Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 26

Nzambi udi “musue kubuikidila bantu mibi”

Nzambi udi “musue kubuikidila bantu mibi”

1-3. a) Mbujitu kayi bunene buvua Davidi nabu? Mmunyi muvuaye mupete disulakana bua muoyo wende uvua umupisha? b) Patudi tuenza bubi, mbujitu kayi butudi mua kuikala nabu? Kadi ntshinyi tshidi Yehowa utujadikila?

MUFUNDI wa misambu Davidi wakamba ne: ‘Malu mabi anyi akuwula, akupita pa mutu panyi. Bu bujitu bunene, adi atamba kunnemena bujitu.’ (Musambu 38:4, 8) Davidi uvua mumanye mudibi bikole bua kuikala ne kondo ka muoyo kadi kakupisha. Kadi wakapeta disulakana bua muoyo wende uvua umupisha. Uvua mumanye ne: nansha mudi Yehowa mukine bubi, ki mmukine muenji wa bubi bikalaye munyingalale ne muoyo umue ne mulekele malu ende mabi. Davidi uvua ne ditabuja dikole dia ne: Yehowa mmusue kubuikidila bantu badi banyingalala mibi yabu. Ke bualu kayi wakamba ne: ‘Bualu bua wewe, Mukalenge, udi musue kubuikidila bantu mibi yabu.’—Musambu 86:5.

2 Tuetu petu patudi tuenza bubi, tudi tuambula bujitu bunene bua kondo ka muoyo kadi katupisha. Didipisha edi ki ndibi to. Didi mua kutusaka bua kuenza malu adi akengedibua bua kuakaja bilema bietu. Kadi kutamba kudipisha kudi mua kutufikisha ku njiwu. Muoyo wetu udi utupisha udi mua kutufikisha ku dimona ne: Yehowa kakutubuikidila mibi yetu nansha tuetu banyingalale mushindu kayi. Didipisha diodi ‘ditupite bukole,’ Satana udi mua kutufikisha ku dialukila tshianyima, tuela meji ne: Yehowa kena utuangata ne mushinga ne katuena bakumbane bua kumuenzela mudimu.—2 Kolinto 2:5-11.

3 Yehowa udiku utumona katuyi ne mushinga anyi? Tòo! Dibuikidila bantu mibi yabu didi dileja mudiye mutunange bikole. Udi utujadikila mu Dîyi diende ne: patudi tunyingalala ne muoyo mujima, udi utubuikidila mibi yetu. (Nsumuinu 28:13) Bua tuetu kuepuka lungenyi lua ne: Yehowa kena mua kutubuikidila, tukonkononayi tshidiye utubuikidila mibi yetu ne mushindu udiye utubuikidilayi.

Bua tshinyi Yehowa ‘mmusue kubuikidila bantu mibi’?

4. Ntshinyi tshidi Yehowa mmumanye pa bidi bitangila buntu buetu? Bualu ebu budi bumusaka bua kutuenzela malu mushindu kayi?

4 Yehowa mmumanye malu atudi katuyi mua kukokesha. Musambu wa 103:14 udi wamba ne: ‘Udi mumanye tshidibu batufumbe natshi, udi muvuluke ne: tudi lupuishi.’ (MMM) Yehowa mmumanye ne: tudi benza ne lupuishi, tudi ne mapanga anyi matekete bualu tudi bapange bupuangane. Tshiambilu tshia ne: mmumanye ‘tshidibu batufumbe natshi’ tshidi tshituvuluija ne: Bible udi ufuanyikija Yehowa ne mufumbi ne tuetu tudi bu dibungu didiye wenza. * (Yelemiya 18:2-6) Mufumbi munene udi utuenzela malu bilondeshile butekete bua mubidi wetu wa bantu bena mibi, ne bilondeshile mushindu utudi tuitaba anyi tubenga kuitaba mudiye utulombola.

