Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA 26

Leza “Kejepo Kulekela”

Leza “Kejepo Kulekela”

1-3. (a) I kiselwa’ka kilēma kyāselele Davida, mulembi wa mitōto, ne i muswelo’ka waāsengelwe ku mutyima wandi muvutakane? (b) Shi tubalonga bubi, i kiselwa’ka kyotubwanya kusela, ino i bika bitukulupija Yehova?

 DAVIDA, mulembi wa mitōto, wāsonekele amba: “Bilubo byami bibampite mutwe,” kadi ubwejako amba “Pamo bwa kiselwa kilēma, bibampityila bungi pa kusela. Napungila ne kusonsakanibwa ami ense.” (Ñimbo ya Mitōto 38:4, 8) Davida wādi uyukile mulēmenanga kiselwa kya mutyima wa mundamunda witopeka. Inoko wāsengelwe pa mutyima wādi muvutakane. Wāivwanije amba nansha Yehova byashikilwe bubi, ino Kashikilwepo kipya-mambo shi wesāsa bya binebine ne kuleka bilongwa byandi bibi. Davida wānenene na lwitabijo lonso pa mutyima wa Yehova wa kufwila lusa muntu wisāsa amba: “Abe, Yehova, wi muyampe kadi kwijepo kulekela”— Ñimbo ya Mitōto 86:5.

2 Shi tubalonga bubi, netu tubwanya kwivwana bulēmi bwa mutyima wa mundamunda usansa. Ino milangwe ya kwitopeka i miyampe. Ibwanya kwitutonona tutabule matabula mayampe a kulemununa bilubo byetu. Inoko, i bibi kwitopeka bipitepite. Kwitopeka bipitepite kubwanya kwitulengeja tumone amba Yehova kaketulekelapo nansha shi tubesāsa namani. Shi ‘tulēmenenwe na kufītwa mutyima bipitepite,” Satana ukatompa kwitutonona tutyumukwe mutyima, tulange amba Yehova witumwene bu ketudipo na mvubu, ketufwaninwepo kumwingidila.—2 Bene Kodinda 2:5-11.

3 Le Yehova witumwene uno muswelo? Nansha dimo! Lulekelo i kipindi kya buswe bukatampe bwa Yehova. Witukulupija mu Kinenwa kyandi amba shi twisāse bya binebine, witabijnga kwitulekela. (Nkindi 28:13) Nanshi ketufwaninwepo kulanga amba Yehova kabwanyapo kwitulekela. Tubandaulei mwanda waka witulekelanga ne muswelo’ka.

Kikadile Yehova na Mutyima ‘Kewijepo Kulekela’

4. Le Yehova uvulukanga bika pa motupangilwe, ne kino kidi na lupusa’ka pa muswelo wadi netu?

4 Yehova uyukile biyampe mikalo yetu. Ñimbo ya Mitōto 103:14 unena’mba, “Aye uyukile biyampe motubumbīlwe, uvulukanga’mba twi luvumbi.” Kedilwepo amba twi bapangwe ku luvumbi, ba bukōkekōke, kadi bazoze, bampikwa kubwaninina. Kishima uyukile “motubumbilwe” kituvuluja amba Bible udingakanya Yehova bu umbumbi, batwe netu bu dilongo dyabumba. (Yelemia 18:2-6) Umbumbi Mukatampe wikalanga netu mungya bukōkekōke bwa kipangila kyetu kya bubi ne muswelo otwitaba ku bwendeji bwandi ne muswelo otupela’bo.

5. Le mukanda wa Loma utela namani mwikadile bukomo bwa bubi?

5 Yehova uyukile bukomo bwa bubi. Kinenwa kyandi kitela bubi bu bukomo bukatampe bushipile muntu bya lufu. Le bubi bwitushipile namani? Mu mukanda wa Polo ku Bene Loma, unena’mba: “Bonso i ba bubi,” monka mwikadilanga basola munshi mwa mukulu wabo (Bene Loma 3:9); bubi ‘bubikele’ bu mulopwe pa muzo wa muntu (Bene Loma 5:21); “bwikele” motudi (Bene Loma 7:17, 20); “kijila” kyabo kingilanga motudi nyeke, kisaka kuludika būmi bwetu. (Bene Loma 7:23, 25) Bine, bubi bushipile ngitu yetu bya binebine!—Bene Loma 7:21, 24.

