kutya omuvalakadhi oku na olukeno nokanona ke, nokwe yi longitha okukandula po oontamanana. Dhiladhila owala yina yokanona nkene a li e uvite sho Salomo e ke mu pe e ta ti: “Oye yina shili.”—1 Aakwaniilwa 3:16-27.

3 Mbela mbuka kawa li uunongo uukumithi? Sho aantu yu uvu nkene Salomo a pongolola po iihokolola mbyoka, oya mono kutya “Kalunga okwe mu pe owino.” Eeno, Salomo okwa li a pewa owino yopakalunga. Jehova okwe mu pa “owino owindji noondunge.” (1 Aakwaniilwa 3:12, 28) Ongiini kombinga yetu? Mbela natse otatu vulu ngaa okukala tu na uunongo wopakalunga? Salomo okwa li a nwethwa mo a nyole a ti: “OMUWA ota gandja owino.” (Omayeletumbulo 2:6) Jehova oku uvanekela mboka taye mu kongo ya mana mo kutya ote ke ya pa owino ndjoka hayi kwathele omuntu a kale e na ontseyo, euvoko noondunge dhokuyoolola. Ongiini tatu vulu okumona owino ndjoka Kalunga ha gandja? Ongiini tatu vulu oku yi tula miilonga monkalamwenyo yetu?

Ongiini to vulu “okulikola owino”?

4-7. Iitegelelwa yopane yini tu na okugwanitha po ngele otwa hala okulikola uunongo?

4 Mbela otu na okukala noondunge nenge twa longekeka opo tu likole owino yopakalunga? Aawe. Jehova okwa hala oku tu pa uunongo nopwaahe na okutala keputuko lyetu nokuulongelwe wetu. (1 Aakorinto 1:26-29) Ihe otu na okuninga oonkambadhala molwaashoka Ombiimbeli otayi tu ladhipike kutya natu ‘likole owino.’ (Omayeletumbulo 4:7) Ongiini tatu vulu oku shi ninga?

5 Tango, otwa pumbwa okukala netilokalunga. Omayeletumbulo 9:10 otaga ti: “Etilokalunga olyo ekota lyowino, nokutseya Omuyapuki okwo uunongo wo wene.” Etilokalunga olyo ekota lyuunongo washili. Omolwashike mbela? Dhimbulukwa kutya uunongo owa kwatela mo uunkulungu wokulongitha ontseyo nomupondo. Etilokalunga kali shi uumbanda woku mu tila tatu kakama, ihe olyo oku mu tsila oongolo tatu mu simaneke noku mu inekela. Etilo ndyoka ewanawa noli na oonkondo okwiinyengitha omuntu a ninge sha. Ohali tu inyengitha tu kale metsokume nontseyo yokutseya ehalo lyaKalunga noondjila dhe. Kapu na ondjila yilwe ombwanawa yi vule ndjoka, molwaashoka omithikampango dhaJehova ohadhi etele aluhe uuwanawa mboka taye dhi landula.

6 Oshitiyali, otu na okukala aaifupipiki. Omuntu ita vulu okulikola uunongo wopakalunga ngele ke shi omwiifupipiki. (Omayeletumbulo 11:2) Omolwashike mbela? Ngele otu li aaifupipiki, itatu ka dhiladhila kutya otu shi kehe shimwe nenge kutya omataloko getu aluhe oge li mondjila notatu ka zimina kutya otwa pumbwa ewiliko lyaJehova. Jehova ‘oku tonde mboka ye hole uuntsa,’ ihe oha nyanyukilwa okupa uunongo mboka ye na omitima dhi ifupipika.—Jakob 4:6.

Opo tu mone uunongo wopakalunga, otu na okuninga oonkambadhala tu wu konge

7 Oshititatu, otu na okukonakona Oohapu dhaKalunga. Uunongo we otawu hololwa mOohapu dhe. Opo tu wu mone, otu na okuninga oonkambadhala dhoku wu konga. (Omayeletumbulo 2:1-5) Oshitegelelwa oshitine, egalikano. Ngele tatu pula Kalunga uunongo nomutima aguhe ote ke wu tu pa nehalo ewanawa. (Jakob 1:5) Ote ke tu pa wo ombepo ye ngele tatu yi mu indile. Otayi vulu oku tu kwathela tu wu likole mOohapu dhe wu tu kwathele okukandula po omaupyakadhi, okukeelela iiponga nokuninga omatokolo gopandunge.—Lukas 11:13.

