1-3. (a) Jak Salomon dowiódł niezwykłej mądrości, rozstrzygając spór matek o dziecko? (b) Co Jehowa nam obiecuje i jakie nasuwają się pytania?

ROZSTRZYGNIĘCIE tej sprawy było trudne — dwie kobiety spierały się o niemowlę. Mieszkały pod jednym dachem i w odstępie paru dni urodziły synów. Kiedy jeden chłopiec zmarł, obie zaczęły się podawać za matkę żyjącego. * Nie miały żadnych świadków. Sprawa zapewne była już rozpatrywana przez sąd niższej instancji, ale bezskutecznie. W końcu trafiła do Salomona, króla Izraela. Czy on zdoła wykryć prawdę?

² Salomon chwilę posłuchał kłócących się kobiet, po czym zażądał miecza. Z pozorną stanowczością kazał rozciąć niemowlę na dwoje i każdej dać połowę. Prawdziwa matka, która kochała swego synka, natychmiast zaczęła błagać króla, by oddał go tej drugiej. Ta natomiast domagała się podzielenia dziecka. Teraz Salomon znał już prawdę. Wiedział, jak czule matki kochają swe potomstwo, i wykorzystał to do rozwiązania sporu. Możemy sobie wyobrazić ulgę kobiety, która odzyskała dziecko po werdykcie Salomona: „Ona jest jego matką” (1 Królów 3:16-27).

³ Czyż nie było to dowodem nadzwyczajnej mądrości? Kiedy ludzie usłyszeli o tej decyzji Salomona, byli zdumieni, „bo ujrzeli, że jest w nim mądrość Boża”. Rzeczywiście,  to Jehowa dał Salomonowi „serce mądre i odznaczające się zrozumieniem” (1 Królów 3:12, 28). A co z nami? Czy nam również Bóg może udzielić mądrości? Owszem, Salomon bowiem napisał w natchnieniu: „Jehowa daje mądrość” (Przysłów 2:6). Bóg obiecuje obdarzyć mądrością — umiejętnością właściwego korzystania z wiedzy, zrozumienia i rozeznania — tych, którzy szczerze jej szukają. Jak możemy nabyć „mądrości z góry”? I jak powinniśmy robić z niej użytek w codziennym życiu?

4-7. Od jakich czterech czynników zależy nabywanie mądrości?

⁴ Czy chcąc otrzymać mądrość od Boga, musimy być wybitnie inteligentni lub gruntownie wykształceni? Skądże! Jehowa jest gotów nam jej udzielić niezależnie od naszego pochodzenia i wykształcenia (1 Koryntian 1:26-29). Musimy jednak wykazać inicjatywę, gdyż Biblia zachęca: „Nabywaj mądrości” (Przysłów 4:7). Jak to robić?

⁵ Po pierwsze, musimy odczuwać bojaźń przed Bogiem. W Księdze Przysłów 9:10 czytamy: „Bojaźń przed Jehową jest początkiem mądrości [„pierwszym krokiem do mądrości”, The New English Bible]”. Stanowi więc fundament prawdziwej mądrości. Dlaczego? Jak zapewne pamiętamy, mądrość to między innymi umiejętność robienia dobrego użytku z posiadanej wiedzy. Bojaźń wobec Boga nie ma nic wspólnego z panicznym, obezwładniającym strachem — przeciwnie, oznacza podziw, szacunek i zaufanie. Wywiera na nas silny i zdrowy wpływ. Pobudza do zharmonizowania życia z tym, co wiemy o Bogu i Jego metodach działania. To najmądrzejsze, co możemy uczynić, bo trzymanie się zasad Jehowy zawsze przynosi najwięcej pożytku.

⁶ Po drugie, musimy być pokorni i skromni. Bez tych przymiotów nie ma mowy o zbożnej mądrości (Przysłów  11:2). Dlaczego? Gdy jesteśmy pokorni i skromni, łatwo nam przyznać, że nie wiemy wszystkiego, że możemy się w czymś mylić i że musimy poznawać pogląd Jehowy na różne sprawy. Bóg „przeciwstawia się wyniosłym”, lecz pokornych chętnie obdarza mądrością (Jakuba 4:6).

⁷ Po trzecie, niezbędne jest studiowanie spisanego Słowa Bożego, bo właśnie w nim kryje się mądrość Jehowy. Nabywanie jej wymaga pilnych poszukiwań (Przysłów 2:1-5). I po czwarte, konieczna jest modlitwa. Jeśli szczerze prosimy Boga o mądrość, szczodrze nam jej udzieli (Jakuba 1:5). Wysłucha też naszych modlitw o Jego ducha, który z kolei ułatwi nam znalezienie w Słowie Bożym duchowych skarbów pomocnych w rozwiązywaniu problemów, unikaniu niebezpieczeństw i podejmowaniu mądrych decyzji (Łukasza 11:13).

