Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 25

Chanasa cha Mlungu Jwetu

Chanasa cha Mlungu Jwetu

1, 2. (a) Ana nangolo mwachipago akusatenda chichi mwanache jwakwe pakulila? (b) Ana chanasa chine chapi chachikusapunda cha nangolo?

PASIKATI chilo mwanache akulila. Ndaŵi jijojo mamagwe akwimuka. Chipagwile mwanacheju, nangoloju ngakugona mnope mpela mwatendeleje pandanda. Julijiganyisye kalile kakulekanganalekangana ka mwanache jwakweju. Myoyo, ndaŵi syejinji mwanache jwakwe palisile, akusamanyilila kuti akusaka konga, kapena kumkumbatila. Mwangasamala kandu kuti mwanacheju akulila pagongo gapi nangoloju akusatenda kandu. Mtima wakwe nganiwuŵa umkundile kumleka mwanache jwakwe ali mkulila.

2 Chanasa chakusakola nangolo kwa mwanache jwakwe chili chakumanyika mnope kwa ŵandu. Nambope pana chanasa chine chekulungwa kupunda chelechi, chachili chanasa cha Mlungu jetu, Yehofa. Kulijiganya ya ndamoji mpaka kutukamuchisye kumŵandichila Yehofa. Sambano, kwende tulole ngopolelo ja chanasa soni yakusati Yehofa pakulosya ndamoji.

Ana Chanasa Chikusagopolela Chichi?

3. Ana maloŵe ga Chihebeli gaŵagagopolele kuti “chanasa,” gakusagopolela chichi?

3 M’Baibulo, maloŵe gane ga Chigiliki soni Chihebeli, gakusasala yakuŵa ŵa chanasa. Mwachisyasyo, liloŵe lya Chihebeli lyakuti ra·chamʹ likusasala ya chanasa. Buku jine jikusaŵecheta kuti liloŵeli “likusalosya kuti mundu chimkamwile mnope chanasa mumtima mwakwe. Yeleyi yili mpela yayikusatendekwa patum’weni mundu jwatukusamnonyela ali mkulaga.” Liloŵeli, akusalikamulichisya masengo Yehofa msyene soni likusalandana ni liloŵe lyakuti “m’chitumbo.” Liloŵeli mpaka tulilondesya kuti chili “chanasa cha nangolo jwamkongwe.” *Ekisodo 33:19; Yelemiya 33:26.

“Ana yili yakomboleka jwamkongwe kumliŵalila . . . mwanache jwakuŵeleka jika?”

4, 5. Ana Baibulo jikusakamulichisya masengo chamtuli mwakusapikanilaga nangolo pa mwanache jwakwe pakusaka kutujiganya ya chanasa cha Yehofa?

4 Baibulo pakusaka kutujiganya ngopolelo ja chanasa cha Mlungu, jikusakamulichisya amasengo maloŵe gakulosya mwakusapikanila nangolo kwa mwanache jwakwe. Pa Yesaya 49:15 pakusati, “Ana yili yakomboleka jwamkongwe kumliŵalila mwanagwe, ngamtendela chanasa [ra·chamʹ] mwanache jwakuŵeleka jika? Atamosetu, komboleka kumlimŵalila mwanache, Une, ngasimnaliŵalila kose.” Chiwundo chakulimbikasya chelechi chikugombolechesya chanasa chekulungwa cha Yehofa pa ŵandu ŵakwe. Chamtuli?

