1-3. Unsay pipila ka butang nga naghimo sa kamatayon ni Jesus nga lahi kay sa ubang kamatayon sa kasaysayan?

 USA ka adlaw mga 2,000 ka tuig kanhi, usa ka inosenteng lalaki ang gihusay, gihukmang sad-an sa mga krimen nga wala gyod niya himoa, ug unya gipaantos hangtod nga namatay. Dili kadto ang unang mapintason ug dili makataronganong pagpatay nga nahitabo sa kasaysayan; ug dili pod kadto ang kataposan. Bisan pa niana, ang maong kamatayon lahi gyod sa ubang kamatayon.

² Samtang ang maong lalaki nag-antos sa kataposang mga oras sa iyang kinabuhi, dunay nahitabo sa langit nga nagpakita sa pagkabililhon sa maong okasyon. Bisag udtong tutok, kalit nga mingitngit. Sumala sa gipahayag sa usa ka historyano, “ang kahayag sa adlaw nawala.” (Lucas 23:44, 45) Unya, sa dihang hapit nang mamatay ang maong lalaki, iyang gilitok kining dili malimtang mga pulong: “Natuman na!” Sa pagkamatuod, pinaagi sa iyang kamatayon, iyang natuman ang usa ka kahibulongang butang. Ang iyang halad mao ang kinadak-ang buhat sa gugma nga nahimo sukad ni bisan kinsang tawo.—Juan 15:13; 19:30.

³ Siyempre, ang maong tawo mao si Jesu-Kristo. Ang iyang pag-antos ug kamatayon niadtong masulub-ong adlaw, Nisan 14, 33 C.E., inila nga panghitabo. Apan naay usa ka importanteng butang nga sagad malimtan. Bisan pag si Jesus grabeng nag-antos, may laing persona nga labawng nag-antos. Gani, ang maong persona naghimog mas dakong sakripisyo niadtong adlawa—ang kinadak-ang  buhat sa gugma nga nahimo sukad ni bisan kinsa sa uniberso. Unsa kadto? Ang tubag mohatag ug haom nga introduksiyon sa labing hinungdanong ulohan: ang gugma ni Jehova.

4. Sa unsang paagi nasabtan sa usa ka Romanong sundalo nga si Jesus dili ordinaryong tawo, ug unsay gihinapos sa maong sundalo?

⁴ Ang Romanong sundalo nga nagdumala sa pagpatay kang Jesus natingala sa kangitngit sa dihang hapit nang mamatay si Jesus ug sa kusog nga linog human niadto. “Siya gayod ang Anak sa Diyos,” matod niya. (Mateo 27:54) Tin-aw, si Jesus dili ordinaryong tawo. Ang maong sundalo mitabang sa pagpatay sa bugtong Anak sa Labing Hataas nga Diyos! Unsa ba ka mahal sa Amahan ang iyang Anak?

5. Sa unsang paagi ikailustrar ang taas kaayong panahon nga nag-uban si Jehova ug ang iyang Anak sa langit?

⁵ Ang Bibliya nagtawag kang Jesus “ang panganay sa tanang kalalangan.” (Colosas 1:15) Hunahunaa lang—ang Anak ni Jehova naglungtad na sa wala pa ang uniberso. Nan, unsa ka dugay nga nag-uban ang Amahan ug Anak? Gibanabana sa pipila ka siyentista nga ang edad sa uniberso maoy 13 ka bilyong katuigan. Mahanduraw ba nimo kon unsa kataas kana nga panahon? Aron tabangan ang mga tawo nga masabtan ang edad sa uniberso sumala sa pagbanabana sa mga siyentista, ang usa ka planetarium naglakip ug usa ka time line o chart sa panahon nga 110 metros ang gitas-on. Sa dihang subayon sa mga bisita ang maong chart, ang ilang matag tikang morepresentar sa mga 75 ka milyong katuigan sa kinabuhi sa uniberso. Sa tumoy sa chart, ang tibuok kasaysayan sa tawo girepresentahan sa usa ka marka nga parehas ka baga sa usa ka lugas nga buhok sa tawo! Apan bisag ang maong banabana eksakto, kulang ang tibuok chart aron morepresentar sa  gidugayon sa kinabuhi sa Anak ni Jehova! Unsay iyang gibuhat sulod nianang panahona?

