1, 2. Kasi uwemi wa Chiuta ngukuru wuli, ndipo Baibolo likukhozgera wuli fundo iyi?

 ŴANTHU awo ŵaŵa paubwezi kwa nyengo yitali ŵakusangwa na chakurya kuwaro kwa nyumba, uku ŵakothera kazuŵa kanamise. Ŵakuchezga na kuseka ndipo ŵakukondwa na malo agho ŵalipo. Ku malo ghanyake, mulimi wakulaŵiska munda wake mwachimwemwe chifukwa kuchanya kuli mabingu ndipo vula yikwamba kuwa pa mbuto izo zambanga kufota. Ku malo ghanyakeso, mwanalume na muwoli wake ŵakukondwa apo ŵakuwona mwana wawo wayamba kwenda.

² Kwali ŵakumanya, kwali yayi, kweni ŵanthu wose aŵa, ŵakusanga chandulo na chinthu chimoza—uwemi wa Yehova Chiuta. Ŵanthu awo ŵakusopa, kanandi ŵakutemwa kuyowoya kuti “Chiuta ni muwemi.” Baibolo nalo likukhozgera fundo iyi. Likuti: “Nawo mbukuru wa uwemi wake!” (Zekariya 9:17) Kweni vikuwoneka kuti mbanthu ŵachoko waka awo mazuŵa ghano ŵakumanya icho mazgu agha ghakung’anamura. Kasi uwemi wa Yehova Chiuta ukusazgapo vichi chomene, ndipo mukhaliro uwu ukukhwaska wuli waliyose wa ise?

3, 4. Kasi uwemi ni vichi, ndipo chifukwa wuli tingayowoya kuti uwemi wa Yehova mbukaboni wakuti wakutitemwa chomene?

³ Mu viyowoyero vinandi vya mazuŵa ghano, “uwemi” ni lizgu ilo likugwira ntchito panandi. Kweni mu Baibolo, lizgu lakuti uwemi likugwira ntchito panandi yayi. Chomene lizgu ili likung’anamura kuŵa na mukhaliro wakukondweska ndiposo wapachanya. Ipo tingayowoya kuti uwemi ndiwo wuli kuzura mwa Yehova. Mikhaliro yake yose, kusazgapo nkhongono zake, urunji wake, na vinjeru vyake, njiwemi pera. Tingayowoya kuti uwemi wa Yehova mbukaboni wakuti wakutitemwa chomene. Chifukwa wuli?

⁴ Uwemi ni mukhaliro uwo ukulongoreka na umo tikuchitira  vinthu na ŵanyithu. Mpositole Paulosi wakalongosora kuti ŵanthu ŵakukondwa chomene na mukhaliro uwu kuluska urunji. (Ŵaroma 5:7) Kanandi munthu murunji wangendera waka malango, kweni munthu muwemi wakuchita vinandi padera pakulondezga waka malango. Ndiyo wakwamba kuchitapo kanthu, wakupenja nthowa izo ŵanji ŵangasanga nazo chandulo. Nga ni umo tiwonerenge, Yehova ni muwemi chomene. Yehova ni muwemi chifukwa cha chitemwa chikuru icho wali nacho.

5-7. Chifukwa wuli Yesu wakakana kuchemeka kuti “Msambizgi Muwemi,” ndipo wakakhozgera unenesko wuli?

⁵ Kweniso Yehova ni muwemi mu nthowa yapadera chomene. Yesu wakati wakhala pachoko waka kufwa, mwanalume munyake wakiza kuti wamufumbe fumbo, ndipo wakamuchema kuti “Msambizgi Muwemi.” Yesu wakazgora kuti: “Chifukwa wuli ukunichema muwemi? Palije uyo ni muwemi, kweni Chiuta pera ndiyo ni muwemi.” (Mariko 10:17, 18) Panji mungazizwa chomene na zgoro ili. Chifukwa wuli Yesu wakamuzgora nthena munthu uyu? Kasi ndikuti Yesu wakaŵa “Msambizgi Muwemi” yayi?