8. Ongiini tashi ki imonikila shili kutya otu na uunongo wopakalunga?

8 Ngaashi twe shi mona mOntopolwa 17, uunongo waJehova otawu longo. Ano ngele otu wu na shili, otawu ka kala wi iwetikile meihumbato lyetu. Omulongwa Jakob okwa hokolola iiyimati yuunongo wopakalunga sho a nyola a ti: “Uunongo wokombanda tango owa yogoka, ou na wo ombili, [ondjele nowi ilongekidha okuvulika, NW]. Ou udha ohenda niilonga iiwanawa nokau na [ontondo, NW] nuufudhime.” (Jakob 3:17) Sho tatu kundathana kombinga yuunongo wopakalunga, otatu vulu okwiipula kutya ‘mbela ohandi wu tula ngaa miilonga?’

‘Owa yogoka nowu na ombili’

9. Okukala wa yogoka otashi ti shike, nomolwashike she eleka sho uuyogoki wa tumbulwa tango momusholondondo gwiilonga iiwanawa?

9 ‘Tango owa yogoka.’ Okukala wa yogoka otashi ti okukala wa yela nowaa na onyata yasha kolutu nomomutima. Ombiimbeli otayi faathanitha uunongo nomutima, ihe uunongo wopombanda itawu vulu okuya momutima ngoka gwa nyatekwa komadhiladhilo omawinayi, komahalo nokomainyengotompelo omawinayi. (Omayeletumbulo 2:10; Mateus 15:19, 20) Ihe ngele omutima gwoye ogwa yogoka, shi thike mpoka aantu inaa gwanenena taya vulu okukala ye li, oto ka “gamuka kuuwinayi e to longo uuwanawa.” (Episalomi 37:27; Omayeletumbulo 3:7) Mbela inashi eleka sho uuyogoki owo wa tumbulwa tango momusholondondo gwiilonga iiwanawa? Ngele inatu yogoka pamikalo nopambepo, ongiini tatu ki imika omaukwatya galwe guunongo wopombanda?

10, 11. (a) Omolwashike sha simana tu kale aanambili? (b) Ngele owa yematitha Omukriste omukweni, oto ku ulika ngiini kutya ngoye omunambili? (Tala wo enyolo lyopevi.)

10 ‘Ou na wo ombili.’ Uunongo wopombanda ohawu tu kwathele tu lalakanene ombili ndjoka yi li iiyimati yombepo yaKalunga. (Aagalati 5:22) Ohatu kambadhala kaatu yone ‘ombili ndjoka tayi mangele kumwe’ nokuhanganitha aapiya yaJehova. (Aaefeso 4:3) Ohatu kambadhala wo okupaathana ombili ngele twa ningathana nooyakwetu. Omolwashike sha simana? Ombiimbeli otayi ti: “Kalunga kohole nokombili ota kala pamwe nane.” (2 Aakorinto 13:11) Shampa owala tatu tsikile okukala nombili, Kalunga kombili ota kala pamwe natse. Omukalo ngoka hatu ungaunga naalongelikalunga ooyakwetu otagu ulike ekwatathano lyetu naJehova. Ongiini tatu vulu okuulika kutya otu li aanambili? Natu tale koshiholelwa.

11 Oto ki inyenga ngiini ngele owa ndhindhilika kutya owa yematitha Omukriste omukweni? Jesus okwa ti: “Ngele to fala omagano goye koshiyambelo, ihe ohaluka wa dhimbulukwa hoka kutya ou na omuntu e ku ninga nayi, nena omagano goye ga thiga po, u ye manga, mu paathane ombili namukweni, opo u galuke ihe, u gandje omagano goye kuKalunga.” (Mateus 5:23, 24) Oto vulu okutula omayele ngoka miilonga mokuya tango komumwaho. Onelalakano lyashike to yi kuye? Opo “mu paathane ombili.” * Opo wu shi ninge owu na okuzimina kutya owe ehameka omaiyuvo ge. Ngele owa yi kuye nelalakano lyokupanga ombili noku yi kaleka po, osha yela kutya okwaauvathana kehe hoka ku li po otamu ke ku kandula po mokupaathana ombili komukalo omwaanawa nokudhiminathana po. Uuna to shi ningi oto ulike kutya oto wilikwa kuunongo wopakalunga.

