1-3. (a) Na icolacola cava a bikai koya voli na daunisame o Tevita? Ia a qai vakacegui vakacava na lomana? (b) Nida cakava e dua na ka ca, na icolacola cava e rawa ni bikai keda? Ia na cava e vakadeitaka vei keda o Jiova?

 “NOQU cala sa sivia na uluqu,” e vola na daunisame o Tevita. “Vaka na icolacola bibi, au sa sega ni colata rawa. Au sa nunu mai qai vurumemeataki vakadua.” (Same 38:4, 8) E kila vinaka o Tevita na lomabibi ena vakila e dua ke ca tiko nona lewaeloma. Ia a kunea na vakacegu. E kila ni cata o Jiova na ivalavala ca, ia e sega ga ni cati koya e valavala ca ke veivutuni dina, qai saumaki mai na sala ca e sa muria tiko. E kaya o Tevita ena nona vakabauta dei tu ni o Jiova e dau vosoti ira era veivutuni: “O kemuni Jiova, oni, . . . tu vakarau moni veivosoti.”—Same 86:5.

² E rawa tale ga ni vakaleqai keda voli noda lewaeloma ke da cakava e dua na ka ca. Qo e dodonu me uqeti keda meda vakavinakataka vakatotolo na keda ituvaki. Ia e rawa ni vakavuleqa ke vakayalolailaitaki keda tale vakasivia na noda cala. E rawa nida nanuma ni sa na sega ni rawa ni vosoti keda o Jiova, veitalia mada ga ke da sa veivutuni. Ke da “luvuci ena levu ni rarawa,” ena rawa ni saga o Setani meda soro, meda nanuma ni sega na beteda ena mata i Jiova, ni sega ni kilikili meda qaravi koya.—2 Korinica 2:5-11.

³ Vakacava e va qori nona raici keda o Jiova? Sega sara! Na veivosoti e dua vei ira na tiki ni loloma levu ni Kalou. E vakaraitaka ena nona Vosa nida veivutuni dina mai vu ni lomada, ena tu vakarau me vosoti keda. (Vosa Vakaibalebale 28:13) Meda raica mada qo na vuna kei na sala e dau veivosoti kina o Jiova, me dei kina vei keda ni nona veivosoti e sega ni ka dredre.

4. Na cava e nanuma o Jiova me baleta na keda ituvaki? E lai tara vakacava qo na ka e cakava se namaka vei keda?

⁴ E kila o Jiova nida tamata ga. E kaya na Same 103:14: “Ni kila vinaka o koya na keda ibulibuli, e nanuma tiko nida kuvuniqele.” E matata vakasigalevu tu vua nida buli ga mai na kuvunisoso, eda na dau baleca, e tu tale ga na noda malumalumu nida tamata ivalavala ca. Ni tukuni ni kila “na keda ibulibuli,” eda lai nanuma lesu kina na nona vakatauvatani Jiova na iVolatabu kei na dua na dautulituli o keda na qele. (Jeremaia 18:2-6) Na ka e cakava se namaka vei keda o koya na Dautulituli Levu e vakatau sara ga ena keda ituvaki ivalavala ca, kei na noda ciqoma se sega nona veidusimaki.

5. E vakamacalataki vakacava ena Roma na kaukaua ni idre ni ivalavala ca?

⁵ E kila vinaka o Jiova na veika e rawa ni cakava na ivalavala ca. E vakaraitaka na nona Vosa ni ivalavala ca e dua na ka kaukaua e vesuka tu na kawatamata. E vakacava sara mada na kaukaua ni ivesu qo? E vakamacalataka o Paula ena nona ivola vei ira mai Roma: Nida vauci ena “ivau ni ivalavala ca,” me vaka ga na nodra vauci na sotia ena ruku i nodra kavetani (Roma 3:9); e “veiliutaki” ina tamata na ivalavala ca me vaka e dua na tui (Roma 5:21); e “tiko,” vei keda (Roma 7:17, 20); na kena “lawa” e cakacaka tiko e yagoda ena veigauna kece, e via lewa sara ga na noda bula. (Roma 7:23, 25) Io, e kaukaua dina na idre ni ivalavala ca ena yagoda malumalumu qo!—Roma 7:21, 24.

6, 7. (a) Na cava na rai i Jiova me baleti ira e mositi ira na ca era cakava ra qai vakasaqara yani na nona yalololoma? (b) Na cava meda kua kina ni nanuma ni yalololoma ni Kalou e ulubale meda caka ca tiko ga kina?

