“O Mfọnido Esie Okpon Adan̄a Didie!”
Ibuot 27
“O Mfọnido Esie Okpon Adan̄a Didie!”
1, 2. Mfọnido Abasi okpon adan̄a didie, ndien didie ke Bible ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a edu emi?
ỌTỌIN̄WAN̄ ke ada ese in̄wan̄ esie onyụn̄ atuak inua imam ye inemesịt koro obubịt enyọn̄ ama oboho ndien akpa edịm ke edep ọduọhọ ke in̄wan̄ esie. Ko ke anyan ebiet, ibat ibat n̄kani ufan ke ẹtie ọtọkiet ẹdia udia ke an̄wa, ke ẹsak imam ẹnyụn̄ ẹneme nneme nte mmọ ẹsede uyai utịn emi osopde. Ke ebiet efen, ebe ye n̄wan ke ẹkop idatesịt ndikụt nte eyen mmọ osiode akpa ukot isan̄.
2 Edide mmọ ẹfiọk m̀mê ifiọkke, mme utọ owo emi ẹbọ ufọn ẹto ukem n̄kpọ—mfọnido Jehovah Abasi. Mbon ido ukpono ẹsiwak nditịn̄ mme ikọ emi, “Abasi ọfọn.” Bible etịn̄ se ikande oro. Enye ọdọhọ ete: “O mfọnido esie okpon adan̄a didie!” (Zechariah 9:17, NW) Edi etie nte ibat ibat owo mfịn ẹfiọk se mme ikọ emi ẹwọrọde. Nso ke mfọnido Jehovah Abasi enen̄ede abuana, ndien didie ke edu Abasi enye emi otụk nnyịn owo kiet kiet?
N̄wọrọnda Ikpehe Ima Abasi
3, 4. Nso idi mfọnido, ndien ntak emi ọfọnde akan ndidọhọ ke mfọnido Jehovah edi edinam oro owụtde ima Esie?
3 Ke ediwak usem eyomfịn, “mfọnido” edi ikọ oro ẹtịn̄de ntre ntre ẹbe. Edi, nte ẹwụtde ke Bible, mfọnido itiehe ntre. Mfọnido enen̄ede edi ata eti ido uwem. Ntem, nnyịn imekeme ndidọhọ ke usụn̄ kiet ite ke Jehovah ọyọhọ ye mfọnido. Kpukpru edu esie—esịnede odudu esie, unenikpe esie, ye ọniọn̄ esie—ẹnen̄ede ẹfọn. Edi, ẹkeme nditịm ntịn̄ nte ke mfọnido edi edinam oro owụtde ima Jehovah. Ntak-a?
4 Mfọnido edi eti edu oro ẹwụtde ke ini ẹnamde n̄kpọ ye mbon efen. Apostle Paul ama owụt nte ke mme owo ẹkam ẹma enye ẹkan edinen ido. (Rome 5:7) Ẹkeme ndidiọn̄ọ edinen owo nte owo emi ọsọn̄ọde eyịre ke mme n̄kpọ oro ibet oyomde, edi owo mfọnido anam se ikande oro. Enye esinam usio-ukot, oyomde usụn̄ ndinam mbon efen ẹbọ ufọn iwiwa. Nte nnyịn idikụtde, Jehovah enen̄ede ọfọn ke afan̄ emi. Nte an̄wan̄ade, utọ mfọnido oro oto akwa ima Jehovah.
5-7. Ntak emi Jesus mîkenyịmeke ẹkot imọ “Eti Andikpep,” ndien nso ntotụn̄ọ akpanikọ ke enye akada oro ọsọn̄ọ?
5 Mfọnido Jehovah n̄ko inyeneke mbiet. Esisịt ini mbemiso n̄kpa Jesus, eren kiet ama aka ebịne enye ndibụp mbụme, okotde enye ete “Eti Andikpep.” Jesus ọkọbọrọ ete: “Nsinam afo okotde Mi eti? Enye emi edide eti idụhe, ke mîbọhọke Kiet, kpa Abasi.” (Mark 10:17, 18) Nte ededi, ibọrọ emi ekeme ndikpa fi idem. Ntak emi Jesus ekenen̄erede eren oro? Ọwọrọ ndi Jesus ikedịghe “Eti Andikpep”?
