KAPU 27
‘Mambote na Nge Kele ya Kuyituka!’
1, 2. Inki mambu ya mutindu na mutindu ke monisaka mambote ya Nzambi, mpi nki mutindu Biblia ke bendaka dikebi na kikalulu yai?
NTANGU me kuma mbwaki lere yo ke dinda; ebuna banduku ya ngolo me vanda na nganda mpi ke dia kumosi na kiese yonso; bo ke seka, ke solula, mpi ke tala na kiese yonso mutindu ntangu ke dinda. Ntama ti bo, nsadi-bilanga mosi ke tala bilanga na yandi mpi ke sepela, sambu zulu me kuma ndombe mpi mwa mvula me yantika kunoka. Na kisika ya nkaka mpi bakala mosi ti nkento na yandi kele na kiese sambu mwana na bo me yantika kutambula.
2 Ata bo me zaba yo to ve, bantu yai yonso kele na kusepela ti kima mosi—mambote ya Yehowa Nzambi. Bantu ya mabundu ke tubaka mbala na mbala nde, “Nzambi kele mbote.” Biblia ke tubaka mpi nde: ‘Mambote na nge kele ya kuyituka!’ (Nkunga 31:20) Kansi yo ke monana nde bubu yai bantu mingi ve ke zabaka ntendula ya bangogo yai. Mambote ya Yehowa ke tendula mpenza nki, mpi nki mutindu kikalulu yai ya Nzambi ke tadila konso muntu na kati na beto?
Kitini ya Mfumu ya Zola ya Nzambi
3, 4. Mambote kele nki, mpi sambu na nki yo me fwana na kutuba nde mambote kele kikalulu mosi ya ke monisaka zola ya Yehowa?
3 Na bandinga mingi ya bubu yai, “mambote” ke vandaka mpenza ve ti ntendula ya siki-siki. Kansi na Biblia, yo ke vandaka ve mutindu yina. Biblia ke monisaka nde yo ke tadila ntete-ntete bikalulu ya kuluta mbote. Yo yina beto lenda tuba nde kimuntu ya Yehowa me fulukaka na mambote. Bikalulu na yandi yonso—mu mbandu ngolo, lunungu, mpi mayele na yandi—kele mbote mpenza. Ata mpidina, sambu na kutendula kikalulu yai mbote, yo me fwana na kutuba nde yo kele mutindu yina Yehowa ke monisaka zola na yandi. Sambu na nki?
4 Mambote kele kikalulu mosi ya ke monanaka na bisalu yina ke sadisaka bantu ya nkaka. Ntumwa Polo tubaka nde, sambu na bantu, kikalulu yai ke vandaka mbote mingi kuluta lunungu. (Baroma 5:7) Muntu ya lunungu ke zitisaka bansiku na kwikama yonso, kansi muntu ya mbote ke sukaka ve kaka na kuzitisa bansiku. Yandi ke salaka yonso sambu bantu ya nkaka kubaka mambote. Mutindu beto ta mona yo, Yehowa ke vandaka mpenza mbote na mutindu yai. Yo ke pwelele nde mambote na yandi ke katukaka na zola na yandi ya kukonda nsuka.
5-7. Sambu na nki Yezu buyaka nde bo binga yandi “Longi ya Mbote,” mpi kusala mutindu yina pesaka nki dilongi?
5 Mambote ya Yehowa me luta ya bantu yonso. Ntangu fioti na ntwala ya lufwa ya Yezu, muntu mosi pusanaka pene-pene na yandi sambu na kuyula yandi ngiufula; yandi bingaka Yezu “Longi ya Mbote.” Yezu vutudilaka yandi: “Sambu na nki nge ke binga mono muntu ya mbote? Ata muntu mosi ve kele muntu ya mbote, katula kaka muntu mosi, Nzambi.” (Marko 10:17, 18) Ziku mvutu yai me yitukisa nge. Sambu na nki Yezu sungikaka muntu yai? Keti Yezu vandaka ve “Longi ya Mbote”?