6, 7. (a) Le Yehova umwene namani boba bakimba lusa lwandi na mutyima wa kwisāsa? (b) Mwanda waka ketufwaninwepo kukwata ku nzeinzei lusa lwa Leza?

6 Nanshi, Yehova uyukile amba ketubwanyapo kumukōkela mu muswelo mubwaninine, nansha shi tulonge bukomo namani bwa kumukōkela. Witukulupija na buswe amba shi tukimbe lusa lwandi na mutyima wa kwisāsa, uketulekela. Ñimbo ya Mitōto 51:17 unena’mba: “Bitapwa bisangaja Leza i mushipiditu mutyumuke; mutyima mutyumuke ne musonsakane, abe Leza, kukewelapo.” Yehova kakelapo nansha kuvundamina, “mutyima mutyumuke ne musonsakane” na kiselwa kya kwitopeka.

7 Ino, le kino kishintulula amba tubwanya kukwata lusa lwa Leza ku nzeinzei, kumona kipangila kyetu kya bubi bu kabepelo ka kulongela bubi? Aa! Yehova kaludikwangapo’tu na kitumbuzaji. Lusa lwandi ludi na mikalo. Kakalekelapo nansha dimo boba bomija mutyima mu kulonga bubi ku kusaka, kwisāsa mpika. (Bahebelu 10:26) Ne kadi, shi wamone mutyima wa kwisāsa, wikalanga na mutyima wa lubilo wa kulekela. Nanshi tubandaulei muneneno umoumo wingidijibwe mu Bible ulombola kino kipindi kya kutendelwa kya buswe bwa Yehova.

Yehova Ulekelanga Lonso Muswelo’ka?

8. Le Yehova uloñanga bika shi walekela bubi bwetu, ne kino kitupa kikulupiji’ka?

8 Davida pa kwisāsa wānene amba: “Ku mfulo nesapula bubi bwami kodi; Nkyapūtyilepo kilubo kyami. . . . Nobe waundekela kilubo kya bubi bwami.” (Ñimbo ya Mitōto 32:5) Kishima “waundekela” i kitambe ku kishima kya Kihebelu kishintulula “kutalula” nansha “kusela.” I kingidijibwe mwanda wa kushintulula kufundula “kwitopeka, bubi, kujilula.” Nanshi Yehova wātalwile bubi bwa Davida ne kwibwela kulampe. Kino ye kino kyātyepeje kiselwa kya kwitopeka kyādi kiselele Davida. (Ñimbo ya Mitōto 32:3) Batwe netu tubwanya kukulupila Leza mwine ufundulanga bubi bwa boba bakimba lulekelo lwandi kupityila ku lwitabijo lwabo mu kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu.—Mateo 20:28.

9. Le Yehova utūlanga bubi bwetu kulampe namani?

9 Davida wāingidije muneneno mukwabo utenga mutyima pa kushintulula lulekelo lwa Yehova amba: “Monka mwikadile kutambanga dyuba kulampe na kuponanga dyuba, mo monka mwatūdilanga kujilula kwetu kulampe netu.” (Ñimbo ya Mitōto 103:12) Dyuba ditambanga kutunduka ne kupona kushika. Le kutunduka i kulampe namani na kushika? Kutunduka i kulampe bininge na kushika; kadi kekuketanapo nansha dimo. Mwifundi umo wa Bible unena’mba uno muneneno ushintulula’mba “kulampe bininge; kulampe koketubwanyapo kufwatakanya.” Binenwa bya Davida bya ku bukomo bwa mushipiditu bitulombola’mba shi Yehova wetulekela, utūlanga bubi bwetu kulampe bininge na batwe byoketubwanyapo kufwatakanya.

“Bubi bwenu . . . bukatōkejibwa pamo bwa mashika mekwate”

10. Shi Yehova wetulekela bubi bwetu, mwanda waka ketufwaninwepo kulanga’mba tudi na dikeme dya buno bubi mu būmi bwetu bonso?

10 Lelo kashā kodi mutompe kutalula kadikeme ku kisandi kitōka? Padi nansha byowalongele bukomo bwa kwikatalula, kadikeme kashele’ko. Tala Yehova mwalombwela bukomo bwandi bwa kulekela bubi amba: “Nansha shi bubi bwenu budi pamo bwa bityila pyā, bukatōkejibwa pamo bwa mashika mekwate; Nansha shi butyila pamo bwa kisandi kityididila pyū, bukekala pamo bwa myoya.” (Isaya 1:18) Kishima “bityila pyā” kilombola musombelo utyila weñenya. a “Kityididila pyū” wādi musombelo mutyite bininge wa bintu bipente. (Nahumi 2:3) Ketubwanyapo nansha dimo kufundula dikeme dya bubi na bukomo bwetu. Inoko Yehova ubwanya kutalula bubi butyila pyā ne butyididila pyū ne kwibutōkeja pamo bwa mpemba nansha butonge bwampikwa kwina. Shi Yehova wetulekela bubi bwetu, ketufwaninwepo kulanga amba tudi na dikeme dya buno bubi mu būmi bwetu bonso.