6 Nte an̄wan̄ade, eren oro akada ikọ oro “Eti Andikpep” nte udorienyịn̄ oro ẹkotde ke nneminua. Jesus ke nsụhọdeidem ama ayak utọ ubọn̄ oro ọnọ Ete esie eke heaven, emi ọfọnde ke akakan usụn̄. (Mme N̄ke 11:2) Edi Jesus n̄ko ọkọsọn̄ọ ntotụn̄ọ akpanikọ. Jehovah ikpọn̄ edi uwụtn̄kpọ mfọnido. Enye ikpọn̄-ikpọn̄ enyene ofụri unen ndibiere se ifọnde ye se idiọkde. Adam ye Eve ẹma ẹdomo ndibọ unen oro nnyene ke ndikọsọn̄ ibuot ndia mfri eto ifiọk eti ye idiọk. Ke mîbietke mmọ, Jesus ke nsụhọdeidem ama ayak Ete esie ebiere se ifọnde.
7 Ke akande oro, Jesus ama ọfiọk ke kpukpru se itịmde ifọn ẹto Jehovah. Enye edi Andinọ “kpukpru eti edinọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma.” (James 1:17) Ẹyak nnyịn idụn̄ọde nte mfọnido Jehovah owụtde idem ke ntatubọk esie.
Uyarade Uwak Mfọnido Jehovah
8. Didie ke Jehovah ọfọn ido ye ofụri ubonowo?
8 Kpukpru owo oro akanam ẹdude uwem ẹbọ ufọn ẹto mfọnido Jehovah. Psalm 145:9 ọdọhọ ete: ‘Jehovah ọfọfọn ye kpukpru’ owo. Nso idi ndusụk uwụtn̄kpọ uwak mfọnido esie? Bible ọdọhọ ete: “Enye iyakke n̄kpọ-ntiense anana ọnọ Enye, ke emi Enye ọfọnde ido, onyụn̄ ọnọde mbufo edịm heaven ye ini eduek, onyụn̄ ọnọde mbufo udia, anam esịt mbufo ọyọhọ ye idatesịt.” (Utom 14:17) Nte afo usûkopke inemesịt ke ini adiade inem inem udia? Ke Jehovah mîkpadaha mfọnido esie itịm isọn̄ emi ye eti mmọn̄ oro asan̄ade akanade ye “ini eduek” man inyene uwak udia, udia ikpodụhe. Jehovah owụt kpukpru owo utọ mfọnido emi, idịghe sụk mbon oro ẹmade enye. Jesus ọkọdọhọ ete: “Enye [anam] utịn Esie asiaha ọnọ mme idiọk owo ye nti owo, onyụn̄ [anam] edịm edep ọnọ ndinen owo ye mme anam ukwan̄-ido.”—Matthew 5:45.
9. Didie ke apple owụt mfọnido Jehovah?
9 Ediwak owo ẹda uwak edinam ntatubọk oro ẹsịmde ubonowo ke ntak eyo, edịm, ye ini eduek, didie didie. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a apple. Enye ọyọyọhọ ofụri ikpehe isọn̄ oro mîfiopke mînyụn̄ ibịtke ikaha. Kpa ye oro, enye eye, enem, onyụn̄ ọyọhọ ye inem inem mmọn̄ ye nti n̄kpọ oro ẹnọde se idem oyomde. Nte afo ama ọfiọk ete ke n̄kpọ nte nsio nsio uduot apple 7,500 ẹdu ke ererimbot, ọtọn̄ọde ke ndatndat esịm uduot gold, ye utouto ye awawa ndien n̄ko idaha esie ọtọn̄ọ ke enye oro ekpride nte udari ekesịm enye oro okponde nte akamba mfri grape? Edieke afo akamade ekpri apple ke ubọk fo, enye editie nte ata ekpri n̄kpọ. Edi enye esitịbe akabade edi kiet ke otu eto oro ẹmade ẹkan. (Ikwọ Solomon 2:3) Kpukpru ini utọ, apple esiyọhọ ye ata ediye nsehe; ndien kpukpru ini idọk, enye esin̄wụm mfri. Kpukpru isua—ke ufan̄ isua 75—apple ke ofụri ofụri esin̄wụm mfri oro ekemede ndiyọhọ katọn 19 oro kiet kiet odobide kilogram 20!
10, 11. Didie ke mme ndido ufiọkn̄kpọ ẹwụt mfọnido Abasi?
