1, 2. (a) Ania ti gagangay a reaksion ti ina iti sangit ti anakna? (b) Ania a rikna ti nabilbileg nga amang ngem iti panangngaasi ti ina?

ITI katengngaan ti rabii, agsangit ti maysa a maladaga. Agriing a dagus ti ina. Saanen a kas idi ti kinasimbeng ti turogna—sipud pay idi naipasngay ti anakna. Nasursurona nga ilasin ti nadumaduma a kita ti sangit ti anakna. Gapuna, masansan a maibagana no masapul a pasusuen, sappuyoten, wenno adda sabali a kasapulan ti kappasngay nga anakna. Ngem aniaman ti pagsangitan ti maladaga, agtignay ti ina. Gapu iti ayatna dina maibturan a baybay-an dagiti kasapulan ti anakna.

² Ti panangngaasi ti ina iti anakna ket maysa kadagiti kadudungnguan a rikna nga ammo ti tao. Nupay kasta, adda rikna a nabilbileg nga amang—ti nadungngo a panangngaasi ti Diostayo a ni Jehova. Ti panangusig iti daytoy makaay-ayo a galad matulongannatayo nga umadani ken Jehova. Usigentayo ngarud no ania ti panangngaasi ken no kasano ti panangiparangarang ti Diostayo iti dayta.

3. Ania ti kaipapanan ti Hebreo a verbo a naipatarus nga “ipakitaan iti asi” wenno “maasian”?

³ Iti Biblia, adda nasinged a panagkanaig ti panangngaasi (compassion) ken asi (mercy). Adda nadumaduma a Hebreo ken Griego a sasao a mangipasimudaag iti anag a nadungngo a panangngaasi. Kas pagarigan, usigem ti Hebreo a verbo a ra·chamʹ, a masansan a maipatarus nga “ipakitaan iti asi” wenno “maasian.” Ilawlawag ti maysa a reperensia a ti verbo a ra·chamʹ “iyebkasna ti nauneg ken nadungngo a pannakarikna iti panangngaasi, a kas iti mariknatayo no makitatay ti kinakapuy wenno panagsagaba dagidiay patpatgentayo wenno agkasapulan iti tulongtayo.” Daytoy a Hebreo a termino, nga  inyaplikar ni Jehova iti bagina, ket nainaig iti sao para iti “aanakan” ken mabalin a madeskribir kas “nainaan a panangngaasi.” *—Exodo 33:19; Jeremias 33:26.

4, 5. Kasano nga inusar ti Biblia ti rikna ti maysa nga ina iti maladagana tapno isurona kadatayo ti maipapan iti panangngaasi ni Jehova?

⁴ Inusar ti Biblia ti rikna ti ina iti anakna tapno isurona kadatayo ti kaipapanan ti panangngaasi ni Jehova. Iti Isaias 49:15, mabasatayo: “Mabalinan aya ti asawa a babai a lipatan ti agsussusona iti kasta saanna a kaasian [ra·chamʹ] ti anak ti tianna? Uray dagitoy a babbai makalipatda, ngem siak saankanto a malipatan.” Dayta a makatukay a deskripsion ipaganetgetna ti kauneg ti panangngaasi ni Jehova iti ilina. Kasano a kasta?

⁵ Narigat a panunoten a malipatan ti maysa nga ina a pakanen ken aywanan ti maladagana. Ania koma ngamin ti maaramidan ti maysa a maladaga; kasapulan ti maladaga ti atension ken panangipateg ti inana iti rabii ken aldaw. Nupay kasta, nakalkaldaang ta masansan a maipadamag ti panangbaybay-a dagiti inna iti annakda, nangnangruna kadagitoy “napeggad a tiempo” a pakakitaan iti kinaawan ti “nainkasigudan a panagayat.” (2 Timoteo 3:1, 3) “Ngem,” kuna ni Jehova, “siak saankanto a malipatan.” Di agsarday ti nadungngo a panangngaasi ni Jehova kadagiti adipenna. Di matukod ti kinabilegna no idilig iti kadudungnguan a nainkasigudan a rikna a mapanunottayo—ti gagangay a panangngaasi ti ina iti maladagana. Di pakasdaawan a naikuna ti maysa a komentarista maipapan iti Isaias 49:15: “Daytoy ti maysa kadagiti kabibilgan, no saan nga isu ti kabibilgan nga ebkas ti ayat ni Jehova iti Daan a Tulag.”