‘Owu na ondjele nuukumwe’

12, 13. (a) Oshitya “ondjele” shoka shi li muJakob 3:17 otashi ti shike? (b) Ongiini tatu vulu okuulika kutya otu na ondjele?

12 ‘Ondjele.’ Okukala nondjele osha hala okutya shike? Aalongwantu yOmbiimbeli Aagreka otaya ti kutya oshitya shoka sha tolokwa “ondjele” muJakob 3:17 (NW) oshidhigu okutoloka. Omatoloko gamwe gOmbiimbeli oge shi toloka “okukala nombili,” “ontalanteni” nosho wo “ondjaalela.” Ihe oshitya shOshigreka otashi ti lelalela “okutifuka.” Ongiini tatu ku ulika kutya uunongo mbuka wopombanda otwe wu tula miilonga?

13 Aafilippi 4:5 otaya ti: “Kaleni mu na [ondjele, NW] naantu ayehe.” Etoloko limwe olya ti: “Nashi kale shi iwetikile kutya omu na ondjele.” (The New Testament in Modern English kuJ. B. Phillips) Shoka tu na okudhimbulukwa osho kutya kashi na nduno mbudhi kutya ohatu itala ko ngiini, ihe otu na okwiipula kutya yamwe ohaye tu tala ko ngiini. Omuntu e na ondjele iha kondjitha owala iinima yi ningwe momukalo ngoka a hala. Pehala lyaashoka, oha pulakene nehalo kuyalwe, naampoka tashi opalele oha tifuka a ninge shoka yalwe ya hala. Ohu ungaunga wo nombili nayalwe ye ihe ya ningi onyanya. Aakriste ayehe oya pumbwa okukala nondjele, ihe unene tuu aakuluntugongalo. Ngele oye li aanambili, aantu otaya ka hedha kuyo nuupu. (1 Aatessalonika 2:7, 8) Oshi li nawa tu ipule kutya ‘mbela ondi na ondjaalela, ombili nohandi tifuka?’

14. Ongiini tatu vulu okuulika kutya otwi ‘ilongekidha okuvulika’?

14 ‘Owi ilongekidha okuvulika.’ Uutumbulilo wOshigreka mboka wa tolokwa ‘ilongekidha okuvulika’ owa longithwa owala lumwe mOmanyolo gopaKriste gOshigreka. Omulongwantu gumwe gwOmbiimbeli okwa ti kutya uutumbulilo mboka “olundji ohawu longithwa okuulika kevuliko lyopakwiita.” Otawu gandja edhiladhilo “lyokutompwa nuupu” nosho wo “okuvulika.” Omuntu ngoka ha wilikwa kuunongo wopombanda oha taamba ko nuupu shoka Omanyolo taga ti. Ke na iikala yokwiinekela moondunge dhe mwene nenge a tinde iinima mbyoka itaayi tsu kumwe naashoka i itaala. Pehala lyaashono, oha taamba ko nziya uuyelele wopamanyolo mboka tawu ulike kutya okwa ninga epuko nenge okwa thika pehulithodhiladhilo lya puka. Mbela aantu oye ku shile uukwatya mboka?

“Ou udha ohenda niilonga iiwanawa”

15. Ohenda oshike, nomolwashike she eleka sho “ohenda” nosho wo “iilonga iiwanawa” ya tumbulwa pamwe muJakob 3:17?

15 ‘Ou udha ohenda niilonga iiwanawa.’ * Ohenda oyi li uukwatya wa simana wuunongo wopombanda, molwaashoka uunongo wa tya ngaaka otawu popiwa wu ‘udha ohenda.’ Ndhindhilika kutya “ohenda” nosho wo “iilonga iiwanawa” oya tumbulwa pamwe. Shika oshe eleka molwaashoka mOmbiimbeli oshitya ohenda olundji ohashi popiwa tashi ulike kokukala wu na ko nasha nayalwe nenge kolukeno ndoka halu inyengitha omuntu a longe iilonga oyindji yohenda. Embo limwe otali fatulula ohenda kutya oyo “okuuvila gumwe olukeno omolwonkalo ombwinayi moka e li nokuninga po sha.” Onkee ano, uunongo wopakalunga inawu kwatela mo owala omadhiladhilo, ihe owa kwatela mo wo enyanyu, omaiyuvo gomuule niikala yokuyaalela. Ongiini tatu vulu okuulika kutya otu na ohenda shili?