8. Co dowodzi, że ktoś naprawdę nabył mądrości od Boga?

⁸ Jak wspomniano w rozdziale 17 tej książki, mądrość Jehowy ma wartość praktyczną. Kto naprawdę jej nabył, odzwierciedla ją w całym swym postępowaniu. Uczeń Jakub tak to opisał: „Mądrość z góry jest przede wszystkim nieskalanie czysta, następnie usposobiona pokojowo, rozsądna, gotowa okazać posłuszeństwo, pełna miłosierdzia i dobrych owoców, nie czyni stronniczych wyróżnień, nie jest obłudna” (Jakuba 3:17). Omówmy teraz wymienione tu cechy mądrości Bożej. W trakcie tych rozważań zadawaj sobie pytanie: Czy „mądrość z góry” uwidacznia się w moim życiu?

9. Co to znaczy być nieskalanie czystym i dlaczego tę cechę mądrości słusznie wymieniono na pierwszym miejscu?

⁹ „Przede wszystkim nieskalanie czysta”. Nie chodzi tu jedynie o naszą powierzchowność, lecz o nasze wnętrze.  Biblia wiąże mądrość z sercem, ale niebiańska mądrość ‛nie wejdzie do serca’ zbrukanego niegodziwymi myślami, pragnieniami i pobudkami (Przysłów 2:10; Mateusza 15:19, 20). Jeśli jednak jest ono nieskalanie czyste — w stopniu możliwym dla niedoskonałych ludzi — ‛odwracamy się od złego, a czynimy to, co dobre’ (Psalm 37:27; Przysłów 3:7). Słusznie zatem w opisie mądrości wymieniono nieskalaną czystość na pierwszym miejscu. Czy naprawdę moglibyśmy przejawiać pozostałe cechy mądrości, gdybyśmy nie byli czyści pod względem moralnym i duchowym?

10, 11. (a) Dlaczego to takie ważne, żebyśmy byli usposobieni pokojowo? (b) Jak możesz dowieść, że zależy ci na pokoju, gdy zauważysz, iż uraziłeś współwyznawcę? (Patrz też przypis).

¹⁰ „Następnie usposobiona pokojowo”. Mądrość niebiańska każe nam zabiegać o pokój, będący owocem ducha Bożego (Galatów 5:22). Staramy się nie nadwerężać „więzi pokoju” łączącej sług Jehowy (Efezjan 4:3). Jeśli zostanie zmącony, ze wszystkich sił dążymy do przywrócenia go. Dlaczego to takie ważne? W Biblii czytamy: „Wciąż (...) żyjcie w pokoju, a będzie z wami Bóg miłości i pokoju” (2 Koryntian 13:11). Dopóki zatem ‛żyjemy w pokoju’, Bóg pokoju jest z nami. Jak widać, nasz sposób traktowania współwyznawców ma bezpośredni wpływ na naszą więź z Jehową. Ale jak możemy dowieść, że zabiegamy o pokój? Rozważmy pewien przykład.

¹¹ Co powinieneś zrobić, gdy czujesz, że uraziłeś współwyznawcę? Jezus powiedział: „Gdybyś więc przyniósł swój dar do ołtarza, a tam sobie przypomniał, że twój brat ma coś przeciwko tobie, zostaw swój dar tam przed ołtarzem i odejdź; najpierw zawrzyj pokój ze swym bratem, a potem, wróciwszy, złóż swój dar” (Mateusza 5:23, 24). Zastosujesz się do tej rady, jeśli z własnej inicjatywy pójdziesz do urażonego brata. Z jakim zamiarem? Aby ‛zawrzeć  z nim pokój’. * Chcąc to osiągnąć, może będziesz musiał przyznać — zamiast zaprzeczać — że zraniłeś jego uczucia. Jeżeli zaczniesz rozmowę z myślą o odbudowaniu pokojowych stosunków i będziesz pamiętał o tym celu, na pewno uda wam się wyjaśnić wszelkie nieporozumienia oraz zdobyć się na stosowne przeprosiny i przebaczenie. Gdy więc wykazujesz inicjatywę i zabiegasz o pokój, dajesz dowód, że kierujesz się Bożą mądrością.

12, 13. (a) Co znaczy wyraz oddany w Liście Jakuba 3:17 jako „rozsądna”? (b) Jak możemy pokazać, że jesteśmy rozsądni?