6. Kasano ti panangmatmat ti adu nga imperpekto a tattao iti nadungngo a panangngaasi, ngem ania ti ipatalged ni Jehova kadatayo?

⁶ Ti kadi nadungngo a panangngaasi ket pakailasinan iti kinakapuy? Adu ti imperpekto a tattao a kasta ti panangmatmatda.  Kas pagarigan, ti Romano a pilosopo a ni Seneca, a kapanawenan ni Jesus ken agdindinamag idi a kasisiriban idiay Roma, insurona a ti “asi ket maysa a pagkapuyan ti panunot.” Itantandudo idi ni Seneca ti Stoicismo, maysa a pilosopia a mangipagpaganetget iti kinatalinaay nga awanan pannakipagrikna. Ti masirib a tao mabalinna a tulongan dagidiay marigrigatan, kinuna ni Seneca, ngem dina koma itulok a makarikna iti asi, ta ti kasta a rikna isu ti mangpukaw iti kinatalingenngenna. Awanan iti naimpusuan a panangngaasi ti kasta a managimbubukodan a panangmatmat iti biag. Ngem saan a kasta ni Jehova! Iti Saona, ipatalged ni Jehova kadatayo nga isu ket “nadungngo unay iti panagayat ken naasi.” (Santiago 5:11) Kas makitatayto, ti panangngaasi ket saan a kinakapuy no di ket maysa a nabileg ken napateg a galad. Usigentayo no kasano nga imparangarang ni Jehova dayta, a kas iti naayat a nagannak.

7, 8. Iti ania a wagas a nagsagaba dagiti Israelita iti nagkauna nga Egipto, ket ania ti reaksion ni Jehova iti panagsagabada?

⁷ Ti panangngaasi ni Jehova nabatad a makita iti wagas a panangtratona iti nasion ti Israel. Idi ngudo ti maika-16 a siglo K.K.P., minilion nga Israelita ti naadipen iti nagkauna nga Egipto, ket napalalo ti pannakaidadanesda sadiay. Dagiti Egipcio “intultuloyda a pinagbalin a napait ti panagbiagda babaen ti narigat a panangadipen iti [pagaramidan ti] pila nga argamasa ken ladladrilio.” (Exodo 1:11, 14) Gapu iti rigatda, nagpakpakaasi dagiti Israelita iti tulong ni Jehova. Ania ti reaksion ti Dios nga addaan iti nadungngo a panangngaasi?

⁸ Natukay ti puso ni Jehova. Kinunana: “Di mapagduaduaan a nakitak ti pannakaparigat ti ilik nga adda idiay Egipto, ket nangngegko ti ikkisda kas imbunga dagidiay mangdagdagdag kadakuada nga agtrabaho; agsipud ta ammok unay dagiti rigat  a sagsagabaenda.” (Exodo 3:7) Imposible a di maasian ni Jehova iti ilina bayat a makitana ti panagsagsagabada wenno idi mangngegna dagiti ikkisda. Kas naammuantayo iti Kapitulo 24 daytoy a libro, mannakipagrikna a Dios ni Jehova. Ket ti pannakipagrikna—ti abilidad a makarikna iti rigat dagiti sabsabali—ket nainaig unay iti panangngaasi. Ngem saan laeng a nakipagrikna ni Jehova iti ilina; nagutugot nga agtignay a maigapu kadakuada. Kuna ti Isaias 63:9: “Iti ayatna ken iti pannakipagriknana sinakana ida.” Babaen ti “napigsa nga ima,” inispal ni Jehova dagiti Israelita manipud Egipto. (Deuteronomio 4:34) Kalpasanna, impaayanna ida kadagiti namilagruan a taraon ken inyegna ida iti bukodda a nabunga a daga.

9, 10. (a) Apay a maulit-ulit nga inispal ni Jehova dagiti Israelita idi addadan idiay Naikari a Daga? (b) Idi kaaldawan ni Jefte, ania a pakarigatan ti nangispalan ni Jehova kadagiti Israelita, ket ania ti nakatignayanna a mangaramid iti kasta?

⁹ Saan a nagpatingga sadiay ti panangngaasi ni Jehova. Idi addadan idiay Naikari a Daga, naulit-ulit ti di kinamatalek ti Israel ket nagsagabada gapu iti dayta. Ngem pagammuan ta agbabawi manen dagiti umili ken umawagda ken Jehova. Maulit-ulit nga inispalna ida. Apay? “Agsipud ta nariknana ti panangngaasi iti ilina.”—2 Cronicas 36:15; Uk-ukom 2:11-16.

