1-3. (a) Kasi Solomoni wakalongora wuli vinjeru vyapadera kuti wamazge nkhani iyo ŵanakazi ŵakalimbananga mwana? (b) Kasi Yehova wakulayizga kuti watipenge vichi, ndipo tingajifumba mafumbo wuli?

 UKAŴA mulandu wakusuzga chomene, ŵanakazi ŵaŵiri ŵakalimbirananga mwana yumoza. Ŵanakazi aŵa ŵakakhalanga mu nyumba yimoza, ndipo wose ŵakababa ŵana ŵanalume, ŵakapambana mazuŵa ghachoko waka. Yumoza wa ŵana aŵa wakafwa, ndipo waliyose wa ŵanakazi aŵa wakayowoyanga kuti mwana uyo ngwamoyo ngwake. a Pakaŵavya munthu waliyose wa pamphepete uyo wakawona ivyo vikachitika. Ntchakuwonekerathu kuti mulandu uwu ukazengeka mu khoti lichoko kweni mweruzgi wakatondeka kweruzga. Paumaliro pake, mulandu uwu ukatolekera kwa Solomoni, themba la Israyeli. Kasi wamanyenge uyo ni mweneko wa mwana?

² Wakati wategherezga kwa kanyengo apo ŵanakazi aŵa ŵakagazgananga, Solomoni wakatuma munthu kuti wakamutolere lupanga. Wakagamura kuti ŵadumure pakati mwana, na kupeleka chipitika chimoza kwa mwanakazi waliyose. Nyengo yeneyiyo mwanakazi uyo wakaŵa nadi nyina wa mwana wakaŵeyelera themba kuti lipeleke mwana kwa munyake. Chifukwa mwana uyu wakaŵa wakuzirwa chomene kwa iyo. Kweni mwanakazi munyake yura wakakoserezga kuti mwana wadumurike pakati. Solomoni wakamanya uyo wakaŵa nadi nyina wa mwana. Iyo wakamanyanga lusungu ulo  mama wakuŵa nalo pa mwana wake, ndipo wakagwiliskira ntchito vinjeru ivi kuti wamazge nkhani iyi. Ghanaghanirani waka chimwemwe icho nyina wa mwana yura wakaŵa nacho apo Solomoni wakamupanga mwana wake na kuyowoya kuti: “Ndiyo ni nyina wa mwana.”—1 Mathemba 3:16-27.

³ Ivi vikaŵa vinjeru vyapadera chomene, asi nthena? Ŵanthu ŵakati ŵapulika umo Solomoni wakeruzgira mulandu uwu, ŵakazizwa chomene, “pakuti ŵakawona kuti [wakaŵa] na vinjeru vya Chiuta.” Enya, vinjeru vya Solomoni vikaŵa chawanangwa chakufuma kwa Chiuta. Yehova Chiuta wakamupa “mtima wavinjeru na wakupulikiska.” (1 Mathemba 3:12, 28) Wuli pakuyowoya za ise? Kasi nase tingapokera vinjeru kufuma kwa Chiuta? Enya, chifukwa Solomoni wakakhuŵirizgika kulemba kuti: “Yehova ndiyo wakupeleka vinjeru.” (Zintharika 2:6) Yehova wakulayizga kuti wapelekenge vinjeru ivyo ni luso lwa kugwiliskira ntchito makora mahara na kupulikiska, ku wose awo ŵakuvipenja na mtima wose. Kasi tingapokera wuli vinjeru vyakufuma kuchanya? Ndipo ni mwauli umo tingagwiliskira ntchito vinjeru ivi mu umoyo withu?

4-7. Kasi ni vinthu wuli vinayi ivyo vingatovwira kuti tisange vinjeru?

⁴ Kasi tikwenera kuŵa ŵakusambira chomene kuti tipokere vinjeru kufuma kwa Chiuta? Yayi. Yehova ngwakunweka kutigaŵirako vinjeru vyake mwambura kupwelerako kanthu za umo tiliri panji masambiro ghithu. (1 Ŵakorinte 1:26-29) Kweni tikwenera kwamba ndise kuchitapo kanthu, chifukwa Baibolo likutipempha kuti “usazgirepo kupulikiska.” (Zintharika 4:7) Kasi tingachita wuli nthena?