16, 17. (a) Kakele kohole yokuhola Jehova, oshike hashi tu inyengitha tu kuthe ombinga miilonga yokuuvitha, nomolwashike? (b) Omomikalo dhini tatu vulu okuulika kutya otu na ohenda shili?

16 Omukalo gwa simana okuulika ohenda ogwo okutseyithila yalwe onkundana ombwanawa yUukwaniilwa. Oshike tashi ke tu inyengitha tu shi ninge? Ohole yokuhola Kalunga. Ihe ohatu inyengithwa wo kohenda nenge kolukeno okukenukila yalwe. (Mateus 22:37-39) Aantu oyendji kunena ‘oya hepekwa noya loloka ya fa oonzi dhaa na omusita.’ (Mateus 9:36) Kaye niwe nayo noya posipalekwa pambepo kaakwatelikomeho yomalongelokalunga giifundja. Oshizemo, inaya tseya ewiliko lyopandunge ndyoka tali adhika mOohapu dhaKalunga nenge omalaleko nuuyamba ngoka tage ke etwa masiku kUukwaniilwa waKalunga kombanda yevi. Sho tatu tedhatedha koompumbwe dhopambepo dhaamboka ye tu kundukidha, omitima dhetu ohadhi inyengithwa kolukeno opo tu ninge ngaashi tatu vulu tu ya lombwele elalakano lyaJehova lyopahole.

Uuna tatu ulukile yalwe ohenda nenge olukeno otatu ulike kutya otu na ‘uunongo wopombanda’

17 Omomikalo dhilwe dhini tatu vulu okuulika kutya otu na ohenda shili? Dhimbulukwa keyele lyOmusamaria omunamutimahenda ngoka a adha omulumentu a dhengwa nokwa yugwa iinima ye. Omolwolukeno lwe, Omusamaria okwa li e mu “sile ohenda” e ta manga iilalo ye noku mu sila oshimpwiyu. (Lukas 10:29-37) Mbela shika itashi ulike kutya ohenda oya kwatela mo okukwathela mboka ye li mompumbwe? Ombiimbeli otayi tu lombwele kutya “natu ningileni kehe gumwe uuwanawa, ihe unene tuu mboka tu li nayo meitaalo limwe.” (Aagalati 6:10) Natu tale omikalo moka tashi vulu okuningwa. Otatu vulu okuninga elongekidho tu kale hatu faalele Omukriste omukwetu omukokele kokugongala nokuza ko naye. Otatu vulu okukwathela omuselekadhi ngoka egumbo lye lya pumbwa okwoopalekwa. (Jakob 1:27) Otatu vulu okuladhipika gumwe ngoka a teka omukumo ‘noohapu dhuukuume.’ (Omayeletumbulo 12:25) Ngele tatu ulike ohenda momikalo ndhoka, nena otatu ka ulika kutya uunongo wopombanda otwe wu tula miilonga.

‘Kau na ontondo nuufudhime’

18. Oshike tu na okuvudha momitima dhetu ngele ohatu wilikwa kuunongo wopombanda, nomolwashike?

18 ‘Kau na ontondo.’ Uunongo wopombanda ohawu tu kwathele twaaha kale nokatongo nenge nuukwamuhoko. Ngele otawu tu wilike otatu ka vudha mo iikala yokakombo noludhi momitima dhetu. (Jakob 2:9) Itatu ka ningila yamwe uuwanawa omolwelongo lyawo, uuyamba nenge omolwondondo ndjoka ye na megongalo noitatu ka kala twa dhina ooitaali ooyakwetu molwaashoka taya monika ya fa ye li pevi kutse. Jehova oku hole aantu ya tya ngaaka, onkee ano, natse otu na okukala tu ya hole.