¹⁰ Usigem ti napasamak idi kaaldawan ni Jefte. Yantangay kinaykayat dagiti Israelita ti agserbi kadagiti palso a didios, impalubos ni Jehova a parigaten ida dagiti Ammonita iti 18 a tawen. Idi agangay, nagbabawi dagiti Israelita. Kunaen kadatayo ti Biblia: “Rinugianda nga ikkaten ti ganggannaet a didios iti tengngada ken agserbi ken Jehova, iti kasta ti kararuana di nakaanus gapu iti pakariribukan ti Israel.” * (Uk-ukom 10:6-16) Apaman nga imparangarang ti ilina ti napudno a panagbabawi,  saanen a maanusan ni Jehova a makita ti panagsagabada. Gapuna, ti Dios ti nadungngo a panangngaasi pinabilegna ni Jefte a mangispal kadagiti Israelita iti im-ima dagiti kabusorda.—Uk-ukom 11:30-33.

11. Iti panangtrato ni Jehova kadagiti Israelita, ania ti maadaltayo maipapan iti panangngaasi?

¹¹ Ania ti isuro kadatayo ti panangtrato ni Jehova iti nasion ti Israel maipapan iti nadungngo a panangngaasi? Umuna, makitatayo a dayta ket saan a basta pannakipagrikna a mangammo iti panagrigat dagiti umili. Lagipem ti ehemplo maipapan iti ina a gapu iti asina matignay a mangipangag iti sangit ti maladagana. Umasping iti dayta, denggen ni Jehova dagiti ikkis ti ilina. Ti nadungngo a panangngaasina ti mangtignay kenkuana a mangikkat iti sagsagabaenda. Maysa pay, ti panangtrato ni Jehova kadagiti Israelita isurona kadatayo a ti panangngaasi ket saan a pulos a kinakapuy, yantangay daytoy a nadungngo a galad ti nanggutugot kenkuana nga agtignay a sibibileg ken siiinget a maipaay iti ilina. Ngem kadagiti laeng aya adipenna kas grupo ti pangipakitaan ni Jehova iti panangngaasina?

12. Kasano a ti Linteg inyanninawna ti panangngaasi ni Jehova kadagiti indibidual?

¹² Ti Linteg nga inted ti Dios iti nasion ti Israel impakitana ti panangngaasina kadagiti indibidual. Kas pagarigan, usigem ti pannakaseknanna kadagiti napanglaw. Ammo ni Jehova a mabalin a tumaud dagiti di mapakpakadaan a kasasaad a mangpapanglaw unay iti maysa nga Israelita. Kasano ti pannakatrato idi dagiti napanglaw? Siiinget nga imbilin ni Jehova kadagiti Israelita: “Dika patangkenen ta pusom wenno agmetmet iti kabsatmo a napanglaw. Di bumurong a mangtedka kenkuana, ket ti pusom rebbeng a saan a naimut iti panangtedmo kenkuana, agsipud ta maigapu itoy bendisionannakanto ni Jehova a Diosmo iti tunggal aramidmo.” (Deuteronomio 15:7, 10) Imbilin pay ni Jehova kadagiti Israelita a dida  anien a naan-anay dagiti igid ti talonda wenno dida piduten ti aniaman a mabati. Dagidiay marigrigat ti mangadas kadagita. (Levitico 23:22; Ruth 2:2-7) Idi sinurot ti nasion daytoy naasi a linteg a maipaay kadagiti napanglaw iti tengngada, saan a kasapulan a makipalpalama dagiti napanglaw iti Israel tapno adda makanda. Saan aya a maysa daydi a nangyanninaw iti nadungngo a panangngaasi ni Jehova?

13, 14. (a) Kasano a ti sasao ni David ipasiguradona a maseknan unay ni Jehova kadatayo kas indibidual? (b) Kasano a mayilustrar a ni Jehova ket asideg kadagidiay “nadunor ti pusoda” wenno “naidagel iti espiritu”?

