1-3. (a) Kasi ni katundu wuli muzito uyo wamasalimo Davide wakayeya, ndipo wakasanga wuli chisangulusko? (b) Para tananga kasi tikusuzgika na vichi, ndipo Yehova wakutisimikizgira vichi?

 DAVIDE wakalemba kuti: “Mphuvya zane zabizga mutu wane. Zikunitonda kunyamura nga ni katundu muzito. Nazilirika na kuteketeka chomene.” (Salimo 38:4, 8) Davide wakamanya uzito wa kuŵa na njuŵi yiheni. Kweni wakapembuzgika. Wakapulikiska kuti nangauli Yehova wakutinkha kwananga, kweni wakutinkha yayi munthu wakwananga uyo walapa na kulekerathu nthowa zake ziheni. Chifukwa chakuti wakaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova ngwakunozgeka kulongora lusungu ku ŵanthu ŵakulapa, Davide wakayowoya kuti: “Imwe, A Yehova, ndimwe, . . . wakunozgeka kugowokera.”—Salimo 86:5.

² Para tananga, tingasuzgika chomene na njuŵi yithu. Nakuti ntchiwemi waka kujipulika nthena. Chifukwa kungapangiska kuti tinyololere zakwananga zithu. Ndipouli, ntchiwemi yayi kudandawura mwakujumphizga para tananga. Kuchita nthena kungatipangiska kughanaghana kuti Yehova watigowokerenge yayi nanga tingalapa. Usange tili na “chitima chikuru” chifukwa cha viheni ivyo tikachita, Satana wangayezgayezga kutipangiska kuti tithere, kutipa maghanoghano ghakuti Yehova wakutiwona kuŵa ŵanthu ŵawakawaka, ŵakwenelera yayi kumuteŵetera.—2 Ŵakorinte 2:5-11.

³ Kasi Yehova wakutiwona nadi kuŵa ŵanthu ŵa wakawaka? Napachoko pose! Kugowokera ntchigaŵa chikuru cha chitemwa cha Yehova. Iyo wakutisimikizgira mu Mazgu ghake kuti, para talapa na kulekerathu kwananga, wakutigowokera. (Zintharika 28:13) Tiyeni tiwone chifukwa icho chikupangiska kuti watigowokere kweniso umo wakugowokelera.

4. Kasi Yehova wakukumbuka vichi za umo tili kulengekera, ndipo ichi chikukhwaska wuli umo iyo wakuchitira na ise?

⁴ Yehova wakumanya vinthu ivyo tingatondeka kuchita. Lemba la Salimo 103:14 likuti: “Wakumanya makora umo tili kupangikira, wakukumbuka kuti tili fuvu.” Iyo wakukumbuka kuti tili kulengeka kufuma ku fuvu, ndipo tili ŵambura nkhongono, panji ŵakulopwa chifukwa cha kuŵa ŵambura urunji. Mazgu ghakuti “wakumanya makora umo tili kupangikira” ghakutikumbuska kuti Baibolo likuyaniska Yehova na muwuvi ndiposo ise taŵanthu na chiŵiya icho wakuwumba. (Yeremiya 18:2-6) Yehova, Muwuvi Waluso wakuchita vinthu mwakuyana na kulopwa kwithu chifukwa wakumanya kuti tikababika ŵakwananga, kweniso kuti nyengo zinyake tikutondeka kulondezga ulongozgi wake.

5. Kasi buku la Ŵaroma likulongosora wuli umo kwananga kwakakira ŵanthu mwankhongono?

⁵ Yehova wakumanya makora kuti kwananga kuli na nkhongono. Mazgu ghake ghakulongosora kuti kwananga ntchinthu cha nkhongono icho chakaka ŵanthu. Kasi kwananga nkhwankhongono wuli? Mu buku la Ŵaroma, mpositole Paulosi wakalongosora kuti: Tili “pasi pa kwananga,” nga umo msilikari wakuŵira pasi pa mulongozgi wake (Ŵaroma 3:9); kwananga ‘kukuwusa’ ŵanthu nga ni themba (Ŵaroma 5:21); ‘kuli mwa ise’ panji kuti ‘kukukhala mwa ise’ (Ŵaroma 7:17, 20); “dango” lake nyengo zose likugwira ntchito mwa ise, ndipo likuyezgayezga kulongozga umo tikuchitira vinthu. (Ŵaroma 7:23, 25) Ipo kwananga kwakaka nadi mwankhongono mathupi ghithu ghambura urunji!—Ŵaroma 7:21, 24.

