1, 2. (a) Mama i save mekim wanem taim bebi bilong em i krai? (b) Pasin sori bilong husat i strong tru, winim pasin sori bilong mama?

 BEBI i krai long biknait. Wantu mama i kirap. Bihain long em i bin karim bebi, em i no save slip i dai olsem bipo. Em i lain pinis long kain kain krai bilong bebi bilong em. Olsem na planti taim em inap save sapos bebi i mas kisim susu, o em i mas holim em, o lukautim em long narapela samting. Tasol maski i gat wanem as na bebi i krai, mama i kirap mekim sampela samting. Pasin laikim i mekim na em i no inap tru long givim baksait long pikinini bilong em i mas kisim helpim.

² Pasin sori em mama i pilim long pikinini em i bin karim, em i strong tru, winim ol narapela pasin sori i save kamap long bel bilong man. Tasol pasin sori em God bilong yumi, Jehova, i pilim, em i strong moa. Taim yumi skelim dispela gutpela pasin, dispela inap helpim yumi long i go klostu moa long Jehova. Orait, nau yumi ken skelim pasin sori em wanem samting na olsem wanem God bilong yumi i kamapim dispela pasin.

3. Wanem mining bilong tok Hibru ol i tanim olsem “marimari long” o “sori long”?

³ Long Baibel, pasin sori na pasin marimari i poroman wantaim. Planti tok long tok Hibru na tok Grik i makim pasin sori. Olsem: Ol i save tanim tok Hibru ra·chamʹ, olsem “marimari long” o “sori long.” Wanpela buk i stori olsem dispela tok ra·chamʹ “i makim pasin sori man i pilim tru long bel, yumi pilim dispela kain sori taim yumi lukim wanpela yumi laikim tru i karim hevi o i mas kisim helpim.”  Dispela tok Hibru, em Jehova i tok em yet i save kamapim, em i kain olsem tok i makim “bel bilong meri” na em inap makim “pasin sori mama i pilim long pikinini.” a—Kisim Bek 33:19; Jeremaia 33:26.

4, 5. Baibel i stori olsem wanem long pasin bilong mama long sori long bebi bilong em bilong skulim yumi long pasin sori bilong Jehova?

⁴ Baibel i save stori long pasin sori mama i save pilim long bebi bilong em bilong skulim yumi long pasin sori bilong Jehova. Aisaia 49:15 i tok: “Olsem wanem? Wanpela mama inap lusim tingting long bebi em i givim susu long em o i no sori [ra·chamʹ] long pikinini man i kamap long bel bilong em? Maski sapos ol dispela meri i lusim tingting long pikinini bilong ol, mi no inap tru long lusim tingting long yu.” Dispela ves i kamapim klia pasin sori Jehova i pilim long lain bilong em. Olsem wanem em i kamapim klia dispela samting?

⁵ I hatwok long tingim olsem wanpela mama inap lusim tingting long lukautim na givim kaikai long pikinini i susu yet. Liklik bebi i no inap lukautim em yet; long san na long nait mama i mas lukautim na mekim gut long em. Tasol sori tru, nau long dispela “taim nogut” em taim we planti man “i no gat pasin bilong laikim ol wanfamili,” sampela mama i no save lukautim gut bebi bilong ol. (2 Timoti 3:1, 3) Tasol Jehova i tokaut olsem: “Mi no inap tru long lusim tingting long yu.” Pasin sori Jehova i save pilim long ol wokboi bilong em i no save sot na i strong moa, winim tru dispela pasin sori yumi save long en—em pasin sori mama i save pilim long liklik pikinini bilong em. Olsem na i gat as na wanpela man i tok long Aisaia 49:15 olsem: “I no gat narapela tok i kamapim gut pasin laikim bilong God long Olpela Testamen olsem dispela tok.”