⁵ Chakwamba, tikwenera kopa Chiuta. Lemba la Zintharika 9:10 likuti: “Kopa Yehova ni jando la vinjeru.” Chifukwa wuli lemba ili likuti kopa Yehova ni jando la vinjeru? Kumbukani kuti vinjeru vikusazgapo luso lwa kugwiliskira ntchito makora vinthu ivyo munthu wakumanya. Kopa Chiuta chikung’anamura kutenthema pamaso pake yayi, kweni chikung’anamura kumusindamira, kumupa ntchindi, na kumugomezga. Wofi wanthena uwu nguwemi chomene. Ukutipangiska kuti tichitenge vinthu mwamahara kuyana na khumbo la Chiuta na nthowa zake. Palije nthowa yinyake iyo  tingachita kuluska iyi, pakuti awo ŵakulondezga fundo za Yehova nyengo zose ŵakusanga chandulo.

⁶ Chachiŵiri, tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura. Tingaŵa yayi na vinjeru vya Chiuta usange ndise ŵambura kujiyuyura. (Zintharika 11:2) Chifukwa wuli? Usange ndise ŵakujiyuyura, chikuŵa chipusu kuzomera kuti tikumanya chilichose yayi, maghanoghano ghithu ndigho nyengo zose ngawemi yayi, ndiposo kuti tikukhumbikwira kumanya maghanoghano gha Yehova pa nkhani yiliyose. Yehova “wakususka ŵakujikuzga,” kweni ŵakujiyuyura wakuŵapa vinjeru.—Yakobe 4:6.

⁷ Chinthu chachitatu kweniso chakuzirwa, nkhusambira Mazgu gha Chiuta. Vinjeru vya Yehova vikuvumbulika mu Mazgu ghake. Kuti tisange vinjeru ivi, tikwenera kulimbikira chomene kuvipenja. (Zintharika 2:1-5) Chinthu chinyake cha nambara 4 ni lurombo. Usange tikulomba Chiuta na mtima wose kuti watipe vinjeru, mbwenu watipenge mwawanangwa. (Yakobe 1:5) Iyo watizgorenge para tikulomba wovwiri wa mzimu utuŵa. Ndipo mzimu wake ungatovwira kusanga usambazi uwo uli mu Mazgu ghake uwo ungatovwira kumazga masuzgo agho tikukumana nagho, kugega ngozi, na kuchita vinthu mwamahara.—Luka 11:13.

8. Kasi tingalongora wuli kuti tapokera nadi vinjeru vya Chiuta?

⁸ Nga umo tikawonera mu Mutu 17, vinjeru vya Yehova vikugwira ntchito. Ntheura usange tapokera nadi vinjeru vya Chiuta, viwonekenge kwizira mu ivyo tikuchita. Msambiri Yakobe wakalongosora vipambi vya vinjeru vya Chiuta apo wakalemba kuti: “Vinjeru vyakufuma kuchanya, chakwamba ni vituŵa, pamanyuma vyamtende, vyakupulikiska, vyakupulikira luŵiro, vyakuzura na lusungu na vipambi viwemi, vikutemwera yayi, ni vyambura upusikizgi.” (Yakobe 3:17) Apo tikudumbiskana chigaŵa chilichose cha vinjeru vya Chiuta, tikwenera kujifumba kuti, ‘Kasi vinjeru vyakufuma kuchanya vikugwira ntchito mu umoyo wane?’

9. Kasi kuŵa mutuŵa chikung’anamurachi, ndipo chifukwa wuli ntchakwenelera kuti utuŵa ndiwo ni mukhaliro wakwamba wa vinjeru uwo ukuzunulika?