5. Mmunyi mudi mukanda wa Lomo umvuija bukole budi nabu bubi?

5 Yehowa mmumanye bukole budi nabu bubi. Dîyi diende didi diumvuija bubi bu bukole budi mua kufikisha muntu ku lufu. Mbukole kayi budi nabu bubi? Mu mukanda wa Lomo, mupostolo Paulo udi umvuija ne: Tudi ku “bukokeshi bua bubi,” anu bu mudi basalayi ku bukokeshi bua mfumuabu (Lomo 3:9); bubi ‘mbukokeshe’ bantu bu mukalenge (Lomo 5:21); budi “munda” muetu (Lomo 7:17, 20); “mukenji” wa bubi udi utungunuka ne kuenza mudimu munda muetu, ujinga kulombola nsombelu wetu. (Lomo 7:23, 25) Bubi budi ne bukokeshi bua bungi pa mubidi wetu wa bubi.—Lomo 7:21, 24.

6, 7. a) Mmunyi mudi Yehowa umona bantu badi bamulomba luse ne muoyo udi unyingalala? b) Bua tshinyi katuena ne bua kunaya ne luse lua Nzambi?

6 Nunku Yehowa mmumanye ne: mbikole bua tuetu kumutumikila mu malu onso, nansha tuetu badienzeje mushindu kayi. Udi utujadikila ne dinanga dionso ne: patudi tumulomba luse ne muoyo mujima, neatubuikidile. Musambu 51:17 udi wamba ne: ‘Milambu idi Nzambi mua kuitabuja idi mutshima wa majiya. Wewe Nzambi, kuena upetula mutshima wa majiya ne udi unyingalala bua bubi buawu.’ Yehowa kakulekela anyi kuela nyima muntu udi ne muoyo wa ‘majiya ne udi unyingalala’ bua bujijtu bua didipisha.

7 Kadi bualu ebu budiku bumvuija ne: tudi mua kunaya ne luse lua Nzambi, tuenza malu mabi ku bukole, tuamba mutudi bapange bupuangane anyi? Tòo! Yehowa kena wimanyina anu pa mushindu udiye udiumvua to. Luse luende ludi ne mikalu. Kena mua kubuikidila bantu badi benza malu mabi ku bukole, kabayi banyingalala to. (Ebelu 10:26) Kadi padiye umona muntu udi ne muoyo unyingalala, udi umubuikidila. Tukonkononayi mpindieu imue mishindu idi Bible ufuanyikija malu bua kuleja mudi Yehowa utubuikidila bualu mmutunange.

Mudi Yehowa ubuikidila bantu mibi yabu yonso

8. Mu bulelela, ntshinyi tshidi Yehowa wenza padiye utubuikidila mibi yetu? Bualu ebu budi butupesha dishindika kayi?

8 Davidi wakanyingalala, kuambaye ne: ‘Ngakatonda bubi buanyi kuudi, tshiakasokoka dipambuka dianyi ku buakane. Wewe wakandekelela dipila dia bubi buanyi.’ (Musambu 32:5) Muaku “wakandekela,” udi uleja muaku wa mu tshiena Ebelu udi umvuija nangananga “kujula” anyi “kumbusha.” Muaba eu udi umvuija kumbusha “dipila, bubi, tshilema.” Nunku, mu bulelela Yehowa wakajula mibi ya Davidi, kuyumbusha, kuyaye nayi kule. Kakuyi mpata, bualu ebu buakasulakaja Davidi ku bujitu bua kondo ka muoyo kavua kamupisha. (Musambu 32:3) Tuetu petu tudi mua kuikala ne dieyemena kudi Nzambi udi umbusha mibi ya bantu badi bamulomba luse ku diambuluisha dia ditabuja diabu mu mulambu wa Yezu wa kupikula nawu bantu.—Matayi 20:28.

