1, 2. (a) Nyina wa mwana ekaga atĩa rĩrĩa mwana wake arĩra? (b) Nĩ ũcayanĩri ũrĩkũ mũnene gũkĩra wa mũtumia kwerekera mwana wake?

 MWANA akarĩra ũtukũ gatagatĩ. O rĩmwe nyina agokĩra. Kuuma agĩa mwana ũcio, ndarĩ ahota gũkoma wega rĩngĩ ta ũrĩa aakomaga tene. Nĩ erutĩte kũmenya kĩrĩa mwana arabatara kũringana na kĩrĩro gĩake. Nĩ ũndũ ũcio, no ahote kũmenya kana mwana ũcio arenda irio, kũhĩmbĩrio, kana mabataro mangĩ. Gũtekũmakania kĩrĩa kĩratũma mwana ũcio arĩre, no mũhaka nyina oe ikinya. Nĩ ũndũ wa gũcaĩra mwana wake, ndangĩhũthĩrĩria kũrũmbũiya mabataro make.

² Ũcayanĩri muororo ũrĩa mũtumia akoragwo naguo kwerekera mwana eciarĩire ũkoragwo ũrĩ mũnene gũkĩra ngumo ingĩ iria andũ monanagia. O na kũrĩ ũguo, ũcayanĩri muororo wa Jehova Ngai nĩ mũnene o na makĩria. Gũthuthuria ngumo ĩyo njega, no gũtũteithie gũkuhĩrĩria Jehova makĩria. Nĩ ũndũ ũcio, reke tuone ũcayanĩri nĩ kĩĩ na ũrĩa Ngai witũ awonanagia.

3. Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũragwo “kuonania tha” kana “kũringwo nĩ tha” kiugĩte atĩa?

³ Thĩinĩ wa Bibilia, ũcayanĩri nĩ ũhutanĩtie mũno na kuonania tha. Ciugo imwe cia Kĩhibirania na Kĩngiriki cionanagia rĩciria rĩa ũcayanĩri muororo. Kwa ngerekano, kiugo ra·chamʹ gĩa Kĩhibirania kaingĩ gĩtaũragwo “kuonania tha” kana “kũringwo nĩ tha.” Ibuku rĩmwe rĩgĩtaarĩria kiugo ra·chamʹ rĩoigire ũũ: “Nĩ kuonania ũcayanĩri na tha ta iria tũiguaga rĩrĩa tuona mũndũ twendete kana mũndũ ũrabatara ũteithio witũ ahinyĩrĩrĩkĩte na akanyamarĩka.” Kiugo kĩu gĩa  Kĩhibirania Jehova ahũthĩrĩte igũrũ rĩake kĩhutanĩtie na kiugo kĩrĩa gĩtaũragwo “nyũngũ ya mwana ũrĩ nda” na kiugo kĩu no gĩtaarĩrio ta “tha na wendo wa mũtumia kwerekera mwana wake.” a—Thama 33:19; Jeremia 33:26.

4, 5. Bibilia ĩhũthĩrĩte atĩa ngerekano ya ũrĩa mũtumia aiguaga kwerekera mwana wake gũtũruta ũhoro wĩgiĩ ũcayanĩri wa Jehova?

⁴ Bibilia ĩhũthĩrĩte ngerekano ya ũrĩa mũtumia aiguaga kwerekera mwana wake gũtũruta ũrĩa ũcayanĩri wa Jehova ũhaana. Yugaga ũũ thĩinĩ wa Isaia 49:15: “Hihi mũtumia no ariganĩrũo nĩ kaana karĩa arongithia kana age kũiguĩra tha [ra·chamʹ] mũrũwe ũrĩa woimire nda yake? O na atumia acio mangĩriganĩrũo, niĩ ndirĩ hĩndĩ ingĩriganĩrũo nĩwe.” Ciugo icio cia kũhutia ngoro ironania ũrĩa Jehova akoragwo na ũcayanĩri mũnene kwerekera andũ ake. Na njĩra ĩrĩkũ?

