Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

 25 YATICHÄWI

Jehová Dios Awkisajj wali sinttʼasiriwa

Jehová Dios Awkisajj wali sinttʼasiriwa

1, 2. 1) ¿Kunjamsa mä taykajj wawapat wal sinttʼasitapjja uñachtʼayi? 2) ¿Khitis mä taykat sipansa jukʼampi khuyapayasirejja?

KUNAPACHATÏ wawajj chika aruma jachañ qallti ukhajja, jankʼakiw taykajj ikit sarthapisin wawar qhomjjarusi. Cheqas ususjje ukhatjja, janiw taykajj sums ikthapjjeti. Ukat wawajj kunatsa jachi, jan ukajj kuns muni ukanaksa sum yatjjaraki. Ukatjja, jankʼakiw wali munasiñampi amuktʼayi, janiw ukhamak uñchʼukkaspati.

2 Mä taykajj walpun asu wawapat sinttʼasi. Ukampis alajjpachankir Awkisajj jukʼamp khuyapayasiriwa. Ukhamasti, Diosajj qhawqha khuyapayasirisa ukat kunjamatsa uka khuyapayasiñap uñachtʼayistu uka toqenakat jichhajj uñjañäni, ukhamatwa Jupar jukʼamp jakʼachasirakiñäni.

¿Diosajj kunja sinttʼasirisa?

3. ¿“Khuyapayasiña” sasin jaqokipatäki uka arojj kamsañs muni?

3 Hebreo arutsa griego arutsa, walja arunakaw khuyapayasiña sasajj Biblian jaqokipasiwayi. Mayajja hebreo arunjja, ra·jám satawa, uka arutjja akham sasaw mä qellqatan qhanañchi: “Wali sinttʼasiñampi khuyapayasiña sañ muni” sasa. Ukat akham sarakiwa: “Kunapachatï mä munat amigojj jan walin uñjasi, jan ukajj mä jaqe masisajj yanaptʼita sasin mayistu ukhaw uka kasta khuyapayasiñajj uñachtʼayasi” sasa. Ukat uka ra·jám arojja, qhawqsa mä taykajj jupat nasir wawat sinttʼasi ukwa qhan uñachtʼayi. Ukatjja, Jehová Diosajj ukham sinttʼasirïkaspas ukhamwa Biblian sarakistu (Éxodo 33:19; Jeremías 33:26). *

‘¿Mä taykajj wawapat armasispati?’

4, 5. Biblianjja mä taykan sintisiñapat parlasinjja, ¿kunsa Jehová Diosan sintisiñapat yatichistu?

 4 Qhawqsa Jehová Diosajj jaqenakat sintisistu uk uñachtʼayañatakejja, mä taykan khuyapayasiñapatwa Biblian parli. Isaías 49:15 qellqatanjja akham siwa: “¿Mä taykajj wawanakaparojj armasiti, munasiñaps [ra·jám] janirakich churki? Inas uka taykajj armaschispa, ukampis nayajj janipuniw armaskäti” sasa. Ukhamajj Diosajj qhawqsa markapat sintisi ukajj qhanapuniw uñachtʼayasi. ¿Kunjamsa?

5 Cheqansa, mä munasir taykajj janiw asu wawapatjja armaskaspati. Mamapan uñjatapuniw wawajj arumas urus sum jikjjatasi. Ukampis aka jan wali qhepa urunakanjja, yaqhep taykanakajj pachpa wawaparus apanukupjjewa, janiw “khuyapayasi[ñajj]” utj-jjeti (2 Timoteo 3:1, 3). “Ukampis nayajj janipuniw [jumanakat] armaskäti” sasaw Jehová Diosajj Arupan sistu. Jïsa, jupajj janiw taqe chuyma yupaychirinakaparojj jaytkaspati. Janipuniw khitis ni kawkinsa ni mä taykas jupat sipansa jukʼamp sintisirejj utjkaspati. Ukatwa mä yatjjattʼat jaqejj Isaías 49:15 qellqatatjja akham sispachäna: “Antiguo Testamento qellqatanakanjja, aka cheqanakwa Diosajj qhawqsa jaqenakat sintisi ukajj qhan uñachtʼayasi” sasa.

6. ¿Kunjamsa yaqhepajj sinttʼasiñ toqet amuyapjje, ukampis Jehová Diosajj Arupan kamsistusa?