6. (a) Unsay kalihokan sa Anak ni Jehova sa wala pa siya moanhi sa yuta? (b) Unsa ka suod si Jehova ug ang iyang Anak?

⁶ Ang Anak malipayong nag-alagad uban sa iyang Amahan ingong “batid nga magbubuhat.” (Proverbio 8:30) Ang Bibliya nag-ingon: “Walay bisan usa ka butang nga gibuhat nga dili pinaagi [sa Anak].” (Juan 1:3) Busa si Jehova ug ang iyang Anak nag-uban sa pagbuhat aron molungtad ang tanang ubang butang. Makapalipay kaayo ang mga panahon nga sila nag-uban! Karon, daghang tawo mouyon nga ang gugma tali sa ginikanan ug anak lig-on kaayo. Ug ang gugma maoy “hingpit nga bugkos sa panaghiusa.” (Colosas 3:14) Busa kinsa kanato ang makatugkad kon unsa ka lig-on ang ilang gugma sa usag usa sulod sa taas kaayong panahon sa ilang panag-ubanay? Tin-aw, si Jehova nga Diyos ug ang iyang Anak gihiusa sa pinakalig-ong bugkos sa gugma nga naglungtad sukad.

7. Sa dihang si Jesus gibawtismohan, giunsa pagpahayag ni Jehova ang iyang pagbati bahin sa iyang Anak?

⁷ Bisan pa niana, ang Amahan nagsugo sa iyang Anak nganhi sa yuta aron ipanganak ingon nga tawhanong bata. Ang paghimo niana nagpasabot nga sulod sa pipila ka dekada, dili na makauban ni Jehova ang iyang minahal nga Anak didto sa langit. Uban ang dakong interes, siya nagtan-aw gikan sa langit samtang si Jesus nagtubo ingong hingpit nga tawo. Sa edad nga mga 30 anyos, si Jesus gibawtismohan. Unsay pagbati ni Jehova bahin sa iyang Anak? Ang Amahan personal nga misulti gikan sa langit: “Kini mao ang akong Anak, ang akong gihigugma, nga akong giuyonan.” (Mateo 3:17) Kay nakakita nga si Jesus matinumanong nagbuhat sa tanang gitagna ug sa tanang gipabuhat kaniya, ang iyang Amahan seguradong nalipay pag-ayo!—Juan 5:36; 17:4.

8, 9. (a) Unsay naagoman ni Jesus sa Nisan 14, 33 C.E., ug unsay epekto niini sa iyang langitnong Amahan? (b) Nganong gitugotan ni Jehova ang iyang Anak nga mag-antos ug mamatay?

 ⁸ Apan unsay gibati ni Jehova sa Nisan 14, 33 C.E.? Unsay iyang gibati sa dihang si Jesus giluiban ug unya gidakop sa mga tawo panahon sa kagabhion? Sa dihang si Jesus gibiyaan sa iyang mga higala ug gihusay nga dili subay sa balaod? Sa dihang siya giyagayagaan, giluwaan, ug gisumbag? Sa dihang siya gibunalan ug nagkawilkawil ang nagkadugo nga unod sa iyang likod? Sa dihang gilansang ang iyang mga kamot ug tiil ngadto sa usa ka kahoyng poste ug gibiyaan nga nagbitay didto samtang gibugalbugalan siya sa mga tawo? Unsay gibati sa Amahan sa dihang ang iyang hinigugmang Anak mituaw kaniya sa tumang kasakit? Unsay gibati ni Jehova sa dihang namatay si Jesus, ug sa unang higayon sukad sa sinugdan sa tanang pagpanglalang, ang Iyang hinigugmang Anak wala nay kinabuhi?—Mateo 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Juan 19:1.

