1-3. (a) Solomo o sumbedza hani vhuṱali vhuhulwane nga nḓila ye a dzudzanya ngayo khanedzano ya vhomme a vhana? (b) Yehova o fulufhedzisa u ri ṋea mini, nahone hu vhudziswa mbudziso dzifhio?

WO VHA u mulandu u konḓaho—vhafumakadzi vhavhili vho vha vha tshi khou lwela ṅwana. Vhenevha vhafumakadzi vho vha vha tshi dzula vhoṱhe, vho vha vha tshi kha ḓi tou bva u beba vhana vha vhatukana, vhane vha tou siana nga maḓuvhanyana. Muṅwe wa vhenevho vhana a fa, nahone muṅwe na muṅwe wa vhenevho vhafumakadzi vhavhili a amba uri ṅwana ane a khou tshila ndi wawe. * Ho vha hu si na ṱhanzi dze dza vhona zwe zwa itea. Zwi vhonala uri wonoyu mulandu wo vha wo no sengwa khothe ṱhukhu, fhedzi u sa piringululwe. Mafheleloni, wonoyo mulandu wa iswa ha Salomo, khosi ya Isiraele. Naa o vha a tshi ḓo kona u bvukulula ngoho?

² Musi o no thetshelesa lwa tshifhinganyana vhenevha vhafumakadzi vha tshi khou hanedzana, Solomo o humbela pfumo. O khwaṱhisa tshifhaṱuwo, a amba uri onoyo ṅwana kha pharulwe nga vhukati, vhenevho vhafumakadzi vha ṋewe lurumbu-lurumbu. Nga kathihi fhedzi, mme a ṅwana a humbela khosi uri i dzhie onoyo ṅwana—ṅwana wawe ane a mu funa vhukuma—a ṋewe uḽa mufumakadzi. Fhedzi muṅwe mufumakadzi a farelela kha ḽa uri ṅwana a pharulwe. Nga zwenezwo Solomo a mbo ḓi zwi vhona uri mme a ṅwana ndi ufhio. O vha a tshi zwi  ḓivha uri mme u a pfela vhuṱungu ṅwana we a mu beba, nahone a shumisa yeneyo nḓivho u itela u dzudzanya yeneyi khanedzano. Edzani u humbula uri mme a nga vha o takala lungafhani musi Solomo a tshi mu ṋekedza ṅwana wawe nahone a ri: “Ndi ene mme awe!”—1 Dzikhosi 3:16-27.

³ Naa ho vha hu si vhuṱali vhuhulwane? Musi vhathu vha tshi pfa nḓila ye Solomo a piringulula ngayo eneo mafhungo, vho ofha, “nga u vha vhona mbiluni yayo hu na vhuṱali . . . vhu bvaho ha Mudzimu.” Ee, vhuṱali ha Solomo ho vha vhu tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu. Yehova o mu ṋea “mbilu ya vhuṱali na nḓivho.” (1 Dzikhosi 3:12, 28) Fhedzi hu pfi mini nga riṋe? Naa na riṋe ri nga wana vhuṱali ha Mudzimu? Ee, o hevhedzwa, Solomo o ṅwala uri: “Vhuṱali muthu u vhu ṋewa nga Yehova.” (Mirero 2:6) Yehova u fulufhedzisa u ṋea vhuṱali—vhukoni ha u shumisa nḓivho, pfeseso, na ṱhalukanyo zwavhuḓi—kha vhane vha vhu ṱoḓa zwa vhukuma. Ri nga wana hani vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu? Nahone ri nga vhu shumisa hani vhutshiloni hashu?

4-7. Ndi dzifhio pfaneleo nṋa dza u wana vhuṱali?

⁴ Naa ri fanela u vha na nḓivho khulwane kana u funzea nga maanḓa u itela uri ri wane vhuṱali ha Mudzimu? Hai. Yehova o ḓiimisela u ri ṋea vhuṱali hawe hu sa londwi vhubvo hashu na uri ro funzea lungafhani. (1 Vha-Korinta 1:26-29) Fhedzi ri fanela u dzhia vhukando, nga ṅwambo wa uri Bivhili i ri ṱuṱuwedzela u “wana vhuṱali.” (Mirero 4:7, NW) Ri nga vhu wana hani?