6 Ukampisa, jiskʼa chuym jaqenakakis khuyapayasiñ yatipkaspa ukhamwa yaqhepajj amuyapjje. Jesusajj aka Oraqenkkäna uka urunakanjja, Séneca sat mä jaqew Roma markan jakäna, wali yatiñani jaqet uñtʼatänwa. “Sinttʼasiñajj janiw walïkiti, jiskʼa chuymaninakakiw sintisiñ yatipjje” sasaw yatichäna. Uka jaqejja, Estoico sat jachʼa escuelanakaruw saräna. Mä yatiñani jaqejj jan walin uñjasirirojj yanaptʼaspawa, ukampis janiw sinttʼasiñajj wakiskiti, sinttʼasisajj kunjam yanaptʼañsa janiw sum amuykaspati,  sasaw uka jachʼa escuelanakan yatichapjjerïna. Ukham amuyasajja jupanakakiw jaqëñ munapjjäna, janiw jaqe masit sinttʼasipkänti. Ukampis Jehová Diosajj janiw ukhamäkiti, Arupanjja akham sistuwa: “Tatitojj wali munasiriwa khuyapayasirirakiwa” sasa (Santiago 5:11). Cheqasa, sinttʼasirïñajj janiw kuna jan walïkisa. Ukat wali munasiñani Dios Awkisas wali sinttʼasirïtapwa uñachtʼayarakistu. Uka toqet jichhajj jukʼamp yatjjatañäni.

Kunapachas Jehová Diosajj markapat wal sinttʼasïna

7, 8. ¿Kuna jan walinakansa israelitanakajj Egipton tʼaqhesipjjäna, ukat kunjamsa Jehová Diosajj jupanakar yanaptʼäna?

7 Kunja sinttʼasiñampis Jehová Diosajj markapar uñji ukajj qhanapuniw nayra Israel markan uñjasïna. Moisesan urunakapanjja, millón millón israelitanakaw Egipto markan katuntata, tʼaqhesiyata uñjasipjjäna. Qhoru jaqenakataki “ñeqʼeta adobenaka lu[rasaw]” chʼam tukupjjäna (Éxodo 1:11, 14). Ukatwa israelitanakajj Jehová Diosar yanaptʼapjjeta sasin artʼasipjjäna. Ukat ¿kunjamsa Diosajj sinttʼasirïtap uñachtʼayäna?

8 Jehová Diosajj chuymapan walpun israelitanakat sinttʼasïna. Ukatwa akham säna: “Nayajja sumwa uñjta, kunjämtejj markajjajja, Egipton tʼaqhesipki ukjja. Ukhamarak uka wali munañani jaqenak causa arnaqasipjjatanakapsa istʼaraktwa, ukampis nayajj sum yatta jupanakan tʼaqhesitanakapjja” sasa (Éxodo 3:7). Jehová Diosajj janiw aleqaki uñchʼukkänti ni aleqakis arnaqasitanakap istʼkänti. Kunjamtï 24 yatichäwin uñjawayktanjja, walpun israelitanakat sinttʼasïna, jupas tʼaqheskaspa ukham chuymapan jikjjatasïna. Ukatjja, janirakiw aleqakis chuymapan  sinttʼaskänti, jan ukasti ukarjamaw sum yanaptʼarakïna. Isaías 63:9 qellqatanjja akham siwa: “Khuyapayasiñap layku, munasiñap laykurakiw [Diosajj jupanakar] qhespiyi” sasa. Jïsa, “wali chʼaman amparampi” qhespiyasawa Egiptotjja israelitanakar apsuwayäna (Deuteronomio 4:34). Ukatjja, milagronak toqew manqʼsa churarakïna, mä suma oraqer mantjjapjjäna ukhakama.

9, 10. 1) ¿Kunatsa Jehová Diosajj israelitanakar walja kutejj Suma Oraqensa qhespiyäna? 2) ¿Khitinakatsa Jehová Diosajj Jefté chachan urunakapanjja israelitanakar qhespiyäna, ukat kunatsa qhespiyäna?

9 Kunapachatï israelitanakajj Suma Oraqenkjjapjjäna ukhasa Diosajj jupanakat sinttʼasiskakïnwa. Walja kutiw jan walinak lurasajj tʼaqhesiñanakan uñjasipjjäna. Ukampis juchanakapat arrepentisipjjäna ukhajja, Jehová Diosajj wal jupanakat sinttʼasïna, ukat “markapatsa, jakkäna uka lugaratsa khuyapayasitap layku[w]” kutin kutini qhespiyäna (2 Crónicas 36:15; Jueces 2:11-16).