⁹ “Chakwamba ni vituŵa.” Mwakuyana na lemba la  Yakobe 3:17, kuŵa mutuŵa chikung’anamura kuŵa wakutowa na wambura kufipirwa, kuwaro pera yayi kweni na mukati wuwo. Baibolo likuyaniska vinjeru na mtima, kweni vinjeru vyakufuma kuchanya vinganjira yayi mu mtima uwo ngwakufipirwa na maghanoghano, makhumbiro, na vilato viheni. (Zintharika 2:10; Mateyu 15:19, 20) Ndipouli, usange mtima withu ngutuŵa, kung’anamura umo ise tingafiskira nga mbanthu ŵambura urunji, mbwenu ‘tipatukengeko ku uheni, na kuchita uwemi.’ (Salimo 37:27; Zintharika 3:7) Kasi ntchakwenelera yayi kuti utuŵa ndiwo ni mukhaliro wakwamba wa vinjeru uwo ukuzunurika? Usange ndise ŵakufipirwa mwauzimu na mu makhaliro, kasi tingalongora wuli mikhaliro yinyake ya vinjeru vyakufuma kuchanya?

10, 11. (a) Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuŵa ŵamtende? (b) Usange mwawona kuti mwakhuŵazga musopi munyinu, kasi mungalongora wuli kuti ndimwe ŵamtende? (Wonaniso mazgu ghamusi.)

¹⁰ “Pamanyuma vyamtende.” Vinjeru vyakufuma kuchanya vikutipangiska kulondezga mtende, uwo ntchipambi cha mzimu wa Chiuta. (Ŵagalatiya 5:22) Tikuyezgayezga kuti tileke kutimbanizga “chakukakira cha mtende” icho chikupangiska kuti ŵanthu wa Yehova ŵaŵe ŵakukolerana. (Ŵaefeso 4:3) Tikuchitaso ivyo tingafiska kuti tiwezgerepo mtende para watimbanizgika. Chifukwa wuli kuchita nthena nkhwakuzirwa? Baibolo likuti: “Lutilirani . . . kukhala mwamtende, ndipo Chiuta wa chitemwa na wa mtende waŵenge namwe.” (2 Ŵakorinte 13:11) Ntheura chikuru tikulutilira kuŵa ŵamtende, Chiuta wa mtende waŵenge nase. Umo tikuchitira na ŵasopi ŵanyithu vikukhwaska chomene ubwezi withu na Yehova. Kasi tingalongora wuli kuti ndise ŵamtende? Tiyeni tiwone chiyelezgero chimoza.

¹¹ Kasi mukwenera kuchitachi usange mwamanya kuti mwakhuŵazga musopi munyinu? Yesu wakati: “Ntheura usange ukwiza na chawanangwa chako ku jotchero ndipo penepara wakumbuka kuti mubali wako wali nawe na kafukwa, uchileke chawanangwa chako penepapo panthazi pa jotchero. Ulute, ukawezgerepo dankha mtende na mubali wako. Para wawerako ndipo upeleke chawanangwa chako.” (Mateyu 5:23, 24) Mungalondezga ulongozgi uwu para mungamba ndimwe kuluta kwa mbali winu. Kuti mukachite vichi? Kuti  ‘mukawezgerepo mtende.’ b Kuti ichi chichitike, imwe mukwenera kuzomera, kuti ivyo mukachita vikamupweteka maghanoghano. Usange mukuluta kwa iyo na chilato cha kuwezgerapo mtende na kulutilira kuŵa na maghanoghano agha, mbwenu vinthu viŵengeso makora, mungaphepiskana, na kugowokerana. Para mukwamba ndimwe kuchitapo kanthu kuti mukhazikiske mtende, mukulongora kuti mukulongozgeka na vinjeru vya Chiuta.

12, 13. (a) Kasi lizgu ilo lang’anamurika kuti ‘kuzika’ pa Yakobe 3:17 likung’anamura vichi? (b) Kasi tingalongora wuli kuti ndise ŵakuzika?