⁵ Ti ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gwĩciria atĩ mũtumia no ariganĩrũo nĩ mwana wake ũrĩa ongithagia na age kũmũhingĩria mabataro make. Ningĩ, mwana ndarĩ ũndũ angĩhota kwĩĩkĩra na abataraga kũrũmbũiyo nĩ nyina na njĩra ya wendo ũtukũ na mũthenya. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ atumia amwe nĩ magaga kũrũmbũiya ciana ciao, makĩria ‘mahinda-inĩ maya ma ũgwati’ marĩa andũ aingĩ magĩte “wendo ũrĩa wa ndũire.” (2 Timotheo 3:1, 3) No Jehova oigĩte ũũ: “Niĩ ndirĩ hĩndĩ ingĩriganĩrũo nĩwe.” Ũcayanĩri muororo ũrĩa Jehova akoragwo naguo kwerekera ndungata ciake ndũthiraga. Nĩ mũnene ũũ atĩ tũtingĩhota kũmenya wega ũrĩa ũigana, na ndũngĩringithanio na ũcayanĩri ũrĩa mũtumia akoragwo naguo kwerekera mwana wake. Nĩkĩo mũndũ ũmwe akĩaria ũhoro wa Isaia 49:15 ooigire ũũ: “Thĩinĩ wa Kĩrĩkanĩro Kĩrĩa Gĩkũrũ, icio nĩ ciugo imwe cia iria ndikĩru, angĩkorũo ti cio ciki ndikĩru mũno, cia gũtaarĩria wendo wa Ngai.”

6. Andũ aingĩ matarĩ akinyanĩru monaga ngumo ya ũcayanĩri atĩa, no Jehova atwĩraga atĩa?

 ⁶ Hihi gũkorũo na ũcayanĩri muororo nĩ kuuga ũrĩ na wathe? Andũ aingĩ matarĩ akinyanĩru manakorũo na mawoni ta macio. Mũthomi ũmwe Mũroma woĩkaine mũno wetagwo Seneca, ũrĩa watũũraga mahinda-inĩ ma Jesu, aarutanaga atĩ “ũcayanĩri nĩ wathe wa meciria.” Aatheremagia ũrutani wa atĩ mũndũ ndabatiĩ kuonania ũrĩa araigua ngoro-inĩ. Seneca ooigire atĩ mũndũ mũũgĩ no ateithie arĩa me na thĩna, no ndagĩrĩirũo kũmacaĩra, tondũ atĩ gwĩka ũguo no gũtũme age thayũ wa meciria. Muonere ta ũcio wa mwĩyendo wĩgiĩ ũtũũro no ũgirie mũndũ acaĩre arĩa angĩ kuuma ngoro. No ũguo tiguo Jehova atariĩ! Thĩinĩ wa Kiugo gĩake, Jehova atwĩraga atĩ we nĩ “mũcayanĩri mũno na mũigua tha.” (Jakubu 5:11, kohoro ka magũrũ-inĩ) O ta ũrĩa tũkuona, ũcayanĩri ti wathe no nĩ ngumo ya bata mũno. Reke tũthuthurie ũrĩa Jehova onanagia ngumo ĩyo o ta mũciari ũrĩ wendo.

7, 8. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Aisiraeli maanyamarĩkĩire Misiri, na Jehova eekire atĩa aigua kĩrĩro kĩao?

⁷ Ũcayanĩri wa Jehova nĩ wonekaga wega kũringana na ũrĩa aarũmbũyanirie na rũrĩrĩ rwa Isiraeli. Mũthia-inĩ wa karine ya 16 M.M.M., Aisiraeli milioni nyingĩ nĩ maatuirũo ngombo na makĩhinyĩrĩrio mũno marĩ Misiri. Amisiri ‘maatũmire ũtũũro wao ũritũhe mũno nĩ ũndũ wa wĩra mũritũ, nĩ gũkorũo maarutaga wĩra wa gũthondeka maturubarĩ na thimiti ya rĩũmba, o hamwe na ũkombo wa mĩthemba yothe.’ (Thama 1:11, 14) Aisiraeli nĩ maarĩrĩire Jehova amateithie hĩndĩ ĩyo ya thĩna. Hihi ũndũ ũcio watũmire Jehova aigue atĩa, na eekire atĩa?