⁶ E kila o Jiova ni na sega ni rawa ni taucoko sara na noda talairawarawa, veitalia ke mani vakacava sara na noda sasaga. E vakaraitaka vakayalololoma ni na vosoti keda ke da kerea na nona yalololoma nida veivutuni mai vu ni lomada. E kaya na  Same 51:17: “Na isoro e talei vua na Kalou na yalo e ramusu, na uto e kavoro qai bibivoro, kemuni na Kalou, oni na sega ni cata.” O Jiova ena sega vakadua ni cata e dua e “kavoro qai bibivoro” na yalona ni mositi koya na ka ca e cakava.

⁷ Kena ibalebale qo ni rawa nida vakaiulubaletaka na yalololoma ni Kalou, kei na keda ituvaki ivalavala ca meda valavala ca tiko ga kina? Sega sara! E sega ni rawa nida vakayagataka na iulubale qo vei Jiova. E tiko na iyalayala ni nona yalololoma. Ena sega sara ni vosoti ira era nakita nodra ivalavala ca, ra qai sega ni vakaraitaka vakalailai na veivutuni. (Iperiu 10:26) Ena yasana kadua, e tu vakarau me vosoti ira e mosi na yalodra ena ka ca era cakava. Meda dikeva mada qo eso na vosa totoka e vakayagataki me vakamacalataki kina na tiki ni loloma qo i Jiova, na veivosoti.

8. Na cava e cakava o Jiova ena noda ivalavala ca, meda vakanuinui ga vei cei, ena vuku ni cava?

⁸ E kaya o Tevita ena nona sa veivutuni: “Au sa qai vakatusa vei kemuni na noqu valavala ca, au sega ni ubia na noqu cala. . . . Oni qai vosota na ca ni noqu valavala ca.” (Same 32:5) O koya gona, e kauta tani o Jiova na ivalavala ca i Tevita. Macala ga ni na vakacegui Tevita sara ga, vakauasivi ni lomabibitaka voli na nona cala. (Same 32:3) E dodonu meda nuitaki Jiova tale ga ni o koya ga ena kauta tani na nodra ivalavala ca o ira era qara na nona yalololoma ena yavu ni nodra vakabauta na ivoli e vakarautaka o Jisu.—Maciu 20:28.

9. E vakacava na yawa ni vanua e dau kauta kina o Jiova na noda ivalavala ca?

⁹ E vakayagataka o Tevita e dua tale na ivakatautauvata me vakamatatataka kina na veivosoti i Jiova: “Me vaka na yawa ni icabecabe ni siga mai na idromudromu ni siga, sa biuta vakayawa vei keda o koya na noda cala.” (Same 103:12) E vakacava na veiyawaki ni vanua e cabe mai kina na siga me yaco ina vanua e dromu kina na siga? E rawa nida kaya ni vanua e cadra kina na siga kei na vanua e dromu kina erau vanua  veiyawaki duadua, erau sega ni rawa ni sota vakadua na vanua e rua qo. E kaya e dua na vuku ni iVolatabu ni vosa qo e vakaibalebaletaka “e rua na ka erau sa veiyawaki sara ga; erau vanua veiyawaki duadua meda bau vakasamataka.” E vakaraitaka vei keda na vosa uqeti i Tevita ni gauna e veivosoti kina o Jiova, e dau kauta laivi vakayawa sara ga vei keda na noda ivalavala ca.

10. Ni vosota o Jiova na noda ivalavala ca, na cava meda kua ni nanuma kina ni sa na takavi keda tu ga na ca ni noda ivalavala qori ena vo ni noda bula?

¹⁰ O sa bau tovolea mo savata laivi e dua na duka e kabita dei sara toka ga na nomu isulu vulavula? De dua o solia kina nomu vinaka kece, ia sa sega ga ni taqusi taucoko na duka. Dikeva se dau vakacava na veivosoti i Jiova: “Ke damudamu na nomuni ivalavala ca, ena vakavulavulataki me vaka na ucacevata, ke damu me vaka na tikinisulu kulakula, ena vaka na vutinisipi.” (Aisea 1:18.) Na vosa “damudamu” e vakaibalebaletaka na roka damudamu serau. a Na isulu “kulakula” e dau  damu buto ni toni ena kena iboro. (Neumi 2:3) E sega ni rawa vakadua nida kauta laivi na ivalavala ca e takavi keda tu ena noda sasaga ga. Ia o Jiova e rawa ni taura na ivalavala ca e damudamu qai vakavulavulataka me vaka na uca vulavula se vutika ni sipi. Ni vosota o Jiova na noda ivalavala ca, e sega tale ni vinakati meda leqataka noda ivalavala ca qori ena vo ni noda bula.