6, 7. (a) Kasi Yehova wakuwona wuli ŵanthu awo ŵakupenja lusungu lwake na mtima wa kulapa? (b) Chifukwa wuli tikwenera yayi kughanaghana kuti nanga tinganangira dala mbwenu Chiuta wa lusungu watigowokerenge?

⁶ Yehova wakumanya kuti ntchambura machitiko kwa ise kumupulikira mwakufikapo, nanga tingayezgayezga wuli. Iyo wakutisimikizgira mwachitemwa kuti para tikupenja lusungu lwake na mtima wakulapa, mbwenu watigowokerenge. Lemba la Salimo 51:17 likuyowoya kuti: “Sembe zakukondweska kwa Chiuta ni mzimu wakuphyoka. Mtima wakuphyoka na kuteketeka, A Chiuta,  muwukanenge chara.” Yehova wazamukanapo yayi, panji kuleka kutegherezga kwa munthu wa “mtima wakuphyoka na kupera” chifukwa cha kwananga kwake.

⁷ Kasi ichi chikung’anamura kuti chifukwa chakuti tili kubabika ŵakwananga, mbwenu tinangirenge dala na kughanaghana kuti Chiuta walusungu watigowokerenge? Chara! Yehova wakuchita vinthu mwakuyeyeka waka maghanoghano yayi. Lusungu lwake luli na mphaka. Visuzge viti wuli iyo wazamugowokera chara ŵanthu ŵambura kulapa awo ŵakunangira dala. (Ŵahebere 10:26) Kweni para munthu walapa, iyo wakumugowokera. Sono tiyeni tiwone mazgu ghanyake ghawemi agho ghagwiliskirika ntchito mu Baibolo kulongosora chigaŵa chiwemi ichi cha chitemwa cha Yehova.

8. Kasi Yehova wakuchita vichi para watigowokera zakwananga zithu, ndipo ichi chikutipa chigomezgo wuli?

⁸ Davide wakati walapa wakayowoya kuti: “Paumaliro nkhaphara kwananga kwane kwa imwe, nkhabisa chara mphuvya zane . . . ndipo mukanigowokera mphuvya zane na zakwananga zane.” (Salimo 32:5) Lizgu lakuti ‘kugowokera’ ndakufumira ku lizgu la Chihebere ilo likung’anamura “kuwuskapo” panji “kunyamura.” Apa lagwiliskirika ntchito kung’anamura kuwuskapo “ubudi, ubendezi, na kwananga.” Yehova wakawuskapo zakwananga za Davide na kuzinyamulira kutali. Tikukayika yayi kuti ivi vikapangiska kuti Davide waleke kujiwona kuti ngwawakawaka. (Salimo 32:3) Nase tingaŵa na chigomezgo chakukhora mwa Chiuta uyo wakunyamulira kutali zakwananga za awo ŵakupenja chigowokero kwizira mu sembe ya kuwombora ya Yesu.—Mateyu 20:28.