6 Yo ke monana nde, muntu yina sadilaka bangogo “Longi ya Mbote” bonso titre, sambu na kuleba Yezu. Na kudikulumusa yonso, Yezu pesaka nkembo ya mutindu yina na Tata na yandi ya zulu, yina kele mbote na mutindu ya kuluta nene. (Bingana 22:4) Kansi Yezu vandaka mpi kulonga kieleka mosi yai ya mfunu mingi: Yehowa mpamba kele mbandu na yina me tala mambote. Na luyalanganu ya mvimba, yandi mpamba muntu kele ti nswa ya kutuba kana kima mosi kele mbote to mbi. Ntangu Adami na Eva kolamaka mpi diaka mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi, bo sosaka kubaka nswa yina. Kansi Yezu swaswanaka ti bo; na kudikulumusa yonso, yandi bikilaka Tata na yandi kiyeka ya kuzabisa mambu yina kele mbote to mbi.
7 Diaka, Yezu zabaka nde mambu yonso ya mbote ke katukaka na Yehowa. Yandi kele Mupesi ya “konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka.” (Yakobo 1:17) Bika beto tadila mutindu mambote ya Yehowa ke monanaka na kikalulu na yandi ya kukaba.
Mambu ya Ke Monisa Mambote ya Mingi ya Yehowa
8. Inki mutindu Yehowa ke monisilaka bantu yonso mambote na yandi?
8 Konso muntu yina kele na luzingu me bakaka mambote ya ke katukaka na Yehowa. Nkunga 145:9 ke tuba nde, Yehowa “ke salaka mbote na bantu yonso.” Inki bambandu ke monisa mambote na yandi ya kuluta nene? Biblia ke tuba nde: “Yandi salaka mambu ya mbote mutindu yandi pesaka beno mvula mpi bansungi yina bambuma ke basikaka mingi, mpi yandi pesaka beno madia mingi mpi fulusaka bantima na beno na kiese.” (Bisalu 14:17) Nani me waka ntete ve kiese na ntima ntangu yandi ke dia madia mosi ya ntomo? Keti beto zolaka kusepela ti madia ya ntomo kana Yehowa monisaka ve mambote na yandi, mutindu yandi ke pesaka mvula mpi ke tulaka “bansungi yina bambuma ke basikaka” sambu na kupesa beto madia ya mingi? Kana mambu yai vandaka ve, madia mpi zolaka kuvanda ve. Yehowa ke monisaka ve mambote yai kaka na bantu yina ke zolaka yandi, kansi na bantu yonso. Yezu tubaka nde: “Yandi ke basisaka ntangu na yandi na bantu ya mbi ti ya mbote mpi ke nokisaka mvula na bantu ya lunungu ti ya kukonda lunungu.”—Matayo 5:45.
Yehowa ke “pesaka beno mvula mpi bansungi yina bambuma ke basikaka mingi”
9. Inki mutindu pome ke monisaka mambote ya Yehowa?
9 Bantu mingi ke bakaka ve na mbalu makabu ya mbote yina beto ke bakaka sambu mvula, ntangu, mpi bansungi yina bambuma ke basikaka, ke salaka kisalu na yo konso ntangu. Beto baka mbandu ya mbuma yai: pome. Na bansi mingi ya madidi, bapome ke vandaka mingi. Ata mpidina, yo ke vandaka kaka kitoko, mpi ntomo na kudia; yo me fulukaka na masa ya ke kitisaka ntima mpi yo kele ti mambu mingi ya ke tungaka nitu. Keti nge me zaba nde, mutindu ya bapome na ntoto ya mvimba kele kiteso ya 7 500? Yo ke vandaka na mikubu mingi, mu mbandu, ya mbwaki, ya zioni mpi ya masa ya saka-saka. Ya nkaka ke vandaka nene bonso ngasi, mpi ya nkaka diaka kele nene tii na kiteso ya pamplemusu. Kana nge tala ka mbuma na yo ya kati, yo ke vandaka fioti mpenza; kansi yo ke butaka nti yai ya kele na kati ya banti ya kitoko. (Kitoko 2:3) Na konso nsungi ya printemps, nti ya pome ke butaka bintuntu; mpi na konso nsungi ya autone, yo ke butaka bambuma kiteso ya bakilo 400; yo lenda buta mpidina konso mvula tii na nsungi ya bamvula 75!