5 Yili yakusawusya kuganisya kuti nangolo mpaka aliŵalile konjesya soni kumsamalila mwanagwe. Sonitu mwanache nganaŵa akombwele kulisamalila jika. Myoyo, musi ni chilo chakwe mwanache akusasaka chisamalilo cha nangolo. Nambope chakutesya chanasa chili chakuti, “ndaŵi jakusawusya” jino nganiyiŵa yachilendo kupikana kuti nangolo ngakumsamalila chenene mwanache jwakwe, ligongo lyakusoŵa “chanasa.” (2 Timoteo 3:1, 3) Nambo Yehofa akusala kuti, “Une, ngasimnaliŵalila kose.” Chanasa chakwete Yehofa pa ŵakutumichila ŵakwe chili changamala. Chanasa cha Yehofa chili chekulungwa mnope mwamti nganichiŵa chilandene ni chanasa chakusakola nangolo pa mwanache jwakwe. Ni ligongo lyakwe mundu jwine pakusala ya lilemba lya Yesaya 49:15 jwatite, “Gelega gali gamo mwa maloŵe ga machili mnope. Mwinesoni gali ga machili mnope pa maloŵe gosope gakusala ya chinonyelo cha Mlungu m’Chilangano Chakala.”

6. Ana ŵandu ŵajinji akusaganisya yamtuli pangani ja chanasa, nambo ana Yehofa akutusimichisya chichi?

6 Ana mundu jwa chanasa ni kuti ali jwangakomangala munganisyo? Ŵajinji akusaganisya myoyo. Mwachisyasyo, jwamlijiganye jwine jwa ku Loma, lina lyakwe Seneca, juŵapali mundaŵi ja Yesu, jwajiganyaga kuti “chanasa chili ungakomangala munganisyo.” Jwalakwe jwalimbikasyaga chijiganyo chakuti mundu akusosekwa kuŵa jwakuwusimana mtima nambo jwangatendela ŵane chanasa. Seneca jwasasile kuti mundu jwalunda mpaka amkamuchisye mundu jwakulaga, nambo ngakusosekwa kulosya chanasa ligongo mpaka yimtendekasye kuti akaŵa jwakuwusimana mtima. Kaganisye kakulinonyelaka katendekasyaga kuti ŵandu akaŵaga jwachanasa. Nambo mwelemu ngaŵa ni mwaŵelele Yehofa. Kupitila m’Maloŵe gakwe, Yehofa akusatusimichisya kuti jwalakwe ‘ali jwachanasa.’ (Yakobo 5:11) Mpela mwachituyiwonele, kulosya chanasa nganiwuŵa ungakomangala nganisyo. Nambo jili ndamo jamachili soni jakusosekwa mnope. Mpela nangolo jwachinonyelo, kwende tulole yakusatenda Yehofa pakulosya ndamoji.

Yaŵatite Yehofa Pakulosya Chanasa kwa Aisalaeli

7, 8. Ana Aisalaeli ŵalagaga chamtuli ku Iguputo, soni ana Yehofa jwatesile uli ni kulaga kwa jemanjaji?

7 Chanasa cha Yehofa chikusawonechela chenene kupitila mu katende kakwe ka yindu ni mtundu wa Aisalaeli. Kwende tukumbuchile pandaŵi jele ŵajinji ŵaliji achikapolo ku Iguputo jwakala. Kweleku ŵaliji ali mkulagasidwa mnope. Aiguputo ‘ŵakamulisyaga masengo gamakulungwa mwa ngalwe ni mwa ukapolo. Ŵakamulisye masengo gakuponda matope, kugumba njelwa ni masengo gakulekanganalekangana.’ (Ekisodo 1:11, 14) Pandaŵi jakusawusyaji, Aisalaeli ŵaŵendaga chikamuchisyo kwa Yehofa. Ana Mlungu jwachanasa jwatesile uli?

8 Yehofa yamkwayiye mumtima. Jwalakwe jwatite, “Nakuweni kulaga kwa ŵandu ŵangu ŵali ku Iguputo, ni mbikene kulila kwawo ligongo lya ŵandu ŵakwakamulisya masengo mwa ngalwe, ngukumanyilila kulaga kwawo.” (Ekisodo 3:7) Kwa Yehofa, yili yangakomboleka kuti apikane kulila kwa ŵandu ŵakwe nambo ni ngatendapo kandu. Mpela mwatwayiwonele mu Mtwe 24 wa bukuji, Yehofa ali Mlungu jwachanasa. Chanasa chili kupikana mwakupikanila ŵane mumtima pakulaga. Yehofa nganagamba kupikanape chanasa ligongo lya kulaga kwa ŵandu ŵakwe. Nambo jwalakwe jwatesilepo kandu pakusaka kwakamuchisya. Lilemba lya Yesaya 63:9 likusati, “Ŵawombwele mwa chinonyelo ni kusalala mtima kwawo.” Ni “machili gakwe gamakulungwa,” Yehofa jwakulupwisye Aisalaeli m’myala mwa Aiguputo. (Detulonomo 4:34) Kaneko, mwakusimonjesya Yehofa jwapaga jemanjaji yakulya soni jwajawisye m’chilambo chawochawope chakusogola yisogosi.