9. Yehowa udi wimansha mibi yetu mutantshi bule kayi?

9 Davidi wakafuanyikija mushindu mukuabu udi Yehowa utubuikidila. Wakamba ne: ‘Bu mudi luseke lua esete kule ne ku wesete, mbu mudiye mumushe matombokela etu kule kutudi.’ (Musambu 103:12) Luseke lua Est ludi mutantshi bule kayi ne lua Ouest? Mu mushindu kampanda, Est utu anu kule menemene ne Ouest; nseke ibidi eyi kayena mua kutuilangana nansha kakese. Mumanyi mukuabu wa malu a Bible wakamba ne: tshiambilu etshi tshidi tshiumvuija ne: “kule menemene; kule kutudi katuyi mua kufuanyikija.” Mêyi a Davidi mafundisha ku nyuma wa Nzambi aa adi atuleja ne: padi Yehowa utubuikidila, udi wimansha mibi yetu kule menemene kutudi katuyi mua kufuanyikija.

‘Mibi yenu neyikale ne butoke bua neje’

10. Padi Yehowa utubuikidila mibi yetu, bua tshinyi katuena mua kudiumvua bu ne: tutshidi ne ditoba dia mibi ayi mu nsombelu wetu?

10 Ukadiku mutete bua kumbusha ditoba pa tshilamba tshitoke anyi? Pamuapa nansha muuvua mudienzeje muebe muoyo, ditoba divua anu dimueneka. Tumone mudi Yehowa uleja bukole budiye nabu bua kutubuikidila mibi. Udi wamba ne: ‘Nansha bikala mibi yenu mikunzekunzuu, neyikale ne butoke bua neje; anyi bikalayi mikunze bu mashi, neyikale mitoke bu miosa ya mikoko.’ (Yeshaya 1:18) Katuena mua kudiumbushila ditoba dia bubi ku bukole buetu nkayetu. Kadi Yehowa udi mua kumbusha mibi idi mikunzekunzuu ne kuyivuija mitoke bu neje anyi miosa ya mikoko mitoke. Padi Yehowa utubuikidila mibi, katuena ne bua kudiumvua bu ne: tutshidi ne ditoba dia mibi ayi mu nsombelu wetu.

11. Mmu mushindu kayi mudi Yehowa wimansha mibi yetu panyima pende?

11 Mu musambu kampanda uvua Hezikiya mufunde panyima pa yeye mumane kupanda ku disama dia lufu, wakambila Yehowa ne: ‘Wewe wakuela mibi yanyi yonso kunyima kuebe.’ (Yeshaya 38:17) Muaba eu badi baleja Yehowa bu udi wangata mibi ya muntu udi unyingalala bua mibi yende, uyimansha panyima pende, padiye kayi mua kuyimona kabidi. Bilondeshile mukanda mukuabu, mêyi aa adi mua kumvuija ne: “Udi muvuije mibi yanyi anu bu ne: tshivua muyenze.” Bualu ebu kabuenaku butukolesha anyi?

12. Mmunyi mudi muprofete Mika muleje ne: padi Yehowa utubuikidila, udi umbusha mibi yetu bua kashidi?

12 Mu mulayi kapanda wa dijadikulula, muprofe Mika wakaleja dishindika divuaye nadi dia ne: Yehowa uvua ne bua kubuikidila bantu bende bavua banyingalala. Wakamba ne: ‘Nganyi udi Nzambi bu wewe, udi ulekelela difuka dia bupianyi buende bubi bua ditomboka diabu? Wewe newele malu mabi abu onso mu ndondo wa mâyi manene.’ (Mika 7:18, 19) Ela meji tshivua mêyi aa mua kumvuija bua bantu bavua ne muoyo tshikondo atshi. Kuvuaku mushindu wa kuangula tshintu tshivuabu bimanshe ‘mu ndondo wa mâyi manene’ anyi? Nunku mêyi a Mika aa adi aleja ne: padi Yehowa utubuikidila, udi umbusha mibi yetu bua kashidi.