Mwa mbuma yai ta basisa nti yina lenda disa bantu mpi kusepedisa bo bamvula mingi
10, 11. Inki mutindu mawi ya nitu na beto ke monisaka mambote ya Nzambi?
10 Na mambote na yandi ya kukonda nsuka, Yehowa me pesaka beto nitu yina yandi ‘salaka na mutindu ya kuyituka;’ yandi me tulaka na kati na beto mawi yina ke sadisaka beto na kumona bisalu na yandi mpi kusepela na yo. (Nkunga 139:14) Yibuka diaka bambandu yina beto pesaka na luyantiku ya kapu yai. Inki kima bantu yina monaka, yina pesaka bo kiese? Luse ya mwana yina vandaka kiese-kiese; mwa mvula yina ke noka na bilanga; mpi ntangu yina ke pesa mikubu ya mutindu na mutindu lere yo ke dinda. Meso ya muntu ke monaka mikubu ya kuswaswana kuluta 300 000! Makutu na beto ke waka mingungu ya mutindu na mutindu ya bantu yina beto me zaba, makelele ya mupepe yina ke bula na banti, mpi kuseka ya mwana. Sambu na nki beto ke vandaka na makuki ya kusepela ti mambu yina beto ke monaka mpi ke waka? Biblia ke tuba nde: “Muntu sambu na kuwa, meso sambu na kumona, yonso zole Mfumu Nzambi muntu salaka yo.” (Bingana 20:12) Kansi yai kele kaka mawi zole na kati ya mawi yina beto ke vandaka na yo.
11 Kuwa nsudi kele kima ya nkaka yina ke monisaka mambote ya Yehowa. Mbombo ya muntu lenda swaswanisa bansudi ya mutindu na mutindu kiteso ya 10 000. Yindula fioti: Nsudi ya madia yina nge ke zolaka mingi ke toka na tiya, nsudi ya bintuntu, ya matiti yina me bwaka, mpi ya midinga yina ke basika na kikuku. Mpi Mpusu na nge ya nitu ke sadisaka nge na kuwa mwa mupepe yina ke bula nge na luse, ntangu muntu yina nge ke zolaka ke simba-simba nge sambu na kupesa nge kikesa, mpi kuzikisa kana mbuma yina kele na maboko na nge kele pete. Kana nge ke me zenga mbuma yango sambu na kudia, pana nge ke sadila ludimi. Nge ta wa kana yo kele sukadi, ngani, to ndudi na munoko, ntangu ludimi na nge ke swaswanisa mambu ya mutindu na mutindu yina kele na kati ya mbuma yango. Ee, beto kele ti bikuma ya mbote ya kutuba sambu na Yehowa nde: “Mambote ya nge ke bumbaka sambu na bantu yina ke lemfukaka na nge, yo kele ya kuyituka.” (Nkunga 31:20) Kansi, nki mutindu Yehowa “ke bumbaka” mambote sambu na bantu yina ke lemfukilaka yandi?
Mambote ti Bumbote ya Mvula na Mvula
12. Inki mambu ya kuluta mfunu ke katukaka na Yehowa, mpi sambu na nki?
12 Yezu tubaka nde: “Bo me sonikaka nde: ‘Muntu fwete zinga na mampa mpamba ve, kansi na mambu yonso ya ke basikaka na munoko ya Yehowa.’” (Matayo 4:4) Yo yina, mambu ya kimpeve yina ke katukaka na Yehowa lenda natila beto mpi mambote mingi kuluta yina ya kinsuni, sambu yo ke nataka na luzingu ya mvula na mvula. Na Kapu 8 ya mukanda yai, beto monaka nde Yehowa me sadilaka ngolo na yandi ya kuvutula mambu mutindu yo vandaka na bilumbu yai ya nsuka sambu na kusala paladisu ya kimpeve. Kima mosi ya mfunu na paladisu yina kele nde yo me fulukaka na madia ya kimpeve.
13, 14. (a) Profete Ezekiele monaka nki na mbona-meso, mpi yo ke tendula nki sambu na beto bubu yai? (b) Inki makabu ya ke pesaka luzingu Yehowa me pesaka bansadi na yandi ya kwikama?