¹³ Kasta met itatta, ti naayat a Diostayo maseknan unay kadatayo kas indibidual. Masiguradotayo a pagaammona unay ti aniaman a rigat a mabalin a mapasarantayo. Insurat ni salmista David: “Dagiti mata ni Jehova situturongda kadagidiay nalinteg, ket dagiti lapayagna situturongda iti panagpatulongda. Ni Jehova asideg kadagidiay nadunor ti pusoda; ket dagidiay a naidagel iti espiritu isalakanna.” (Salmo 34:15, 18) Maipapan kadagidiay dineskribir dagitoy a sasao, kuna ti maysa a komentarista ti Biblia: “Nadudog ti pusoda ken addaanda iti masmasnaayan nga espiritu, kayatna a sawen, naipababada gapu iti basol, ken awanen ti panagraemda iti bagida; nababa ti panangmatmatda iti bagida, ken awan kompiansada iti mismo a pategda.” Mabalin nga ipagarup dagita a tattao nga adayo unay ni Jehova ken awan a pulos ti pategda tapno maseknan koma kadakuada. Ngem saan a pudno dayta. Ipasigurado kadatayo dagiti sasao ni David a saan a baybay-an ni Jehova dagidiay “nababa ti panangmatmatda iti bagida.” Ammo ti manangngaasi a Diostayo a kadagita a tiempo, ad-adda ti panagkasapulantayo kenkuana, ket asideg kadatayo.

¹⁴ Usigem ti maysa a kapadasan. Maysa nga ina idiay Estados Unidos intarayna iti ospital ti anakna nga agtawen iti dua gapu ta kelkelen unay. Kalpasan ti panangeksamen dagiti doktor iti ubing, imbagada iti ina nga agbati pay ti ubing iti ospital iti agpatnag. Sadino ti nagturogan ti ina iti daydi a rabii? Iti maysa a tugaw iti ospital, a kaabay ti katre ti anakna! Masakit ti anakna,  ket masapul a dina pampanawan. Sigurado a manamnamatayo a nadungdungngo pay ti naayat a nailangitan nga Amatayo! Naparsuatayo ngamin a kaladladawanna. (Genesis 1:26) Kunaen kadatayo dagiti makapikapik a sasao ti Salmo 34:18 a no ‘nadunor ti pusotayo’ wenno ‘naidagel ti espiritutayo,’ ni Jehova ket kas iti naayat nga ama, “asideg”—manangngaasi unay ken sidadaan a tumulong.

15. Kasano ti panangtulong ni Jehova kadatayo kas indibidual?

¹⁵ No kasta, kasano ti panangtulong ni Jehova kadatayo kas indibidual? Dina kayat a sawen nga ikkatenna ti pakaigapuan ti panagsagabatayo. Ngem nangaramid ni Jehova iti nagadu a probision para kadagidiay umararaw iti tulongna. Ti Biblia a Saona mangipaay iti praktikal a balakad a makatulong unay. Iti kongregasion, nangipaay ni Jehova kadagiti manangaywan a kualipikado iti naespirituan, a mangikagumaan a mangyanninaw iti panangngaasina tapno matulonganda dagiti kapammatianda. (Santiago 5:14, 15) Kas “Managdengngeg iti kararag,” itedna ti “nasantuan nga espiritu kadagidiay agdawdawat kenkuana.” (Salmo 65:2; Lucas 11:13) Dayta nga espiritu ti mangted kadatayo iti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay” tapno makapagibturtayo agingga nga ikkaten ti Pagarian ti Dios dagiti amin a makatuok a parikut. (2 Corinto 4:7) Ditay aya maragsakan kadagitoy a probision? Ditay koma liplipatan nga ebkas dagita ti nadungngo a panangngaasi ni Jehova.

16. Ania ti kadakkelan nga ehemplo ti panangngaasi ni Jehova, ket kasano nga apektarannatayo dayta kas indibidual?

¹⁶ Siempre, ti kadakkelan nga ehemplo ti panangngaasi ni Jehova ket ti panangipaayna iti Daydiay kapatgan kenkuana kas pangsubbot kadatayo. Maysa daydi a naayat a sakripisio ni Jehova, ket dayta ti nanglukat iti dana para iti pannakaisalakantayo. Laglagipentayo a ti naipaay a subbot ket agaplikar kadatayo a personal. Maitutop ti impadto ni Zacarias, nga ama ni Juan a Mammautisar, a daytoy a sagut intan-okna ti “nadungngo a panangngaasi ti Diostayo.”—Lucas 1:78.

17-19. (a) Kasano ti panangipakita ti Biblia nga adda pagpatinggaan ti panangngaasi ni Jehova? (b) Ania ti nakaigapuan ti panagpatingga ti panangngaasi ni Jehova iti ilina?