⁶ Ntchakuwonekerathu kuti munthu uyu wakagwiliskira ntchito mazgu ghakuti “Msambizgi Muwemi” kuti wapeleke waka ntchindi zautesi. Mwakujiyuyura, Yesu wakati ntchindi izi zikwenera kuluta kwa Awiske ŵa kuchanya, awo mbawemi kuluska waliyose. (Zintharika 11:2) Kweniso Yesu wakakhozgeranga unenesko wakuzirwa chomene. Yehova pera ndiyo wakumanya icho ntchiwemi. Ndiyo pera wali na mazaza gha kusankha kuti ichi ntchiwemi panji yayi. Adamu na Eva ŵakati ŵarya khuni la kumanyiska uwemi na uheni, ŵakalongora kuti ŵakukhumba kujisankhira ŵekha icho ntchiwemi. Kweni Yesu wakapambana chomene na Adamu na Eva, iyo wakalekera Awiske mazaza gha kusankha icho ntchiwemi panji chiheni.

⁷ Yesu wakamanya kuti Yehova ndiyo wali kupanga chilichose icho ntchiwemi. Ndiyo wakupeleka “Chawanangwa chilichose chiwemi na chawanangwa chilichose chakufikapo.” (Yakobe 1:17) Tiyeni tiwone umo uwemi wa Yehova ukuwonekera pa nkhani ya kupa.

8. Kasi Yehova walongora wuli uwemi pa ŵanthu wose?

⁸ Munthu waliyose uyo wali kuŵapo na umoyo, wali kusangapo chandulo na uwemi wa Yehova. Pa Salimo 145:9 pakuyowoya kuti: “Yehova ni muwemi ku wose.” Kasi viyelezgero vinyake vya uwemi wake ni vichi? Baibolo likuti: “Nyengo zose wakuchita vinthu viwemi, ndipo uwu mbukaboni wakuti iyo waliko. Wakumupani vula kufuma kuchanya na nyengo za vipambi, wakumupani vyakurya na kuzuzga mitima yinu na chimwemwe.” (Milimo 14:17) Kasi muli kuryapo chakurya chakunowa chomene mwakuti apo mukaryanga kamtima kakati waka myaa? Yehova walekenge kuŵa muwemi na kupanga charu ichi kuti chileke kuŵa na maji ghawemi, na “nyengo za vipambi” kuti paŵe vyakurya, mphanyi kurya kulije. Yehova wali kulongora uwemi uwu kwa ŵanthu awo ŵakumutemwa pera yayi kweni kwa waliyose. Yesu wakayowoya kuti Adada ŵake ŵakufumiska “dazi lawo pa ŵanthu ŵaheni na ŵawemi.  Ndipo ŵakulokweska vula pa ŵanthu ŵarunji na ŵambura urunji.”—Mateyu 5:45.

9. Kasi chipambi cha apulo chikulongora wuli uwemi wa Yehova?

⁹ Chifukwa chakuti nyengo zose zuŵa likuŵala, vula yikulokwa, ndipo vipambi vikupambika, ŵanthu ŵanandi ŵakuvitolera maseŵera vinthu ivyo Chiuta wali kutipa. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani waka za chipambi icho chikuchemeka kuti apulo. Chipambi ichi chikusangika chomene yayi mu vyaru ivyo vikotcha chomene. Kweni ntchakutowa, chikunowa chomene kweniso ntchakurya chakukhumbikwa mu thupi la munthu. Kasi mukumanya kuti pa charu chose chapasi pali mitundu yakukwana 7,500 ya maapulo, gha kawonekero kakupambanapambana, ghanyake ghaswesi, ghanyake ghayelo, ghanyake ghagirini, ndiposo  ghakupambana sayizi, ghanyake ukuru wake ukuyana na mpheska, ghanyake ngakuru chomene nga ni olenji likuru? Para mwakolera kanjere ka apulo, kakuwoneka kambura kuzirwa. Kweni kakukura na kuŵa khuni lakukondweska chomene, “khuni la maapulo.” (Sumu ya Solomoni 2:3) Kwambira mu mwezi wa Malichi m’paka Juni, khuni la maapulo likuzota maluŵa ghakutowa chomene, ndipo kwamba mu Seputembala m’paka Disembala, likupambika vipambi. Kwa vyaka 75, khuni la apulo, chaka chilichose likupambika vipambi vyakuti vingazura vidunga 20 ivyo uzito wake ni makilogiramu 19 chidunga chilichose!