9. Kasi pali utali wuli pakati pa ise na uko Yehova wakunyamulira zakwananga zithu?

⁹ Davide wakagwiliskira ntchito mazgu ghakupulikikwa makora kulongosora umo Yehova wakugowokelera ŵanthu, wakati: “Umo uliri utali kufuma kumafumiro gha dazi kuya kumanjiliro gha dazi, ndimo waŵikira maubudi ghithu kutali na ise.” (Salimo 103:12) Dazi likufuma cha kuvuma na kunjira cha kuzambwe.  Kasi kuvuma na kuzambwe nkhwakutalikirana wuli? Kuyowoya unenesko, kuvuma nkhwakutalikirana chomene na kuzambwe ndipo malo agha ghazamukumanapo chara visuzge viti wuli. Munthu munyake wakusanda Baibolo wakati; mazgu agha ghakung’anamura kuti vigaŵa ivi “ni vyakutalikirana chomene, kutalikirana kwake tingayaniska na chinthu chilichose yayi.” Mazgu agho Davide wakalemba mwakukhuŵirizgika na mzimu wa Chiuta ghakutiphalira kuti para Yehova watigowokera, wakunyamulira kutali chomene zakwananga zithu.

10. Para Yehova watigowokera zakwananga zithu, chifukwa wuli tikwenera chara kughanaghana kuti tiŵenge na kabanga ka zakwananga mu umoyo withu wose?

¹⁰ Kasi muli kuyezgapo kuwuskapo kabanga pa chakuvwara chituŵa? Panji mukachita vyose ivyo mungafiska, kweni nipera kakafumapo yayi. Wonani umo Yehova wakulongosolera umo wakuchitira para wagowokera munthu zakwananga, wakuti: “Nanga zakwananga zinu ziŵe nga ntchinthu chiswesi, zizgokenge zituŵa nga ntchiwuvi chakukhoma. Nanga ziŵe chee, nga ni salu yiswesi, ziŵenge tututu, nga ni weya utuŵa.” (Yesaya 1:18) Mtundu  ‘uswesi’ a ngumoza mwa mitundu yakuŵala chomene. (Nahumu 2:3) Tingawuskapo yayi kabanga ka kwananga pa tekha. Kweni Yehova wangawuskapo zakwananga izo zikuwoneka nga ni ziswesi na zitchesamu na kuzipanga kuŵa zituŵa nga chiwuvi panji thonje. Para Yehova watigowokera zakwananga zithu, tikwenera chara kughanaghana kuti tiŵenge na kabanga ka zakwananga mu umoyo withu wose.

11. Kasi Yehova wakutaya wuli kumanyuma zakwananga zithu?

¹¹ Mu sumu yakunozga iyo Hezekiya wakimba pamanyuma pa kuthaskika ku nthenda iyo yikatenge yimukomenge, iye wakati kwa Yehova: “Mwaponya zakwananga zane zose ku msana winu.” (Yesaya 38:17) Mu lemba ili Yehova wakuyowoyeka kuti ni munthu uyo wakutora zakwananga za munthu wakulapa na kuzitaya kumanyuma kwake uko wazamuziwonaso yayi panji kuzikumbuka. Buku linyake likulongosora kuti vesi ili likung’anamura kuti: “Mwachitiska [kwananga kwane] kuŵa nga ni para kukaŵako yayi.” Kasi ichi ntchakukhozga yayi?

12. Kasi ntchimi Mika yikalongora wuli kuti para Yehova watigowokera, wakuwuskirapothu zakwananga zithu kwamuyirayira?

¹² Mu layizgo la kuwezgeraposo vinthu, ntchimi Mika yikayowoya chigomezgo chake kuti Yehova wagowokerenge ŵanthu ŵake ŵakupera, yikati: “Ni Chiuta nju uyo wali nga ndimwe, uyo . . . [wakujumphapo] waka pa kwananga kwa ŵakukhalapo ŵa chiharo chake? . . . Zakwananga zawo zose muzamuziponya pasi pa nyanja.” (Mika 7:18, 19) Ghanaghanirani icho mazgu agha ghakang’anamuranga ku ŵanthu awo ŵakakhalanga mu nyengo iyo. Kasi pakaŵa mwaŵi wa kukatora chinthu icho chawira “pasi pa nyanja”? Mazgu gha Mika ghakulongora kuti para Yehova watigowokera, iyo wakuwuskirapothu zakwananga zithu kwamuyirayira.