11. Na vakasama cava e tukuni kina ni o Jiova e biuta i dakuna na noda ivalavala ca?

¹¹ Ena dua na sere ni vakavinavinaka a lagata vei Jiova o Esekaia ni sa vakabulai mai na dua na mate bibi sara, a kaya kina: “Oni biuta i dakumuni na noqu ivalavala ca kece.” (Aisea 38:17) Na kena itukutukuni e ke e vaka tiko me taura mai na ivalavala ca i koya e veivutuni o Jiova, qai biuta i dakuna ena nona sega tale ni via kauaitaka se raica. Eso era kaya ni rawa ni biu va qo na tikinivolatabu qo: “Oni sega ni okata na noqu ivalavala ca.” Sa bau veivakacegui dina!

12. E vakaraitaka vakacava na parofita o Maika ni gauna e veivosoti kina o Jiova, e kauta laivi sara ga vakadua na noda ivalavala ca?

¹² E vakaraitaka na parofita o Maika na nona nuidei ni na vosoti ira nona tamata veivutuni o Jiova, qai vakalesui ira ena nodra vanua ena nona vola: “O cei na Kalou me vakataki kemuni, . . . oni guilecava na nodra ivalavala ca na ivovo ni nona ivotavota?. . . Oni na biuta na nodra ivalavala ca kece ina wasa titobu.” (Maika 7:18, 19) E macala ni na vakayaloqaqataki ira sara ga na bula ena gauna oya na veivosa qo. Ke dua na ka e biu “ina wasa titobu,” ena rawarawa na kena lai kau lesu mai? E macala gona mai na vosa i Maika ni gauna e veivosoti kina o Jiova, e kauta laivi sara ga vakadua na noda ivalavala ca.

13. Na cava na ibalebale ni vosa i Jisu, “ni vosota na neimami cala”?

¹³ A vakayagataka o Jisu na vosa vakatautauvata me baleta e dua e dinau kei koya e soli dinau me vakamatatataka kina na veivosoti i Jiova. (Maciu 18:23-25) E uqeti keda tale ga meda masuta: “Ni vosota na neimami cala.” (Maciu 6:12) E vakatauvatana tiko eke o Jisu na cala kei na dinau. (Luke 11:4) Nida cala, e vaka nida dinau vei Jiova. E kaya e dua na ivola me  baleta na vosa vaKirisi e vakadewataki me “vosota”: “Meda laiva ga, biuta, kua ni taroga tale na dinau.” Ni veivosoti gona o Jiova, e vaka tiko ni sa bokoca na dinau a dodonu meda sauma. Qo e dodonu mera vakacegui kina o ira era ivalavala ca, ia era sa veivutuni. Ena sega vakadua ni taroga tale o Jiova na dinau e sa bokoca oti!—Same 32:1, 2.

14. Ni tukuni me ‘bokoci na nomudou ivalavala ca,’ na cava e rawa nida vakasamataka?

¹⁴ E vakamacalataki tale ga ena Cakacaka 3:19 na veivosoti i Jiova: “Ni veivutuni gona, ni veisau me bokoci kina nomuni ivalavala ca.” Ena vosa vaKirisi, na “bokoci” e rawa ni kena ibalebale na “quwa, . . . qusia se vakarusa.” Era kaya eso na daunivakamacala ni tikinivolatabu qo e baleta tiko na boko ni volavola. Ena sala cava? Na iqi era dau vakayagataka ena gauna oya e caka mai na qilaiso, drega ni kau, kei na wai. Ni volavola oti o koya e volavola, e dau taura sara mai na isulu suasua me quwa tani kina na ka a vola. Qo e vakatakarakarataka vinaka sara ga na yalololoma i Jiova. Ni vosota o koya noda ivalavala ca, e vaka sara ga e taura mai na tikinisulu qai quwa laivi.

15. Na cava e vinakata o Jiova meda kila me baleti koya?

¹⁵ Nida vakasamataki ira na vosa vakatautauvata qo, e dua ga na ka e matata vei keda: E vinakata o Jiova meda kila ni tu vakarau o koya me vosota na noda ivalavala ca ke raica nida veivutuni dina! Meda kua ni nanuma ni na lai kauta tale tiko mai o Jiova na noda cala eda sa vakanadakuya. E vakadinadinataki qo ena dua tale na ka e vakatakila na iVolatabu me baleta na yalololoma levu i Jiova: Ni sa veivosoti, ena guilecava tale ga.