10, 11. Kasi viŵaro ivyo vikutovwira kumanya vinthu vikulongora wuli uwemi wa Chiuta?

¹⁰ Chifukwa cha uwemi wake, Yehova wali kutipa thupi ilo lili kulengeka “mwakuzizwiska,” na viŵaro ivyo vikovwira kuti tikondwe na milimo yake. (Salimo 139:14) Ghanaghaniraniso vyakuchitika ivyo vyayowoyeka mu ndime yakwamba ya mutu uwu. Kasi ni vinthu wuli ivyo vikukondweska kuviwona pa nyengo ya nthena iyi? Kumwemwetera kwa mwana uyo wakondwa. Vula iyo yikulokwera pa mbuto. Mitundu yakukondweska iyo zuŵa likuŵa nayo para lili pafupi kunjira. Jiso la munthu lili kupangika kuti limanyenge mitundu yinandi chomene. Ndipo makutu ghithu ghakupulika makora chomene na kupambaniska chongo cha mtundu uliwose, kwali ntcha mphepo iyo yikusunkhunya makuni, panji cha mwana uyo wakuseka. Chifukwa wuli tikukondwa na maso na makutu? Baibolo likuti: “Khutu ilo likupulika na jiso ilo likulaŵiska vyose viŵiri wali kuvipanga ni Yehova.” (Zintharika 20:12) Kweni ivi ni viŵiri waka mwa viŵaro ivyo vikutovwira kumanya vinthu.

¹¹ Kupulika sungu nako ntchilongolero chinyake cha uwemi wa Yehova. Mphuno ya munthu yingapambaniska mitundu ya sungu lakupambanapambana. Ghanaghanirani sungu la vinthu vichoko waka: chakurya icho mukutemwa, maluŵa, mahamba agho ghalakata, na kajosi ako kakufuma ku moto uwo ukunyeka. Thupi linu likumanya usange lakhwaska chithu chinyake, ndipo likumanya usange kamphepo kawemi kakuputa kumaso kwithu. Mukumanya para wakutemweka winu wamuvumbatirani, ndiposo kunyilirika kwa chipambi icho mwakolera. Para mwajemura chipambi ichi, mulomo ukugwira ntchito, ndipo mukumanya kunowa kwake. Chikunowa chomene mwakuti mata ghakuti lyokolyoko, chifukwa  cha maji ghawemi agho chili nagho. Tili na vifukwa vyose vya kuchemerezgera kwa Yehova kuti: “Uwemi winu ngukuru nadi! Mwaŵasungira awo ŵakumopani.” (Salimo 31:19) Kweni kasi Yehova wakulongora wuli uwemi ku awo ŵakumopa?

12. Kasi ni vinthu wuli ivyo Yehova wakutipa ivyo ni vyakuzirwa chomene, ndipo chifukwa wuli?

¹² Yesu wakayowoya kuti: “Kuli kulembeka, ‘munthu wakhalenge wamoyo na chingwa pera chara, kweni na lizgu lililose ilo likufuma mu mulomo wa Yehova.’” (Mateyu 4:4) Vinthu vyauzimu ivyo Yehova wakutipa vingatovwira chomene kuluska vinthu vyakuthupi chifukwa vinthu vyauzimu vikulongozgera ku umoyo wamuyirayira. Mu mutu 8 wa buku ili, tikawona kuti mu mazuŵa ghaumaliro agha, Yehova wagwiliskira ntchito nkhongono zake zakuwezgerapo vinthu kuti paŵe paradiso wauzimu. Chinthu chikuru chomene mu paradiso uyu ntchakurya chinandi chauzimu.