¹² “Vyakupulikiska.” Kasi kuŵa wakuzika chikung’anamurachi? Mwakuyana na ivyo awo ŵakusanda Baibolo ŵakuyowoya,  lizgu lakwambilira la Chigiriki ilo lili kung’anamurika kuti “vyakupulikiska” pa Yakobe 3:17 ndakusuzga chomene kuling’anamura. Chomene lizgu ili likung’anamura kupambika. Awo ŵakung’anamura ŵakugwiliskira ntchito mazgu nga “kuzikira,” “kuzizipizga,” na “kughanaghanira ŵanji.” Kweni ng’anamuro leneko la lizgu ili “nkhuzomerezga.” Kasi tingalongora wuli kuti chigaŵa ichi cha vinjeru vyakufuma kuchanya chikugwira ntchito mwa ise?

¹³ Lemba la Ŵafilipi 4:5 likuti: “Mahara ghinu ghamanyikwe ku ŵanthu wose.” Baibolo linyake likung’anamura vesi ili kuti: “Kuzika kwinu kumanyikwe na ŵanthu ŵose.” (Tumbuka Bible) Mungawona kuti iyi ni nkhani ya umo ise tikujiwonera yayi; kweni umo ŵanji ŵakutiwonera, mbiri iyo tili nayo. Munthu wakuzika wakugwamira waka pa ivyo dango likuyowoya yayi panji kuchichizga kuti vinthu vichitike umo iyo wakukhumbira. M’malo mwake, wakukhumbisiska kutegherezga ku ivyo ŵanyake ŵakuyowoya, ndipo usange nkhwakwenelera, wakuzomerezga ivyo iwo ŵakukhumba. Wakuzikiraso ndipo wakuchita vinthu na ŵanji mwa ukali panji mwa nkhaza yayi. Nangauli ichi ntchakukhumbikwa ku Ŵakhristu wose, kweni ntchakuzirwa chomene ku awo ŵakuteŵetera nga mbalara. Usange ŵalara mbakuzikira, vikovwira kuti ŵanthu ŵaŵenge ŵakufwatuka kupempha wovwiri kwa iwo. (1 Ŵatesalonika 2:7, 8) Tose tingachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi nkhumanyikwa kuti nkhughanaghanira ŵanji, kuzomerezga, na kuzikira?’

14. Kasi tingalongora wuli kuti ndise ‘ŵakupulikira luŵiro’?

¹⁴ “Vyakupulikira luŵiro.” Lizgu la Chigiriki ilo lang’anamurika kuti “vyakupulikira luŵiro” likusangika pa vesi ili pera mu Malemba ghose gha Chigiriki. Kuyana na ivyo nkhwantha yinyake yikayowoya, “kanandi ŵasilikari ndiwo ŵakugwiliskira ntchito lizgu ili.” Likung’anamura “kunyengelereka mwaluŵiro” kweniso “kujilambika.” Munthu uyo wakulongozgeka na vinjeru vyakufuma kuchanya wakujilambika mwaluŵiro ku ivyo Malemba ghakuyowoya. Wakumanyikwa yayi na mbiri yakuti para wapanga chakusankha, wakukana kusintha nanga pangaŵa fundo iyo yikumususka. M’malo mwake, wakukaŵa yayi kusintha usange wapika ukaboni wakupulikikwa wa mu Malemba wakuti ivyo wakuchita ni viheni panji wali na maghanoghano ghakubudika. Kasi ndimo namwe mukumanyikwira nthena?

15. Kasi lusungu ni vichi, ndipo chifukwa wuli ntchakwenelera kuti “lusungu” na “vipambi viwemi” vikuzunulika pamoza pa Yakobe 3:17?

¹⁵ “Vyakuzura na lusungu na vipambi viwemi.” c Lusungu ntchigaŵa chiwemi cha vinjeru vyakufuma kuchanya, chifukwa vinjeru ivi vikuyowoyeka kuti ni ‘vyakuzura na lusungu.’ Wonani kuti “lusungu” na “vipambi viwemi” vikuzunulika pamoza. Ichi ntchakwenelera nadi, chifukwa mu Baibolo, lusungu kanandi likung’anamura kuchitira chitima ŵanji, icho chikupangiska munthu kuchitira ŵanji milimo yinandi yiwemi. Buku linyake likulongosora lusungu kuti ni “maghanoghano gha kuchitira chitima munthu uyo wali mu ukhaliro wakusuzga na kuyezga kuchitapo kanthu.” Ntheura uyo wali na vinjeru vya Chiuta wakuŵa munthu wambura kughanaghanira ŵanji yayi, wambura chitima, panji kuŵa waka wakusambira chomene. M’malo mwake, wakuŵa waubwezi, wakughanaghanira ŵanji, ndiposo wakuchitira chitima ŵanji. Kasi tingalongora wuli kuti ndise ŵalusungu?

