Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 27

“Umbone Wakwe Uli Wekulungwa”

“Umbone Wakwe Uli Wekulungwa”

1, 2. Ana umbone wa Yehofa uli wekulungwa chamtuli, soni ana Baibulo jikusagombelechesya uli ya ndamoji?

ŴANDU ŵaŵele paujakwe kwa ndaŵi jelewu, akulila yakulya pasa, kwineku ali mkuseka. Jemanjaji akunguluka ali mkotela lyuŵa palikutiŵila soni akusangalala ni mwagakuwonechela malogo. Chapakutalichila pana mlimi jwakulola mumgunda mwakwe kwineku ali mkusechelela ligongo kwinani kwana mawunde soni kawula katandite kugwila pa mbeju syakwe syasinyasile. Mbali jine kwana ŵalume ni ŵamkwawo ŵakusangalala pakumwona mwanache jwawo ali mkulijiganya kwenda.

2 Chinga jemanjaji akumanyilila kapena iyayi, ŵandu wosopeŵa akusangalala ni umbone wa Yehofa Mlungu. Ŵandu ŵane ŵa dini, ndaŵi syejinji akusawecheta mwakuwilisyawilisya maloŵe gakuti “Mlungu ali jwambone.” Nambo Baibulo jikusagombelechesya mnope maloŵe gelega. Jikusati, “Umbone wakwe uli wekulungwa.” (Sakaliya 9:17) Nambo yikuwoneka kuti masiku agano ŵakusamanyilila ngopolelo ja maloŵega ali ŵamnono. Ana umbone wa Yehofa ukusapwatikapo chichi, soni ana ndamoji jikusatukwaya chamtuli?

Mbali Jine Jakusosekwa ja Chinonyelo cha Mlungu

3, 4. Ana umbone ni chichi, soni ligongo chichi umbone wa Yehofa ukusalosya chenene chinonyelo chakwe?

3 Mwakamulana ni Baibulo, umbone jili ndamo ja penani mnope. Myoyo, mpaka tujile kuti umbone jili ndamo ja Yehofa. Ndamo syosope sya Yehofa sili syambone, kupwatikapo machili, chilungamo soni lunda. Nambope maloŵe gakuti umbone mpaka galondesye chenene chinonyelo cha Yehofa. Ligongo chichi?

4 Umbone jili ndamo jajikusawonechela mu yitendo. Ndumetume Paulo jwaŵechete kuti, “Pakuŵa yili yakusawusya kuti mundu jwine am’wilile mundu jwakulungama. Yili yisyene kuti mundu jwine mpaka alimbe mtima ni kum’wila mundu jwambone.” (Aloma 5:7, NWT) Yeleyi yikulosya kuti ŵandu akusangalala ni mundu jwambone kulekangana ni mundu jwakulungama. Mundu jwakulungama akusagamba kukuya malamusi mwakulupichika, nambo mundu jwambone akusatenda yakupunda pelepa. Jwalakwe akusaŵa jwandanda kutendapo kandu mwakupata matala gakwakamuchisya ŵane. Mpela mwachituyiwonele kusogoloku Yehofa akusatenda chenene pa mbali jeleji. Umbonewu ukusatyochela mu chinonyelo cha Mlungu changali malile.

5-7. Ligongo chichi Yesu jwakanile kukolanjidwa “Chemwalimu Ŵambone,” soni ana yeleyi yasimichisye usyesyene wakusosekwa wapi?

5 Nambosoni, Yehofa ali jwambone mwapajika. Yesu ali asigele panandi kumalisya undumetume wakwe wa pachilambo chapasi, mundu jwine jwasimene jwalakwe kuti amwusye chiwusyo. Munduju jwamkolasile Yesu kuti “Chemwalimu Ŵambone.” Yesu jwajanjile kuti, “Ana ligongo chichi mkungolanga kuti jwambone? Mlungu jikape ni jwali jwambone.” (Maliko 10:17, 18) Mwine kwangaku mpaka kwasimonjesye. Ligongo chichi Yesu jwajanjile myiyi? Ana yisyene Yesu nganaŵa ‘Mwalimu Jwambone’?