¹² „Rozsądna”. Co to znaczy być rozsądnym? Grecki wyraz  oddany w Liście Jakuba 3:17 jako „rozsądna” jest zdaniem biblistów trudny do przełożenia. Tłumacze używają takich słów, jak „łagodna”, „wyrozumiała” i „życzliwa”. Wyraz grecki dosłownie znaczy „ustępliwa”. Jak możemy pokazać, że ten aspekt „mądrości z góry” uwidacznia się w naszym życiu?

¹³ List do Filipian 4:5 zachęca: „Niech wasz rozsądek stanie się znany wszystkim ludziom”. W innym przekładzie czytamy: „Miejcie opinię ludzi rozsądnych” (J. B. Phillips, The New Testament in Modern English). Zwróćmy uwagę, że nie chodzi o to, za jakich sami siebie uważamy, lecz o to, jak widzą nas inni — jaką mamy opinię. Człowiek rozsądny nie usiłuje zawsze upierać się przy literze prawa ani stawiać na swoim. Chętnie słucha drugich i gdy to tylko stosowne, ustępuje, spełniając ich życzenia. Jest też wobec nich łagodny, a nie szorstki czy nieuprzejmy. Chociaż mają tak postępować wszyscy chrześcijanie, szczególnie dotyczy to starszych zboru. Ponieważ łagodność przyciąga, dzięki niej starsi stają się przystępni (1 Tesaloniczan 2:7, 8). Każdy z nas powinien się więc zastanowić: Czy mam opinię osoby życzliwej, ustępliwej i łagodnej?

14. Co świadczy o tym, że jesteśmy ‛gotowi okazać posłuszeństwo’?

¹⁴ „Gotowa okazać posłuszeństwo”. Grecki odpowiednik tego sformułowania nie występuje w żadnym innym miejscu Chrześcijańskich Pism Greckich. Według pewnego biblisty „często jest używany w odniesieniu do dyscypliny wojskowej”. Kryje w sobie sens: „łatwo dający się przekonać” i „podporządkowany”. Kto kieruje się „mądrością z góry”, ten ochoczo podporządkowuje się wszystkiemu, co mówi Biblia. Nie jest znany z tego, że jeśli raz podejmie decyzję, to obstaje przy niej, odrzucając wszelkie fakty, które ją podważają. Chętnie zmienia zdanie, gdy ktoś wykaże mu na podstawie Biblii, że zajął złe stanowisko lub wyciągnął błędne wnioski. Czy ty jesteś tak postrzegany?

15. Czym jest miłosierdzie i dlaczego w Liście Jakuba 3:17 słusznie wymieniono je razem z „dobrymi owocami”?

¹⁵ „Pełna miłosierdzia i dobrych owoców”. * Skoro o „mądrości z góry” powiedziano, że jest „pełna miłosierdzia”, to stanowi ono ważny jej aspekt. Jak widzimy, wymieniono je tu razem z „dobrymi owocami”. Zupełnie słusznie, bo w Biblii słowo „miłosierdzie” najczęściej odnosi się do troski o innych wyrażonej działaniem, do współczucia, które wydaje sowity plon w postaci życzliwych uczynków. Według pewnej definicji chodzi o „żal wywołany cudzą niedolą połączony z próbą niesienia ulgi”. Tak więc mądrość Boża nie jest chłodna, nieczuła ani akademicka. Przeciwnie, cechuje ją ciepło, serdeczność i wrażliwość. Jak możemy udowodnić, że jesteśmy ‛pełni miłosierdzia’?

16, 17. (a) Co oprócz miłości dla Boga pobudza nas do głoszenia dobrej nowiny i dlaczego? (b) Jak możemy dowieść, że jesteśmy ‛pełni miłosierdzia’?

¹⁶ Z pewnością bardzo ważne jest dzielenie się z innymi dobrą nowiną o Królestwie Bożym. Co nas do tego pobudza? Przede wszystkim miłość do Boga. Ale w grę wchodzi także miłosierdzie, czyli współczucie dla bliźnich (Mateusza 22:37-39). Obecnie często są oni ‛złupieni i porzuceni niczym owce bez pasterza’ (Mateusza 9:36). Zaniedbywani przez fałszywych pasterzy, żyją w zaślepieniu — nie wiedzą, jakie mądre rady zawiera Słowo Boże ani jakie błogosławieństwa już wkrótce przyniesie ziemi panowanie Królestwa. Gdy rozmyślamy o potrzebach duchowych takich ludzi, szczerze im współczujemy i chcemy gorliwie zaznajamiać ich ze wspaniałym zamierzeniem Jehowy.