⁵ Tsha u thoma, ri fanela u ofha Mudzimu. Mirero 9:10 i ri: “U ranga vhuṱali ndi u ofha Yehova [“ndi ḽiga ḽa u thoma ḽa vhuṱali,” The New English Bible].” U ofha Mudzimu ndi mutheo wa vhuṱali ha ngoho. Ndi ngani? Humbulani uri vhuṱali vhu katela vhukoni ha u shumisa nḓivho nga hu bvelelaho. U ofha Mudzimu a si u tetemela phanḓa hawe nga nṱhani ha nyofho, fhedzi zwi amba u mu gwadamela nga ṱhonifho, na u fulufhedza. U ofha ho raloho ndi havhuḓi nahone hu ṋea maanḓa. Hu ri  sudzulusela u ita uri vhutshilo hashu vhu tendelane na u ḓivha hashu zwine Mudzimu a zwi funa na nḓila dzawe. A hu na buḓo ḽa vhuṱali ḽine ra nga ḽi dzhia ḽi fhiraho ḽeneḽo, ngauri misi yoṱhe zwilinganyo zwa Yehova zwi a vhuyedza vhane vha zwi tevhela.

⁶ Tsha vhuvhili, ri fanela u ḓiṱukufhadza. Ri nga si wane vhuṱali ha Mudzimu arali ri sa ḓiṱukufhadzi. (Mirero 11:2) Ndi ngani zwo ralo? Arali ri tshi ḓiṱukufhadza, ri ḓo tenda uri a ri ḓivhi tshiṅwe na tshiṅwe, uri mavhonele ashu ha vhi o teaho tshifhinga tshoṱhe, na uri ri fanela u ḓivha nḓila ine Yehova a dzhia ngayo mafhungo. Yehova “u lwa na vha ḓi-hudzaho,” fhedzi u takalela u ṋea vhuṱali vhane vha ḓiṱukufhadza.—Yakobo 4:6.

⁷ Tsha vhuraru, u guda Ipfi ḽa Mudzimu ḽo ṅwalwaho ndi zwa ndeme. Vhuṱali ha Yehova vhu dzumbululwa Ipfini ḽawe. Ri fanela u ḓidina vhukuma u itela u wana honoho vhuṱali. (Mirero 2:1-5) Pfaneleo ya vhuṋa ndi thabelo. Arali ra humbela Mudzimu vhuṱali zwi tshi bva mbiluni, u ḓo ri ṋea hone nga mafunda. (Yakobo 1:5) U ḓo fhindula thabelo dzashu dza u ṱoḓa thuso ya muya wawe. Nahone muya wawe u nga ri thusa u wana lupfumo Ipfini ḽawe lune lwa nga ri thusa u piringulula vhuleme, u iledza khombo, na u ita phetho dza vhuṱali.—Luka 11:13.

8. Arali ngangoho no wana vhuṱali ha Mudzimu, zwi ḓo vhonala nga nḓila-ḓe?

⁸ Samusi ro zwi ṱhogomela kha Ndima ya 17, vhuṱali ha Yehova vhu a shuma. Nga zwenezwo, arali ngangoho ro wana vhuṱali ha Mudzimu, zwi ḓo vhonala nga nḓila ine ra ḓifara ngayo. Mufunziwa Yakobo o ṱalusa zwiaṋwiwa zwa vhuṱali ha Mudzimu musi a tshi ṅwala uri: “Huno vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu tshihulu-hulu a vhu na vhuyaḓa, ha dovha vhu si vhe na dzinndwa, ha [“humbulela,” NW], ha [“ḓiimisela u,” NW] thetshelesa, ha ḓala khathutshelo na zwiaṋwiwa zwivhuya; a vhu ṱaluli, a vhu na muhoyo.” (Yakobo 3:17) Musi ri tshi haseledza sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa vhuṱali ha Mudzimu, ri nga kha ḓi ḓivhudzisa, ‘Naa ndi khou shumisa vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu vhutshiloni hanga?’

9. Zwi amba mini u sa vha na vhuyaḓa, nahone ndi ngani zwo tea uri u kuna hu vhe pfaneleo ya u thoma ya vhuṱali ine ya bulwa?