6 Mwangakayichila munduju jwakamulichisye masengo maloŵe gakuti “Chemwali Ŵambone” mwachinyengo. Mwakulinandiya Yesu jwapeleche uchimbichimbiwu kwa Atati ŵakwe ŵakwinani, ŵali ŵambone mnope. (Misyungu 11:2) Nambosoni pelepa Yesu jwasimichisyaga ya usyesyene wakusosekwa mnope. Yehofape ni jwampaka atukamuchisye kumanyilila yambone. Jwalakwepe ni jwakwete ulamusi wakutukamuchisya kumanyilila chachili chambone ni chakusakala. Adamu ni Hawa ŵalile yisogosi yam’chitela chakumanyikasya yambone ni yakusakala, pakusaka kola ulamusi wakulisagulila jika chambone ni chakusaka. Nambo mwakulengana ni jemanjaji, Yesu mwakulinandiya jwalosisye kuti Yehofa ni jwakwete ulamusiwu.

7 Kupunda pelepa, Yesu jwamanyililaga kuti kwa Yehofa ni kwakukusatyochela yiliyose yambone. Jwalakwe akusapeleka “mtuka uliwose wambone, soni wangali chakuwusisya.” (Yakobo 1:17) Kwende tulole mwele umbone wa Yehofa wukusalosya kuti jwalakwe ali jwakoloŵa magasa.

Umboni Wakulosya Kuti Yehofa ali Jwambone Mnope

8. Ana Yehofa alosisye chamtuli umbone wakwe kwa ŵandu wosope?

8 Jwalijose jwatemi ni umi apindwile ni umbone wa Yehofa. Pa Salimo 145:9 pakusati, “Ambuje ali ŵambone kwa wosope.” (Maloŵega tugombelechesye m’weji.) Ana ni yisyasyo yapi yayikusalosya umbone wa jwalakwe? Baibulo jikusati, “Nganaleka kulitendela umboni mu yambone yele yakutenda. Kutyochela kwinani akusiŵapa ula ni ndaŵi ja yisogosi. Akusiŵapa yakulya ni yine yejinji ya yagumbala mitima jenu ni chisangalalo.” (Masengo 14:17) Ana pakwete paŵasangalele mnope ni chakulya chakunong’a? Yikaŵe kuti Yehofa nganakola ndamo ja umbone, nikuti ngamkanapanganya chilambochi m’litala lyakuti chikoleje mesi gambone, soni “ndaŵi ja yisogosi” jakola yakulya yejinji. Yeleyi yikatendekasisye kuti tukakolaga yakulya. Yehofa nganapeleka yindu yamboneyi kwa ŵandu ŵakusiŵanonyelape nambo ŵayipeleche kwa wosope. Yesu jwatite, “Pakuti ŵalakwewo akusaŵalisya lyuŵa kwa ŵandu ŵambone ni ŵandu ŵakusakala, nipo akusiŵagwichisya wula, ŵandu ŵakusatenda yindu yambone ni ŵandu ŵakusatenda yindu yakusakala.”—Mateyu 5:45.

Yehofa “kutyochela kwinani akusiŵapa ula ni ndaŵi ja yisogosi”

9. Ana ma apulo gakusalosya chamtuli umbone wa Yehofa?

9 Ligongo lyakuti ndaŵi syosope tukusakola lyuŵa, ula soni ndaŵi ja yisogosi, ŵajinji akusayiwona yindu yatupele Yehofa mwakoloŵa magasayi kuŵa yindu wamba. Mwachisyasyo, kwende tuganichisye ya apulo. Chisogosichi chili changasoŵa m’madela gosope gagali gakusisimila. Chisogosichi chili chakusalala, chakunong’a, chikwete mesi gambone soni chili chakamuchisya m’chilu. Ana akumanyilila kuti pachilambo chosope chapasi jipali mitundu ja ma apulo chiŵandika 7,500? Jikusaŵa jakulekangana kawoneche, jine jili jechejewu, jine ja golide, jine ja kale soni jine jili ja kumbiliŵita. Jikusaŵasoni gakulekangana ukulu, gane gakusaŵa gamwana mpela ndaŵa soni gane gekulungwa mpela manyumwa. Panyakwile kambeju ka apulo m’myala mwawo kakusawoneka kamwana mnope. Nambo pakamesile kakusakula nikuŵa chitela chakusalala. (Nyimbo ja Solomoni 2:3) Mu chawu, chitelachi chikosakola maluŵa gejinji soni gakusalala. Mundaŵi jakusisima chikusasogola yisogosi. Chaka chilichose kwa yaka 75, chitelachi chikusasogola yisogosi yakuti mpaka yigumbale makatoni 20, jilijose jakusitopa makilogalamu 19.