9, 10. (a) Ligongo chichi Yehofa mwakuwilisyawilisya jwakulupusyaga Aisalaeli panyuma pakutamilichika m’Chilambo Chelaguchisye? (b) Mundaŵi ja Yefita, ana Yehofa jwakulupusye Aisalaeli ku chichi, soni chichi chachamtendekasisye kuti ŵakulupusye?

9 Chanasa cha Yehofa nganichimalila papapa. Ali atamilichiche m’Chilambo Chelaguchisye, Aisalaeli ŵatendaga yindu yangakulupichika mwamti yakuyichisya yakwe ŵalagaga mnope. Kaneko ŵanduŵa ŵamanyililaga kuti alemwisye ni ŵamŵendaga Yehofa kuti ŵakamuchisye. Mwakuwilisyawilisya, Yehofa jwakulupusyaga. Ligongo chichi? Ligongo lyakuti “ŵatendelaga jemanjaji chanasa.”—2 Mbili 36:15; Ŵakulamula 2:11-16.

10 Kwende tulole yayatendekwe m’masiku ga Yefita. Ligongo lyakuti Aisalaeli ŵatandite kujitumichila milungu jine, Yehofa jwakundile kuti Aamoni ŵalagasyeje jemanjaji kwa yaka 18. Pambesi pakwe, Aisalaeliŵa ŵapitikwiche mitima. Baibulo jikusatusalila kuti, “Ŵajityosisye milungu jawo ja chilendo ni kwalambila Ambuje, nipo jwalakwe payiche pakumtesya chanasa ligongo lya yisawusyo yiŵasimene nayo Aisalaeli.” (Ŵakulamula 10:6-16) Ŵandu ŵakwe palosisye kupitikuka mtima yisyesyene, Yehofa nganagambaga kulola kulaga kwawo ngakamuchisya. Myoyo, Mlungu jwachanasa jwampele machili Yefita kuti akombole kwakulupusya Aisalaeli m’myala mwa adani ŵawo.—Ŵakulamula 11:30-33.

11. Kutyochela pa muŵatendelaga yindu Yehofa ni Aisalaeli, ana tukulijiganya chichi pakwamba ya chanasa?

11 Ana muŵatendelaga Yehofa yindu ni mtundu wa Isalaeli, yikusatujiganya chichi pakwamba ya chanasa? Chandanda, tukuyiwona kuti chanasa nganichiŵa kwamba kupikana chanasa mumtimape pa yakusawusya yakusimana nayo ŵandu. Kwende tuganichisye chisyasyo cha nangolo chila. Chanasa chikusamtendekasya kutendapo kandu mwanache jwakwe pakulila. Mwakulandana ni yeleyi, Yehofa akusapikana kulila kwa ŵandu ŵakwe. Chanasa chakwe chikusamlimbikasya kwakamuchisya pa yakusawusya yawo. Kupwatika pelepa, mwaŵatendelaga yindu Yehofa ni Aisalaeli yikulosya kuti chanasa nganiwuŵa umboni wakuti mundujo ali jwangakomangala nganisyo. Yili myoyo ligongo lyakuti, ndamoji jamlimbikasyaga jwalakwe kutendapo kandu mwamachili Aisalaeli palasile. Nambo ana Yehofa akusalosya chanasa chakwe kwa ŵakutumichila ŵakwe mpela likuga basi?