13. Mêyi a Yezu a ne: “Utulekeele mabanza etu” adi umvuija tshinyi?

13 Yezu wakangata tshilejilu tshia malanda adi pankatshi pa muena dibanza ne udi mumusombeshe makuta bua kuleja mudi Yehowa utubuikidila. Wakatulomba bua kusambila ne: “Utulekeele mabanza etu.” (Matayi 6:12) Nunku Yezu uvua mufuanyikije mibi ne mabanza. (Luka 11:4) Patudi tuenza bubi, tudi tulua ‘bena dibanza’ kudi Yehowa. Mukanda mukuabu wakamba bua diumvuija dia muaku wa pa muanda wa mu tshiena Greke udibu bakudimune “utulekeele” ne: “Nkulekela dibanza, katuyi tudinana kabidi.” Mu mushindu kampanda, padi Yehowa utubuikidila, udi ulekela dibanza divuabu ne bua kutubadila. Nunku benji ba bubi badi banyingalala badi mua kukola ku muoyo. Yehowa kakulomba bua muntu amufute dibanza didiye mumulekeele to.—Musambu 32:1, 2.

14. Tshiambilu tshia ne: “bua mibi yenu ijimijibue” tshidi tshifila lungenyi kayi?

14 Badi bumvuija kabidi mushindu udi Yehowa utubuikidila mu Bienzedi 3:19 ne: “Kudimunayi mitshima, shintulukayi bua mibi yenu ijimijibue.” Muaku wa pa muanda eu udi uleja muaku wa mu tshiena Greke udi mua kumvuija “kukupula, . . . kumbusha anyi kubutula.” Bilondeshile bamue bamanyi ba malu a Bible, mêyi aa adi afila lungenyi lua kukupula tshintu tshidibu bafunde. Mmunyi muvuabi mua kuenzeka? Mâyi a mukanda avuabu batamba kufunda nawu mu bikondo bia kale, avua menza ne karbone, budimbu bua mitshi ne mâyi. Pavua muntu ufunda ne mâyi a mukanda aa, uvua mua kuangata katshilamba kikale ne mâyi bua kukupula tshivuaye mufunde. Ntshilejilu tshimpe menemene tshia mushindu udi Yehowa utufuila luse. Padiye utubuikidila mibi yetu, mbienze anu bu ne: udi wangata katshilamba ne uyikupula.

Yehowa udi ujinga bua tumanye ne: ‘mmusue kubuikidila bantu mibi’

15. Ntshinyi tshidi Yehowa musue bua tumanye pa bidi bimutangila?

15 Patudi tuelela meji pa mushindu udi Bible ufuanyikija malu mu mishindu mishilashilangane eyi, bidi bimueneka patoke ne: Yehowa udi ujinga bua tumanye ne: mmusue kutubuikidila mibi yetu tuetu banyingalale ne muoyo mujima. Katuena ne bua kutshina ne: neatubadile kabidi mibi ayi mu matuku atshilualua, bualu Bible udi wamba kabidi bua luse lunene lua Yehowa ne: Padiye utubuikidila, udi upua muoyo mibi yetu.

‘Tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi’

16, 17. Padi Bible wamba ne: Yehowa udi upua mibi yetu muoyo, bidi biumvuija tshinyi? Bua tshinyi udi wandamuna nunku?

16 Yehowa uvua mulaye bantu badi mu tshipungidi tshipiatshipia ne: ‘Tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi.’ (Yelemiya 31:34) Bualu ebu budiku bumvuija ne: padi Yehowa utubuikidila mibi yetu kena kabidi ne mushindu wa kuyivuluka anyi? Kabiena nanku to, bualu Bible udi wakula bua mibi ya bantu ba bungi bavua Yehowa mubuikidile, bu mudi Davidi. (2 Samuele 11:1-17; 12:13) Bidi bimueneka patoke ne: Yehowa udi anu mumanye bilema bivuabu benze. Uvua mufundishe bilema biabu, muvuabu banyingalale ne muvuaye mubabuikidile bua diakalenga dietu. (Lomo 15:4) Kadi ntshinyi tshidi Bible musue kuamba padiye wamba ne: Yehowa kena ‘uvuluka’ mibi ya bantu badiye mubuikidile?