6. Planti man i gat wanem tingting long pasin sori? Jehova i tok wanem long yumi?

 ⁶ Olsem wanem? Pasin sori i makim olsem man i no gat bun? Planti man i bin i gat dispela tingting. Olsem: Wanpela saveman bilong Rom, em Senika, em i bin stap long taim bilong Jisas na em i bikman bilong ol saveman long Rom, em i lainim ol man olsem “pasin sori em olsem samting i rong long tingting bilong man.” Senika i laikim bilip bilong ol Stoik, ol i ting man i mas i stap isi tasol na no ken pilim ol samting long bel. Senika i tok, man i gat savetingting em inap helpim ol man i gat hevi, tasol em i no ken sori long ol, long wanem, dispela bai mekim na em yet i no inap stap bel isi. Dispela kain tingting bilong man i tingim em yet tasol i no larim man long bel sori long narapela. Tasol Jehova i no kain man olsem! Long Baibel, Jehova i tokim yumi olsem em “i gat pasin bilong sori tru na marimari.” (Jems 5:11) Pasin sori i no makim olsem man i no gat bun, em i wanpela pasin i gat strong na i bikpela samting, olsem yumi bai lukim. Orait nau yumi ken skelim olsem wanem Jehova, olsem gutpela papa, i kamapim dispela pasin.

7, 8. Lain Israel i karim wanem kain hevi long Isip bilong bipo? Jehova i mekim wanem bilong helpim ol?

⁷ Pasin sori bilong Jehova i kamap ples klia long pasin em i mekim long lain Israel. Klostu long 1500 B.C.E., planti milion Israel i stap wokboi nating long Isip bilong bipo, na ol bosman i mekim hatpela pasin tru long ol. Ol Isip “i mekim sindaun bilong ol Israel i kamap nogut moa yet. Ol i tokim ol long wokim ol brik na simen bilong simenim ol brik, na tu, ol i tokim ol long . . . mekim olkain hatpela wok.” (Kisim Bek 1:11, 14) Ol Israel i bel hevi i stap, na ol i beten singaut  long Jehova i mas helpim ol. God bilong bikpela sori i mekim wanem taim ol i beten long em?

⁸ Jehova i bel sori long ol. Em i tok: “Mi lukim pinis pen na hevi bilong ol manmeri bilong mi long Isip. Ol bosman nogut i mekim ol i wok hat nogut tru na mi harim pinis krai bilong ol. Na mi save tru long pen na hevi ol i karim.” (Kisim Bek 3:7) Taim Jehova i lukim pen na hevi ol manmeri bilong em i karim na harim singaut bilong ol, em i pilim tru na sori long ol. Jehova em i God bilong pilim hevi bilong narapela, olsem yumi lukim long Sapta 24 bilong dispela buk. Na dispela pasin bilong pilim tru hevi bilong narapela em i wankain liklik olsem pasin sori. Tasol Jehova i no pilim tasol hevi bilong lain bilong em, nogat; em i kirap mekim samting bilong helpim ol. Aisaia 63:9 i tok: “Long pasin laikim na pasin sori bilong em, em i baim bek ol.” Long “strongpela han bilong em” Jehova i bin kisim bek ol Israel long Isip. (Lo 4:34) Bihain em i wokim mirakel na givim kaikai long ol na kisim ol i go long gutpela graun bilong ol yet.

9, 10. (a) I gat wanem as na planti taim Jehova i helpim lain Israel long taim ol i sindaun pinis long Graun Bilong Promis? (b) Long taim bilong Jepta, Jehova i helpim lain Israel na ol i no gat hevi moa long wanem samting? Wanem samting i kirapim em long mekim olsem?

⁹ Jehova i mekim yet pasin sori. Taim lain Israel i sindaun long Graun Bilong Promis, planti taim ol i no stap gut long Jehova na ol i karim hevi long dispela. Tasol bihain ol i kisim gutpela tingting na singaut long Jehova. Planti taim em i helpim ol. Bilong wanem em i helpim ol? “Long wanem, em i sori long ol manmeri bilong em.”​—2 Stori 36:15; Hetman 2:11-16.