Yehofa Akusalosya Chanasa kwa Mundu Jwalijiose Pajika

12. Ana Chalamusi chalosyaga chamtuli chanasa cha Yehofa pa mundu jwalijose pajika?

12 Chilamusi chaŵapeleche Mlungu ku mtundu wa Isalaeli chalosyaga kuti jwalakwe jwamtendelaga chanasa mundu jwalijose pajika. Mwachisyasyo, kwende tulole muŵatendelaga yindu ni ŵandu ŵakulaga. Yehofa jwamanyililaga kuti yakusawusya yangayijembecheya mpaka yitendekasye mundu jwa Chiisalaeli kuŵa jwakulaga. Ana mundu jwakulaga jwasosekwaga kumtendela yindu mwamtuli? Yehofa ŵalamwile Aislaeli kuti, “Mkaja kuŵa ŵandu ŵakumula mitima, kapena kuŵa ŵa ugaga kapena kuti umbombo. Timumkongosye mlongo mjenujo mwanganyinyilika, nipo Ambuje tachipeleka upile pa masengo genu gosope.” (Detulonomo 15:7, 10) Yehofa jwalamwilesoni Aisalaeli kuti akagowolaga mbeju syawo mpaka mungulugulu migunda jawo kapena kulokota yakusigalila. Ŵandu ŵakulagape ni ŵaŵasosekwaga kutenda kawulula jweleju. (Lefitiko 23:22; Lute 2:2-7) Mtundu wa Aisalaeli pawukuyiye lilamusi lyakwaganichisya ŵakulagali, ŵandu ŵaŵaliji, ŵakulagawo nganaŵandega yakulya. Yeleyi yalosyaga kuti Yehofa ali jwachanasa.

13, 14. (a) Ana maloŵe ga Daudi gakutusimichisya chamtuli kuti Yehofa akusamganichisya mnope jwalijose jwatuwe pajika? (b) Ana yakuti Yehofa akusaŵa chiŵandika ni “ŵa mtima wekasiche” kapena “ŵajasile mtima,” mpaka tuyiwanichisye ni chichi?

13 Masiku agano, Mlungu jwetu jwachinonyelo akusamganichisya mnope mundu jwalijose pajika. Mpaka tuŵe ŵakusimichisya kuti jwalakwe akusamanyilila chilichose chatukulaga nacho. Jwamasalimo Daudi jwalembile kuti, “Meso ga Ambuje gakusalola mundu jwagoloka, ni akukupikana kulila kwakwe. Ambuje akusaŵa chiŵandika ni ŵandu ŵa mtima wekasiche, akwakulupusya ŵelewo ŵajasile mtima.” (Salimo 34:15, 18) Pakwamba ya ŵandu ŵaŵasasile mu ndimesi, mundu jwine jwaŵechete kuti, “Ŵanduŵa ali ŵakasiche mtima ni ŵakupitikuka mtima, kwakuli kulinandiya ligongo lyakuti atesile ulemwa soni akusaliwona kuti ali ŵangali mate soni ŵangalidalila.” Ŵandu ŵeleŵa mpaka aliwonoje kuti ali kwakutalikangana ni Yehofa. Soni mpaka aliwoneje kuŵa ŵangasosekwa mwamti Yehofa ngaŵa mkwasamalila. Nambo nganiyiŵa myoyo. Maloŵe ga Daudi gakusatusimichisya kuti Yehofa nganaŵa ŵalesile ‘ŵakusaliwona kuti ali ŵangali mate.’ Mlungu jwetu jwachanasa akusamanyilila kuti pandaŵi syelesi ni patukusamsosa mnope soni akusaŵa pakuŵandika ni m’weji.