16, 17. (a) Padera pa kutemwa Chiuta, kasi ntchivichi chinyake icho chikutituma kuchita mulimo wakupharazga, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi tingalongoraso wuli kuti ndise ŵakuzura na lusungu?

¹⁶ Nthowa yiwemi chomene nkhuphalirako ŵanji makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta. Kasi ntchivichi icho chikutituma kuchita mulimo uwu? Chifukwa chikuru ntchakuti tikutemwa Chiuta. Kweniso tikupharazga chifukwa tikuchitira lusungu, panji kulengera chitima ŵanyithu. (Mateyu 22:37-39) Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano mbakukweŵeka, “ŵakufyopoka na kujowoleka nga ni mberere zambura muliska.” (Mateyu 9:36) Ŵaliska ŵa visopa vyautesi ŵaŵaleka na kuŵabulumutizga mwauzimu. Ntheura ŵakumanya yayi ulongozgi wavinjeru uwo ukusangika mu Mazgu gha Chiuta panji vinthu viwemi ivyo Ufumu wiziskenge sonosono apa pa charu chapasi. Para tikughanaghanira za vyakusoŵa vyauzimu vya ŵanthu awo tikukhala nawo, lusungu lwithu lwakufumira pasi pamtima lukutipangiska kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tiŵaphalire za khumbo la Yehova.

¹⁷ Kasi tingalongoraso wuli kuti ndise ŵakuzura na lusungu?  Kumbukani ntharika ya Yesu ya Musamariya uyo wakasanga munthu wa paulendo uyo wakagona mumphepete mwa msewu, uyo vigeŵenga vikamwibira na kumutimba. Chifukwa cha kumuchitira chitima, Musamariya “wakamulengera lusungu,” wakakaka mabamba ghake na kumupwelelera. (Luka 10:29-37) Kasi ichi chikulongora yayi kuti lusungu lukusazgapo kupeleka wovwiri uwo ukukhumbikwa kwa awo ŵali mu suzgo? Baibolo likutiphalira kuti “tichite icho ntchiwemi kwa wose, kweni chomene kwa awo mbamoza na ise mu chipulikano.” (Ŵagalatiya 6:10) Tiyeni tiwone mipata yinyake iyo tingachitira nthena. Mubali panji mudumbu muchekuru wangakhumbikwira wovwiri wakuluta na kuwera ku maungano gha Chikhristu. Mwanakazi uyo ni chokoro wangakhumbikwira wovwiri wakunozga nyumba yake. (Yakobe 1:27) Munthu uyo wagongowa wangakhumbikwira “mazgu ghawemi” kuti ghamusanguluske. (Zintharika 12:25) Para tikulongora lusungu munthowa izi, tikupeleka ukaboni wakuti vinjeru vyakufuma kuchanya vikugwira ntchito mwa ise.

18. Usange tikulongozgeka na vinjeru vyakufuma kuchanya, ntchivichi icho tikwenera kuyezgayezga kuwuskamo mu mitima yithu, ndipo chifukwa wuli?

¹⁸ “Vikutemwera yayi.” Vinjeru vya Chiuta vikupangiska munthu kugega kusankhana mitundu na kujikuzga chifukwa cha charu icho wakufumira. Usange tikulongozgeka na vinjeru ivi, tikuyezgayezga kuwuskamo mzimu uliwose wakutemwera mu mitima yithu. (Yakobe 2:9) Tikutemwera ŵanji chifukwa cha masambiro, usambazi, panji udindo uwo ŵali nawo mu mpingo yayi; nesi kudelera musopi munyithu waliyose, kwali wangawoneka kuŵa wapasi wuli. Usange Yehova waŵalongora chitemwa chake ŵanthu aŵa, nase tikwenera kuŵawona kuti mbakwenelera chitemwa chithu.