⁹ Wala kitay ikasulti. Kay si Jehova adunay pagbati, ang kasakit nga iyang giantos tungod sa pagkamatay sa iyang Anak dili nato ikapahayag sa mga pulong. Ang mahimo natong ikapahayag mao ang motibo ni Jehova kon nganong iyang gitugot nga kadto mahitabo. Nganong gitugotan sa Amahan nga iyang masinatian ang maong pagbati? Gipadayag kanato ni Jehova ang kahibulongang butang diha sa Juan 3:16—usa ka bersikulo sa Bibliya nga importante kaayo maong gitawag kinig sumaryo sa Ebanghelyo. Kini nag-ingon: “Gihigugma pag-ayo sa Diyos ang kalibotan mao nga gihatag niya ang iyang bugtong nga Anak aron ang tanan nga magpakitag pagtuo kaniya dili malaglag kondili makabaton ug kinabuhing walay kataposan.” Busa kini ang motibo ni Jehova: gugma. Ang regalo ni Jehova—ang iyang pagpadala sa iyang Anak aron mag-antos  ug mamatay alang kanato—mao ang kinadak-ang buhat sa gugma sukad.

10. Unsay panginahanglan sa mga tawo, ug unsay nahitabo sa kahulogan sa pulong “gugma”?

¹⁰ Unsay ipasabot niining pulong “gugma”? Ang gugma gihubit ingong kinadak-ang panginahanglan sa mga tawo. Gikan sa duyan hangtod sa lubnganan, ang mga tawo nagtinguha sa gugma, malipay kon sila gihigugma, ug mamatay pa gani kon dili sila higugmaon. Bisan pa niana, kini lisod hubiton. Hinuon, ang mga tawo kanunayng maghisgot sa gugma. Daghan kaayog mga basahon, kanta, ug balak bahin niini. Apan dili ni kanunayng makatabang sa mga tawo sa pagsabot kon unsa gyod ang tinuod nga kahulogan sa gugma. Gani, ang maong pulong nasobrahan sa paggamit maong ang tinuod nga kahulogan niini dili na masabtan.

11, 12. (a) Sa unsang paagi ang Bibliya nagtudlo kanato kon unsa ang gugma? (b) Unsang mga klaseha sa gugma ang gihisgotan sa karaang Grego nga pinulongan, ug unsang pulong alang sa “gugma” mas kasagarang gigamit diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan? (Tan-awa usab ang footnote.) (c) Unsay sagad nga gipasabot sa pulong a·gaʹpe diha sa Bibliya?

¹¹ Hinuon, ang Bibliya tin-awng nagtudlo bahin sa gugma. Ang Expository Dictionary of New Testament Words ni Vine nag-ingon: “Ang gugma mailhan lamang pinaagi sa buhat.” Ang rekord sa Bibliya bahin sa mga buhat ni Jehova magtudlo kanatog daghan bahin sa iyang gugma—ang iyang maluluy-ong pagbati alang sa iyang mga linalang. Pananglitan, naa bay labaw nga makapadayag niining hiyasa kay sa kinadak-ang buhat sa gugma ni Jehova nga gihisgotan ganina? Sa mosunod nga mga kapitulo, atong masayran ang daghang ubang pananglitan sa gugma nga gipakita ni Jehova. Duna pod tay makat-onan gikan sa  orihinal nga mga pulong alang sa “gugma” nga gigamit diha sa Bibliya. Sa karaang Gregong pinulongan, may upat ka pulong alang sa “gugma.” a Niini kanila, ang usa nga kasagaran kaayong gigamit diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan maoy a·gaʹpe. Usa ka diksiyonaryo sa Bibliya nagtawag niini nga “ang labing puwersadong pulong nga mahunahunaan alang sa gugma.” Ngano?