11. Le Yehova welanga bubi bwetu kunyuma kwandi mu muswelo’ka?

11 Hezekia, mu lwimbo lwandi lwa kufwija’ko lwaābundile pa kupwa kupanda ku misongo imo yāswile kumwipaya, wānenene Yehova amba: “Ubaela bubi bwami bonso kunyuma kobe” (Isaya 38:17) Yehova i mutelwe bwa muntu ukwata bubi bwa nonga-bibi wisāsa webwela kunyuma Kwandi kwakabwanyapo kwibumona nansha kwibutala monka. Mungya dibuku dimo, uno mulangwe ubwanya kunenwa amba: “Ubaalamuna [bubi bwami] wita’mba kebwalongekelepo.” Mwene kino kitukomeja mu bidyoma?

12. Le mupolofeto Mika wālombwele namani amba shi Yehova walekela, utalulanga bubi bwetu lonso?

12 Mupolofeto Mika, mu mulao wandi wa kujokejibwa, wālombwele kikulupiji kyandi mudi Yehova amba ukalekela bantu bandi besāsa amba: “Lelo i Leza’ka udi pamo bwa abe, . . . kupita bitupu pa kujilula kwa ushele’ko wa bupyani bwandi?. . . Abe ukela bubi bwabo bonso mu mushike wa dijiba” (Mika 7:18, 19) Langa’po bidi mwādi mushintulwila bino bishima ku bantu ba mu kitatyi kyāsonekelwe Bible. Le bādi babwanya kusokola kintu kyaelwa “mu mushike wa dijiba”? Nanshi binenwa bya Mika bilombola’mba shi Yehova walekela, utalulanga bubi bwetu lonso.

13. Le binenwa bya Yesu bya’mba, “witulekele mapu etu” bishintulula bika?

13 Yesu wāenzankenye kukwatañana kudi pa bukata bwa mwapudi ne mwapulwa mwanda wa kwelekeja lulekelo lwa Yehova. Yesu wētusoñenye tulombe amba: “witulekele mapu etu.” (Mateo 6:12) Nanshi Yesu wādingakanenye bubi na mapu. (Luka 11:4) Shi tubalonga bubi, twikalanga na “mapu” kwa Yehova. Pa mwanda utala nshintulwilo ya kyubwa kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kulekela,” dibuku dimo dinena’mba: “Kupūta meso, kuleka mapu, kuleka kulandula’o.” Shi Yehova wetulekela, udi pamo bwa aye utalula mapu otwadi tufwaninwe kulandulwa. Babipya-mambo besāsa babwanya nanshi kusengibwa na bino. Bine, Yehova kakalandulapo mapu awitulekele!—Ñimbo ya Mitōto 32:1, 2.

14. Le musemwa “bubi bwenu bujimankanibwe” wituvuluja bika?

14 Lulekelo lwa Yehova i lushintululwe ne mu Bilongwa 3:19 amba: “Nanshi, mwisāsei, kadi alamukai mwanda wa bubi bwenu bujimankanibwe.” Uno musemwa wa mfulo i mutambe ku kishima kya Kingidiki kibwanya kushintulula “kubula, . . . kutalula nansha konakanya.” Mungya befundi bamo ba Bible, muneneno wingidijibwe pano i wa kubula kintu kilembelwe ku makasa. Le bibwanika namani? Bwīno bwādi bwingidijibwa divule pa kala bwādi bwa kalabone, ne butomvi butyange na mema. Shi muntu ukipwa kwandika na buno bwīno, wādi ubwanya kuyata kisandi kibombe ne kubula byaalemba’bya. Kino i kyelekejo kilumbuluke kya lusa lwa Yehova. Shi wetulekela bubi bwetu, udi pamo bwa aye wasela kisandi, wabula’bo.

