Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 27

‘Eelo Mbupati Kaka Bubotu Bwakwe!’

‘Eelo Mbupati Kaka Bubotu Bwakwe!’

1, 2. Ino bubotu bwa Leza mbupati buti, alimwi ino Bbaibbele libukankaizya buti bube oobu?

 MUMUMUNI uukasaala wakulubundubundu, ibalongwe bali mbobabede bali mukulya cakulya aanze antoomwe, balaseka akubandika kabakkomene kubona mabbililo aazuba. Kubusena buli kule kapati aboobu, imulimi umwi walanga mumyuunda yakwe akumwetamweta akaambo kakuti kwasizya mvwula alimwi ikulosya-losya kwamvwula yakusaanguna kwatesya zisyango zyatiitalike kuyuma. Kubusena bumbi, mulumi amukaintu wakwe balikkomene nobabona mwanaabo kabbantula ntaamu zyakusaanguna.

2 Kunyina makani naa balicizyi naa pe, bantu aabo boonse bali mukugwasyigwa acintu comwe buyo​—ibubotu bwa Jehova Leza. Basizikombelo bamwi kanji-kanji balakainduluka kaambo kakuti “Leza mubotu.” Ibbaibbele lilainda kukankaizya bubotu bwakwe. Lyaamba kuti: “Mbupati akaka ibubotu bwakwe!” (Zekariya 9:17) Pele cilibonya kuti mbasyoonto kapati sunu ibazyi cini ncaamba majwi aayo. Ino bubotu bwa Jehova Leza ncinzi cini ncobubikkilizya, alimwi ino mbuti bube bwa Leza oobu mbobumujatikizya umwi aumwi wandiswe?

Cibeela Caluyando lwa Leza Icilibedelede

3, 4. Ino bubotu ninzi, alimwi ino nkaambo nzi bubotu bwa Jehova ncobunga bwaambwa kuti ncitondezyo caluyando lwakwe?

3 Mumyaambo yamazuba aano minji, “bubotu” ndibbala lyaamba zintu zinji. Pele kweelana ambokutondezyedwe mu Bbaibbele, bubotu talili bbala buyo litacimvwugwi kabotu pe. Ibbala eeli kapati lyaamba kuloma akusalala mubukkale. Aboobo munzila imwi, tulakonzya kwaamba kuti Jehova mubotu mumbazu zyoonse. Ibube bwakwe boonse​—kubikkilizya anguzu, bululami alimwi abusongo​—mbubotu munzila iimaninide. Nokuba boobo, bubotu inga bwapandululwa kabotu kuti ncitondezyo caluyando lwa Jehova. Nkaambo nzi?

4 Bubotu mbube butondezyegwa cabunkutwe muzintu zicitilwa bambi. Imwaapostolo Paulo wakatondezya kuti, kubantunsi oobu mbobube bulombozyeka kwiinda bululami. (Baroma 5:7) Imuntu mululami ulakonzya kusyomwa kuti uyoozitobela cakusyomeka zyoonse nzyowaamba mulawo, pele muntu mubotu ulacita zinji kwiinda waawo. Nguusaanguna kubweza ntaamu, cabunkutwe uyandaula nzila mbwanga wabagwasya bamwi. Mbubwenya mbotutiibone, Jehova mubotu kapati mumakani aayo. Cakutadooneka, ibubotu buli boobo bukulwaizyigwa aluyando luteeli lwa Jehova.

5-7. Nkaambo nzi Jesu ncaakakaka kwaambwa kuti “Mwiiyi mubotu,” alimwi ino nkaambo nzi kamasimpe nkaakasinizya naakacita boobo?

5 Alimwi Jehova ulilibedelede mububotu bwakwe. Kakusyeede ciindi cisyoonto buyo kuti Jesu afwe, imwaalumi umwi wakamusikila akumubuzya mubuzyo kaita Jesu amajwi aakuti “Omwiiyi mubotu.” Jesu wakaingula kuti: “Nkaambo nzi ncondaamba kuti omubotu? Taakwe mubotu ccita buyo Leza alikke.” (Marko 10:17, 18) Bwiinguzi oobu bulakonzya kumunyonganya. Ino nkaambo nzi Jesu ncaakalulamika mwaalumi ooyo? Sena taali masimpe kuti Jesu ncobeni wakali “Mwiiyi mubotu”?