19, 20. (a) Oshitya shOshigreka “uufudhime” oshi na wo edhiladhilo lini? (b) Ohatu ulike ngiini kutya otu hole aamwatate nohole ‘kaayi na uufudhime,’ nomolwashike sha simana?

19 ‘Kau na uufudhime.’ Oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “uufudhime” ohashi longithwa wo okuulika komuntu “ngoka ta dhana onkandangala moshinyandwa.” MuGreka nOmuroma shonale, aantu mboka haya dhana iinyandwa oya li haya kala ya zala iinima mbyoka hayi kala ya siikila iipala yawo. Onkee ano, oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “uufudhime” ohashi longithwa wo okuulika komuntu ngoka ti iningitha nenge ta kengelele. Iilonga iiwanawa yopakalunga oyi na oku tu ningitha twaaha kale nuufudhime momukalo moka hatu ungaunga nooitaali ooyakwetu nosho wo nkene hatu kala tu ya uvitile.

20 Omuyapostoli Petrus okwa nyola a ti: “Sho mwa vulika koshili,” omu na okukala “mwaa na uufudhime.” (1 Petrus 1:22) Eeno, katu na okukala hatu iningitha twa fa tu hole aamwatate. Itatu ke ya pukitha mokukala twa fa tu ya hole. Ohole yetu nayi kale yashili notayi zi komutima. Ooitaali ooyakwetu otaya kala ye tu inekela ngele otu ya hole shili molwaashoka oye shi kutya itatu iningitha. Shoka otashi humitha komeho ombepo yeinekelathano pokati ketu nayo notatu ka kala twa mangulukilathana.

“Dhiginina owino”

21, 22. (a) Oshike sha ningitha Salomo a kanithe uunongo mboka a li e na? (b) Ongiini tatu vulu okudhiginina uunongo mboka tu na, nongiini tatu ka mona uuwanawa muwo ngele tatu shi ningi?

21 Owino yopakalunga omagano okuza kuJehova, notu na oku yi dhiginina. Salomo okwa ti: “Mumwandje, dhiginina owino neuvoko.” (Omayeletumbulo 3:21) Shinikitha oluhodhi, Salomo okwa li a ndopa moshinima shoka. Okwa li owala e na owino sho a li ha vulika kuJehova. Ihe hugunina aakiintu ye aakwiilongo oya li ye mu pilamenitha Jehova. (1 Aakwaniilwa 11:1-8) Oshinima shaSalomo otashi ulike kutya itashi kwatha sha ngele otu na owino, ihe itatu yi longitha nawa.

22 Ongiini tatu vulu okudhiginina owino? Katu na owala okukala hatu lesha pandjigilile Ombiimbeli niileshomwa ‘yomupiya omudhigini nomunandunge,’ ihe otu na okutula miilonga shoka tatu ilongo. (Mateus 24:45, KB) Otu na etompelo ewanawa okutula miilonga uunongo wopakalunga. Otawu tu kwathele tu kale tu na onkalamwenyo yi li hwepo ngashingeyi notu ka mone “okukalamwenyo kwashili” muuyuni uupe waKalunga. (1 Timoteus 6:19) Sha simanenena osho kutya ngele otu na uunongo wopombanda otashi tu hedhitha popepi nonzo yawo, Jehova Kalunga.

^ okat. 1 Aakwaniilwa yotango 3:16 otaya popi kutya aakiintu mboka oya li oohonda. Embo Insight on the Scriptures otali ti: “Otashi vulika ya li oohonda, molwaashoka oya li haya hondele, ihe kaya li haya landitha omalutu gawo. Otashi vulika ya li Aajuda nenge yomiigwana yimwe yi ili.”—Lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.

^ okat. 11 Uutumbulilo wOshigreka mboka wa tolokwa ‘okupaathana ombili’ owa za koshityalonga shoka tashi ti kutya “‘okweetitha po elunduluko, okupingakanitha nosho wo okuhanganitha.’” Ngele to yi mu kaapathane ombili, elalakano lyoye okweetitha elunduluko nokumbilipaleka omutima gwomuntu ngoka wa yemateka.—Aaroma 12:18.

^ okat. 15 Etoloko limwe otali ti uunongo mboka “owu udha olukeno niilonga iiwanawa.”—A Translation in the Language of the People, kuCharles B. Williams.