10 Jefté chachan urunakapanjja, israelitanakajj yaqha diosanakaruw yupaychapjjäna. Ukatwa amonitanakan tʼaqhesiyatajj 18 maranak sarnaqapjjäna. Ukampis kunjamtï Biblian siskejja, jan walin uñjasisajj “uka kʼari diosanakjja apanukjjapjjänwa, Diosaru kuttʼasa yupaychañataki. Ukatsti Diosajja janiw munkänti israelitanakan tʼaqhesiskañapjja” (Jueces 10:6-16). Ukhamasti, kunapachatï taqe chuym arrepentisipjjäna ukhajja, walpun Diosajj jupanakat chuymapan sinttʼasïna, janiw tʼaqhesipjjañap munkänti. Ukatwa amonitanakan amparapat qhespiyañatakejj Jefté chachar chʼam churäna (Jueces 11:30-33).

11. Jehová Diosajj wali sinttʼasiñampiw israelitanakar yanaptʼäna, ¿kunsa ukajj yatichistu?

11 Ukhamaw Jehová Diosajj israelitanakar wali sinttʼasiñampi yanaptʼäna. Ukampis ¿kunsa ukajj yatichistu? Mä  toqetjja, alajjpachankir Awkisajj janiw aleqakejj sinttʼaskiti. Jan ukasti, markapajj kuns mayi ukjja sum istʼi ukat ukarjamaw jan walinakat qhespiyaraki, kunjamtï mä munasir taykajj jachaskir asu wawapat sinttʼaski ukhama. Maysa toqetjja, janirakiw jiskʼa chuymaninakakiw sinttʼasiñ yatipjje sasajj sisksnati. Jan ukasti, sinttʼasirïtap laykuw Jehová Diosajj markapar wali chʼamampi arjjatäna. Ukampis ¿Diosajj sapa maynitsa sinttʼasirakpachati?

Jehová Dios Awkisajj sapa maynitwa wal sinttʼasistu

12. Diosan sapa maynit sinttʼasirïtapjja, ¿kunjamsa israelitanakajj katoqapkäna uka Leyinakan uñachtʼayasïna?

12 Israelitanakar Leyinak churasaw Jehová Diosajj sapa maynit sinttʼasirïtapjja qhan uñachtʼayäna. Kunjamsa pobrenakat khuyaptʼayasïna uk uñjañäni. Awisajj akatjamatwa manqʼat pistʼatas yaqhep israelitanakajj uñjasipjjäna. ¿Kunjamsa jupanakar uñjasiñapäna? Diosajj akham sasaw qhan säna: “Jan jumajj chuymam qalarayasimti ni janiw sarakimsa uka pistʼayasir jilamar yanaptʼañjja, jumasti yanaptʼañamapuniwa suma munasiñ chuymampi, Tatitu Diosamasti uka luratamatjja bendecïtamwa taqe luräwinakamanjja” sasa (Deuteronomio 15:7, 10). Ukatjja, janiw yapunakatjja qʼal apthapipjjätati ukat qawayanaksa (jan ukajj thiyanaksa) jiltʼayapjjätawa sasaw sarakïna. Pobrenakatakiw jiltʼayasiñapäna (Levítico 23:22; Rut 2:2-7). Kunapachatï israelitanakajj uka suma kamachinakarjam phoqapkäna ukhajja, janiw khiti mayjasiris utjkänti. Ukhamajj ¿janit Jehová Diosan wali sinttʼasirïtapajj qhanäki?

13, 14. 1) Diosajj sapa maynitwa sintisistu, ¿kunjamsa Davitan arunakapajj uk uñachtʼayistu? 2) Llakimp aynachtʼat ukat chuymas kawkstʼata jikjjatastan ukhajja, Jehová Diosajj jakʼasankaskiwa, ¿kuna uñachtʼäwimpis uk qhanañchtʼasma?