¹⁰ Tingim samting i bin kamap long taim bilong Jepta. Ol Israel i kirap lotuim ol god giaman, olsem na Jehova i larim ol Amon i mekim nogut long ol inap 18 yia. Bihain, ol Israel i tanim bel na rausim ol god giaman. Baibel i tok: “Ol i rausim ol god bilong ol arapela kantri na ol i lotuim Jehova, olsem na em i no laik bai ol Israel i karim moa ol pen na  hevi.” (Hetman 10:6-16) Taim lain bilong em i kamapim olsem ol i tanim bel tru, Jehova i no laik tru long lukim ol i karim bikpela hevi. Olsem na God bilong pasin sori i givim strong long Jepta bilong kisim bek ol Israel long han bilong ol birua bilong ol.​—Hetman 11:30-33.

11. Pasin Jehova i mekim long lain Israel i givim wanem skul long yumi long pasin sori?

¹¹ Pasin Jehova i mekim long lain Israel i skulim yumi long wanem samting long pasin sori? Wanpela samting, yumi ken lukim olsem dispela pasin i no makim tasol olsem man i save long hevi bilong narapela. Tingim stori bilong mama em pasin sori i kirapim em long mekim sampela samting taim bebi i krai. Na olsem tasol, Jehova i no save givim baksait long singaut na krai bilong lain bilong em. Pasin sori bilong em i kirapim em long helpim ol. Na tu, pasin Jehova i mekim long lain Israel i lainim yumi olsem pasin sori i no makim olsem man i no gat bun, nogat; dispela gutpela pasin i kirapim Jehova na em i no surik long helpim lain bilong em. Tasol olsem wanem? Jehova i save sori long ol wokman bilong em olsem wanpela lain, na ol wan wan wokman nogat?

12. Olsem wanem Lo i kamapim pasin bilong Jehova long sori long ol man wan wan?

¹² Lo God i givim long lain Israel i soim olsem em i sori long ol man wan wan. Tingim pasin bilong em long tingim ol rabisman. Jehova i save taim nogut inap painim man na dispela inap mekim na wanpela man Israel i kamap rabisman. Ol i mas mekim wanem kain pasin long ol rabisman? Jehova i tokaut stret long ol Israel: “Yupela i no ken givim baksait long em o pasim han bilong yupela na i no helpim em. Yupela i mas amamas long givim ol samting long em, na yupela i no ken bel hevi na givim, long wanem, long dispela as Jehova, God bilong yupela, bai blesim ol wok na ol samting yupela i laik mekim.” (Lo 15:7, 10) Na tu, Jehova i  tokim lain Israel long ol i no ken katim olgeta wit samting i stap long arere bilong gaden na no ken go bek namba 2 taim na kisim kaikai i stap yet long gaden. Ol dispela hap kaikai i bilong ol man i sot. (Wok Pris 23:22; Rut 2:2-7) Taim ol Israel i bihainim dispela lo bilong helpim ol rabisman i stap namel long ol, ol man Israel i sot ol i no gat wok long askim ol man long givim kaikai long ol. Dispela i kamapim klia pasin sori bilong Jehova, a?

13, 14. (a) Olsem wanem tok bilong Devit i kamapim gut olsem Jehova i tingim tru yumi wan wan? (b) Wanem stori i soim olsem Jehova i stap klostu long ol man “hevi i daunim tru ol” o “bel bilong ol i bagarap”?