14 Aganichisye ya chakutendekwa achi. Nangolo jwamkongwe jwine jwa ku United States, ŵamjigalile mwanache jwakwe jwa yaka yiŵili kuchipatala ligongo lyakuti jwalepelega kupumula chenene. Adokotala ali amlinjile mwanacheju, ŵamsalile nangoloju kuti mwanachejo akusosekwa kugona m’chipatala pemo. Ana nangoloju jwagonile kwapi? Jwalakwe jwagonile m’chipatala pemo chiŵandika ni mwanacheju. Mwanache jwakwe jwalwaliche, mwamti nangolojo jwasosekwaga kuŵa pakuŵandikana najo. Nambo ngatukukayichila kuti Yehofa mpaka atende yejinji kupunda pelepa, ligongo ŵatupanganyisye m’chiwanichisyo chakwe. (Genesesi 1:26) Maloŵe gakulimbikasya gagakusimanikwa pa Salimo 34:18, gakusatusalila kuti ‘patukasiche mtima’ kapena ‘patujasile mtima,’ Yehofa mpela nangolo jwachinonyelo, “akusaŵa chiŵandika” ni m’weji mwamti akusaŵa jwachanasa soni jwakoseka kutukamuchisya.

15. Ana Yehofa akusamkamuchisya jwalijose jwetuwe chamtuli?

15 Sambano, ana Yehofa akusatukamuchisya chamtuli pajikapajika? Jwalakwe jwangamasya yakusawusya yetu. Nambo Yehofa apeleche yindu yejinji yakwakamuchisya ŵandu ŵakusasachilila chikamuchisyo chakwe. Maloŵe gakwe, Baibulo, mwana malangiso gampaka gatukamuchisye kuti yindu yitujendeleje chenene pa umi wetu. Mu mpingo, Yehofa apeleche ŵakulolela ŵakuŵajilwa mwausimu, ŵakusalingalinga kulosya chanasa pakwakamuchisya ŵakulambila achimjawo. (Yakobo 5:14, 15) Mpela ‘jwakupikana lipopelo,’ jwalakwe akusapeleka “msimu weswela kwa ŵele ŵakumŵenda jwalakwejo.” (Salimo 65:2; Luka 11:13) Msimuwu mpaka utupe “machili gekulungwa” kuti tupilile mpaka pele Uchimwene wa Mlungu uchityosya yakusawusya yosope. (2 Akolinto 4:7) Kusala yisyene tukwete magongo gakumyamichilila Yehofa pa yindu yatupeleyi. Tukaliŵalila kuti yatupeleyi yikusalosya chanasa cha Yehofa.

16. Ana Yehofa jwalosisye chanasa chekulungwa m’litala lyamtuli, soni ana yeleyi yikusakwaya chamtuli jwalijose jwetuwe?

16 Yehofa jwalosisye chanasa chekulungwa mwakupeleka Mwanache jwakwe jwakunonyelwa kuti atuwombole. Chelechi chaliji chinonyelo cha Yehofa mwamti yapeleche upile wakuti tukulupuche. Tukumbuchileje kuti, mbopesi jaŵapeleche Yehofaji, jikusamkwaya jwalijose pajika. Ni ligongo lyakwe Sakaliya babagwe Yohane M’batisi, ŵasasile mkanipaŵe kuti mtuka welewu walosisye “chanasa chekulungwa cha Mlungu jwetu.”—Luka 1:78, NWT.

Ndaŵi Jele Yehofa Jwangalosya Chanasa

17-19. (a) Ana Baibulo jikusalosya chamtuli kuti chanasa cha Yehofa chana malile? (b) Ana chichi chachatendekasisye kuti Yehofa aleche kwatendela ŵandu ŵakwe chanasa?

17 Ana tukusosekwa kuganisya kuti chanasa cha Yehofa changali malile? Iyayi. Baibulo jikusasala mwakupikanika chenene kuti mundu jwakusatenda yindu yakusisyana ni matala gakwe gakulungama, Yehofa jwangamtendela chanasa. (Ahebeli 10:28) Kuti tumanyilile ligongo lyakwe akusatenda myoyo, tukumbuchile chisyasyo cha Aisalaeli.