13 Jichhürunakanjja sapa maynitwa wali munasir Dios  Awkisajj sintisirakistu. Kuna jan walinakansa tʼaqhestan ukanaksa sum yatiraki. Davitajj akham sasaw säna: “Tatitojj aski jaqenakaruw imaski, arnaqasitanakaparusti istʼarakiwa. Llakimp aynachtʼatanakan jakʼapankaskiwa, jupanakar qhespiyañataki, aynachtʼat chuymanakap waytañataki” sasa (Salmo 34:15, 18). Uka arunakatjja akham sasaw Biblia toqet yatjjattʼat mä jaqejj saraki: “Khitinakatejj llakinakampi aynachtʼatäpki ukat aynachtʼat chuymanïpki ukanakajja, mä arunjja, jucharar jaqëpjjatap layk wal llakisipjje ukat chuymas kawkstʼata jikjjatasipjje ukanakajja, janis kunäpkaspa ukham jiskʼachasipjje. Ukat janis kuna luratanakapas walëjjaspa ukham amuyasipjje” sasa. Cheqansa, khitinakatejj ukham jikjjatasipki ukanakajja, Diosajj jupat wali jayankkaspasa, janis Diosajj jupanakar yanaptʼkaspa ukham amuyasipjjaspa. Ukampisa, kunjamtï Davitajj siskänjja, Jehová Diosajj ukham wali llakitanakat janiw armaskiti. Cheqasa, jupampi wal yanaptʼayasiñ muntan ukjja sum yatistu ukat jiwasan jakʼasankaskiwa.

14 Uk amuytʼañatakejj Estados Unidos markan jakasir mä warmit parltʼañäni. Pä marani jiskʼa wawapaw chʼojjo usumpi qʼal usuntatayna. Ukat hospitalar apasajj doctorampiw uñjayatayna. Ukampis akan qheparañapawa sasaw doctorajj satayna. ¿Wawap jaytjawayasin uka warmejj sarjjpachänti? Janiwa, jan ukasti, jakʼapanwa uka arumajj qheparäna. Niyakejjay wali usutächïnjja, janiw wawapat jitheqtañ munkänti. Ukampis ¿wali munasir Jehová Dios Awkisat kamsaraksnasa? Niyakejjay jupar uñtasit luratästanjja, ¿janit jukʼamp sum uñjkistaspa? (Génesis 1:26.) Jïsa, kunapachatï llakimp aynachtʼat ukat chuymas kawkstʼata jikjjatastan ukhajja, mä munasir awkjamaw wali sinttʼasir Jehová Diosajj yanaptʼañatak jakʼasankaski sasaw Salmo 34:18 qellqatajj chuymachistu.

15. ¿Kunjamatsa Jehová Diosajj sapa maynir yanaptʼistu?

 15 Ukampis ¿kunjamsa Diosajj sapa maynir yanaptʼistu? Janis taqe jan walinak chhaqtaykchejja, khitinakatejj yanaptʼita sasin mayisipktan ukanakarojj kunaymanitwa yanaptʼistu. Nayraqatjja, Biblia toqew yanaptʼistu. Ukanjja wali suma ewjjanakwa jikjjattanjja. Ukat tama taypinjja, wakichtʼat irpir chuymaninakwa uttʼayaraki. Uka jilatanakajj Jupat yateqasisaw khuyapayasiñampi jilat kullakanakar yanaptʼapjjaraki (Santiago 5:14, 15). Ukat niyakejjay Diosajj “mayisitanakar istʼi[rïchejja]” qollan ajayupwa ‘mayirinakarojj churaraki’ (Salmo 65:2; Lucas 11:13). Kunapachatï Diosajj taqe jan walinak tukj-jjani ukhakam aguantañatakejja, uka qollan ajayuw kunayman jan walinakar saykatañatakejj chʼam churistani (2 Corintios 4:7). ¿Janit ukham yanaptʼatajj Jehová Diosar wal yuspärktanjja? Janipun armapjjañäniti, wali sinttʼasirïtap laykuw ukham yanaptʼistu.

16. ¿Kunjamsa Jehová Diosajj wali sinttʼasirïtap uñachtʼayistu, ukat kunatsa ukajj sapa maynitakejj wali askejja?

16 Cheqansa, wali munat Yoqapar jiwas layku khitanisaw Jehová Diosajj kunja khuyapayasirisa ukjja qhan uñachtʼayistu. Ukhamatwa qhespiyasiñasatakejj yanaptʼawayistu. Ukat amtapjjañäni, Diosajj Yoqap loqtasiwayki ukajja, sapa maynitakis wali askiwa. Ukatwa Bautisir Juanan tatapajj akham sispachäna: “Dios Awkisasti munasiñapana, khuyapayasiñapampita alajjpachatjja qhespiyasiñ qhanwa churanistu” sasa (Lucas 1:78).

Janiw Jehová Diosajj jupanakat sinttʼasjjänti

17-19. 1) ¿Kamachinakap contra saytʼirinakatjja Diosajj sinttʼaspachati, uka toqet Bibliajj kamsisa? 2) ¿Kunatsa Diosajj israelitanakat jan sinttʼasjjäna?