¹² Diha sa Bibliya, ang a·gaʹpe sagad nagtumong sa gugma nga gigiyahan sa prinsipyo. Busa kini dili lamang emosyonal nga sanong sa buhaton o isulti sa laing tawo. Mas lapad ang kahulogan niini; kini nga gugma sagad tuyoon sa pagpakita ug gihunahuna kon unsaon pagpakita. Labaw sa tanan, ang Kristohanong gugma dili gayod mahakogon. Pananglitan, tan-awa pag-usab ang Juan 3:16. Unsa ang “kalibotan” nga gihigugma pag-ayo sa Diyos nga iyang gihatag ang iyang bugtong Anak? Kini nga kalibotan mao ang katawhan nga makabenepisyo sa lukat. Kana naglakip sa daghang tawo nga nagsubay sa makasasalang dalan sa kinabuhi. Si Jehova nahigugma ba sa matag usa ingong higala, sama sa iyang paghigugma sa matinumanong si Abraham? (Santiago 2:23) Dili, apan mahigugmaong gipakita ni Jehova ang iyang kaayo ngadto sa tanan, bisag dako ang iyang gihimong sakripisyo. Buot niyang ang tanan maghinulsol ug mag-usab sa ilang mga binuhatan. (2 Pedro 3:9) Daghan ang naghimo niana. Siya malipayong nagdawat kanila ingong iyang mga higala.

13, 14. Unsay nagpakita nga ang Kristohanong gugma sagad naglakip sa mainitong pagbati?

 ¹³ Hinuon, ang uban adunay sayop nga ideya bahin sa paggamit sa Bibliya sa pulong a·gaʹpe. Naghunahuna sila nga kini nagpasabot nga walay nalangkit nga pagbati ug kutob lamang sa hunahuna. Ang tinuod, ang Kristohanong gugma sagad naglakip ug mainitong personal nga pagbati. Pananglitan, sa dihang si Juan misulat, “Ang Amahan nahigugma sa Anak,” iyang gigamit ang usa ka porma sa pulong a·gaʹpe. Ang maong gugma ba walay mainitong pagbati? Matikdi nga si Jesus miingon, “Gimahal sa Amahan ang Anak,” nga migamit sa usa ka porma sa pulong phi·leʹo. (Juan 3:35; 5:20) Ang gugma ni Jehova sagad naglakip ug malumong pagmahal. Bisan pa niana, ang iyang gugma wala lang giyahi sa simpleng pagbati. Kini kanunayng gigiyahan sa iyang maalamon ug patas nga mga prinsipyo.

¹⁴ Sumala sa atong nakita, ang tanang hiyas ni Jehova maoy kinamaayohan, hingpit, ug makapadani. Apan ang gugma mao ang labing makapadani sa tanan. Walay butang nga puwersado kaayong makapadani kanato kang Jehova. Makapalipay nga ang gugma mao usab ang iyang kinalabwang hiyas. Giunsa nato pagkahibalo niana?

15. Unsay giingon sa Bibliya bahin sa hiyas ni Jehova nga gugma, ug nganong talagsaon ang maong ekspresyon? (Tan-awa usab ang footnote.)

¹⁵ Ang Bibliya may giingon bahin sa gugma nga wala gayod ipahayag bahin sa ubang pangunang hiyas ni Jehova. Ang Kasulatan wala mag-ingon nga ang Diyos maoy gahom o ang Diyos maoy hustisya o ang Diyos maoy kaalam. Siya nakabaton nianang tanang hiyas, mao ang kinalabwang Tuboran niana, ug walay katupong kon bahin nianang tulo ka hiyas. Apan mahitungod sa ikaupat nga  hiyas, talagsaon ang giingon sa Bibliya: “Ang Diyos gugma.” b (1 Juan 4:8) Unsay ipasabot niana?