¹³ Long nau tu, gutpela God bilong yumi i tingim tru yumi wan wan. Yumi ken bilip tru olsem em i save long ol hevi yumi karim. Man bilong raitim song, Devit, em i tok: “Ai bilong Jehova i save lukluk long ol stretpela man, na em i save putim yau long ol taim ol i singaut long kisim helpim. Jehova i save stap klostu long ol manmeri em hevi i daunim tru ol; na em i save kisim bek ol manmeri bel bilong ol i bagarap.” (Buk Song 34:15, 18) Wanpela saveman bilong Baibel i tok long ol man dispela ves i stori long ol, na em i tok: “Bel bilong ol i bagarap na ol i daunim ol yet, long wanem, ol i pilim sin bilong ol, ol i ting ol i samting nating, na ol i ting ol i no inap mekim ol gutpela wok.” Ol kain man olsem inap ting Jehova i stap longwe na ol i no gutpela man inap long Jehova i ken tingim ol. Tasol dispela tingting i no stret. Tok bilong Devit i kamapim klia olsem Jehova i no save lusim ol man “i ting ol i samting nating.” God bilong yumi i gat pasin sori em i save olsem em i mas helpim yumi moa yet long kain taim olsem, na tru tumas, em i stap klostu.

¹⁴ Tingim wanpela stori. Wanpela mama long Yunaitet Stets i kisim pikinini man bilong em i gat 2-pela krismas i go hariap long haus sik, long wanem, pikinini i gat strongpela kus na i hatwok long pulim win. Taim ol dokta i sekim pikinini pinis, ol i tokim mama olsem pikinini i mas slip long haus sik inap wanpela nait. Mama i stap we long dispela nait? Em  i stap long haus sik, em i sindaun klostu long bet bilong pikinini! Liklik pikinini bilong em i sik, na mama i laik stap klostu long em. Yumi ken ting gutpela Papa bilong yumi long heven bai mekim gutpela pasin moa! Em i bin wokim yumi ol man i kamap kain olsem em yet. (Stat 1:26) Gutpela tok bilong Buk Song 34:18 i tok, taim “hevi i daunim tru” yumi o “bel bilong [yumi] i bagarap,” Jehova, olsem wanpela gutpela papa, em “i save stap klostu” long yumi—em i sori long yumi na i redi long helpim yumi.

15. Long wanem ol rot Jehova i save helpim yumi wan wan?

¹⁵ Orait olsem wanem Jehova i save helpim yumi wan wan? Ating em i no tekewe as bilong hevi bilong yumi. Tasol Jehova i bin givim planti samting bilong helpim ol man i krai na i askim em long helpim ol. Tok bilong em i stap long Baibel i givim ol gutpela tok inap helpim tru ol man. Long kongrigesen, Jehova i givim ol elda, em ol i traim bes long bihainim pasin sori bilong em taim ol i helpim ol wanbilip. (Jems 5:14, 15) Em i “Man Bilong Harim ol prea” na em i givim ‘holi spirit long ol man i askim em.’ (Buk Song 65:2; Luk 11:13) Dispela spirit inap givim yumi “bikpela strong” na bai yumi ken sanap strong i go inap long taim Kingdom Bilong God i pinisim olgeta hevi. (2 Korin 4:7) Yumi amamas tru long ol dispela samting bilong helpim yumi, a? Yumi no ken lusim tingting olsem ol dispela helpim i kamapim pasin sori bilong Jehova.

16. Wanem nambawan bikpela samting i kamapim pasin sori bilong Jehova? Dispela i mekim wanem long yumi wan wan?

¹⁶ Nambawan bikpela samting i kamapim pasin sori bilong Jehova i olsem: Em i givim Man em i laikim tumas olsem pe bilong baim bek yumi. Dispela i bikpela samting tru Jehova i mekim na i opim rot long yumi ken kisim laip i stap oltaim. Tingim, pe bilong baim bek man i helpim yumi wan wan. Olsem na i gat as tru na Sekaraia, papa bilong Jon Bilong Baptais, i tok profet olsem dispela presen i litimapim “pasin sori bilong God bilong yumi.”​—Luk 1:78.

17-19. (a) I gat wanem as na planti taim Jehova i helpim lain Israel long taim ol i sindaun pinis long Graun Bilong Promis? (b) Long taim bilong Jepta, Jehova i helpim lain Israel na ol i no gat hevi moa long wanem samting? Wanem samting i kirapim em long mekim olsem?