6 Cakutadooneka, imwaalumi ooyo wakali kubelesya majwi aakuti “Omwiiyi mubotu” kuba zina lyabulemu cakuupaika. Cakulicesya Jesu wakapa bulemu oobo kuli Usyi wakujulu ooyo mubotu munzila iisumpukide. (Tusimpi 11:2) Pele alimwi Jesu wakali kusinizya kasimpe kayandika kapati. Jehova alikke ngoceelekelo cazintu zibotu. Alikke nguujisi nguzu zyoonse zyakwaamba cintu cibotu alimwi acibi. Kwiinda mukulya mucelo wamusamu wakuzyiba cibotu acibi cakuzangila Leza, ba Adamu a Eva bakayanda kulipa nguzu eezyo beni. Mukwiimpana ambabo, Jesu cakulicesya ulekela Usyi kuti abikke zyeelelo ziyandika.

7 Kunze lyaboobo, Jesu wakalizyi kuti kuli Jehova nkokuzwa zyoonse zintu zibotu ncobeni. Ngo mwaabi ‘wacipego cibotu cili coonse alimwi acipego cilondokede cili coonse.’ (Jakobo 1:17) Atulange-lange bubotu bwa Jehova mbobulibonya mubwaabi bwakwe.

Ibumboni Bwabubotu bwa Jehova Butalivwulili

8. Mbuti Jehova mbwaatondezya bubotu kubantu boonse?

8 Kufwumbwa muntu wakaponede wakagwasyigwa kale abubotu bwa Jehova. Ibbuku lya Intembauzyo 145:9 lyaamba kuti: “Jehova mubotu kuli boonse.” Ino nzikozyanyo nzi nzyotujisi zyabubotu bwakwe bumaninide? Ibbaibbele lyaamba kuti: “Walo mwini tanaakalilekela kubula bumboni nkaambo wakacita zibotu, wakamupa mvwula kuzwa kujulu aziindi eelyo nokuba micelo minji, alimwi wakamukkutya azilyo akuzuzya myoyo yanu akubotelwa.” (Milimo 14:17) Sena kuli ciindi nomwakakkomene kapati nomwakali kulya cilyo cimwi cinona? Ikuti Jehova mububotu bwakwe naatakaanza nyika eeyi abubambe bwakupanga maanzi mabotu alimwi “aziindi eelyo nokuba micelo minji” ikutegwa kakubambwa zilyo zinji, nokwanyina zyakulya pe. Jehova waabila bubotu bwakwe kubantu boonse, ikutali buyo kulibaabo bamuyanda pe. Jesu wakati: “Ulapasuzya zuba lyakwe kubantu babi ababotu alimwi ulapa mvwula kubantu baluleme abataluleme.”​—Matayo 5:45.

9. Mbuti mucelo waapo mboutondezya bubotu bwa Jehova?

9 Bantu banji tababubikkili maanu bwaabi bucitilwa bantu akaambo kakuti abuzuba izuba lilazwa, imvwula ilawa aciindi cayo alimwi kulaba aziindi zyakulima zilyo. Mucikozyanyo, amweezeezye mucelo waapo. Muzyooko zyoonse mukasaala caansaizi, maapo ngomucelo uuzyala kabotu. Nokuba boobo, mubotu, ulanona kapati, ulijisi maanzi aapa kukatalukwa alimwi abusani buyandika kapati. Sena mulizyi kuti munyika yoonse mbwiizulwa kuli misyobo yamaapo yiindene-indene iisika ku 7,500, mbuli iisubila, yangolida, yayelo, yagilini alimwi amisyoonto kwiinda-inda buyo ansombo kusika kuli yeeyo mipati mbuli maolengi? Ikuti kamujisi kaseke ikaapo mujanza, kalibonya mbuli kuti kanyina mpindu. Pele mwakasyanga, kumena cisamu citaliboteli. (Lwiimbo lwa Solomoni 2:3) Lyoonse ciindi camupeyo icisamu camaapo cilazula zikama-kama zyamaluba-luba aayeebeka; mpoonya ciindi cacilimo cilazyala micelo. Mwaka amwaka mane kusikila kumyaka iili 75, icisamu camaapo cimwi acimwi ciyoozyala micelo iiyoozuzya zibbokesi zili 20 cimwi acimwi kacilema makkilogilamu aali 19!