13, 14. (a) Kasi ntchimi Ezekiyeli yikawona vichi mu mboniwoni, ndipo vili na ng’anamuro wuli kwa ise mazuŵa ghano? (b) Kasi ni vyawanangwa wuli vyakupeleka umoyo ivyo Yehova wakupeleka ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka?

¹³ Umoza mwa mauchimi ghakurughakuru gha mu Baibolo agho ghakuyowoya za kuwezgerapo vinthu, ni mboniwoni ya tempile la uchindami lakuzengekaso iyo ntchimi Ezekiyeli yikawona. Mu tempile ili mukafumanga mugelo wa maji, ndipo kulikose uko ukalutanga, ukasanuzgikanga na kunjira chomene pasi m’paka ukazgoka mlonga ukuru. Kulikose uko mlonga uwu ukalutanga, ŵanthu ŵakasanganga vitumbiko. Mumphepete mwa mlonga uwu mukamera makuni agho ghakaŵa chakurya na munkhwala. Ndipo mlonga uwu ukapangiskangaso kuti mu nyanja ya mchere, iyo ni Nyanja Yakufwa, muŵe vyamoyo. (Ezekiyeli 47:1-12) Kweni kasi vyose ivi vikang’anamuranga vichi?

¹⁴ Mboniwoni ya tempile iyi yikang’anamuranga kuti Yehova wazamuwezgeraposo kusopa kutuŵa, ndipo urunji uzamuŵa palipose nga umo Chiuta wakakhumbiranga. Nga umo vikaŵira na mlonga wa mu mboniwoni iyi, Chiuta wazamupa ŵanthu ŵake vinthu vinandi vyakuti viŵape umoyo. Kufumira apo wakawezgerapo kusopa kutuŵa mu 1919, Yehova watumbika ŵanthu ŵake mwa  kuŵapa vyawanangwa vyakupeleka umoyo. Munthowa wuli? Mabaibolo, mabuku ghakulongosora Baibolo, maungano gha mpingo, na maungano ghakurughakuru, vyose ivi vyawovwira kuti ŵanthu ŵanandi ŵamanye unenesko. Mwakugwiliskira ntchito vinthu ivi, Yehova wasambizga ŵanthu za chawanangwa chikuru icho wapeleka kuti ŵanthu ŵasange umoyo, Sembe ya kuwombora ya Khristu, iyo yikovwira kuti tiŵe ŵatuŵa pamaso pa Yehova, nakuti wose awo ŵakutemwa nadi Chiuta na kumopa, ŵazakasange umoyo wamuyirayira. a Ntheura mu mazuŵa ghaumaliro agha, nangauli ŵanthu ŵanandi ŵakufwa na njara yauzimu, kweni ŵanthu ŵa Yehova ŵali na chakurya chinandi chauzimu.—Yesaya 65:13.

15. Kasi uwemi wa Yehova uzamuthandazgika pa ŵanthu ŵakugomezgeka munthowa wuli mu muwuso wa Khristu wa Vyaka 1,000?

¹⁵ Kweni mlonga wa mu mboniwoni ya Ezekiyeli ukuleka yayi kwenda apo charu ichi chikumara. M’malo mwake, uzamulutilira kwenda chomene mu Muwuso wa Khristu wa Vyaka 1,000. Pa nyengo iyo, kwizira mu Ufumu wakuwusika na Mesiya, Yehova wazamugwiliskira ntchito mwakufikapo sembe ya Yesu kuti ŵanthu ŵakugomezgeka ŵaŵeso ŵarunji. Kuyowoya unenesko, tizamukondwa na uwemi wa Yehova.