¹⁷ Olsem wanem? Yumi mas ting olsem pasin sori bilong Jehova i no gat pinis bilong en? Nogat, Baibel i kamapim klia olsem Jehova i no save sori long ol man i sakim ol stretpela rot bilong em. (Hibru 10:28) Bilong save long as na em i mekim olsem, tingim stori bilong lain Israel.

¹⁸ Maski planti taim Jehova i kisim bek lain Israel long han bilong ol birua, bihain em i no soim moa pasin sori long ol. Dispela lain i bikhet ol i lotuim ol god giaman, ol i bringim imis bilong ol dispela god insait long tempel bilong Jehova! (Esekiel 5:11; 8:17, 18) Na Baibel i tok moa: “Ol i wok long tok bilas long ol man i bringim tok bilong God tru i go long ol, na ol i no laikim tru tok bilong God na ol i rabisim ol profet bilong em, i go inap long belhat bilong Jehova i kamap long ol manmeri bilong em, na i go inap long ol i no gat rot bilong kamap orait.” (2 Stori 36:16) Pasin bilong lain Israel i go nogut olgeta, na i no gat as na Jehova i mas sori moa long ol, ol i kirapim Jehova long kamapim stretpela kros bilong em. Wanem samting i kamap?

¹⁹ Jehova i no inap sori moa long lain bilong em. Em i tok: “Mi no inap marimari o sori long ol, na i no gat wanpela samting bai pasim mi long bagarapim ol.” (Jeremaia 13:14) Olsem na Jerusalem na tempel bilong en i bagarap, na lain Israel i go kalabus long Babilon. Sori tru olsem taim ol man i bikhet tru dispela i mekim na i hatwok long God i soim pasin sori moa long ol!​—Krai 2:21.

20, 21. (a) Wanem samting bai kamap taim pasin sori bilong God i kamap long mak bilong en long taim bilong yumi? (b) Sapta i kamap bihain long dispela bai skelim wanem presen bilong Jehova i kamapim sori bilong em?

²⁰ Olsem wanem long nau? Pasin bilong Jehova i no senis. Em i gat pasin sori, olsem na em i givim wok long ol Witnes bilong em long autim “gutnius bilong Kingdom” long olgeta  hap bilong graun. (Matyu 24:14) Taim ol man i gat gutpela bel i harim gutnius, Jehova i helpim ol long klia gut long tok bilong Kingdom. (Aposel 16:14) Tasol dispela wok bai pinis. Jehova bai i no kamapim pasin sori sapos em i larim pasin nogut bilong dispela graun, na ol pen na hevi bilong en, i stap inap olgeta taim. Taim pasin sori bilong Em i kamap long mak bilong en, Jehova bai kotim ol manmeri bilong dispela graun. Tasol long dispela taim tu em bai kamapim pasin sori bilong em—em i sori long “nem holi” bilong em na ol wokman bilong em i givim bel long em. (Esekiel 36:20-23) Jehova bai i rausim pasin nogut na kamapim nupela taim i gat stretpela pasin long en. Jehova i tok long ol man nogut olsem: “Ai bilong mi i no inap sori long ol; na mi no inap mekim pasin sori long ol. Mi bai bekim pe i stret long ol long pasin ol i bin mekim.”​—Esekiel 9:10.

²¹ I go inap long dispela taim, Jehova i sori long ol manmeri, em i sori tu long ol man husat bai kisim bagarap. Ol sinman i tanim bel tru ol bai kisim helpim long wanpela gutpela presen bilong Jehova i kamapim sori bilong em—em pasin bilong em long lusim rong. Long sapta i kamap bihain long dispela, bai yumi skelim sampela gutpela tok piksa long Baibel i kamapim pasin bilong Jehova long lusim tru rong bilong man.