Jehova ‘ulamupa mvwula kuzwa kujulu aziindi eelyo nokuba micelo minji’

Kuzwa kukaseke aaka, kukomena cisamu cipa cakulya cikkomanisya bantu kwamyaka minji

10, 11. Mbuti ikubona, ikuguma, ikununkizya, ikulabila alimwi akumvwa mbokutondezya bubotu bwa Leza?

10 Mububotu bwakwe buteeli, Jehova wakatupa mubili ‘wakalengwa munzila iigambya,’ uujisi zyoonse zitugwasya kuzyiba milimo yakwe akwiikkomanina. (Intembauzyo 139:14) Amuziyeeye alimwi izyaambwa kumatalikilo aacibalo eeci. Ino nzintu nzi izimupa lukkomano aciindi eeco? Imasaya aasalala aamwana uukkomene uuneneede. Mucobocobo wamvwula mumyuunda. Ikusubila, ikuba mumusyobo wangolida akusubila kwazuba liyanda kubbila. Liso lyamuntu lyakaanzwa kuti kalibona myaanda myaanda yazyuulu zyamisyobo iindene-indene, ambweni buya mamiliyoni! Alimwi ikumvwa kwesu kulaayimpanya majwi aakondelezya, ikubbubbula kwamuuwo mumasamu akuseka kwamwana uukkomene kapati. Nkaambo nzi ncotukonzya kukkomana anzyotubona alimwi azyeezyo nzyotumvwa? Ibbaibbele lyaamba kuti: “Ikutwi kumvwa aliso libona​—zyoonse buyo Jehova nguwakazilenga.” (Tusimpi 20:12) Pele eezyi zintu zyobilo buyo akati kanguzu zyakucikonzya kumvwa, kubona, kulabila, kuguma alimwi akununkizya.

11 Akwalo kununkizya mbumboni bwabubotu bwa Jehova. Impemo yamuntu ilakonzya kununkizya bweema bunji bwiindene-indene, kuyeeyelwa kuti bweema buli myaanda myaanda kusikila ku 1 tililiyoni. Amweezeezye buyo aazintu zisyoonto: icakulya ncomuyandisya icili mukujikwa, maluba-luba, matuvwu aakaloka, ibusi buzwa kumulilo uuli mukuyotwa. Acalo cibeela cakuguma cimugwasya kumvwa kawo kabotu kubusyu bwenu, ikukumbata kukulwaizya ikucitwa amuntu ngomuyanda, ikubulungana kwamucelo umwi mujanza lyanu. Nomukunya mucelo ooyo, acalo cibeela cakulabila cilabeleka. Mumvwa kabotu eelyo mulaka wanu nounoneezyegwa abulyobulyo bwabusani bwamucelo. Inzya, kujatikizya Jehova tulijisi twaambo tunji ncotweelede koompolola kuti: “Eelo kaka tabulivwulili bubotu bwako! Wabuyobweda baabo bakuyoowa.” (Intembauzyo 31:19) Pele ino mbuti Jehova ‘mbwaabayobweda’ bubotu aabo bamuyoowa?

Ibubotu Bulaampindu Mane Kukabe Kutamani

12. Nzipego nzi zizwa kuli Jehova iziyandika kwiinda zyoonse, alimwi ino nkaambo nzi?

12 Jesu wakati: “Kulilembedwe kuti:‘Muntu teelede kuponena acinkwa cilikke pe, pele weelede kuponena amajwi oonse aazwa kumulomo wa Jehova.’” (Matayo 4:4) Ee, izipego zya Jehova zyakumuuya zilakonzya kutugwasya kapati kwiinda zyakumubili, nkaambo zipego zyakumuuya zisololela kubuumi butamani. Mu Cibalo 8 cabbuku lino, twakaiya kuti Jehova wabelesya nguzu zyakwe zyakubukulusya kumazuba aano aakumamanino ikutegwa alete paradaiso yakumuuya. Icintu ciyandika kapati muparadaiso eeyo nkuvwula kwacakulya cakumuuya.