 ¹⁷ Jak jeszcze możemy dowieść, że jesteśmy ‛pełni miłosierdzia’? Przypomnijmy sobie przypowieść Jezusa o Samarytaninie. Natknął się on w drodze na podróżnego, którego obrabowano i pobito. Przejęty litością, „postąpił miłosiernie” — opatrzył mu rany i zaopiekował się nim (Łukasza 10:29-37). Czyż przykład ten nie pokazuje jasno, że miłosierdzie polega na udzielaniu praktycznej pomocy potrzebującym? Biblia każe nam wyświadczać „dobro wszystkim, a zwłaszcza tym, którzy są z nami spokrewnieni w wierze” (Galatów 6:10). Oto kilka możliwości: Sędziwy współwyznawca nie ma czym dojeżdżać na chrześcijańskie zebrania. Wdowa ze zboru potrzebuje pomocy przy naprawie czegoś w domu (Jakuba 1:27). Ktoś zniechęcony łaknie „dobrego słowa”, które podniosłoby go na duchu (Przysłów 12:25). Gdy w ten sposób okazujemy miłosierdzie, potwierdzamy, że kierujemy się „mądrością z góry”.

18. Co musimy wykorzenić z serca, jeśli kierujemy się „mądrością z góry”, i dlaczego?

¹⁸ „Nie czyni stronniczych wyróżnień”. Mądrość Boża wznosi się ponad uprzedzenia rasowe i dumę narodową. Pobudza nas do wykorzenienia z serca wszelkich skłonności do faworyzowania ludzi (Jakuba 2:9). Nie wyróżniamy nikogo z powodu jego wykształcenia, zamożności czy funkcji w zborze. Nie patrzymy z góry na żadnego współwyznawcę, choćby wydawał się mało znaczący. Skoro sam Jehowa darzy takie osoby miłością, to niewątpliwie zasługują też na naszą miłość.

19, 20. (a) Co kryje w sobie grecki odpowiednik słowa „obłudnik”? (b) Jak uzewnętrzniamy „nieobłudne uczucie braterskie” i dlaczego jest to takie ważne?

¹⁹ „Nie jest obłudna”. Greckie słowo tłumaczone na „obłudnik” może oznaczać „aktora grającego jakąś rolę”.  W starożytnym teatrze greckim i rzymskim aktorzy występowali w dużych maskach. Dlatego wspomniany grecki wyraz zaczęto odnosić do osoby dwulicowej, udającej kogoś, kim nie jest. Ten aspekt mądrości Bożej powinien wpływać nie tylko na to, jak traktujemy współwyznawców, ale też co o nich myślimy.

²⁰ Apostoł Piotr wspomniał, że dzięki „posłuszeństwu prawdzie” rozwiniemy „nieobłudne uczucie braterskie” (1 Piotra 1:22). Nasza miłość do braci nie może być udawana. Nie nosimy masek, nie odgrywamy żadnych ról, by kogoś oszukać. Żywimy do innych szczerą, serdeczną miłość. W rezultacie nasi współwyznawcy mają do nas zaufanie, bo wiedzą, że jesteśmy tacy, za jakich się podajemy. Taka szczerość jest podstawą otwartej, swobodnej wymiany myśli wśród chrześcijan i pozwala stworzyć w zborze atmosferę zaufania.

21, 22. (a) Jak Salomon przestał ‛strzec mądrości’? (b) Jak możemy ‛strzec mądrości’ i jakie to przyniesie nam korzyści?

²¹ Zbożna mądrość to dar od Jehowy, o który należy dbać. Salomon zachęcał: „Synu mój, (...) strzeż praktycznej mądrości i zdolności myślenia” (Przysłów 3:21). Niestety, on sam nie sprostał temu zadaniu. Był mądry, dopóki miał posłuszne serce. Z czasem jednak pod wpływem cudzoziemskich żon odwrócił serce od czystego wielbienia Jehowy (1 Królów 11:1-8). Późniejsze życie Salomona pokazuje, że wiedza ma niewielką wartość, jeśli nie robi się z niej dobrego użytku.

²² Jak zatem możemy ‛strzec praktycznej mądrości’? Musimy nie tylko regularnie czytać Biblię i oparte na niej publikacje „niewolnika wiernego i roztropnego”, ale także wprowadzać w czyn to, czego się dowiadujemy (Mateusza 24:45). Mamy mnóstwo powodów, by kierować się mądrością Bożą. Już teraz zapewnia nam ona lepsze życie. Pozwala też ‛mocno uchwycić się rzeczywistego życia’ — życia w Bożym nowym świecie (1 Tymoteusza 6:19). A co najważniejsze, pielęgnowanie „mądrości z góry” zbliża nas do źródła wszelkiej mądrości, do Jehowy Boga.