17 Jehová Diosajj wali khuyapayasiriwa, ukampis janiw  taqenit sinttʼaskarakiti. Khitinakatejj yatkasina kamachinakap contra saytʼapki uka jaqenakatjja janiw Diosajj sinttʼaskiti sasaw Biblianjj qhanañchi (Hebreos 10:28). Kunatsa ukham sispacha uk amuytʼañatakejj nayra israelitanakat parltʼañäni.

18 Jehová Diosajj walja kutis israelitanakar qhespiykchïnjja, qhepatjja janiw sintisiñjamäjjänti, sinti jan walinakwa jupanakajj lurapjjäna. Yaqha diosanakaruw yupaychjjapjjäna ukat Diosan qollan temploparus ajjtaskañ jan wali diosanakwa apantapjjäna (Ezequiel 5:11; 8:17, 18). “Jupanakajj larusipjjänwa Diosan khitanakapatjja, yatiyäwinakapjja jiskʼachapjjänwa, ukhamarak profetanakapatsa sawkasipjjäna, Tatitun [khuyapayasiñapajj] markapataki tukusjjänwa, qhespiyasiñajj janiw kunjämatsa utjkjjänti.” (2 Crónicas 36:16.) Janiw kunjamatsa uka israelitanakar khuyaptʼayañjamäjjänti, sinti jan walinakwa lurapjjäna. Ukatwa Jehová Diosajj wal colerasïna. Ukat ¿kunarus uka israelitanakajj puripjjäna?

19 Janiw sinttʼasiñjamäjjänti, ukatwa Diosajj akham säna: “Janiw jupanakatjja khuyaptʼayaskäti, jupanakarusti jan sinttʼasisa, jan khuyaptʼayasisarakiw tʼunjäjja” sasa (Jeremías 13:14). Ukajj phoqasiskapunïnwa, Jerusalén markasa templopasa qʼala tʼunjataw uñjasïna, israelitanakas Babiloniar apataw tʼaqhesipjjarakïna. Cheqansa, kunapachatï jucharar jaqenakajj sinti colerayapjje ukhajja, janiw Diosajj jupanakat sinttʼasjjeti, ukajj wali llakkañawa (Lamentaciones 2:21).

20, 21. 1) Akapachankirinakat jan khuyaptʼayasiñjamäjjani ukhajja, ¿kunsa Diosajj lurani? 2) ¿Kuna toqetsa jutïr yatichäwin uñjaskañäni?

20 ¿Jehová Diosajj jichha tiempo jaqenakat sinttʼasirakpachati? Jïsa, ukatwa “reinopat suma yatiyäwi[naka]” oraqpachan yatiyapjjañapatakejj Qhanañchirinakapar  khitaski (Mateo 24:14). Ukat kunapachatï suma chuyman jaqenakajj istʼañ munapjje ukhajja, arunakapat sum yatjjatapjjañapatakiw yanaptʼaraki (Hechos 16:14). Ukampis janiw wiñayapunejj yatiyaskaniti. Wali khuyapayasir Jehová Dios Awkisajj janiw aka ñanqha pachan utjir jan walinaksa tʼaqhesiñanaksa ukhamak uñchʼukkaniti. Kunapachatï akapachankirinakat jan sinttʼasiñjamäjjani ukhajja, jan mayampitakiw aka ñanqha pachar tukjani. Ukat amtapjjañäni, Jupajj qollan sutipatsa yupaychirinakapatsa wal sinttʼasi, ukatwa akapachar tukjani (Ezequiel 36:20-23). Uka qhepatjja wali suma jakasiñaw utjarakini. Jan wali jaqenakatjja Jehová Diosajj akham siwa: “Janipuniw jupanakatjja khuyaptʼayaskäti, jan ukasti luratanakapatjja waytʼapunirakïwa” sasa (Ezequiel 9:10).

21 Ukäñkamasti wali sinttʼasiñampiw Diosajj taqe jaqenakar uñjaskani, jan wali jaqenakatsa janiw armaskaniti. Ukat juchanakapat taqe chuym arrepentisirinakarojj wali sinttʼasiñampiw perdonarakini. Jutïr yatichäwinjja, kunjams Diosajj juchanakas qʼal perdonaspa uka toqetwa sum uñjarakiñäni.

^ tʼaqa 3 Ukampis Salmo 103:13 qellqatanjja, ra·jám siski uka arojj kunjamsa mä awkejj wawapat sinttʼasi uka toqetwa parlaraki.