17 Muaku wa pa muanda wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ‘kuvuluka’ kawena umvuija anu kuvuluka malu a kale. Mukanda mukuabu udi wamba ne: udi umvuija kabidi “kuenza kabidi tshidi tshikengela kuenza.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Nunku mu mushindu eu, ‘kuvuluka’ mibi kudi kumvuija kuenzela benji ba malu mabi tshidi tshikengela kubenzela. (Hoshea 9:9) Kadi padi Nzambi wamba ne: ‘Tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi’ udi utujadikila ne: yeye mumane kubuikidila benji ba malu mabi badi banyingalale, kakubenzela bualu bubi kampanda mu matuku atshilualua bua mibi ayi. (Yehezekele 18:21, 22) Nunku Yehowa udi upua muoyo mu ngumvuilu wa ne: kena ubundulula mibi yetu ku musangu ne ku musangu bua kutupisha anyi kutunyoka misangu yonso. Kabienaku bitukolesha ku muoyo bua kumanya ne: Nzambi wetu udi utubuikidila mibi yetu ne uyipua muoyo anyi?

Netuambe tshinyi bua bipeta bia mibi yetu?

18. Bua tshinyi kubuikidila mibi kakuena kumvuija ne: muenji wa bubi udi unyingalala kakupeta ntatu idi bubi buende bukebeshe?

18 Dijinga didi nadi Yehowa dia kutubuikidila didiku diumvuija ne: udi wepula muenji wa bubi udi munyingalale ku ntatu idi malu ende mabi makebeshe anyi? Tòo. Katuena mua kuenza bibi, tuela meji ne: katuakupeta dinyoka. Paulo wakafunda ne: “Tshionso tshidi muntu ukuna, ke tshiapuolaye kabidi.” (Galatiya 6:7) Tudi mua kupeta ntatu bua malu mabi atudi benze. Kabiena biumvuija ne: Yehowa yeye mumane kutubuikidila udi utukebela ntatu. Padi muena Kristo upeta ntatu, kena mua kudiambila ne: ‘Pamuapa Yehowa udi unyoka bua malu anyi mabi a kale.’ (Yakobo 1:13) Kadi Yehowa kena utuepula ku ntatu yonso idi malu mabi etu makebeshe. Malu bu mudi: dishipa dia dibaka, difu dia panshi, disama dia mu bilamba, bantu kabatshiyi batueyemena anyi batunemeka, mmalu mabi adi muenji wa bubi kayi mua kuepuka. Tuvuluke ne: nansha panyima pa Yehowa mumane kubuidikila Davidi mibi bua bualu bua Beta-sheba ne Uliya, kavua mumuepule ku ntatu ivua mibi yende mikebeshe to.—2 Samuele 12:9-12.

19-21. a) Mmunyi muvua mukenji udi mu Lewitiki 6:1-7 wambuluisha muntu uvuabu benzele bibi ne muenji wa bubi? b) Tuetu benzele bakuabu bibi, Yehowa udi usanka patudi tuenza tshinyi?

19 Mibi yetu idi mua kukebesha ntatu mikuabu, nangananga tuetu benzele bakuabu bibi. Tuangate tshilejilu tshia bualu budi mu nshapita 6 wa mukanda wa Lewitiki. Muaba eu, mikenji ya Mose idi yakula bua tshilumbu tshia muntu uvua wenza bualu bubi bunene bua kuiba tshintu tshia muena Isalele nende, kutshinyenga ku bukole anyi kushimakaja bua kutshiangata. Pashishe muenji wa bubi udi uvila tshilema tshiende, ufika too ne ku dienza mutshipu wa dishima. Muaba eu, bujadiki bua muntu umue budi bubengangana ne bua muena tshintu. Kadi pashishe, kondo ka muoyo ka muenji wa bubi kadi katuadija kumupisha ne udi utonda bubi buende. Bua Nzambi kubuikidilaye muntu eu, udi ne bua kuenza malu asatu aa: kupingaja tshintu tshivuaye muangate, kufuta muena tshintu tshibawu tshia bia pa lukama 20 bia mushinga wa tshintu tshivuaye muangate, ne kufila tshimpanga bua dibuikidila dia bubi buende. Pashishe mukenji udi wamba ne: ‘Muakuidi neafile mulambu wa kumubuikidila nawu bubi kudi Yehowa ne bubi buakenzaye nebuikale bubuikidibue.’—Lewitiki 6:1-7.