15. Le Yehova usaka tuyuke bika bimutala?

15 Shi tulangulukile pa bino byelekejo bishileshile, mwene i kimweke patōka’mba Yehova usakanga tuyuke amba udi na mutyima wa lubilo wa kulekela bubi bwetu shi twisāse bya binebine? Ketufwaninwe kukwatwa moyo amba uketutopeka pa buno bubi mu mafuku a kumeso. Kino i kilombolwe na kintu kikwabo kitusokwela Bible pa lusa lukatampe lwa Yehova: Shi wetulekela, wilwanga’ko.

Yehova usakanga tuyuke amba udi na mutyma ‘kewijepo kulekela’

“Nkikavulukapo Monka Bubi Bwabo”

16, 17. Panena Bible amba Yehova wilwanga bubi bwetu, le kino kishintulula bika, mwanda waka ubalondolola nankyo?

16 Yehova wālaile pa mwanda utala boba badi mu kipwano kipya amba: “Nkebalekela kilubo kyabo, kadi nkikavulukapo monka bubi bwabo.” (Yelemia 31:34) Le kino kishintulula amba shi Yehova wetulekela kabwanyapo kuvuluka bubi monka? Ke amopo. Bible witusapwila bubi bwa bantu bavule bālekelwe na Yehova, kubadila’mo ne Davida. (2 Samwele 11:1-17; 12:13) Yehova uyukile biyampe bilubo byobālongele. Myanda ya bubi bwabo, enka ne kwisāsa kwabo ne kulekela kwebālekele Leza, i milamwe mwanda wa kamweno ketu. (Bene Loma 15:4) Penepo, le Bible usaka kunena bika panena’mba Yehova ‘kavulukangapo’ bubi bwa boba besāsa?

17 Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe amba “Nkikavulukapo monka” kishintulula bivule, ke’nkapo kuvuluka bya pa kala. Dibuku dimo (Theological Wordbook of the Old Testament) dinena’mba i ne “kulonga’po kintu kifwaninwe.” Nanshi mu buno buluji, ‘kuvuluka’ bubi i kulonga kintu ku babipya-mambo. (Hosea 9:9) Ino shi Leza wanena’mba “Nkikavulukapo monka bubi bwabo,” witukulupija amba shi walekela babipya-mambo besāsa, kakebalongapo kintu mwenda mafuku pa mwanda wa bubi’bwa. (Ezekyele 18:21, 22) Nanshi Yehova wilwanga mu buluji bwa amba kavulukangapo bubi bwetu kyaba ne kyaba mwanda wa kwituponeja nansha kwitupa mfuto misunsa na misunsa. Mwene kino kitusenga’po kashā pa kuyuka amba Leza witulekelanga ne kwilwa bubi bwetu?

Le Bipa Bikalupuka’ko Nabyo le?

18. Mwanda waka kulekelwa kekushintululapo amba kipya-mambo wesāsa’wa kakafikilwapo na bipa bitamba ku bilongwa byandi bibi?

18 Le mutyima wa Yehova wa lubilo lwa kulekela ushintulula amba kipya-mambo wisāsa kakatanwapo na bipa byonso bikalupuka ku bilongwa byandi bibi? Aa. Ketubwanyapo kulonga bubi pampikwa kumona bipa bilula. Polo waāndikile amba: “Kyokya kikuna muntu shi kika shi kika, e kyonka kyakangula.” (Bene Ngalatea 6:7) Tubwanya kutanwa na bipa kampanda bilupuka ku bilongwa byetu. Kino kekishintululapo amba shi Yehova wapu kwitulekela ulengejanga bintu bibi bitufikile. Shi makambakano abalupuka, mwine Kidishitu kafwaninwepo kulanga’mba, ‘Padi Yehova waumpe mfuto pa mwanda wa bubi bwami bwa pa kala.’ (Yakoba 1:13) Ku mutamba mukwabo, Yehova ketukiñangapo ku bintu byonso bilupuka ku bilongwa byetu bibi. Kimfwa, dilubu, dīmi dya kubulwa kusaka, misongo isambuka ku bulādi, kujimija kikulupiji ne bulēme—byonso bino bibwanya kwikala bipa bikomo kwepuka kadi bileta bulanda bitamba ku bubi. Vuluka amba Yehova pa kupwa kulekela Davida bubi bwandi na Bafe-sheba ne Udia, kāmukingilepo ku kinzengele kyalondele’po.—2 Samwele 12:9-12.

19-21. (a) Le muntu wibile ne wibilwe bādi bamwena namani mu kijila kilembelwe mu Bene Levi 6:1-7? (b) Shi twasanshije bantu na bubi bwetu, Yehova ukasangala shi tubalonga’po bika?