13. Kasi mazgu gha Yesu ghakuti “mutigowokere zakwananga zithu” ghakung’anamura vichi?

¹³ Yesu wakagwiliskira ntchito ivyo vikuchitika pakati pa ŵanthu awo ŵakukongozga ŵanyawo vinthu na awo ŵakukongora kuti walongosore umo Yehova wakugowokelera ŵanthu. Yesu wakutichiska kuti tilombenge kuti: “Mutigowokere zakwananga  zithu.” (Mateyu 6:12) Yesu wakayaniska zakwananga na ngongoli. (Luka 11:4) Para tananga, tikuŵa na ngongoli kwa Yehova. Pakuyowoya za lizgu la Chigiriki ilo likung’anamurika kuti “kugowokera,” buku linyake likuyowoya kuti: ‘Kumulekera panji kuleka kumufumba kuti wawezge.’ Munthowa yakuyana waka, para Yehova watigowokera, wakusisitirathu ngongoli iyo tikeneranga kupeleka kwa iyo. Ntheura munthu wakwananga uyo walapa wakupembuzgika. Yehova wazamufumbaso yayi ngongoli iyo wali kusisita panji kugowokera munthu.—Salimo 32:1, 2.

14. Kasi mazgu ghakuti “zakwananga zinu zisisitike” ghakumukumbuskani vichi?

¹⁴ Pa lemba la Milimo 3:19, pakulongosora makora umo Yehova wakugowokelera ŵanthu, pakuti: “Ng’anamukani mtima ndipo muwelere mwakuti zakwananga zinu zisisitike.” Lizgu lakuti “zisisitike” lili kufuma ku lizgu la Chigiriki ilo likung’anamura “kupuputa, . . . panji kuparanya.” Mwakuyana na umo ŵanthu ŵanyake awo ŵakusanda Baibolo ŵakuyowoyera, mazgu agha chomenechomene ghakung’anamura kuzimwa vinthu ivyo vikalembeka. Kasi ichi chikachitikanga wuli? Inki iyo ŵakagwiliskiranga ntchito pakulemba mu nyengo zakale yikapangikanga mwakusazga makala, maji na mafira gha makuni. Para ŵamara kulemba mwakugwiliskira ntchito inki iyi, ŵakatoranga kasalu na kupuputa, kuwuskapo vyose ivyo ŵangulemba. Ichi chikutisambizga za lusungu lwa Yehova. Para watigowokera zakwananga zithu, chikuŵa nga watora kasalu na kupuputa, kuwuskapo zakwananga zose.

15. Kasi Yehova wakukhumba kuti timanye vichi vyakukhwaskana na iyo?

¹⁵ Apo tikughanaghanira za viyelezgero ivi, kasi ntchakuwonekerathu yayi kuti Yehova wakukhumba kuti timanye kuti iyo wakutigowokera nadi zakwananga zithu usange talapa? Tikwenera kopa yayi kuti panji iyo wazamuteruzga munthazi. Baibolo likuvumburaso chinthu chinyake chakukhwaskana na lusungu lukuru lwa Yehova: Para iyo watigowokera, wakuluwa.

16, 17. Kasi Baibolo likung’anamurachi para likuti Yehova wakuluwa zakwananga zithu? Chifukwa wuli mwazgora nthena?

¹⁶ Yehova wakalayizga ŵanthu awo wakapangana nawo phangano liphya kuti: “Nizamuŵagowokera maubudi ghawo  ndipo nizamukumbukaso chara kwananga kwawo.” (Yeremiya 31:34) Kasi ichi chikung’anamura kuti para Yehova watigowokera ndikuti wakuluwirathu zakwananga zithu kwamuyirayira? Napachoko pose! Baibolo likutiphalira za zakwananga za ŵanthu ŵanandi awo Yehova wakaŵagowokera, kusazgapo Davide. (2 Samuyeli 11:1-17; 12:13) Tikukayika yayi kuti Yehova wachali kukumbuka zakwananga zawo. Zakwananga na kulapa uko ŵakachita kweniso umo Yehova wakaŵagowokelera, vili kulembeka kuti nase tisambirepo kanthu. (Ŵaroma 15:4) Sono Baibolo likung’anamurachi pera, para likuti Yehova ‘wakukumbuka’ yayi zakwananga za ŵanthu awo wakaŵagowokera?