16-18. (a) Nganong ang Bibliya nag-ingon nga “ang Diyos gugma”? (b) Sa tanang linalang sa yuta, nganong ang tawo haom nga nagsimbolo sa hiyas ni Jehova nga gugma?

¹⁶ Ang mga pulong nga “ang Diyos gugma” dili simpleng pagtandi, nga samag moingon, “Ang Diyos mao ang gugma.” Dili nato mabali ang maong ekspresyon ug moingon nga “ang gugma mao ang Diyos.” Si Jehova labaw kaayo kay sa bisan unsang hiyas. Siya maoy Persona nga may nagkadaiyang pagbati ug hiyas gawas pa sa gugma. Bisan pa niana, ang gugma maoy kinalabwang hiyas ni Jehova. Busa usa ka reperensiya nag-ingon bahin niining bersikuloha: “Ang kinaiyahan sa Diyos maoy gugma.” Kasagaran, ato kining hunahunaon niining paagiha: Ang gahom ni Jehova nagpaposible kaniya sa paglihok. Ang iyang hustisya ug kaalam naggiya sa paagi sa iyang paglihok. Apan ang gugma ni Jehova maoy nagpalihok kaniya. Ug ang iyang gugma anaa kanunay sa iyang paagi sa paggamit sa iyang ubang hiyas.

¹⁷ Kasagarang giingon nga si Jehova hingpit nga nagpakita sa gugma. Busa, kon gusto natong makahibalo bahin sa gugma, kita kinahanglang magtuon bahin kang Jehova. Hinuon, makit-an nato kining nindot nga hiyas diha usab sa mga tawo. Apan nganong anaa man kini kanila? Panahon sa paglalang, si Jehova misulti niining mga pulonga, dayag ngadto sa iyang Anak: “Magbuhat tag tawo sumala sa atong larawan, nga kaamgid nato.” (Genesis 1:26) Sa  tanang linalang niining yutaa, ang mga lalaki ug babaye lamang ang makapili sa paghigugma ug makasundog sa ilang langitnong Amahan. Hinumdomi nga si Jehova migamit ug nagkalainlaing linalang sa pagsimbolo sa iyang pangunang mga hiyas. Bisan pa niana, si Jehova mipili sa iyang kinalabwang linalang sa yuta, ang tawo, isip simbolo sa Iyang kinalabwang hiyas, ang gugma.—Ezequiel 1:10.

¹⁸ Sa dihang atong ipakita ang dili mahakogong gugma, atong gisundog ang kinalabwang hiyas ni Jehova. Kini maoy sumala sa gisulat ni apostol Juan: “Kita nahigugma, kay siya ang unang nahigugma nato.” (1 Juan 4:19) Apan sa unsang mga paagi si Jehova unang nahigugma nato?

19. Nganong ikaingon nga ang gugma adunay importanteng papel sa kalalangan ni Jehova?

¹⁹ Ang gugma dili bag-o. Hunahunaa lang, unsay nagpalihok kang Jehova aron mosugod sa paglalang? Dili tungod kay nagmingaw siya ug nagkinahanglag kauban. Si Jehova kompleto ug independente, ug wala siya magkinahanglan ug bisan unsa nga gikan sa uban. Apan ang iyang gugma, nga usa ka aktibong hiyas, nagpalihok kaniya sa pagtinguha nga ipaambit ang mga kalipay sa kinabuhi sa ubang intelihenteng mga linalang nga makapabili sa maong regalo. “Ang sinugdan sa kalalangan sa Diyos” mao ang iyang bugtong nga Anak. (Pinadayag 3:14) Unya gigamit ni Jehova ang maong Batid nga Magbubuhat aron molungtad ang tanang ubang butang, sugod sa mga anghel. (Job 38:4, 7; Colosas 1:16) Kay gihatagag kagawasan, intelihensiya, ug mga pagbati, ang maong gamhanang mga espiritu may kahigayonan sa pag-ugmad ug mahigugmaong mga relasyon—sa usag usa ug, labaw sa tanan, uban kang Jehova nga Diyos. (2 Corinto 3:17) Busa sila nahigugma tungod kay sila unang gihigugma.