10 Ke akwa mfọnido esie, Jehovah ọnọ nnyịn idem oro ‘enyenede ndyọ,’ ye mme ndido ufiọkn̄kpọ oro ẹtịmde man ẹn̄wam nnyịn ifiọk utom esie inyụn̄ ikop idatesịt iban̄a mmọ. (Psalm 139:14) Fiak kere ban̄a mme idaha oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot emi. Nso ke ẹkekụt oro akanamde utọ idaha oro enem? Inua imam eyenọwọn̄ oro okopde inemesịt. Ukotedịm oro edepde ọduọhọ ke in̄wan̄. Ndatndat, uduot gold, ye ididuot usoputịn. Ẹkenam enyịn owo ye ukeme ndikụt se ibede nsio nsio uduot 300,000. Ndien ndido ukop n̄kpọ nnyịn esidiọn̄ọ nsio nsio uyo oro ẹtịmde ẹma, uyom ofụm oro ofụmede ebe mme eto, ye imam idatesịt eyennsek. Ntak emi nnyịn ikemede ndikop inem utọ n̄kpọ ntre? Bible ọdọhọ ete: “Utọn̄ eke okopde, ye enyịn eke okụtde, edi Jehovah anam idem mbiba.” (Mme N̄ke 20:12) Oro akam edi iba kpọt ke otu mme ndido ufiọkn̄kpọ.
11 Ndido ukop utebe edi uyarade mfọnido Jehovah efen. Ibuo owo ekeme ndikop nsio nsio utebe 10,000. Kere ban̄a ibat ibat ke otu mmọ: udia oro afo amade, mme flawa, mme ikọn̄ oro ẹduọn̄ọde ke isọn̄, ekpri nsụn̄ikan̄ oro ọwọrọde sụn̄sụn̄ ke inem inem ufiop ikan̄. Ndien ndido utụk n̄kpọ anam fi okop nte ofụm otụkde fi iso, inem inem mfari owo ima, ye nte mfri oro afo akamade ọdọnọde idem. Ke ini afo odomde n̄kpọ, ndido utabi n̄kpọ ọyọtọn̄ọ utom. Afo oyokop inem nsio nsio ufuọn̄ nte ndido utabi n̄kpọ fo okopde nsio nsio inem otode mbuaha mmọn̄ibọk oro ẹdude ke mfri oro. Ih, nnyịn imenyene eti ntak nditoro Jehovah nte: “Ufọn fo okpon didie emi afo enịmde ọnọ mmọ eke ẹbakde fi”! (Psalm 31:19) Didie, ndien, ke Jehovah ‘enịm mfọn ọnọ’ mmọ eke ẹbakde enye?
Mfọnido Oro Asan̄ade ye Nsinsi Ufọn
12. Mme enọ ewe ẹtode Jehovah ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ, ndien ntak-a?
12 Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹma ẹwet ẹte, Idịghe uyo ikpọn̄ ke owo edida idu uwem, edi edida kpukpru ikọ eke ẹwọrọde Abasi ke inua odu.” (Matthew 4:4) Ke akpanikọ, mme n̄kpọ eke spirit oro Jehovah ọnọde ẹkeme ndinọ nnyịn ufọn oro akam okponde akan enọ eke obụk, sia mmọ ẹdade ẹsịm nsinsi uwem. Ke Ibuot 8 ke n̄wed emi, nnyịn ima ikụt nte Jehovah adade odudu edinam mme n̄kpọ ẹtọn̄ọ ntak ẹfọn oro enye enyenede anam paradise eke spirit odu ke utịt ini emi. Akpan ikpehe kiet ke paradise emi edi akpakịp udia eke spirit.
13, 14. (a) Nso ke prọfet Ezekiel okokụt ke n̄kukụt, ndien nso ke enye ọwọrọ ọnọ nnyịn mfịn? (b) Nso ọnọ-uwem enọ eke spirit ke Jehovah ọnọ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie?