¹⁷ Lizgu la Chihebere lakuti “nizamukumbukaso chara” likung’anamura vinandi kuluska kukumbukira waka vinthu ivyo vikachitika kale. Buku la Theological Wordbook of the Old  Testament likuyowoya kuti mazgu agha ghakusazgapo “kuchita vinthu mwakwenelera.” Ntheura pa nkhani iyi, ‘kukumbuka’ zakwananga kukusazgapo kulanga ŵanthu ŵakwananga. (Hoseya 9:9) Kweni para Baibolo likuyowoya kuti, “nikumbukengeso zakwananga zawo chara” likutisimikizgira kuti, para Yehova wagowokera ŵanthu ŵakwananga awo ŵalapa, iyo wazamuŵalangaso yayi munthazi chifukwa cha zakwananga zawo zakale izo wali kuŵagowokera. (Ezekiyeli 18:21, 22) Ntheura fundo yakuti Yehova wakuluwa zakwananga zithu yikung’anamura kuti wakukumbukira yayi zakwananga zithu nyengo zose na kutilanga nyengo na nyengo. Kasi ntchakukondweska yayi kumanya kuti Chiuta withu wakutigowokera na kuluwa?

18. Chifukwa wuli kugowokera kukung’anamura kuti munthu wakwananga uyo walapa wafwatuka yayi ku vyafumapo vya zakwananga izo wakachita?

¹⁸ Para Yehova wagowokera munthu wakwananga kasi chikung’anamura kuti munthu uyo wafwatuka ku vyakufumapo vyake? Yayi. Para tananga tileke kughanaghana kuti palije icho chitichitikirenge. Paulosi wakalemba kuti: “Icho munthu wakuseŵa, ndicho wazamuvuna.” (Ŵagalatiya 6:7) Tingakumana na masuzgo chifukwa cha kwananga kwithu. Ichi chikung’anamura kuti para Yehova watigowokera ndikuti tapona ku vyakufumapo vya ivyo tikabuda yayi. Para Mkhristu wakumana na masuzgo, wakwenera yayi kughanaghana kuti, ‘Yehova ndiyo wakutilanga chifukwa cha zakwananga izo tikachita kumasinda.’ (Yakobe 1:13) Yehova wakutivikilira yayi ku vyakufumapo vya zakwananga zithu. Kupatana, nthumbo za pathengere, matenda agho ghakuthandazgika chifukwa cha kugonana, kuleka kuchindikika, vyose ivi vingaŵa vyakufumapo vyakuchitiska chitima ivyo tingavigwentha yayi. Kumbukani ivyo vikachitika pamanyuma pakuti Chiuta wagowokera Davide chifukwa cha zakwananga izo wakachita zakukhwaskana na Batisheba na Uriya. Nangauli Yehova wakamugowokera Davide, kweni wakamuvikilira yayi kuti waleke kusangana na masuzgo chifukwa cha kwananga uko wakachita.—2 Samuyeli 12:9-12.

19-21. (a) Kasi dango ilo lili pa Levitiko 6:1-7 likovwira wuli munthu wakwananga na uyo wamunangira? (b) Kasi tikwenera kuchita vichi para ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita, ndipo Yehova wakujipulika wuli?