⁹ “Tshihulu-hulu a vhu na vhuyaḓa.” U sa vha na vhuyaḓa zwi amba u kuna na u sa tshikafhala nga nnḓa na nga ngomu. Bivhili i ṱumanya vhuṱali na mbilu, fhedzi vhuṱali ha lwa ṱaḓulu vhu nga si dzhene mbiluni yo tshikafhadzwaho nga mihumbulo, nyemulo, na zwiṱuṱuwedzi zwivhi. (Mirero 2:10; Mateo 15:19, 20) Naho zwo ralo, arali mbilu dzashu dzo kuna—u ya nga hune vhathu vha songo fhelelaho ra nga kona ngaho—ri ḓo ‘laṱa vhuvhi ra ita zwivhuya.’ (Psalme ya 37:27; Mirero 3:7) Naa a zwo ngo tea uri u kuna hu vhe pfaneleo ya u thoma ya vhuṱali ine ya bulwa? Zwi re zwone ndi uri arali ri songo kuna ṋamani na muyani, ri nga sumbedza hani zwa vhukuma dziṅwe pfaneleo dza vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu?

10, 11. (a) Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri vhe na mulalo? (b) Arali na ṱhogomela uri no khakhela mugwadameli nga inwi, ni nga zwi sumbedza hani uri ni mudzia-mulalo? (Sedzani na ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

¹⁰ “Ha dovha vhu si vhe na dzinndwa.” Vhuṱali ha lwa ṱaḓulu vhu ri sudzulusela u tovhola mulalo, une wa vha tshiaṋwiwa tsha muya wa Mudzimu. (Vha-Galata 5:22) Ri lwela u iledza u thithisa ‘mbofho ya mulalo’ ine ya ita uri vhathu vha Yehova vha vhe vhathihi. (Vha-Efesa 4:3) Ri dovha ra ita zwine ra nga kona u itela u vusulusa mulalo musi wo thithiswa. Ndi ngani zwenezwo zwi zwa ndeme? Bivhili i ri: “Bvelani phanḓa . . . u tshila nga mulalo; nahone Mudzimu wa lufuno na mulalo u ḓo vha na inwi.” (2 Vha-Korinta 13:11, NW) Tenda ra bvela phanḓa u tshila nga mulalo, Mudzimu wa mulalo u ḓo vha na riṋe. Nḓila ine ra fara ngayo vhagwadameli nga riṋe i kwama nga ho livhaho vhushaka hashu na Yehova. Ri nga sumbedza hani uri ri vhadzia-mulalo? Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho.

¹¹ Ni fanela u ita mini arali na ṱhogomela uri no khakhela mugwadameli nga inwi? Yesu o ri: “Arali hu musi uné wa yo ṋekedza dzithwala dzau kha aletare, wa elelwa henefho zwauri murathu wau u na mafhungo na iwe, Dzithwala dzau dzi sie henefho phanḓa ha aletare, U thome U yo pfumedzana na murathu wau, U kone u yo ṋekedza dzithwala dzau.” (Mateo 5:23, 24) Ni nga shumisa yeneyo  nyeletshedzo nga u ya kha wahaṋu. Ni na tshipikwa tshifhio? U itela u “pfumedzana” nae. * U itela u swikelela zwenezwo, ni nga kha ḓi fanela u tenda uri o vhaisala maḓipfele, hu si u hanedza. Arali na ya khae ni na tshipikwa tsha u pfumedzana na u dzula ni na eneo mavhonele, zwi vhonala uri hu nga si vhe na u sa pfesesana, nahone zwi ḓo leluwa uri ni humbele u farelwa lufhanga. Musi ni tshi dzhia vhukando ha u pfumedzana, ni sumbedza uri ni livhiswa nga vhuṱali ha Mudzimu.

12, 13. (a) Ipfi ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri “u humbulela” kha Yakobo 3:17 ḽi amba mini? (b) Ri nga sumbedza hani uri ri a humbulela?

¹² “Humbulela.” U humbulela zwi amba mini? U ya nga  vhagudi, ipfi ḽa Lugerika ḽa u thoma ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri “humbulela” kha Yakobo 3:17 (NW) zwi a konḓa u ḽi ṱalutshedzela. Vhaṱalutshedzeli vho shumisa maipfi a ngaho sa “vhulenda,” “u konḓelela,” na “u humbulela.” Nga lwa thevhedzaipfi, ḽeneḽi ipfi ḽa Lugerika ḽi ṱalutshedzelwa nga uri “u tendelana na zwiimo.” Ri nga zwi sumbedza hani uri heyi pfaneleo ya vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu i khou shuma kha riṋe?