19, 20. (a) Kasi lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “upusikizgi” likamba wuli? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa “ŵabali kwambura upusikizgi,” ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa kuchita nthena?

¹⁹ “Vyambura upusikizgi.” Lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “upusikizgi” lingang’anamura “munthu uyo wakuchita nawo seŵero.” Mu nyengo yakale, Ŵagiriki na Ŵaroma awo  ŵakachitanga maseŵero ŵakavwaranga chinthu chikuru kumaso kuti ŵaleke kumanyikwa para ŵakuseŵera. Ntheura, lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “upusikizgi” likamba kugwiliskirika ntchito pakuyowoya za munthu uyo wakuyelezgera waka, panji uyo wakupusika ŵanyake. Chigaŵa ichi cha vinjeru vya Chiuta chikwenera kukhwaska umo tikuchitira na ŵasopi ŵanyithu pera yayi kweniso na ivyo tikuŵaghanaghanira.

²⁰ Mpositole Petrosi wakati “kupulikira unenesko” kukwenera kutipangiska kutemwa “ŵabali kwambura upusikizgi.” (1 Petrosi 1:22) Tikwenera kutemwa ŵabali kufumira mu mtima, kujilongora waka yayi. Tikwenera yayi kujibisa pakuchita vinthu kuti tipusike waka ŵanyithu. Chitemwa chithu chikwenera kuŵa chanadi chakufumira pasi pa mtima. Usange ndimo tikuchitira, vipangiskenge kuti ŵasopi ŵanyithu ŵatigomezgenge, chifukwa ŵamanyenge kuti umo tikuwonekera ndimo tiliri nadi. Para tikuchita vinthu mwaunenesko, vikovwira chomene kuti tiŵe paubwezi uwemi na ŵanyithu ndipo tingafwatuka kuyowoyeskana vya kusingo kweniso tingawovwira kuti ŵabali na ŵadumbu ŵagomezganenge mu mpingo.

21, 22. (a) Kasi Solomoni wakatondeka wuli kusunga vinjeru? (b) Kasi tingasungilira wuli vinjeru, ndipo tingasanga chandulo wuli para tikuchita nthena?

²¹ Vinjeru vya Chiuta ntchawanangwa chakufuma kwa Yehova icho tikwenera kuchisunga. Solomoni wakati, “Mwana wane . . . sungilira vinjeru na kaghanaghaniro kawemi.” (Zintharika 3:21) Ntchachitima kuti Solomoni uyo wakalemba mazgu agha wakatondeka kuchita nthena. Wakaŵa wavinjeru pekha apo wakaŵa na mtima wakupulikira. Kweni paumaliro pake, ŵanakazi ŵanandi awo wakatora ŵakapatuska mtima wake pakusopa kutuŵa kwa Yehova. (1 Mathemba 11:1-8) Vyakufumapo vya ivyo Solomoni wakachita vikulongora kuti kumanya vinthu kulije phindu usange tikuleka kugwiliskira ntchito makora ivyo tikumanya.

²² Kasi tingasunga wuli vinjeru viwemi? Tikwenera kuŵazga Baibolo na mabuku ghakulongosora Baibolo agho ghakunozgeka na “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” pera yayi, kweniso tikwenera kuyezgayezga kugwiliskira ntchito ivyo tikusambira. (Mateyu 24:45) Tili na vifukwa vyakukwana vya kugwiliskira ntchito vinjeru vya Chiuta. Vikutipa umoyo uwemi sono. Vikutovwira kuti ‘tikoleske umoyo wanadi’—umoyo wa mu charu chiphya cha Chiuta. (1 Timote 6:19) Ndipo kuluska vyose, vinjeru vyakufuma kuchanya vikutovwira kuti tisendelere kwa uyo Ntchisimi cha vinjeru vyose, Yehova Chiuta.