13 Ẹma ẹda kiet ke otu ikpọ ntịn̄nnịm ikọ Bible oro aban̄ade edinam mme n̄kpọ ẹtọn̄ọ ntak ẹfọn ẹwụt prọfet Ezekiel n̄kukụt ubọn̄ ubọn̄ temple oro ẹfiakde ẹbọp. Idịm mmọn̄ ama otop ọwọrọ ke temple oro, atarade onyụn̄ otụn̄ọde nte enye ewetde aka tutu enye akabade edi akwa “akpa.” Akpa oro ama ada mme edidiọn̄ ọsọk ebiet ekededi emi enye ọkọfiọrọde esịm. Mme eto oro ẹnọde udia ẹnyụn̄ ẹkọkde udọn̄ọ ẹma ẹkọri ke mben akpa oro. Ndien akpa oro ama akam anam mme odu uwem n̄kpọ ẹdu ke Inyan̄ Inụn̄ oro mme odu uwem n̄kpọ mîkodụhe! (Ezekiel 47:1-12) Edi nso ke kpukpru oro ọkọwọrọ?
14 N̄kukụt emi okowụt ete ke Jehovah ayafiak owụk ndutịm utuakibuot esie, nte temple oro Ezekiel okokụtde akadade aban̄a. Ukem nte akpa oro ẹkekụtde ke n̄kukụt oro, mme n̄kpọ udu uwem oro Abasi ọnọde ikọt esie ẹdidi barasuene. Tọn̄ọ ẹkefiak ẹwụk edisana utuakibuot ke 1919, Jehovah ọnọ ikọt esie mme n̄kpọ oro ẹnọde uwem. Didie? Kamse, Bible, mme n̄wed Bible, mme mbono esop, ye mme mbono ẹnam ediwak miliọn owo ẹbọ akpanikọ oro ẹyomde. Jehovah ada mme utọ usụn̄ emi ọnọ ikọt esie ukpep aban̄a ata akpan enọ oro enye ọnọde ke uwem—kpa uwa ufak Christ, oro anamde ẹnyene eti idaha ke iso Jehovah onyụn̄ ọnọde kpukpru mbon oro ẹnen̄erede ẹma ẹnyụn̄ ẹbakde Abasi ke esịt akpanikọ idotenyịn nsinsi uwem. a Ntem, ke ofụri ndiọkeyo emi, ke adan̄aemi ererimbot odude ke akan̄ eke spirit, ikọt Jehovah ke ẹdia ẹyụhọ ke n̄kan̄ eke spirit.—Isaiah 65:13.
15. Ke nso usụn̄ ke mfọnido Jehovah edisịm anam-akpanikọ ubonowo ke Tọsịn Isua Ukara Christ?
15 Edi akpa oro Ezekiel okokụtde ke n̄kukụt itreke ndifiọrọ ke ini akani editịm n̄kpọ emi esịmde utịt esie. Utu ke oro, enye ayakam enen̄ede ọfiọrọ ke Tọsịn Isua Ukara Christ. Ekem, ebede ke Obio Ubọn̄ Messiah, Jehovah ayada ufọn uwa Jesus anam n̄kpọ ọyọhọ ọyọhọ, adade anam-akpanikọ ubonowo sụn̄sụn̄ ekesịm mfọnmma. Nnyịn idikop idatesịt didie ntem adan̄aoro iban̄a mfọnido Jehovah!
Mme Ikpehe Mfọnido Jehovah Efen Efen
16. Didie ke Bible owụt nte ke mfọnido Jehovah esịne nti edu efen efen, ndien nso idi ndusụk ke otu mmọ?
16 Mfọnido Jehovah ikụreke ke ntatubọk kpọt. Abasi ọkọdọhọ Moses ete: “Ami nyanam ofụri ufọn mi ọbiọn̄ọ fi ke iso, nyonyụn̄ ntan̄a enyịn̄ Jehovah ke iso fo.” Ekem mbụk oro ọdọhọ ete: “Jehovah ọbiọn̄ọ enye ke iso, atan̄a ete, Jehovah, Jehovah, Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyan ime, awak ima ye akpanikọ.” (Exodus 33:19; 34:6) Ntre mfọnido Jehovah esịne ediwak nti edu. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a iba kpọt ke otu emi.