¹³ Vha-Filipi 4:5 i ri: ‘[“U humbulela,” NW] haṋu nga hu ḓihwe nga vhathu vhoṱhe. Murena u tsini.’ Iṅwe ṱhalutshedzelo i vhalea nga u rali: “Ivhani na bvumo ḽa u vha a humbulelaho.” (The New Testament in Modern English, by J. B. Phillips) Ṱhogomelani uri a si mafhungo a uri ri ḓidzhia hani; ndi mafhungo a uri vhaṅwe vha ri dzhia hani, uri ri na bvumo ḽifhio. Muthu a humbulelaho ha fareleli kha ḽa uri hu tevhelwe mulayo kokotolo kana u ita zwithu nga nḓila ine a funa ngayo. Nṱhani hazwo, u a ḓiimisela u thetshelesa vhaṅwe nahone u a tendelana na ṱhoḓea dzavho musi zwo tea. Nahone u na vhulenda, ha shumisani na vhaṅwe nga vhuhali. Hezwi ndi zwa ndeme kha Vhakriste vhoṱhe, zwihuluhulu kha vhahulwane. Vhulenda vhu a kunga, vhu ita uri zwi leluwe u ya kha vhahulwane u itela u amba navho. (1 Vha-Thesalonika 2:7, 8) Ndi zwavhuḓi u ḓivhudzisa uri, ‘Naa ndi na bvumo ḽa u vha a humbulelaho, a tendelanaho na zwiimo, na wa vhulenda?’

14. Ri nga sumbedza hani uri ro ‘ḓiimisela u thetshelesa’?

¹⁴ “Ha ḓiimisela u thetshelesa.” Ipfi ḽa Lugerika ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri ‘u ḓiimisela u thetshelesa’ a ḽi wanali huṅwe fhethu Maṅwaloni a Lugerika a Tshikriste. U ya nga muṅwe mugudi, ḽeneḽi ipfi “kanzhi ḽi shumiswa kha u gudiselwa vhuswole.” Ḽi na muhumbulo wa u “tenda nga hu leluwaho” na u “ḓiṱukufhadza.” Muthu ane a langiwa nga vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu u a thetshelesa nga u ṱavhanya zwine Maṅwalo a zwi amba. Ha ḓivhelwi u vha muthu ane a ita phetho nahone a hana u dzi shandula musi hu na tshiitisi tshine tsha ṱoḓa uri a dzi shandule. Nṱhani hazwo, u a ṱavhanya u shanduka musi a tshi ṋekedzwa vhuṱanzi vhu pfalaho ha Maṅwalo ha uri o dzhia buḓo ḽo khakheaho kana o ita phetho dzo khakheaho. Naa vhaṅwe vha ni ḓivhela zwenezwo?

15. Khathutshelo ndi mini, nahone ndi ngani zwo tea uri “khathutshelo” na “zwiaṋwiwa zwivhuya” zwi bulwe zwoṱhe kathihi kha Yakobo 3:17?

¹⁵ “Ha ḓala khathutshelo na zwiaṋwiwa zwivhuya.” * Khathutshelo ndi tshipiḓa tsha ndeme tsha vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu, nga uri hu ambiwa uri vhuṱali ho raloho ho “ḓala khathutshelo.” (Maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Ṱhogomelani uri “khathutshelo” na “zwiaṋwiwa zwivhuya” zwo bulwa zwoṱhe kathihi. Hezwi zwo tea, ngauri kanzhi Bivhilini khathutshelo i sumbedzwa nga u itela vhaṅwe zwiṅwe zwithu, u pfela vhuṱungu hune ha ṱuṱuwedzela muthu u itela vhaṅwe mishumo minzhi ya vhulenda. Iṅwe bugu i ṱalusa khathutshelo sa “u lila na muthu o welwaho nga khombo na u lingedza u mu thusa.” Ngauralo, vhuṱali ha Mudzimu a si vhu si na maḓipfele, ha tshiṱuhu, kana vhu re na mihumbulo i sa shumi. Nṱhani hazwo, vhu na lufuno, maḓipfele, nahone vhu a humbulela. Ri nga sumbedza hani uri ro ḓala khathutshelo?