16, 17. Ni kaya na iVolatabu ni guilecava o Jiova na noda ivalavala ca, na cava e kena ibalebale, na cava o kaya kina qori?

¹⁶ E yalataka o Jiova vei ira era okati ena veiyalayalati vou: “Niu na vosota na nodra cala, au na sega tale ni nanuma  na nodra ivalavala ca.” (Jeremaia 31:34) Kena ibalebale qo ni gauna e veivosoti kina o Jiova, sa na sega ni rawa ni nanuma tale na ka a yaco? E sega. E volatukutukutaka tu na iVolatabu na nodra ivalavala ca e levu e sa vosoti ira o Jiova, wili kina na ivalavala ca i Tevita. (2 Samuela 11:1-17; 12:13) Se kila vinaka tu ga o Jiova na ka era a cakava. Na nodra ivalavala ca vaka kina na nodra veivutuni kei na nona vosoti ira na Kalou, e volatukutukutaki tu me ka ni vuli vei keda. (Roma 15:4) Na cava ga e vakaibalebaletaka na iVolatabu ni kaya ni o Jiova e sega ni “nanuma” tale na nodra ivalavala ca na sa vosoti?

¹⁷ Na vosa vakaIperiu e vakadewataki e ke me “nanuma” e sega ni vakaibalebaletaki ena kena vakasamataki lesu ga. Na ivola na Theological Wordbook of the Old Testament e kaya ni “okati kina na nona vakayacora sara ga na Kalou e dua na ka.”  Ke “nanuma” gona o koya na ivalavala ca, e kena ibalebale ni na sauma se cakava sara ga kina e dua na ka. (Osea 9:9) Ia ni kaya na Kalou ni na “sega tale ni nanuma na nodra ivalavala ca,” e vakadeitaka tiko kina vei keda ni ke sa vosoti ira na ivalavala ca era veivutuni, ena sega ni kauta lesu mai na nodra cala oya me qai totogitaki ira kina ena dua tale ga na gauna. (Isikeli 18:21, 22) Na nona guilecava gona e kena ibalebale ga ni na sega ni ceuta tale mai se kauta tale mai me mai veitotogitaki tiko kina. E veivakacegui dina meda kila, ni noda Kalou e dau vosota noda cala, e guilecava tale ga!

18. Na nona vosoti e dua e sega ni kena ibalebale ni sa na sega ni sauti koya na ca ni nona ivalavala, na vuna?

¹⁸ Me vaka ni dau veivosoti o Jiova, e kena ibalebale ni o koya e valavala ca ena sega ni lauti koya na suinikena? Sega sara. Sega ni rawa nida valavala ca meda qai nanuma ni na sega ni sauti keda na noda ivalavala. E vola o Paula: “Na ka kece e kaburaka e dua ena tamusuka tale ga.” (Kalatia 6:7) Ena rawa ni sauti keda na veika ca eda cakava. Ia meda kua ni nanuma ni sa vosoti keda mada o Jiova, qo e sa totogitaki keda tale tiko. Ni yaco e dua na leqa, me kua ni nanuma e dua na lotu vaKarisito, ‘Sa rairai totogitaki au tiko o Jiova ena dua na noqu cala makawa.’ (Jemesa 1:13) Ena yasana kadua, e sega ni taqomaki keda o Jiova mai na ka ca ena rawa ni yacovi keda ena vuku ni ka ca eda cakava. Na veisere, bukete e sala, mate ca ni veiyacovi, yali ni veivakabauti kei na veidokai—era ka rarawataki kece qo, ia e rawa ni yaco vua e dua me isau ni nona ivalavala. Nanuma ni a sega ni taqomaki Tevita o Jiova mai na veika rarawataki a qai sotava ena vuku ni ka e cakava vei Uraia kei na nona valavala ca kei Pacisepa, dina ga ni sa vosoti koya.—2 Samuela 12:9-12.

19-21. (a) E yaga vakacava na lawa e volai ena Vunau ni Soro 6:1-7 vei koya e caka vua na ka ca kei koya e cakava na ka ca? (b) Ke ra vakaleqai eso tale ena cala eda cakava, na cava meda cakava me qai vosoti keda kina o Jiova?