 ⁸ Jehova nĩ aahutirio ngoro. Nĩ ũndũ ũcio akiuga ũũ: “Hatarĩ nganja nĩ nyonete mĩnyamaro ya andũ akwa arĩa marĩ Misiri, na ngaigua kĩrĩro kĩao tondũ wa arĩa maramarutithia wĩra mũritũ; nĩ njũĩ wega ruo rũrĩa marĩ naruo.” (Thama 3:7) Jehova ndangĩeroreire mĩtangĩko ya andũ ake kana aigue kĩrĩro kĩao atekũmaiguĩra tha. O ta ũrĩa Gĩcunjĩ kĩa 24 kĩonanĩtie, Jehova nĩ Ngai ũrĩ tha, na mũndũ ũrĩ tha nĩ ahutagio ngoro nĩ ruo rũrĩa andũ angĩ maragerera. To kũmaiguĩra aamaiguĩrĩire tha no nĩ ooire ikinya. Isaia 63:9 yugaga ũũ: “[Nĩ aamakũũrire] nĩ ũndũ wa wendo na tha ciake.” Jehova nĩ aamahonokirie kuuma Misiri na “guoko kũrĩ hinya.” (Gũcokerithia Maathani 4:34) Agĩcoka akĩmahe irio na njĩra ya kĩama na akĩmatwara bũrũri wĩ na irio nyingĩ.

9, 10. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Jehova aikare akĩhonokagia Aisiraeli thutha wao kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro? (b) Matukũ-inĩ ma Jefitha-rĩ, Jehova aahonokirie Aisiraeli kuuma ũhinyanĩrĩria-inĩ wa ũ, na nĩ kĩĩ kĩamũtindĩkire gwĩka ũguo?

⁹ Ũcayanĩri wa Jehova ndwakinyire hau. Hĩndĩ ĩrĩa Aisiraeli maakinyire Bũrũri wa Kĩĩranĩro, nĩ maagire wĩhokeku harĩ Jehova maita maingĩ, na ũndũ ũcio ũgĩtũma manyamarĩke. No nĩ maacokaga magacokererũo nĩ meciria na magakaĩra Jehova. Nake aaikaraga o akĩmahonokagia. Nĩkĩ? “Tondũ nĩ aacayagĩra andũ ake.”—2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 36:15; Atiirĩrĩri Bũrũri 2:11-16.

¹⁰ Ta wĩcirie ũrĩa gwathiire matukũ-inĩ ma Jefitha. Tondũ Aisiraeli nĩ maambĩrĩirie kũhoya ngai cia maheeni, Jehova nĩ aamarekereirie mahinyĩrĩrio nĩ Aamoni kwa ihinda rĩa mĩaka 18. Thutha-inĩ, nĩ maacokire makĩhera. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Makĩeheria ngai ngʼeni kuuma gatagatĩ-inĩ kao na magĩtungatĩra Jehova, o nginya akĩremwo gũkirĩrĩria kuona andũ acio a Isiraeli makĩnyamarĩka.” (Atiirĩrĩri Bũrũri 10:6-16) Hĩndĩ ĩrĩa andũ ake moonanirie atĩ nĩ maaherete kuuma ngoro, ndangĩetĩkĩrire kuona makĩnyarirĩka rĩngĩ. Nĩ ũndũ ũcio, Ngai nĩ ũndũ wa ũcayanĩri wake muororo, nĩ aaheire  Jefitha hinya wa gũkũũra Aisiraeli kuuma moko-inĩ ma thũ ciao.—Atiirĩrĩri Bũrũri 11:30-33.

11. Twĩrutaga atĩa igũrũ rĩgiĩ ũcayanĩri kuumana na ũrĩa Jehova aarũmbũyanirie na rũrĩrĩ rwa Isiraeli?

¹¹ Twĩrutaga atĩa igũrũ rĩgiĩ ũcayanĩri kuumana na ũrĩa Jehova aarũmbũyanirie na rũrĩrĩ rwa Isiraeli? Ũndũ ũmwe tũrona nĩ atĩ ũcayanĩri nĩ makĩria ma kũigua tha na kũmenya mathĩna marĩa andũ maragerera. Ririkana ngerekano ya mũtumia ũrĩa ũtindĩkagwo nĩ ũcayanĩri kũrũmbũiya mwana wake ũrarĩra. O nake Jehova ndarĩ hĩndĩ angĩaga kũigua kĩrĩro kĩa andũ ake. Ũcayanĩri wake nĩ ũmũtindĩkaga kũmateithia hĩndĩ ya mĩnyamaro. Makĩria ma ũguo, ũrĩa Jehova aarũmbũyanirie na Aisiraeli nĩ gũtũrutaga atĩ gũkorũo na ũcayanĩri ti kuuga atĩ mũndũ arĩ na wathe, tondũ ngumo ĩyo nĩ yamũtindĩkire kuoya ikinya irũmu nĩguo ateithie andũ ake. No hihi Jehova onagia andũ ake ũcayanĩri marĩ o gĩkundi tu?

12. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Watho woonanagia ũcayanĩri wa Jehova kwerekera mũndũ kĩũmbe?

¹² Watho ũrĩa Ngai aaheete rũrĩrĩ rwa Isiraeli nĩ woonanagia ũcayanĩri wake harĩ mũndũ kĩũmbe. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa aarũmbũyanagia na andũ arĩa athĩni. Jehova nĩ aamenyaga atĩ no kuumĩre maũndũ materĩgĩrĩirũo marĩa mangĩatũmire Aisiraeli amwe makorũo marĩ athĩni. Andũ arĩa athĩni maabatiĩ kũrũmbũiyo atĩa? Jehova aathĩte Aisiraeli ũũ: “Ndũkanomie ngoro kana ũkorũo ũrĩ mũkarĩ harĩ mũrũ wa thoguo ũcio mũthĩni. Wagĩrĩirũo kũmuonia ũtaana ũmũhe kĩndũ, na ndwagĩrĩirũo kũmũhe ta ũtarenda, nĩ gũkorũo ũndũ ũcio nĩguo ũrĩtũmaga Jehova Ngai waku arathime ũndũ o wothe ũrĩa ũrĩĩkaga.” (Gũcokerithia Maathani 15:7, 10) Ningĩ Jehova nĩ aacokire agĩatha Aisiraeli atĩ matikagethage ndeere-inĩ cia mĩgũnda kana monganie  matigari ma magetha mao. Matigari ta macio maabatiĩ gũkorũo marĩ ma andũ arĩa maarĩ athĩni. (Maũndũ ma Alawii 23:22; Ruthu 2:2-7) Hĩndĩ ĩrĩa rũrĩrĩ rũu rwa Isiraeli rwaathĩkagĩra watho ũcio, andũ arĩa athĩni matiabataraga kũhoya irio. Na githĩ ũndũ ũcio nduonanagia ũcayanĩri muororo wa Jehova?

13, 14. (a) Ciugo cia Daudi itũmaga tũkorũo na ma atĩa atĩ Jehova nĩ atwĩciragia tũrĩ mũndũ kĩũmbe? (b) Heana ngerekano ĩngĩonania ũrĩa Jehova akoragwo hakuhĩ na “arĩa mathuthĩkĩte ngoro” kana “arĩa mahehenjekete roho.”

¹³ O na ũmũthĩ, Ngai witũ ũtwendete nĩ eciragia ũhoro witũ tũrĩ mũndũ kĩũmbe. No tũkorũo na ma biũ atĩ nĩ amenyaga wega ũhoro wa mathĩna marĩa tũcemanagia namo. Daudi, mwandĩki wa Thaburi aandĩkire ũũ: “Maitho ma Jehova nĩ maroraga andũ arĩa athingu, na matũ make nĩ mathikagĩrĩria kĩrĩro kĩao gĩa kũhoya ũteithio. Jehova akoragwo hakuhĩ na arĩa mathuthĩkĩte ngoro; nĩ ahonokagia arĩa mahehenjekete roho.” (Thaburi 34:15, 18) Mũtaarĩria ũmwe wa maũndũ ma Bibilia akĩaria ũhoro wa andũ arĩa marĩrĩirio nĩ ciugo icio, ooigire ũũ: “Arĩa athuthĩku ngoro na arĩa maherete, nĩ ũndũ wa mehia, maiguaga matarĩ kĩene na ta matarĩ andũ a bata.” Andũ ta acio no mone ta Jehova akoragwo kũraihu mũno nao, na mone ta atonaga marĩ a bata. No ũguo tiguo kũrĩ. Ciugo icio cia Daudi iratũhe ũũma wa atĩ Jehova ndatiganagĩria andũ arĩa meyonaga ta matarĩ kĩene. Ngai witũ mũcayanĩri nĩ oĩ atĩ mahinda-inĩ ta macio nĩ tũmũbataraga mũno gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, na akoragwo hakuhĩ na ithuĩ.