¹⁷ Pampanunotentay kadi nga awan pagpatinggaan ti nadungngo a panangngaasi ni Jehova? Maisupadi iti dayta, nabatad nga ipakita ti Biblia a no maipapan kadagiti indibidual a bumusor kadagiti nalinteg a dalanna, maitutop ti di panangngaasi ni Jehova kadakuada. (Hebreo 10:28) Tapno matarusantayo no apay a kasta ti aramidenna, lagipentayo ti ehemplo ti nasion ti Israel.

¹⁸ Nupay maulit-ulit nga inispal ni Jehova dagiti Israelita kadagiti kabusorda, idi agangay nagpatingga ti panangngaasina. Daytoy nasubeg nga ili nagdaydayawda kadagiti didiosen, nga impanda pay dagiti makarimon a didiosenda iti mismo a templo ni Jehova! (Ezequiel 5:11; 8:17, 18) Mainayon pay, mabasatayo: “Nagtultuloy nga inang-angawda dagiti mensahero ti pudno a Dios ken inum-umsida ti sasaona ken rinabrabakda dagiti mammadtona, agingga a simged ti pungtot ni Jehova iti ilina, agingga nga awan ti pannakapaimbag.” (2 Cronicas 36:16) Dimteng ti tiempo nga awanen ti aniaman nga umiso a pakaibatayan ti panangngaasi kadagiti Israelita, ket ginutugotda ti nalinteg a panagpungtot ni Jehova. Ania ti resultana?

¹⁹ Saanen a maasian ni Jehova iti ilina. Impakaammona: “Saanakto a mangipakita iti panangngaasi, wenno uray makarikna iti aniaman a ladingit, ket saanakto a maasian tapno iliklik ida iti pannakadadael.” (Jeremias 13:14) Gapuna, nadadael ti Jerusalem ken ti templona, ket nakautibo idiay Babilonia dagiti Israelita. Anian a nakalkaldaang no nakaro ti panagrebelde dagiti managbasol a tattao agingga nga ibusenda ti panangngaasi ti Dios!—Un-unnoy 2:21.

20, 21. (a) Anianto ti mapasamak inton agpatinggan ti panangngaasi ti Dios iti kaaldawantayo? (b) Ania ti naasi a sagut ni Jehova a mausig iti sumaganad a kapitulo?

²⁰ Itatta met ngay? Saan a nagbaliw ni Jehova. Gapu iti panangngaasina, binilinna dagiti Saksina nga ikasabada ti “naimbag  a damag ti pagarian” iti amin a mapagnaedan a daga. (Mateo 24:14) No mangipangag dagiti nasingpet ti panagpuspusoda a tattao, tulongan ni Jehova ida a mangtarus iti mensahe ti Pagarian. (Aramid 16:14) Ngem saan nga agnanayon daytoy a trabaho. Saan a manangngaasi ni Jehova no ipalubosna nga agtultuloy nga agnanayon daytoy nadangkes a lubong, agraman dagiti kakuykuyogna a rigat ken panagsagaba. Inton dumtengen ti panagpatingga ti panangngaasi ni Jehova, ibanagnanton ti panangukomna iti daytoy a sistema ti bambanag. Uray kabayatan dayta, agtignayto a maigapu iti panangngaasi—panangngaasi iti ‘nasantuan a naganna’ ken kadagiti napasnek nga ad-adipenna. (Ezequiel 36:20-23) Pukawento ni Jehova ti kinadakes ken ipasdekna ti nalinteg a baro a lubong. No maipapan kadagiti nadangkes, kuna ni Jehova: “Ti matak saanto a mangay-ay, saanakto met a mangngaasi. Ti dalanda sigurado nga iyegkonto iti rabaw ti bukodda nga ulo.”—Ezequiel 9:10.

²¹ Agingga a dumteng dayta, mangngaasi ni Jehova kadagiti tattao, uray kadagidiay dandanin madadael. Dagiti managbasol a tattao a sipapasnek nga agbabawi magunggonaanda iti maysa kadagiti kangrunaan a naasi a sagut ni Jehova—ti pammakawan. Iti sumaganad a kapitulo, usigentayo ti sumagmamano kadagiti napintas nga ilustrasion iti Biblia a mangipasimudaag iti kinanaan-anay ti pammakawan ni Jehova.