20 Mukenji eu uvua uleja luse lua Nzambi. Uvua wambuluisha muntu uvuabu benzele bibi, bualu bavua bamupingajila tshintu tshiende ne kakuyi mpata uvua upeta disulakana pavua ndekelu wa bionso muenji wa bubi witaba tshilema tshiende. Mukenji eu uvua kabidi wambuluisha muenji wa bubi uvua kondo kende ka muoyo kafikisha ndekelu wa bionso ku ditaba tshilema tshiende ne ku diakaja malu. Kadi pavuaye ubenga kunyingalala, Nzambi kavua mua kumubuikidila to.

21 Nansha mutudi katuyi muinshi mua mikenji ya Mose, mukenji au udi utuambuluisha bua kumvua lungenyi lua Yehowa, too ne tshidiye wela meji bua dibuikidilangana. (Kolosayi 2:13, 14) Tuetu benzele bakuabu bibi, Nzambi udi usanka patudi tuenza muetu muonso bua kuakaja nsombelu. (Matayi 5:23, 24) Bidi mua kutulomba bua kuitaba tshilema tshietu ne kulomba utudi benzele bibi luse. Pashishe tudi mua kulomba bua Yehowa atubuikidile ku diambuluisha dia mulambu wa Yezu, batuishibue ne: neatubuikidile.—Ebelu 10:21, 22.

22. Ditubuikidila dia Yehowa didi mua kuenda pamue ne tshinyi?

22 Anu bu mudi muledi wa dinanga wenza, Yehowa udi mua kutubuikidila, kadi utupesha dinyoka didi dikumbanyine. (Nsumuinu 3:11, 12) Muena Kristo udi munyingalale udi mua kujimija midimu yende bu mukulu, musadidi wa midimu anyi mudimu wende wa ku dîba ne ku dîba. Bidi mua kumusama ku muoyo bua kujimija bua tshikondo kampanda midimu ivuaye munange eyi. Kadi dinyoka edi kadiena dileja ne: Yehowa ki mmumubuikidile to. Tudi ne bua kuvuluka ne: dinyoka didi difumina kudi Yehowa didi dileja mudiye mutunange. Kuditaba ne kutumikila bidibu batuambile kudi bua diakalenga dietu.—Ebelu 12:5-11.

23. Bua tshinyi katuena mua kuamba ne: Yehowa kena mua kutufuila luse? Bua tshinyi tudi mua kuidikija mushindu udiye ubuikidilangana?

23 Bidi bitukolesha ku muoyo bua kumanya ne: Nzambi wetu ‘mmusue kutubuikidila.’ Nansha tuetu benze bubi bua mushindu kayi, katuena mua kuamba ne: Yehowa kena mua kutubuikidila to. Tuetu banyingalale ne muoyo mujima, bakebe mua kuakaja nsombelu, balombe Nzambi ne muoyo umue bua atubuikidile ku diambuluisha dia mashi a Yezu, tudi mua kutuishibua ne: Yehowa neatubuikidile. (1 Yone 1:9) Mu malanda etu ne bakuabu, tuidikijayi mushindu udi Nzambi utubuikidila. Bikala Yehowa udi kayi wenza bubi utubuikidila ne dinanga dionso mibi yetu, tuetu bantu babi katuenaku mua kubuikidilangana mibi anyi?

^ tshik. 4 Muaku wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ‘tshidibu batufumbe natshi,’ badi bakuata kabidi nawu mudimu bua mabungu adi mufumbi wenza.​—Yeshaya 29:16.