20, 21. Giunsa pagkahibalo ni Adan ug Eva nga gihigugma sila ni Jehova, apan unsay ilang gibalos?

 ²⁰ Kana usab ang kahimtang sa tawo. Sukad sa sinugdan, si Adan ug Eva gihigugma pag-ayo ni Jehova. Bisag asa sila motan-aw diha sa ilang Paraisong puy-anan sa Eden, makakita silag ebidensiya sa gugma sa Amahan alang kanila. Matikdi ang giingon sa Bibliya: “Si Jehova nga Diyos naghimog usa ka tanaman sa Eden, sa may sidlakan; ug gibutang niya didto ang tawo nga iyang gibuhat.” (Genesis 2:8) Nakaduaw na ba ka sukad ug nindot kaayong tanaman o parke? Unsay giganahan nimo pag-ayo? Ang kahayag nga milapos sa mga dahon diha sa mga kahoy? Ang nindot ug nagkalainlaing kolor sa mga bulak? Ang tingog sa nag-agos nga sapa, nag-awit nga mga langgam, ug naghagyong nga mga insekto? Komosta man ang kahumot sa mga kahoy, prutas, ug mga bulak? Bisan unsay kahimtang, walay parke karon ang sama sa Eden. Ngano man?

²¹ Kadtong maong tanaman tinanom mismo ni Jehova! Ang kanindot niadto walay sama. Ang matag kahoy didto makapalipay tungod sa katahom o sa lami nga mga bunga niini. Ang tanaman maayong pagkatubig, luag, ug napunog makalingaw ug nagkadaiyang mga hayop. Si Adan ug Eva nakabaton sa tanang butang aron magmalipayon ang ilang kinabuhi, lakip ang makapatagbawng buluhaton ug hingpit nga panag-ubanay. Si Jehova unang nahigugma kanila, ug sila may bug-os nga katarongan sa pagbalos sa paghigugma. Ugaling, napakyas sila sa paghimo niana. Imbes mahigugmaong mosunod sa ilang langitnong Amahan, sila mirebelde kaniya.—Genesis, kapitulo 2.

22. Sa unsang paagi ang gihimo ni Jehova tungod sa pagrebelde sa Eden nagpamatuod nga maunongon ang iyang gugma?

²² Kadto sakit kaayo alang kang Jehova! Apan ang maong pagrebelde nakapahunong ba kang Jehova sa pagpakitag gugma? Wala! “Ang iyang maunongong gugma molungtad  hangtod sa hangtod.” (Salmo 136:1) Busa iyang gihukom dayon ang paghimo ug mahigugmaong mga kahikayan aron malukat ang mga anak ni Adan ug Eva nga nakiling sa pagkamatarong. Sumala sa atong nakita, ang maong mga kahikayan naglakip sa halad lukat sa iyang hinigugmang Anak, nga usa ka dako kaayong sakripisyo sa Amahan.—1 Juan 4:10.

23. Unsay usa sa mga katarongan nga si Jehova mao ang “malipayong Diyos,” ug unsang importanteng pangutana ang hisgotan sa sunod nga kapitulo?

²³ Oo, sukad sa sinugdan si Jehova mihimo sa unang tikang sa pagpakitag gugma sa katawhan. Sa dili maihap nga mga paagi, “siya ang unang nahigugma nato.” Ang gugma mopasiugda sa panaghiusa ug kalipay, busa dili katingalahan nga si Jehova gihubit ingong “malipayong Diyos.” (1 Timoteo 1:11) Bisan pa niana, ang usa ka importanteng pangutana motungha. Si Jehova nahigugma ba gayod sa matag indibiduwal? Ang sunod nga kapitulo maghisgot niana.