16. Kasi Baibolo likulongora wuli kuti uwemi wa Yehova ukusazgapo mikhaliro yinandi, ndipo yinyake mwa iyo ni nji?

¹⁶ Uwemi wa Yehova ukusazgapo vinandi kuluska kupasa waka vinthu ŵanthu. Chiuta wakaphalira Mozesi kuti: “Nendeskenge uwemi wane wose pamaso pako, ndipo nipharazgenge zina la Yehova panthazi pako.” Pamanyuma pake, nkhani iyi yikuyowoya kuti: “Yehova wakajumpha panthazi pake na kupharazga kuti: ‘Yehova, Yehova, Chiuta walusungu na muwemi, wakukalipa luŵiro chara, wakuzara na chitemwa chakugomezgeka, na unenesko.’” (Ekisodo 33:19; 34:6, mazgu ghamusi) Uwemi wa Yehova ukusazgapo mikhaliro yiwemi yinandi. Tiyeni tiwone waka yiŵiri mwa mikhaliro iyi.

17. Kasi uwemi ni vichi, ndipo Yehova walongora wuli mukhaliro uwu ku ŵanthu ŵambura urunji?

 ¹⁷ “Muwemi.” Mazgu agha ghali kufuma ku mazgu agho ghakung’anamuraso kuti “chiwuravi,” ndipo ghakutikumbuska waka umo Yehova wakuchitira na vilengiwa vyake. M’malo mwa kuŵa mukali, wambura kughanaghanira ŵanji, panji wankhaza, nga umo kanandi ŵakuchitira ŵanthu awo ŵali na mazaza, Yehova ngwakuzika ndiposo walusungu. Mwachiyelezgero, Yehova wakaphalira Abrahamu kuti: “Inuska maso ghako naŵeya, ndipo kufuma apo uli, ulaŵiske kumpoto, kumwera, kumafumiro gha dazi, na kumanjiliro gha dazi.” (Genizesi 13:14) Mu mabaibolo ghanandi ŵawuskamo mazgu ghakuti “naŵeya.” Kweni ŵanthu ŵakusanda Baibolo ŵakuyowoya kuti mazgu ghakwamba gha Chihebere ghakaŵa na mazgu ghanyake agho ghakasinthanga mazgu agha kuti ghaleke kuŵa dango kweni ghaŵe pempho. Paliso malemba ghanyake agho mukaŵaso mazgu ghakuti “naŵeya.” (Genizesi 31:12; Ezekiyeli 8:5) Ghanaghanani waka, Fumu ya chilengiwa chose yikuyowoya mazgu ghakuti “naŵeya” kwa munthu! Mu charu icho nkhaza, msinjiro, na kujitemwa vyazara, kasi ntchakukondweska yayi kuti Chiuta withu Yehova ni muwemi?

18. Kasi Yehova ‘ngwakuzara na unenesko’ mu nthowa wuli ndipo chifukwa wuli mazgu agha ngakukhozga?

¹⁸ “Wakuzara . . . na unenesko.” Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano mbambura kugomezgeka. Kweni Baibolo likutikumbuska kuti: “Chiuta wali nga ni munthu yayi, kuti watete utesi.” (Maŵazgo 23:19) Nakuti lemba la Tito 1:2 likuyowoya kuti “Chiuta . . . wakuteta yayi.” Iyo ni muwemi chomene mwakuti wangachita ichi yayi. Lekani ivyo Yehova walayizga ni vyakugomezgeka chomene, ndipo mazgu ghake ghakufiskika nyengo zose. Yehova wakuchemekaso na zina lakuti “Chiuta waunenesko.” (Salimo 31:5) Yehova wakuleka waka kuteta yayi, kweni wakuvumburaso unenesko unandi. Iyo wakubisa, kukanilira vinthu, panji kuchita vithu mwachisisi yayi, m’malo mwake, wakugwiliskira ntchito vinjeru vyake vyapachanya kuti wangweruske ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. b  Wakuŵasambizgaso umo ŵangakhalira mu unenesko uwo iyo wakuŵaphalira mwakuti ŵalutilire “kwenda mu unenesko.” (3 Yohane 3) Kasi uwemi wa Yehova ukwenera kukhwaska wuli waliyose payekha?

19, 20. (a) Kasi Satana wakachita vichi kuti wapangiske Eva kukayikira kuti Yehova ni muwemi, ndipo vinthu vikamara wuli? (b) Kasi uwemi wa Yehova ukwenera kutikhwaska wuli, ndipo chifukwa wuli?