13 Na mbikudulu mosi ya nene ya Biblia, yina ke tubilaka kuvutulama, profete Ezekiele monaka na mbonameso kuvutulama mpi nkembo ya tempelo mosi. Mwa masa vandaka kubasika na tempelo yango mpi kukulumuka na ndambu ya nkaka; yo vandaka kukuma nene mpi mudindu ntangu yo ke kulumuka tii na kiteso ya kukuma “nzadi” ya nene. Nzadi yango vandaka kunata balusakumunu bisika yonso yina yo vandaka kuluta. Na balweka na yo, yo vandaka ti banti mingi yina vandaka kubuta bambuma ya mbote mpi ya ke gulusaka. Nkutu yo vutulaka diaka luzingu mpi bisalu mingi na Nzadi-Mungwa ya Kufwa, yina vandaka diaka ve na bigangwa ya moyo! (Ezekiele 47:1-12) Kansi mambu yai yonso ke tendula nki?
14 Mbona-mosi yai ke monisa nde Yehowa ta vutula diaka lusambu na yandi ya bunkete, mutindu tempelo yina Ezekiele monaka ke monisa yo. Bonso nzadi yina ya kele na mbonameso, makabu ya ke pesaka luzingu yina Nzambi ta pesaka bantu na yandi ta kumaka kaka mingi. Banda kuvutulama ya lusambu ya bunkete na 1919, Yehowa me sakumunaka bantu na yandi, mpi me pesaka bo makabu mingi ya ke pesaka luzingu. Inki mutindu? Na nzila ya Babiblia, ya mikanda yina ke tendulaka Biblia, ya balukutakanu ya dibundu, mpi ya balukutakanu ya nene; bangidika yai yonso ke natilaka bamilio ya bantu bakieleka ya ke pesaka luzingu. Na nzila ya bangidika yai, Yehowa me longaka bantu mambu ya me tala dikabu na yandi yina me luta makabu ya nkaka ya ke pesaka luzingu—kimenga ya nkudulu ya Kristu, yina ke kumisaka bantu yonso ya ke zolaka Nzambi mpi ke waka yandi boma bunkete na meso na yandi; yo ke pesaka bo mpi kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula. * Yo yina bansadi ya Yehowa ke vandaka na madia mingi ya kimpeve na bilumbu yai ya nsuka, ata bantu ya nsi-ntoto yai ke fwa na nzala ya kimpeve.—Yezaya 65:13.
15. Inki mutindu bantu ya kwikama ta landa kubaka mambote ya Yehowa na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu?
15 Kansi nzadi yina Ezekiele monaka na mbona meso ta landa na kukulumuka ata ntangu ngidika ya bima yai ta fwa. Nkutu yo ta kulumuka mingi mpenza na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu. Mpidina, na nsadisa ya Kimfumu ya Mesia, Yehowa ta sadila mbalu yonso ya kimenga ya Yezu mpi malembe-malembe yandi ta kumisa bantu ya kwikama bantu ya kukuka. Na ntangu yina, beto ta sepela mpenza na mambote ya Yehowa!
Mambu ya Nkaka ya Ke Monisaka Mambote ya Yehowa
16. Inki mutindu Biblia ke monisa nde mambote ya Yehowa ke tadila mpi bikalulu ya nkaka? Tanga bikalulu yango.
16 Mambote ya Yehowa ke sukaka kaka ve na kikalulu na yandi ya kukaba. Yandi zabisaka Moize nde: ‘Nge ta mona mambote na mono, mono ta tuba zina na mono yai [Yehowa] na meso na nge ti kusonga nge mutindu mono kele.’ Na nima, disolo yango ke tuba nde: “Yandi lutaka na ntwala ya Moize, ebuna yandi tubaka yandi mosi nde: ‘Mono kele Mfumu Nzambi. Mono kele Nzambi mosi ke zolaka bantu ti kuwila bo mawa; mono ke waka makasi nswalu ve kansi mono ke songaka kaka mambote na mono. Mono ke salaka mambu yonso ya mono ke tubaka.’ (Kubasika 33:19; 34:6) Yo ke monana nde, mambote ya Yehowa ke tadilaka bikalulu mingi ya nkaka.