18 Atamose kuti Yehofa mwakuwilisyawilisya jwakulupusyaga Aisalaeli kwa adani ŵawo, nambo pambesi pakwe chanasa chakwe chayiche pambesi. Ŵandu ŵamakaniŵa ŵalambilaga milungu jine, mwamti ŵayikaga najo milungu jakunyalayaji mpaka mkati mwa nyumba ja Mlungu. (Esekiele 5:11; 8:17, 18) Soni tukusaŵalanga kuti, “Ŵanduwo ŵasekaga ni kwanyosya ŵakulochesyawo, pakugachembulusya Maloŵe ga Mlungu, yeleyi yatendesye Ambuje kuti ŵatumbilile ŵandu ŵakwe nipo paliji pangali chikalekasisye Ambuje kwajonanga ŵandu ŵa ku Yuda ni ku Yelusalemu.” (2 Mbili 36:16) Aisalaeli ŵayikene pakuti Yehofa nganakolasoni magongo gakwatendelela chanasa mwamti yamtumbilikasisye. Ana yakuyichisya yakwe yaliji yamtuli?

19 Yehofa nganapitilisya kwatendela chanasa ŵandu ŵakwe. Jwalakwe jwasasile kuti, “Ngasinatendela chanasa, kapena kwakululuchila mpaka ndili najonasile basi.” (Yelemiya 13:14) Myoyo, Yelusalemu soni nyumba jakulambilila yajonanjidwe, mwamti Aisalaeli ŵajigalidwe kwawula ku ukapolo ku Babiloni. Yikusaŵa yakogoya mnope naga ŵandu ŵakulemwa amjimuchile Mlungu ni kwikana pakuti jwalakwe ngaŵa mkwatendelasoni chanasa.—Malilo 2:21.

20, 21. (a) Chanasa cha Yehofa pachichiyika kumbesi, ana chichitendekwa chichi? (b) Ana ni mtuka wapi wa chanasa watuchikambilana mu mtwe wakuyichisya?

20 Nambi uli masiku agano? Yehofa nganachenga. Ligongo lya chanasa chakwe, jwalakwe asitumile Mboni syakwe kuti silalichile “Ngani Syambone syakwamba Uchimwene” pachilambo chosope. (Mateyu 24:14) Ŵandu ŵamtima wambone palosisye kuti akusaka kupikanila, Yehofa akusiŵakamuchisya jemanjaji kupikanichisya utenga wa Uchimwene. (Masengo 16:14) Nambo masengoga ngagapitilisya mpaka kalakala. Ngaŵa mkuŵa chanasa naga Yehofa ali akundile kuti chilambo chakusakalachi pampepe ni yakusawusya yakwe yipitilisye mpaka kalakala. Yehofa pachachiyiwona kuti atesile chanasa mwakwanila, chachijonanga chilambo chakusakalachi. Atamose pandaŵijo, jwalakwe chachipeleka chilango ligongo lya chanasa. Jwalakwe chachilitendela chanasa ‘lina lyakwe lyeswela’ nambosoni ŵakutumichila ŵakwe ŵakulipeleka. (Esekiele 36:20-23) Yehofa chachityosya kusakala kosope ni kuchilinganya chilambochi kuŵa chasambano. Pakwamba ya ŵandu ŵakusakala, Yehofa jwasasile kuti, “Myoyo ngasinatendela chanasa jemanjajo; tinjiyitenda kwa jemanjajo yele jemanjajo yiŵayitesile kwa ŵane.—Esekiele 9:10.

21 Mpaka pajichiyika ndaŵijo, Yehofa akwatendelape chanasa ŵandu ŵakwe atamose ŵachachijonasika. Ŵandu ŵakulemwa ŵakusapitikuka mtima yisyesyene, mpaka apindule ni mtuka wekulungwa wa chanasa cha Yehofa wawuli kwakululuchila yakulemwa yawo. Mu mtwe wakuyichisya, chitukambilane maloŵe gane ga m’Baibulo gagakusalosya chenene kuti Yehofa ali jwakululuchila.

^ ndime 3 Nambo yili yakusangalasya kuti pa Salimo 103:13, liloŵe lya Chihebeli lyakuti ra·chamʹ likusasala ya chanasa chakusalosya mtati kwa ŵanache ŵakwe.