¹⁹ E rawa ni levu tale na ka e namaki vei keda ena vuku ni  noda cala, vakauasivi ke ra vakaleqai eso tale ena ka eda cakava. Kena ivakaraitaki na itukutuku ena Vunau ni Soro wase 6. E vakamacalataka na Lawa a soli vei Mosese e dua na ituvaki me vaka na nona cala bibi e dua ena nona kovea vakaukaua na iyau ni kainona, lawakitaki koya, se dabui koya. Mani bubului lasu o koya e cala qai kaya ni sega ni cakava. Sa na sega ni caka rawa e dua na ka ni dua ga na ivakadinadina. Ia e muri sa qai tukutuku o koya e cala ni sa ca tiko ga na nona lewaeloma. Me rawa ni vosoti koya na Kalou, e dodonu me cakava e tolu tale na ka: vakasuka na ka a taura, sauma e dua na itotogi vei koya e butakoci me rauta ni 20 na pasede ni isau ni ka a tauri vakatawadodonu, vakarautaka tale ga e dua na sipi tagane me nona isoro vei Jiova. Sa qai kaya na lawa: “Ena sorovaki koya na bete ena mata i Jiova, ena qai vosoti.”—Vunau ni Soro 6:1-7.

²⁰ Na lawa qo e isolisoli vakayalololoma dina ni Kalou. E yaga vei koya a butakoci, ni vakasukai vua na ka a tauri, ena lomavakacegu tale ga ni sa vakatutusa o koya e cala. Ia ena gauna vata oya, e yaga na lawa vei koya e sa qai uqeti koya na ca ni nona lewaeloma me tukutuku. Baleta kevaka a sega ni tukutuku, ena sega ni vosoti koya na Kalou.

²¹ Eda sega ni vakarurugi ena Lawa a soli vei Mosese, ia na Lawa qo eda kila rawa kina na vakarau ni vakasama i Jiova, okati e ke na ka e baleta na veivosoti. (Kolosa 2:13, 14) Ke vakacudrui ira na tani na ka eda cakava, ena marau na Kalou nida solia noda vinaka kece meda veivakameautaki. (Maciu 5:23, 24) Ena rawa ni okati e ke na noda sega ni cakitaka na cala eda cakava, noda tusanaka noda cala, kei na noda kere veivosoti sara ga vei koya eda cala vua. Oti oya sa na qai rawa nida kere veivosoti vei Jiova ena yavu ni ivoli i Jisu, da qai nuidei ni na vosoti keda na Kalou.—Iperiu 10:21, 22.

22. Na cava ena rawa ni salavata mai kei na veivosoti i Jiova?

²² Me vaka ga ena cakava e dua na itubutubu dau loloma, ena vosoti keda o Jiova, ia ena vakavulici keda tale ga. (Vosa Vakaibalebale  3:11, 12) Ena rawa ni cegu mai na nona veiqaravi e dua na qase, o koya e dauveiqaravi, se dua e veiqaravi vakatabakidua. Ena mosi beka vua ni kau tani vua eso na itavi a dau vakamareqeta. Ia na tau ni veivakavulici va qo e sega ni kena ibalebale ni sega ni vosoti keda o Jiova. Meda nanuma tiko ni nona dau vakavulici keda o Jiova e ivakadinadina ni nona lomani keda. Ena yaga vei keda meda ciqoma nona veivakavulici, da muria sara.—Iperiu 12:5-11.

23. Na cava meda kua ni nanuma kina ni sa sega ni rawa ni yalololoma vei keda o Jiova? Na cava meda vakatotomuri Jiova kina ena nona dau veivosoti?

²³ E veivakacegui dina meda kila ni ‘tu vakarau me veivosoti’ na noda Kalou! Se mani vakacava na cala eda cakava, meda kua vakadua ni nanuma ni sa na sega ni rawa ni yalololoma vei keda o Jiova. Ke da veivutuni dina, da saga sara ena kena totolo duadua meda vakadodonutaka na ka ca eda a cakava, da qai masuta na veivosoti i Jiova ena yavu ni dra i Jisu, sa na qai rawa nida nuidei ni na vosoti keda. (1 Joni 1:9) Meda saga mada ga meda ucui koya ena noda dauveivosoti. Baleta ke sa rawa ni vosoti keda vakayalololoma o Jiova, na Kalou e sega ni dua na nona ivalavala ca, sa na qai bibi sara meda saga o keda na tamata ivalavala ca meda dau veivosoti!