17. Inki mutindu Yehowa ke sadilaka bantu ya kukonda kukuka mambu, mpi nki kikalulu ke pusaka yandi na kusala mpidina?
17 Verse yai ya nsuka ke sadisa beto na kubakisa mutindu Yehowa ke sadilaka bigangwa na yandi mambu. Na kisika ya kuvanda makambu ngolo, kukonda zola, to kuniokula bankaka, mutindu bantu mingi ya kele ti kiyeka ke salaka, Yehowa ke vandaka mawete. Mumbandu, yandi zabisaka Abrahami nde: “Pardo, nangula meso na nge, mpi katuka na kisika ya nge kele, tala na ndambu ya nordi mpi ya sudi, ya esti mpi ya westi.” (Kuyantika 13:14, NW) Bambalula ya nkaka ke katulaka ngogo “pardo.” Kansi bantu ya mayele yina ke longukaka Biblia ke tubaka nde, mutindu bo sonikaka verse yango na Kiebreo ke monisa nde yo kele ti ngogo mosi ya ke salaka nde bo lomba kima mosi na mawete yonso ata yo zolaka kuvanda ntuma. Baverse ya nkaka mpi ke tubila bambandu ya mutindu yina. (Kuyantika 31:12, NW; Ezekiele 8:5, NW) Yindula fioti. Mfumu ya luyalanganu ya mvimba ke lomba bantu ya kukonda kukuka “pardo”! Na nsi-ntoto yai ya bantu mingi me kondaka mawete, luzitu, mpi kele makambu ngolo, yo ke pesa kikesa na kumona nde Nzambi na beto Yehowa kele mawete, mpidina ve?
18. Na nki mutindu Yehowa ke lungisaka ‘mambu yonso ya yandi ke tubaka,’ mpi sambu na nki yo ke pesa beto kikesa?
18 Verse yango ke tuba mpi nde Yehowa ke lungisaka ‘mambu yonso ya yandi ke tubaka.’ Bubu yai, bantu mingi me kumaka luvunu. Kansi Biblia ke yibusa beto nde: ‘Nzambi kele ve muntu sambu na kutuba luvunu.’ (Kutanga 23:19) Nkutu Tito 1:2 ke tuba nde: “Nzambi . . . lenda kusa ve.” Yandi lenda sala ve mpidina sambu yandi kele mbote mingi mpenza. Yo yina beto fwete tudila balusilu na yandi ntima, sambu ndinga na yandi ke lunganaka ntangu yonso. Biblia ke bingaka mpi Yehowa nde, “Nzambi ya kieleka.” (Nkunga 31:6) Yandi ke sukaka kaka ve na kubuya luvunu; kansi yandi ke zabisaka mpi mambu mingi ya kieleka. Yandi kele ve muntu yina ke buyaka nde bantu ya nkaka kuzaba makambu na yandi to kubumba-bumba makambu; kansi yandi ke pesaka bansadi na yandi nsemo ya kieleka na nsadisa ya mayele na yandi ya kukonda nsuka. * Nkutu yandi ke longaka bo mutindu ya kuzinga na kuwakana ti kieleka na yandi; mpidina, bo lenda “landa kutambula na kieleka.” (3 Yoane 3) Inki bupusi mambote ya Yehowa fwete vanda na yo na luzingu ya konso muntu na kati na beto?
“Bo Ta Mona Kiese” Sambu na Mambote ya Yehowa
19, 20. (a) Inki mutindu Satana sosaka kubebisa ntima yina Eva vandaka kutula na mambote ya Yehowa, mpi Eva salaka nki? (b) Mambote ya Yehowa fwete vanda ti nki bupusi na luzingu na beto, mpi sambu na nki?