¹⁴ Ta wĩcirie ũndũ ũyũ wonetwo. Mũtumia ũmwe thĩinĩ wa Amerika (U.S.) nĩ aatwarire kahĩĩ gake ka mĩaka ĩĩrĩ thibitarĩ karĩ karũaru mũrimũ wa gũkorora na kũremwo nĩ kũhuhia wega. Thutha wa ndagĩtarĩ gũthima kahĩĩ kau, akĩmenyithia nyina atĩ nĩ gegũkoma thibitarĩ ũtukũ mũgima. Hihi nyina aararire kũ ũtukũ ũcio? Aararire gĩtĩ-inĩ kũu thibitarĩ hakuhĩ na gĩtanda kĩrĩa kahĩĩ gake gaakomete. Kahĩĩ kau kaarĩ  karũaru na eendaga gũkorũo hakuhĩ nako. Mũtumia ũcio agĩka ũguo eegerekanagia na ũcayanĩri wa Jehova, tondũ tũmbĩtwo na mũhianĩre wa Ngai. (Kĩambĩrĩria 1:26) No tũkorũo na ma atĩ Ithe witũ ũrĩ wendo no atuonie ũcayanĩri o na makĩria ma ũguo. Ciugo cia kũhutia ngoro iria irĩ thĩinĩ wa Thaburi 34:18 ituonagia atĩ rĩrĩa ‘tũthuthĩkĩte ngoro’ kana ‘tũhehenjekete roho,’ Jehova akoragwo “hakuhĩ” na ithuĩ o ta mũciari ũrĩ wendo, arĩ na ũcayanĩri na ehaarĩirie gũtũteithia.

15. Nĩ na njĩra irĩkũ Jehova atũteithagia tũrĩ mũndũ kĩũmbe?

¹⁵ Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, Jehova atũteithagia atĩa tũrĩ mũndũ kĩũmbe? To mũhaka eherie kĩhumo kĩa mathĩna maitũ. No Jehova nĩ aheanĩte njĩra nyingĩ cia gũteithia arĩa mamũkayagĩra makĩmũhoya ũteithio. Kiugo gĩake, Bibilia, nĩ gĩtũheaga motaaro mangĩagagĩria maũndũ. Thĩinĩ wa kĩũngano, Jehova nĩ atũheete arori, arĩa merutanagĩria mũno kwĩgerekania na ũcayanĩri wa Jehova harĩ gũteithia athathaiya arĩa angĩ. (Jakubu 5:14, 15) Arĩ “Mũigua wa mahoya,” nĩ aheaga “arĩa mamũhoyaga roho mũtheru.” (Thaburi 65:2; Luka 11:13) Roho ũcio no ũtũhe “hinya ũrĩa ũkĩrĩte wa ndũire” nĩguo tũhote gũkirĩrĩria nginya rĩrĩa Ũthamaki wa Ngai ũkeeheria mathĩna mothe. (2 Akorintho 4:7) Na githĩ tũticokagia ngatho nĩ ũndũ wa njĩra icio ahũthagĩra gũtũteithia! Reke tũtikariganĩrũo atĩ njĩra icio cionanagia ũcayanĩri muororo wa Jehova.

16. Nĩ njĩra ĩrĩkũ nene Jehova onanĩtie ũcayanĩri wake nayo, na ũndũ ũcio ũtũhutagia atĩa tũrĩ mũndũ kĩũmbe?

¹⁶ Hatarĩ nganja, njĩra ĩrĩa nene biũ Jehova oonanirie ũcayanĩri wake nayo nĩ kũruta Mũrũ wake endete mũno, akue nĩ ũndũ witũ. Ũcio warĩ wendo na kwĩima kũnene Jehova oonanirie, na agĩtũma tũgĩe na mweke wa gũkaahonoka. Ririkana atĩ igongona rĩu Jehova aarutire rĩtũgunaga tũrĩ mũndũ kĩũmbe. Nĩkĩo Zekaria, ithe wa Johana Mũbatithania aarathire akiuga atĩ kĩheo kĩu kĩonanagia “ũcayanĩri mũingĩ wa Ngai witũ.”—Luka 1:78.

17-19. (a) Bibilia yonanagia atĩa atĩ ũcayanĩri wa Jehova nĩ ũrĩ mĩhaka? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmire ũcayanĩri wa Jehova kwerekera andũ ake ũkinye mũthia?

¹⁷ Hihi nĩ twagĩrĩirũo gwĩciria atĩ ũcayanĩri muororo wa Jehova ndũrĩ mĩhaka? Aca. Tondũ Bibilia nĩ yonanagia wega atĩ andũ mangĩagarara ithimi cia Jehova cia ũthingu, nĩ arĩ kĩhooto gĩa kwaga kũmonia ũcayanĩri. (Ahibirania 10:28) Nĩguo ũmenye nĩ kĩĩ gĩtũmaga eke ũguo, ririkana ngerekano ya rũrĩrĩ rwa Isiraeli.