13, 14. (a) Ino ncinzi musinsimi Ezekieli ncaakabona mucilengaano, alimwi ino cipandulula nzi kulindiswe sunu? (b) Nzipego nzi zyakumuuya izipa buumi nzyapa Jehova kubabelesi bakwe basyomeka?

13 Mubusinsimi buyandika kapati bwamu Bbaibbele bumwi bwakubukulusyigwa kwazintu, imusinsimi Ezekieli wakapegwa cilengaano catempele libukulusyidwe alimwi lisumpukide kapati mubulemu. Kuzwa kutempele eelyo kwakazwa kalonga kamaanzi, ikakali kuyaabukomena akulampa mbokakali kuyaabuya mane kusikila waba mulonga mupati. Kufwumbwa nkuwakasika, imulonga ooyo wakali ampindu. Munkomwe zyanguwo, kwakamena masamu aakali kubelesyegwa kusilisya alimwi akuzyala micelo yakulya. Alimwi mane mulonga ooyo wakapa kuti kube buumi akuzyalana mu Lwizi Lutajisi Buumi, ilwamunyo alimwi ilwakanyina cintu cipona! (Ezekieli 47:1-12) Pele ino eezyo zyoonse zyakali kwaamba nzi?

14 Icilengaano catempele eeci cakali kwaamba kuti Jehova wakali kuyoobukulusya bukombi busalala. Alimwi bukombi oobu bwakali kuyoosika azyeelelo zyakwe ziluleme. Mbubwenya mbuli mulonga ooyo wamucilengaano, zipego zya Leza izipa buumi zyakali kuyoosikila bantu bakwe cakuvwuzyanya lyoonse. Ikuzwa ciindi nobwakabukulusyigwa bukombi busalala mu 1919, Jehova wapa bantu bakwe zipego zipa buumi. Munzila nzi? Ima Bbaibbele, mabbuku aapandulula Bbaibbele, miswaangano yambungano alimwi amiswaangano mipati, zyoonse eezyi zyagwasya kupa kasimpe kutuulunzuma twabantu. Kwiinda munzila eezyi Jehova wayiisya bantu kujatikizya cipego cakwe ciyandika kapati cabuumi​—cituuzyo ca Kristo cacinunuzyo, calo icipa kuti cikonzyeke kukkomaninwa a Jehova alimwi akuba abulangizi bwabuumi butamani kuli boonse ibamuyanda alimwi ibamuyoowa ncobeni Leza. a Aboobo, mumazuba aano oonse aakumamanino, eelyo bantu nobafwide nzala yakumuuya, bantu ba Jehova bajisi pobwe lyazilyo zyakumuuya.​—Isaya 65:13.

15. Muunzila nzi bubotu bwa Jehova mobuyoosikila bantu basyomeka lya Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili 1,000?

15 Pele meenda aamumulonga wamucilengaano ca Ezekieli taaleki pe kweenda eelyo bweende bwazintu oobu bubyaabi nobuyaabumana. Muciindi caboobo, uyookomenesya buya lya Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili 1,000. Mpoonya, kwiinda mu Bwami bwabu Mesiya, Jehova uyoobelesya mpindu yacituuzyo ca Jesu, bucebuce kasumpula bantu basyomeka kuba balondokede. Eelo kuciindi eeco tuyookkomana kapati kaka akaambo kabubotu bwa Jehova!

Imbazu Zimbi Zyabubotu bwa Jehova

16. Mbuti Bbaibbele mbolitondezya kuti bubotu bwa Jehova bulabikkilizya abube bumbi, alimwi mbuubuli bumwi akati kaboobu?

16 Ibubotu bwa Jehova bujatikizya zinji kunze buyo lyabwaabi. Leza wakaambila Musa kuti: “Ndilakutondezya bubotu bwangu boonse alimwi ndilaambilizya zina lyangu ilyakuti Jehova.” Mpoonya cibalo caamba kuti: “Jehova wakainda kumbele lyakwe akulyaambilizya kuti: ‘Jehova, Jehova, Leza siluse alimwi silubomba, uutafwambaani kukalala alimwi uuzwide luyando lutamani akasimpe.’” (Kulonga 33:19; 34:6, bupanduluzi buyungizyidwe) Aboobo bubotu bwa Jehova bulabikkilizya abube bubotu buli mbobubede. Atulange-lange bobile buyo akati kaboobu.