16, 17. (a) U engedza kha u funa Mudzimu, ndi mini tshine tsha ri ṱuṱuwedzela u ṱanganela kha mushumo wa u huwelela, nahone ndi ngani? (b) Ri nga sumbedza nga nḓila dzifhio uri ri na khathutshelo?

¹⁶ Vhukuma iṅwe nḓila ya ndeme ndi nga u vhudza vhaṅwe mafhungo maḓifha a Muvhuso wa Mudzimu. Ndi mini tshine tsha ri ṱuṱuwedzela u ita wonoyu mushumo? Zwihuluhulu ndi u funa Mudzimu. Fhedzi ri dovha ra ṱuṱuwedzelwa nga u khathutshela, kana u pfela vhaṅwe vhuṱungu. (Mateo 22:37-39) Vhathu vhanzhi ṋamusi “vhó neta vhó balangana sa nngu dzi sí na mulisa.” (Mateo 9:36) Vho vha vho litshelelwa nahone vho swingiswa muyani nga vhalisa vha vhurereli ha mazwifhi. Nga ṅwambo wa zwenezwo, a vha ḓivhi vhulivhisi ha vhuṱali vhu wanalaho Ipfini ḽa Mudzimu kana zwithu zwavhuḓi zwine Muvhuso wa ḓo zwi ḓisa zwenezwino kha ḽeneḽi ḽifhasi. Nga zwenezwo musi ri tshi elekanya nga ṱhoḓea dza muya dza vhathu vhane ra tshila navho, u pfela hashu vhuṱungu hu ri sudzulusela u ita  zwoṱhe zwine ra nga kona u vha vhudza nga ndivho ya Yehova ya lufuno.

¹⁷ Ri nga sumbedza nga dzifhio nḓila uri ro ḓala khathutshelo? Humbulani tshifanyiso tsha Yesu tsha Musamaria we a wana mutshimbili o eḓela tsini na nḓila, o ṱangulwa na u rwiwa. A tshi sudzuluswa nga khathutshelo, Musamaria “a rumeledzwa nga u mu pfela vhuṱungu” a vhofha ntho dza onoyo mutshimbili o ṱangulwaho nahone a mu ṱhogomela. (Luka 10:29-37) Naa zwenezwi a zwi sumbedzi uri u khathutshela zwi katela na u thusa vhane vha shaya? Bivhili i ri vhudza uri “ri ite zwivhuya ri tshi itela vhoṱhe, zwihulu-hulu ri tshi itela vha re vha nnḓu nthihi na riṋe nga lutendo.” (Vha-Galata 6:10) Ṱhogomelani zwiṅwe zwiimo zwine na nga thusa khazwo. Mutendi nga riṋe ane a vha mulala a nga ṱoḓa tshiendedzi tsha u ya na u vhuya miṱanganoni ya Vhukriste. Tshilikadzi tshivhidzoni i nga ṱoḓa u lugiselwa zwithu hayani. (Yakobo 1:27) Muthu o kuleaho nungo a nga ṱoḓa u ṱuṱuwedzwa nga fhungo “ḽa vhuthu.” (Mirero 12:25) Musi ri tshi sumbedza u khathutshela nga dzenedzo nḓila, ri ṋea vhuṱanzi ha uri ri khou shumisa vhuṱali ha ṱaḓulu.

18. Arali ri tshi livhiswa nga vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu, ri fanela u lwela u fhelisa mini mbiluni dzashu, nahone ndi ngani?

¹⁸ “A vhu ṱaluli.” Vhuṱali ha Mudzimu a vhu na luvhengelambiluni lwa tsinde na u ḓihudza ha vhutshavha. Arali ri tshi livhiswa nga vhuṱali honoho, ri lwela u fhelisa nḓowelo naho ifhio ya u sumbedza tshiṱalula mbiluni dzashu. (Yakobo 2:9) A ri fari vhaṅwe nga nḓila yavhuḓi nga ṅwambo wa u funzea havho, vhuimo havho ha zwa dzitshelede, kana vhuḓifhinduleli havho tshivhidzoni; nahone a ri dzhieli fhasi vhagwadameli nga riṋe, naho vha tshi vhonala vhe vha vhuimo ha fhasi. Arali Yehova o sumbedza vhenevho vhathu lufuno lwawe, na riṋe ri fanela u vha dzhia vha tshi fanelwa nga lufuno lwashu.