17. Nso idi mfọn, ndien didie ke Jehovah ọfọn ye mme ikpîkpu anana-mfọnmma owo?
17 “Mfọn.” Edu emi anam nnyịn itịm ifiọk nte Jehovah esinamde n̄kpọ ye mme edibotn̄kpọ esie. Utu ke nditie eto eto, ndebe ndebe, m̀mê ufịk ufịk, nte mbon oro ẹkamade odudu ẹsitiede, Jehovah etie sụn̄sụn̄ onyụn̄ ọfọn ido. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọkọdọhọ Abram ete: “[Mbọk, NW] kam menede enyịn fo nyụn̄ tọn̄ọ ke ebiet emi afo odude nyụn̄ se edere, ye usụk, ye ufien, ye nnasia.” (Genesis 13:14) Ediwak edikabade ẹsio ikọ oro “mbọk” ẹfep. Edi nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹdọhọ ẹte ke akpasarade ikọ Hebrew oro ẹkedade ẹwet mme ikọ emi ẹsịne n̄kpọ oro anamde ikọ oro okûtie nte ewụhọ, edi etie nte sụn̄sụn̄ eben̄e. Mme utọ uwụtn̄kpọ emi efen efen ẹdu. (Genesis 31:12, NW; Ezekiel 18:25) Kere, Andikara ekondo ọdọhọ ikpîkpu owo, “mbọk!” Ke ererimbot emi nsọn̄ido, ibak, ye usọn̄enyịn ẹyọhọde, nte idịghe n̄kpọ ndọn̄esịt nditie n̄kere mfọn Abasi nnyịn, Jehovah?
18. Ke nso usụn̄ ke Jehovah “awak . . . akpanikọ,” ndien ntak emi mme ikọ emi ẹsọn̄ọde owo idem?
18 “Awak . . . akpanikọ.” Unana edinam akpanikọ amakabade edi usụn̄ udu uwem mfịn ke ererimbot. Edi Bible eti nnyịn ete: “Abasi idịghe owo eke enye okposude nsu.” (Numbers 23:19) Ke nditịm ntịn̄, Titus 1:2 ọdọhọ ke ‘Abasi ikemeke ndisu nsu.’ Mfọnido Jehovah iyakke enye anam oro. Ntem, mme un̄wọn̄ọ Jehovah ẹnen̄ede ẹdi se ẹkemede ndiberi edem; mme ikọ esie ẹnyene ndisu kpukpru ini. Ẹkam ẹkot Jehovah “Abasi akpanikọ.” (Psalm 31:5) Ikụreke ke enye nditre ndisu nsu edi enye asuan uwak ikọ akpanikọ. Enye idịpke owo se mmọ ẹkpefiọkde; utu ke oro, enye ada akwa ọniọn̄ esie eteme mme anam-akpanikọ ikọt esie. b Enye akam ekpep mmọ nte ẹkpedade akpanikọ oro enye ekpepde ẹdu uwem man mmọ ẹkeme ‘ndika iso nsan̄a ke akpanikọ.’ (3 John 3) Ke ofụri ofụri, didie ke mfọnido Jehovah okpotụk nnyịn owo kiet kiet?
‘Dat Esịt Ban̄a Mfọnido Jehovah’
19, 20. (a) Satan akasan̄a didie anam mbuọtidem oro Eve ekenyenede ke mfọnido Jehovah emem, ndien ye nso utịp? (b) Nso utịp ke mfọnido Jehovah ekpenyene ke idem nnyịn, ndien ntak-a?
19 Ke ini Satan okodomode Eve ke in̄wan̄ Eden, enye ọkọtọn̄ọ ke ndida n̄kari nnam mbuọtidem esie ke mfọnido Jehovah emem. Jehovah ọkọdọhọ Adam ete: “Dia kpukpru eto in̄wan̄.” Ke ofụri ediwak tọsịn eto oro ẹkeyọhọde ke in̄wan̄ oro, kiet kpọt ke Jehovah okodori ukpan. Kpa ye oro, tịm fiọk nte Satan ekesịnde akpa mbụme oro enye okobụpde Eve: “Nte Abasi ọkọdọhọ ete, Mbufo ẹkûdia baba eto in̄wan̄ emi kiet?” (Genesis 2:9, 16; 3:1) Satan ama oyụrọde ikọ Jehovah man anam Eve ekere ke Jehovah ikayakke mmimọ inyene se ifọnde. Ke mfụhọ, n̄kari emi ama okụt unen. Eve, kpa nte ediwak iren ye iban oro ẹdude uwem tọn̄ọ enye akakpa, ama ọtọn̄ọ ndiyịk mfọnido Abasi, oro ọkọnọde enye kpukpru n̄kpọ.