17. Ino lubomba caamba nzi, alimwi ino mbuti Jehova mbwaalutondezya kubantunsi batalondokede?

17 “Silubomba.” Ibube oobu, ibuzwa kubbala ilikonzya kusandululwa kuti “lweetelelo,” butwaambila zinji kujatikizya mbwayendelezya zilenge zyakwe Jehova. Muciindi cakukalala, kuba alunya naa kudyaaminina mbubwenya kanji-kanji bucita bantu beendelezya beenzinyina, Jehova mubombe moyo alimwi ngusiluse. Mucikozyanyo, Jehova wakaambila Abramu kuti: “Abusena aawo mpobede, tambya meso aako kunyika akumusanza, kujwe akumbo.” (Matalikilo 13:14) Ma Bbaibbele manji taabikkilizyi mabala aakukombelezya. Pele basikwiiya zyamu Bbaibbele baamba kuti ibulembe bwamabala mumwaambo mutaanzi wa Chihebrayo bulabikkilizya akabala kamwi ikacinca kaambo kuzwa kukulailila buyo kuba ikulomba kucitwa cabulemu. Kuli ziindi zimbi naakacita boobo. (Matalikilo 31:12; Ezekieli 8:5) Amuciyeeyele buyo, Mwami wabubumbo boonse wakakombelezya muntunsi! Munyika mudumide bukali, kulwana alimwi akunyema-nyema, eelo cilakatalusya kapati kaka ikutelaika lubomba lwa Leza wesu Jehova!

18. Muunzila nzi Jehova ‘mwazwide kasimpe,’ alimwi ino nkaambo nzi majwi aayo ncaakatalusya?

18 “Uuzwide . . . kasimpe.” Ikutasyomeka caba mbobukkale bwabantu banji munyika mazuba aano. Pele Bbaibbele lituyeezya kuti: “Leza tali muntu-muntu buyo iwaamba zyakubeja.” (Myeelwe 23:19) Mubwini, lugwalo lwa Tito 1:2 lwaamba kuti ‘Leza takonzyi kubeja.’ Bubotu bwa Jehova tabumuzumizyi kucita ceeco. Aboobo zisyomezyo zya Jehova zilasyomeka cakumaninina; majwi aakwe lyoonse alazuzikizyigwa. Alimwi mane Jehova waambwa kuti ngu “Leza wakasimpe.” (Intembauzyo 31:5) Talikasyi buyo kwaamba zyakubeja pele ulapa makani manji aakasimpe. Talicitili buyo zintu lwakwe kasisa makani naa kusisikizya zintu zimwi kuli bamwi; mukwiimpana, ulabagwasya cabwaabi babelesi bakwe basyomeka abusongo bwakwe buteeli. b Alimwi mane ulabayiisya ambobeelede kupona kabotu kwiinda mumakani aakasimpe ngabapa ikutegwa ‘bazumanane kweenda mukasimpe.’ (3 Johane 3) Aboobo, ino bubotu bwa Jehova bweelede kupa kuti umwi aumwi wandiswe acite nzi?

‘Amusekelele Akaambo Kabubotu bwa Jehova’

19, 20. (a) Mbuti Saatani mbwaakasola kutyompya lusyomo lwa Eva mububotu bwa Jehova, alimwi ino ncinzi cakacitika? (b) Ino bubotu bwa Jehova cakweelela bweelede kutupa kucita nzi, alimwi ino nkaambo nzi?