19, 20. (a) Ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa ri “muhoyo” ḽi bva ngafhi? (b) Ri nga sumbedza hani “lufuno lwa u funa vharathu lu só ngo tou ṱumetshedzwaho,” nahone ndi ngani zwenezwi zwi zwa ndeme?

¹⁹ “A vhu na muhoyo.” Ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa amba “muhoyo” ḽi nga ambela kha “mutambi ane a vha na tshipiḓa tshine a tshi  tamba kha ḽitambwa.” Zwifhingani zwa kale, vhatambi vha matambwa vha Gerika na Roma vho vha vha tshi ambara miṅadzi mihulwane i dzumbaho zwifhaṱuwo musi vha tshi tamba. Ngauralo, ipfi ḽa Lugerika ḽi ambaho “muhoyo” ḽo vha ḽi tshi shuma kha muthu ane a ḓidzumba, kana ane a ḓiita zwine a si vhe zwone. Ḽeneḽi sia ḽa vhuṱali ha Mudzimu a ḽo ngo fanela u ṱuṱuwedza nḓila ine ra fara ngayo vhagwadameli nga riṋe fhedzi, fhedzi na nḓila ine ra ḓipfa ngayo ngavho.

²⁰ Muapostola Petro o amba uri ‘u thetshelesa hashu zwiné mafhungo-ngoho a amba zwone’ zwi fanela u bveledza “lufuno lwa u funa vharathu lu só ngo tou ṱumetshedzwaho.” (1 Petro 1:22) Ee, u funa hashu vhahashu a ho ngo fanela u itwa ṱano. A ri ambari miṅadzi i dzumbaho zwifhaṱuwo kana u ita zwiṅwe zwithu u itela u fhura vhaṅwe. Lufuno lwashu lu fanela u vha lwa vhukuma, lu bvaho mbiluni. Arali lwo tou ralo, vhatendi nga riṋe vha ḓo ri fulufhela, ngauri vha ḓo vha vha tshi khou zwi vhona uri a ri khou vha ladza nga gungupea. U fulufhedzea ho raloho hu ḓo ita uri hu vhe na vhushaka havhuḓi vhukati ha  Vhakriste nahone zwa thusa uri hu vhe na muya wa u fulufhedzana tshivhidzoni.

21, 22. (a) Solomo o kundwa hani u londota vhuṱali? (b) Ri nga londota hani vhuṱali, nahone ri nga vhuyelwa nga nḓila-ḓe nga u ita nga u ralo?

²¹ U vha na vhuṱali ha lwa ṱaḓulu ndi tshifhiwa tshi bvaho ha Yehova, tshine ra fanela u tshi londota. Solomo o ri: “Ṇwana’nga, . . . londotani vhuṱali na vhukoni ha u humbula.” (Mirero 3:21) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Solomo nga dzawe o kundwa u ita zwenezwo. Mbilu i pfaho ndi yone ye ya ita uri a dzule e na vhuṱali. Fhedzi mafheleloni, vhasadzi vhawe vhasili vho ita uri mbilu yawe i ṱutshele kule na vhurabeli ho kunaho ha Yehova. (1 Dzikhosi 11:1-8) Zwo bvelelaho kha Solomo zwi sumbedza uri nḓivho i nga si vhe ya ndeme arali ri sa i shumisi zwavhuḓi.

²² Ri nga londota hani vhuṱali? Ri fanela u vhala Bivhili misi yoṱhe na u lwela u shumisa zwine ra zwi guda kha khandiso dzo thewaho Bivhilini dzo dzudzanywaho nga “mukoma a fulufhedzeaho na wa vhuṱali.” (Mateo 24:45) Ri na tshiitisi tsha u shumisa vhuṱali ha Mudzimu. Zwi amba nḓila ya vhutshilo ha khwine zwino. Zwi ita uri ri kone u “wana vhutshilo vhu re vhutshilo nangoho”—vhutshilo shangoni ḽiswa ḽa Mudzimu. (1 Timotheo 6:19) Nahone zwa ndeme vhukuma ndi uri u ṱahulela vhuṱali ha lwa ṱaḓulu zwi ri sendedza tsini-tsini na tshisima tsha vhuṱali hoṱhe, Yehova Mudzimu.