¹⁹ Apo Satana wakanyenganga Eva mu munda wa Edeni, wakamba dankha kupangiska Eva kukayikira kuti Yehova ni muwemi. Yehova wakaphalira Adamu kuti: “Vipambi vya mu makuni ghose gha mu munda uryenge umo wakhumbira.” Pa makuni ghose agho ghakatoweskanga munda wura, ni khuni limoza pera ilo Yehova wakaŵakanira kuti ŵaleke kurya. Kweni wonani umo Satana wakafumbira Eva fumbo lakwamba: “Kasi mbunenesko kuti Chiuta wati mungaryanga yayi vipambi vya makuni ghose gha mu munda?” (Genizesi 2:9, 16; 3:1) Satana wakabendezga mazgu agho Yehova wakaŵaphalira, mwakuti Eva waghanaghane kuti Yehova wakaŵanoranga vinthu vinyake viwemi. Chachitima ntchakuti pulani ya Satana yikagwira ntchito. Mwakuyana waka ŵanalume na ŵanakazi ŵanandi awo ŵakababika pamanyuma pa Eva nawo wakamba kukayikira uwemi wa Chiuta, uyo wakaŵapa chilichose.

²⁰ Tikumanya chitima na masuzgo ghanandi agho ghaŵapo chifukwa cha kukayikira Chiuta. Pa lemba la Yeremiya 31:12 pakuti: “Ŵizenge . . . ŵazamumwemwetera chifukwa cha uwemi wa Yehova.” Uwemi wa Yehova ukwenera nadi kutipangiska kumwemwetera na chimwemwe. Tileke kukayikira vyakuchita vya Chiuta withu, uyo ni muwemi chomene. Tingamugomezga na mtima withu wose, pakuti wakukhumbira viwemi awo ŵakumutemwa.

21, 22. (a) Kasi ni nthowa wuli zinyake izo mungalongolera kuti mukuwonga uwemi wa Yehova? (b) Kasi ni mukhaliro wuli uwo tizamudumbiskana mu mutu wakulondezgapo, ndipo ukupambana wuli na uwemi?

²¹ Kweniso, tikukondwa para tasanga m’pata wa kuphalirako  ŵanji za uwemi wa Chiuta. Pakuyowoya za ŵanthu ŵa Yehova, lemba la Salimo 145:7 likuti: “Ŵayowoyenge chomene uku ŵakukumbuka uwemi winu ukuru, ŵachemerezgenge mwachimwemwe chifukwa cha urunji winu.” Zuŵa lililose tikutumbikika na uwemi wa Yehova. Mwalekerachi kuti zuŵa lililose muŵe na chizgoŵi cha kuwonga Yehova chifukwa cha uwemi wake, kuyowoya mwakudunjika vinthu ivyo wakumuchitirani usange nkhwakwenelera? Kughanaghanira za uwemi wa Yehova, kumuwonga chifukwa cha mukhaliro uwu zuŵa lililose, na kuphalirako ŵanji za uwemi wake kuzamutovwira kuti tilondezge Chiuta withu muwemi. Apo tikupenjerezga nthowa za umo tingachitira uwemi nga ni Yehova, tisendelerenge chomene kwa iyo. Mpositole Yohane wakati wachekura wakalemba kuti: “Wakutemweka, ungalondezganga icho ntchiheni yayi kweni ulondezgenge icho ntchiwemi. Uyo wakuchita viwemi ngwakufuma kwa Chiuta.”—3 Yohane 11.

²² Paliso mikhaliro yinyake iyo yikwendera lumoza na uwemi wa Yehova. Mwachiyelezgero, Chiuta ‘ngwakuzara na chitemwa chakugomezgeka.’ (Ekisodo 34:6, mazgu ghamusi) Mukhaliro uwu ngwapadera chomene kuluska uwemi chifukwa Yehova wakuwulongora pa munthu waliyose yayi, kweni pa ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka pera. Mu mutu wakulondezgapo tisambirenge umo wakuchitira.