19 Ntangu Satana mekaka Eva na kilanga ya Edeni, yandi yantikaka ntete na kubebisa ntima yina yandi vandaka kutula na mambote ya Yehowa. Yehowa zabisaka Adami nde: “Nge lunga kudia bambuma ya konso nti yina kele na kilanga yai.” Na kati ya mafunda ya banti ya kitoko yina vandaka na kilanga yango, Yehowa buyisaka Adami kaka nti mosi. Kansi tala mambu Satana tubaka na ngiufula ya ntete yina yandi yulaka Eva: “Keti ya kieleka, Nzambi songaka beno nde beno dia ve bambuma ya konso nti yina kele na kati ya kilanga?” (Kuyantika 2:9, 16; 3:1) Satana balulaka mambu yina Yehowa tubaka sambu na kumonisa Eva nde Yehowa bumbilaka bo kima mosi ya mbote mpenza. Yo kele mawa na kumona nde, yandi nungaka. Eva yantikaka kutula ntembe na mambote ya Nzambi, yina pesaka yandi bima yonso ya yandi vandaka na yo; babakala ti bankento mingi yina zingaka na nima ya Eva salaka mpi mutindu mosi.
20 Beto me zaba bampasi mpi bunsukami ya mingi yina ntembe ya mutindu yina me natilaka bantu. Yo yina, bika beto tula dikebi na bangogo yai ya Yeremia 31:12: “Bo ta mona kiese” sambu na mambote ya Yehowa. Ya kieleka, mambote ya Yehowa fwete pesa beto kiese mpenza. Beto fwete tula ntembe ve ata fioti na bangindu ya Nzambi na beto, Nzambi yina me fulukaka ti mambote. Beto lenda tudila yandi ntima ya mvimba sambu yandi ke sosaka kaka mambote ya bantu yina ke zolaka yandi.
21, 22. (a) Na nki mambu nge ta zola kumonisa ntonda na nge sambu na mambote ya Yehowa? (b) Beto ta tadila nki kikalulu na kapu ya ke landa, mpi nki mutindu yo me swaswana ti mambote?
21 Diaka, ntangu beto ke sadilaka dibaku mosi sambu na kuzabisa bantu ya nkaka mambote ya Nzambi, beto ke vandaka na kiese mingi. Nkunga 145:7 ke tuba sambu na bantu ya Yehowa nde: “Bo ta songaka bantu mambote na nge yonso.” Konso kilumbu, beto ke monaka mambote ya Yehowa na luzingu na beto na mitindu mingi. Sambu na nki ve kukuma ti kikalulu ya kutonda Yehowa konso kilumbu sambu na mambote na yandi, mpi sambu na kima mosi ya siki-siki yina yandi me sadila beto? Kuyindulula mambote ya Yehowa, kutonda yandi konso kilumbu sambu na yo, mpi kuzabisa yo na bantu ya nkaka ta sadisa beto na kulanda mbandu ya Nzambi na beto ya mbote. Kana beto ke sosa mabaku ya kusala mambu ya mbote, bonso Yehowa, beto ta kwendaka ntangu yonso pene-pene na yandi. Ntumwa Yoane yina kumaka mununu sonikaka nde: “Mpangi ya mono ke zolaka mingi, kulanda ve mambu ya mbi, kansi landa mambu ya mbote. Muntu yina ke salaka mambu ya mbote me katuka na Nzambi.”—3 Yoane 11.
22 Mambote ya Yehowa ke kwendaka mpi nzila mosi ti bikalulu ya nkaka. Mu mbandu, Nzambi kele na “zola ya kwikama.” (Kubasika 34:6, NW) Yehowa ke monisaka ve kikalulu yai na bantu yonso, bonso mambote; yandi ke monisaka yo kaka na bansadi na yandi ya kwikama. Na kapu ya ke landa, beto ta zaba mutindu yandi ke sadilaka yo.
^ par. 14 Nkudulu kele mbandu ya kuluta nene ya ke monisa mambote ya Yehowa. Na kati ya bamilio ya bigangwa ya mpeve, Yehowa ponaka Mwana na yandi ya zola, Mwana mosi kaka ya kubutuka sambu na kufwa sambu na beto.
^ par. 18 Mutindu Biblia ke wakanisaka kieleka ti nsemo me fwana mpenza. Muyimbi-bankunga yimbaka nde, “tindila mono mwinda [nsemo, NW] na nge ti kieleka.” (Nkunga 43:3) Yehowa ke tindaka nsemo ya mingi ya kimpeve na bantu yina ke zolaka nde yandi longa bo, yandi pesa bo nsemo.—2 Bakorinto 4:6; 1 Yoane 1:5.