20 Nnyịn imọfiọk udomo mfụhọ ye unana inemesịt oro utọ eyịghe oro akadade edi. Ntre ẹyak nnyịn ikere iban̄a ikọ emi ke Jeremiah 31:12: ‘Mmọ ẹyedat esịt ẹban̄a mfọnido Jehovah.’ (NW) Mfọnido Jehovah ekpenyene ndinen̄ede nnam nnyịn iyọhọ ye idatesịt. Nnyịn ikpedehede inyene eyịghe iban̄a uduak Abasi nnyịn, oro ọyọhọde ye mfọnido. Nnyịn imekeme ndiberi edem ke enye ọyọhọ ọyọhọ, koro enye oyomde se ifọnde ikan ọnọ mbon oro ẹmade enye.
21, 22. (a) Nso idi ndusụk usụn̄ oro afo edimade ndinam n̄kpọ mban̄a mfọnido Jehovah? (b) Edu ewe ke nnyịn idineme ke ibuot oro etienede, ndien didie ke enye okpụhọde ye mfọnido?
21 Ke adianade do, ke ini nnyịn inyenede ifet nditịn̄ mban̄a mfọnido Abasi nnọ mbon en̄wen, nnyịn imesikop idatesịt. Psalm 145:7 etịn̄ aban̄a ikọt Jehovah ete: “Mmọ ẹneme ẹban̄a nte ẹtide akwa ufọn fo.” Kpukpru usen oro nnyịn idude uwem, nnyịn imọbọ ufọn ke ndusụk udomo ito mfọnido Jehovah. Ntak mûnamke edi ido fo ndikọm Jehovah kpukpru usen mban̄a mfọnido esie, asiakde mfọnido oro ata nnennen nnennen nte ekekeme? Ndikere mban̄a mfọnido Jehovah, ikọmde enye ke usen ke usen iban̄a oro, inyụn̄ itịn̄de inọ mbon en̄wen iban̄a enye, ayan̄wam nnyịn ndikpebe ọfọn-ido Abasi nnyịn. Ndien nte nnyịn iyomde usụn̄ ndinam se ifọnde, kpa nte Jehovah anamde, nnyịn iyetịm isan̄a ikpere enye. Akanieren apostle John ekewet ete: “Edima, kûkpebe se idiọkde, edi kpebe se ifọnde. Owo eke anamde se ifọnde edi owo Abasi.”—3 John 11.
22 Mfọnido Jehovah asan̄a n̄ko ye mme edu efen. Ke uwụtn̄kpọ, Abasi ‘awak ima-mfọnido,’ m̀mê ima akpanikọ. (Exodus 34:6, NW) Edu emi enen̄ede edi san̄asan̄a akan mfọnido, koro Jehovah owụt enye akpan akpan ọnọ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie. Ke ibuot oro etienede, nnyịn iyekpep nte enye anamde oro.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Idụhe uwụtn̄kpọ mfọnido Jehovah efen oro akande ufak. Ke otu kpukpru edibotn̄kpọ eke spirit oro ẹdude, Jehovah ekemek edima, ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, ndikpa ke ibuot nnyịn.
b Nte odotde, Bible abuan akpanikọ ye un̄wana. Andiwet psalm ama ọkwọ ete: “Dọn̄ un̄wana fo ye akpanikọ fo utom.” (Psalm 43:3) Jehovah anam akpakịp un̄wana eke spirit asiaha ọnọ mbon oro ẹnyịmede ndibọ ukpepn̄kpọ ye un̄wana esie.—2 Corinth 4:6; 1 John 1:5.
Mme Mbụme Nditie N̄kere
1 Ndidem 8:54-61, 66 Didie ke Solomon okowụt esịtekọm aban̄a mfọnido Jehovah, ndien nso utịp ke oro ekenyene ke idem nditọ Israel?
Psalm 119:66, 68 Didie ke mme akam nnyịn ẹkeme ndiwụt udọn̄ oro nnyịn inyenede ndikpebe mfọnido Jehovah?
Luke 6:32-38 Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikpebe edu ntatubọk Jehovah?
Rome 12:2, 9, 17-21 Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt mfọnido ke uwem nnyịn eke usen ke usen?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 272]
Jehovah ‘ọnọ mbufo edịm heaven ye ini eduek’
[Mme ndise ke page 273]
Ekpri mfri emi esikọri akabade eto oro ekemede ndinọ owo udia onyụn̄ ọnọ owo idatesịt ke ediwak iduọk isua