19 Saatani naakasunka Eva mumuunda wa Edeni, munzila yabucenjezu wakatalika kutyompya lusyomo lwa Eva mububotu bwa Jehova. Jehova wakaambilide Adamu kuti: “Kuzisamu zyoonse izili mumuunda ulakonzya kulya akukkuta.” Akati kazyuulu-zyuulu zyamasamu aakali kupa kuti muunda ooyo weebeke, ulikke musamu omwe ngwaakakasizye Jehova kuti utaligwi. Pele amubone mbwaakakaamba kaambo kakusaanguna Saatani kuli Eva: “Sena ncobeni Leza wakaamba kuti tamweelede kulya kuzisamu zyoonse zyamumuunda?” (Matalikilo 2:9, 16; 3:1) Saatani wakasandamuna majwi aa Jehova kutegwa Eva atalike kuyeeya kuti kuli cintu cimwi cibotu ncaakamwiimide Jehova. Mukubula coolwe, eeyo nzila yabumpelenge yakazwidilila. Mbubonya mbuli baalumi abamakaintu banji kuzwa kuciindi eeco, Eva wakatalika kudooneka bubotu bwa Leza iwakamupede zintu zyoonse nzyaakajisi.

20 Tulibuzyi kabotu buumba alimwi amapenzi aataambiki aatucitikila akaambo kakudooneka ooko. Aboobo atwaatobele lyoonse majwi aali kubbuku lya Jeremiya 31:12 aakuti: ‘Bayoosekelela akaambo kabubotu bwa Jehova.’ Masimpe ibubotu bwa Jehova bweelede kutupa kukondwa. Tatweelede kudooneka makanze aa Leza wesu ooyo uuzwide bubotu kapati. Tulakonzya kumusyoma cakumaninina akaambo kakuti uyanda kuti aabo bamuyanda bagwasyigwe azintu zibotu zilikke.

21, 22. (a) Muunzila nzi momuyanda kutondezya kuti mulalumba kububotu bwa Jehova? (b) Mbube nzi mbotutiibandike mucibalo citobela, alimwi ino bwiindene buti abubotu?

21 Kunze lyaboobo, eelyo notujana ciindi cakwaambila bamwi kujatikizya bubotu bwa Leza, tulakkomana. Ikujatikizya bantu ba Jehova, Intembauzyo 145:7 yaamba kuti: “Banakwaambaula kabakkomene ciindi nobayeeya bubotu bwako butalivwulili.” Buzuba abuzuba mbotuli baumi, tulagwasyigwa munzila imwi abubotu bwa Jehova. Ino mulekela nzi kucicita kuba cilengwa buya ikunoomulumba Jehova abuzuba akaambo kabubotu bwakwe, ikuzyaamba cacigaminina buya eezyo nzyomulumba? Ikutelaika kujatikizya bube oobo, ikumulumba Jehova abuzuba alimwi akwaambila bambi kujatikizya mbubo kuyootugwasya kumwiiya Leza wesu mubotu. Alimwi mbotuyaabulangaula nzila motweelede kucita kabotu mbubwena mbwacita Jehova, tuyoozumanana kuyumya cilongwe cesu anguwe. Kacembeede, imwaapostolo Johane wakalemba kuti: “Ooyandwa, utatobeli zintu zibi pe, pele kotobela zintu zibotu. Ooyo uucita zintu zibotu uzwa kuli Leza.”​—3 Johane 11.

22 Ibubotu bwa Jehova alimwi buliswaangene abube bumbi. Mucikozyanyo, Leza “uzwide luyando lutamani.” (Kulonga 34:6) Oobu bube buligaminide kujatikizya nzyobubikkilizya kwiinda mbobucita bubotu, nkaambo Jehova ulabutondezya cakugaminina kubabelesi bakwe basyomeka. Mucibalo citobela, tulaiya mbwacita boobo.

a Kunyina cikozyanyo cimbi cipati icitondezya bubotu bwa Jehova kunze lyacinunuzyo. Akati katuulunzuma tuli mbotubede twazilenge zyamuuya nkwaakali kunga wasala, Jehova wakasala Mwanaakwe ngwayandisya simuzyalwaalikke kuti azootufwide.

b Cakweelela, Ibbaibbele liswaanganya kasimpe kumumuni. Sintembauzyo wakaimba kuti: “Kotuma mumuni wako akasimpe kako.” (Intembauzyo 43:3) Jehova ulapa mumuni wakumuuya munji kulibaabo ibalisungwide kuyiisyigwa naa kumunikilwa anguwe.​—2 Bakorinto 4:6; 1 Johane 1:5.