¹⁸ O na gũtuĩka Jehova nĩ aahonokirie Aisiraeli kuuma kũrĩ thũ ciao maita maingĩ, ũcayanĩri wake nĩ wacokire ũgĩkinya mũthia. Andũ acio aremi maambĩrĩirie kũhoya mĩhianano, o na magĩkinya kũmĩreehe thĩinĩ wa hekarũ ya Jehova! (Ezekieli 5:11; 8:17, 18) Makĩria ma ũguo, Bibilia yugaga ũũ: “[Maathiire] na mbere kũnyũrũria atũmwo a Ngai ũrĩa wa ma, na makĩnyarara ciugo ciake na makĩnyũrũria anabii ake, nginya mangʼũrĩ ma Jehova magĩũkĩrĩra andũ ake, nginya makĩaga kĩhonia.” (2 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 36:16) Aisiraeli maakinyĩte handũ nginya Jehova akĩaga mũthingi wa kũmonia ũcayanĩri rĩngĩ na makĩarahũra marakara make ma ũthingu. Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ?

¹⁹ Jehova ndangĩathiire na mbere kuonia andũ acio ake ũcayanĩri. Ooigire ũũ: “Ndikaamacaĩra kana njigue kĩeha nĩ ũndũ wao o na kana ndĩmaiguĩre tha o na hanini; gũtirĩ ũndũ ũkaagiria ndĩmaniine.” (Jeremia 13:14) Nĩ ũndũ ũcio, Jerusalemu na hekarũ ikĩanangwo na Aisiraeli magĩtahwo na magĩtwarũo ithamĩrio Babuloni. Na githĩ ndũkoragwo ũrĩ ũgwati mũnene rĩrĩa andũ ehia matuĩka aremi nginya magatũma ũcayanĩri wa Jehova ũkinye mũthia?—Macakaya 2:21.

20, 21. (a) Gũgaathiĩ atĩa ũcayanĩri wa Jehova wakinya mũthia mahinda-inĩ maya maitũ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonanagia ũcayanĩri wa Jehova warĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

²⁰ Ĩ naguo ũmũthĩ? Jehova ndagarũrũkĩte. Nĩ ũndũ wa  ũcayanĩri wake, nĩ aheete Aira ake wĩra wa kũhunjia ‘ũhoro mwega wa Ũthamaki’ thĩinĩ wa thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo. (Mathayo 24:14) Rĩrĩa andũ arĩa marĩ na ngoro njega metĩkĩra ũhoro ũcio, Jehova nĩ amateithagia gũtaũkĩrũo nĩ ndũmĩrĩri ĩyo ya Ũthamaki. (Atũmwo 16:14) No wĩra ũyũ nĩ ũrĩkinya mũthia. Jehova ndangĩkorũo akĩonania ũcayanĩri angĩtĩkĩria thĩ ĩno ĩiyũire kĩeha na mathĩna ĩthiĩ na mbere gũtũũra tene na tene. Rĩrĩa ũcayanĩri wake ũrĩkinya mũthia, nĩ arĩũka gũtuĩra thĩ ĩno njũru. O na hĩndĩ ĩyo, agaakorũo agĩtindĩkwo nĩ ũcayanĩri kwerekera ‘rĩĩtwa rĩake itheru’ na kwerekera ndungata ciake iria imwĩyamũrĩire. (Ezekieli 36:20-23) Jehova nĩ akeeheria waganu wothe na arehe thĩ njerũ ĩrĩ na ũthingu. Jehova oigĩte ũũ kwerekera arĩa aganu: “Riitho rĩakwa rĩtikaamaiguĩra tha; na ndikaamacaĩra. Ngaamarehera moimĩrĩro ma njĩra yao igũrũ rĩa mũtwe wao ene.”—Ezekieli 9:10.

²¹ Ihinda rĩu rĩtanakinya, Jehova no aronia andũ ũcayanĩri, nginya arĩa marĩũka kũniinwo. Andũ arĩa ehia mangĩĩrira kuuma ngoro, no magunĩke kuumana na wohanĩri wa Jehova, ũrĩa nĩ kĩheo kĩmwe kĩnene kĩa ũcayanĩri wake. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie ngerekano imwe irĩ Bibilia-inĩ, iria cionanagia na njĩra njega ngumo ya Jehova ya wohanĩri.