 ¹⁹ Tingasanganaso na masuzgo ghanyake chifukwa cha zakwananga izo tachita, chomene usange ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani nkhani iyo yikusangika pa Levitiko chaputara 6. Mu chaputara ichi, Dango la Mozesi likuyowoya za munthu uyo wachita kwananga kukuru, kwiba katundu wa Muisrayeli munyake mwa kumofya panji kumupusika. Pamanyuma pake munthu wakwananga uyo wakanirathu kuti wandanange, mpaka kulapa utesi. Chakuchitika ichi ntchakuti ŵanthu ŵaŵiri ŵakususkana. Kweni mukuluta kwa nyengo, munthu wakwananga yura wakusuzgika maghanoghano na kuzomera kwananga kwake. Kuti Chiuta wamugowokere, iyo wakeneranga kuchita vinthu vitatu: kuwezga ivyo wakatora, kupeleka ndalama zapachanya kwa mweneko wa katundu mwakuyana na katundu uyo wakiba nga ntchilango, na kupeleka mberere yanalume nga ni sembe yakwananga. Pamanyuma dango likayowoyanga kuti: “Wasembe wamuphepiskire pamaso pa Yehova, ndipo wagowokerekenge.”—Levitiko 6:1-7.

²⁰ Chiuta wakapeleka dango ili chifukwa cha lusungu. Likawovwiranga munthu uyo wabudilika ndipo katundu wake wakasangikanga. Tikukayika yayi kuti Yehova wakakondwanga chomene chifukwa chakuti munthu wakwananga wazomerezga kwananga kwake. Pa nyengo yeneyiyo, dango likawovwirangaso munthu uyo njuŵi yake yamususka kuti wazomere kwananga kwake na kuchitapo kanthu kuti wasinthe. Kweni usange munthu uyu wakana kuchita nthena, Chiuta wakamugowokeranga yayi.

²¹ Nangauli tili pasi pa Dango la Mozesi yayi, kweni Dango ili likutovwira kumanya maghanoghano gha Yehova, kusazgapo ivyo iyo wakughanaghana pa nkhani ya kugowokera. (Ŵakolose 2:13, 14) Usange ŵanyake ŵakhuŵara na ivyo tachita, tingachita makora kuchitapo kanthu kuti tisinthe, ndipo Yehova wakondwenge chomene. (Mateyu 5:23, 24) Ichi chikusazgapo kuzomerezga kwananga kwithu, ndiposo kuphepiska kwa munthu uyo tamunangira. Kufuma apo tingaŵeyelera Yehova kuti watigowokere pasi pa sembe ya Yesu. Usange tachita nthena tigomezgenge na mtima wose kuti Chiuta watigowokerenge nadi.—Ŵahebere 10:21, 22.

22. Nangauli Yehova wangatigowokera, kweni kasi ntchinthu wuli chinyake icho chingachitika?

 ²² Nga mupapi wachitemwa, Yehova wakutigowokera kweniso wakutichenya. (Zintharika 3:11, 12) Para Mkhristu wabuda ndipo walapa kufumira pasi pa mtima, wangalekeskeka dankha mauteŵeti ghanyake, nga ulara, uteŵeti wakovwira kweniso upayiniya. Chingaŵa chakuŵinya nadi kwa Mkhristu kuluza kwa kanyengo maudindo agho ghakaŵa ghakuzirwa chomene kwa iyo. Kweni chilango ichi chikung’anamura kuti Yehova wandamugowokere yayi. Tikwenera kumanya kuti ntchenyo mbukaboni wakuti Yehova wakutitemwa. Tikutumbikika chomene para tikuzomera ntchenyo.—Ŵahebere 12:5-11.

23. Chifukwa wuli tikwenera yayi kughanaghana kuti Yehova wangatilengera yayi lusungu, ndipo chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kugowokera ŵanyithu?

²³ Ntchakukhozga chomene kumanya kuti Chiuta withu ‘ngwakunozgeka kugowokera’! Nangauli ndise ŵakwananga, kweni tikwenera yayi kughanaghana kuti Yehova wangatilengera yayi lusungu. Usange talapa nadi na kusintha, kuŵeyelera Yehova kuti watigowokere, tingagomezga na mtima wose kuti watigowokerenge nadi. (1 Yohane 1:9) Tiyeni nase tigowokerenge ŵanyithu na mtima wose nga umo wakuchitira Yehova. Usange Yehova, uyo ni murunji, wakutigowokera mwachitemwa, ipo nase tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tigowokerenge ŵanyithu na mtima wose.