19 Bubi bwetu bubwanya kulupula bipa bikwabo bibi, nakampata shi kudi botusanshije na bilongwa byetu. Tala kimfwa, nsekununi idi mu Bene Levi shapita 6. Bijila bya Mosesa binenena pa ngikadilo ibwanya muntu kulonga bubi bukatampe na kuyata bintu bya mwine Isalela mukwabo ku bwivi, ku manyengenyenge, nansha ku budyumuku. Penepa kipya-mambo watune bubi bwandi, wasomonwa enka ne kutyipa bya bubela. Wātyipila mwine walubile’wa. Ino kupwa, mutyima wandi wa mundamunda ubamutopeka, wakesāsa bubi bwandi. Pa kusaka Leza amulekele, wādi ufwaninwe kulonga bintu bisatu: kujokeja kyokya kyaāselele, kufuta muntu wāibilwe bintu 20 pa katwa mungya bulēme bwa bintu byaibilwe, ne kuleta mukōko mulume bu kyamulambu kya bubi. Kupwa kijila kinena’mba: “Kitobo ukamupūtyila bubi ku meso a Yehova, kadi ukalekelwa.”—Bene Levi 6:1-7.

20 Kino kijila i mpangiko ya lusa yātūdile’ko Leza. Yewa wibilwe wādi umwena’mo, bādi bamujokejeja bintu byandi, kadi mutyima ye uno wādi umutūka pa kumona yewa wibile witabija bubi bwandi. Kadi, ne yewa wādi na mutyima wa mundamunda umutopeka, wamutonona etabije bubi bwandi ne kupwa mwanda, nandi wādi umwena’mo. Ino shi wapele kulonga namino, Leza kādipo wa kumulekela.

21 Nansha byoketudipo munshi mwa Bijila bya Mosesa, kino Kijila kitukwasha tujingulule milangwe ya Yehova ne mwamwena lulekelo. (Bene Kolose 2:13, 14) Shi twasanshije bantu bakwabo na bubi bwetu, Leza ukasangala shi tulonge byobya byotubwanya mwanda wa kupwija mwanda’wa. (Mateo 5:23, 24) Padi bilomba kwitabija amba twi balube, ne kulomba otusanshije etufwile lusa. Penepa tubwanya kulomba Yehova kupityila ku kitapwa kya Yesu ne kwikala na kikulupiji amba wetulekela.—Bahebelu 10:21, 22.

22. Le lulekelo lwa Yehova lubwanya kwendela pamo na bika?

22 Pamo bwa mbutwile wa buswe, Yehova ubwanya kwitulekela watentekela’po ne bulemununi. (Nkindi 3:11, 12) Mwine Kidishitu wisāsa ubwanya padi kujimija madyese andi a bu mukulumpe, bu mwingidi wa mingilo, nansha a bu musapudi wa kitatyi kyonso. Kino kibwanya kumusansa mu kitatyi kampanda pa kujimija madyese aadi usenswe. Ino buno bulemununi kebushintululapo amba Yehova kamulekelepo. Tuvulukei amba bulemununi butamba kudi Yehova i kilomboji kya buswe bwaetusenswe. Shi twibwitabije ne kwibwingidija, nabya tukamwena’mo.—Bahebelu 12:5-11.

23. Mwanda waka ketufwaninwe kunena’mba Yehova kaketufwilapo lusa, ne mwanda waka tufwaninwe kwiula lulekelo lwandi?

23 Bine, i kintu kisangaja’po kashā pa kuyuka amba Leza wetu ‘kejepo kulekela’! Nansha shi tubalonga bubi, ketwakinenai amba Yehova kaketufwilapo lusa. Shi twisāse bya binebine, tubatabula matabula a kupwija mwanda’wa, ne kulomba na kininga kufwilwa lusa kupityila ku mashi āmwangile Yesu, tubwanya kukulupila na mutyima umo amba Yehova uketulekela. (1 Yoano 1:9) Nanshi twiulei lulekelo lwandi mu muswelo otwikele na bakwetu. Ne kadi, shi Yehova, aye kaloñangapo bubi, witulekelanga na buswe, le batwe bantu ba bubi ke pepi?

a Mwifundi umo wa Bible unena’mba bityila pyā “wādi musombelo ulameta mbū. Nansha lumundu, nansha mvula, nansha wikifule, nansha kilonge myaka inga, uno musombelo keutalukangapo.”