Kambeju keleka kakusakula ni kuŵa chitela chekulungwa chachikusasangalasya ŵandu ni kwapa chakulya

10, 11. Ana mwachiŵelele chilu chetu yikusalosya chamtuli umbone wa Yehofa?

10 Ligongo lyakuti Yehofa ali jwambone, chilu chetu ‘ŵachigumbile mwakogoya ni mwakusimonjeka.’ Jwalakwe jwatupanganyisye m’litala lyakuti tuloleje masengo gakwe soni tusangalaleje nago. (Salimo 139:14) Aganichisyesoni yakutendekwa yatuyisasile kundanda kwa mtwewu. Ana ni yindu yapi yakuyiwona yayikutendekasya yakutendekwayi kuŵa yakusangalasya? Ana kuli kumwemwetela kwa mwanache jwakulijiganya kwenda, kugwa kwa ula, kusalala kwa lyuŵa palikwinjila? Liso lya mundu ŵalipanganyisye m’litala lyakuti likomboleje kulola soni kulekanganya mitundu jakupunda 300,000. Mawiwi getu ŵagapanganyisye m’litala lyakuti gakomboleje kupikana masegwe gakulekanganalekangana, mpela tumaloŵe twambone, mbungo pajikupita myitela soni kuseka kwa mwanache jwakulijiganya kwenda. Ana ligongo chichi tukusakombola kusasangalala ni yatukusalola soni kupikana? Baibulo jikusati, “Mapikanilo gakusapikana, meso ni gakusalola, Ambuje ni ŵiŵayipanganyisye yosopeyo.” (Misyungu 20:12) Nambo ayi yigambile kuŵa yiŵalo yiŵilipe yakutukamuchisya kulekanganya yindu.

11 Umboni wine wa umbone wa Yehofa uli wakuti, ŵatupanganyisye kuti tupikaneje kununjila kwa yindu. Mbula ja mundu mpaka jikombole kulekanganya kunjila kwakulenganalekangana kwapunda 10,000. Agambe ganichisya ya yindu yamnono, mpela kununjila kwa yakulya yakusayinonyela payikutelechedwa, kwa maluŵa, kwa masamba gagagwile m’chitela soni kwa lyosi lyalikutyochela pa moto. Ŵatupanganyisyesoni kuti tumanyilileje chindu pachitukwayiye. Mwachisyasyo tukusakapikana kambungo pakakupita kungope jetu, jwakunonyelwa jwetu patukumbatile soni kusalala kwa chisogosi patuchikamwile m’myala. Patulumile chisogosi pakusatendekwasoni chindu chine. Chindu chakwe chili kupikana kunong’a. Tukusalapitila ligongo lyakunong’a kwa chisogosicho. Yisyene tukwete magongo gejinji gakututendekasya kuŵecheta ya Yehofa kuti, “Umbone wawo uli wawukulungwa, wele wakwasunjila ŵandu ŵakwajogopa ŵalakwe.” (Salimo 31:19) Ana Yehofa ‘akwasunjila’ chamtuli yambone ŵandu ŵakumsajogopa?

Umbone wa Yehofa Wawukusatukamuchisya Mpaka Kalakala

12. Ana ni yindu yakusosekwa mnope yapi yakusatupa Yehofa, soni ligongo chichi?

12 Yesu jwatite, “Malemba galembedwe kuti, ‘mundu ngaŵa mkuŵa ni umi ligongo lya mkatepe, nambo ni maloŵe gosope gakusaŵecheta Mlungu.’” (Mateyu 4:4) Yisyene, yindu yausimu yakusatupa Yehofa mpaka yitukamuchisye mnope kupunda yakuchilu, ligongo yikusatulongolela ku umi wangamala. Mu Mtwe 8 wa buku ajino, twalijiganyisye kuti m’masiku ga mbesi gano Yehofa akusakamulichisya masengo machili gakwe gakuliganya pakuliganya paladaiso jwausimu. Chindu chekulungwa chakutupa Yehofa m’paladaisoju chili chakulya chausimu.

13, 14. Ana Esekiele ŵagaweni mesomkulola gamtuli, soni gakugopolela chichi masiku agano? (b) Ana ni yindu yapi yausimu yakupelaka umi yele Yehofa akusiŵapa ŵakutumichila ŵakwe ŵakulupichika?

13 Muyakulochesya ya m’Baibulo yekulungwakulungwa yakwamba kuliganya yindu, nombe najo Esekiele jwagaweni mesomkulola ga Nyumba ja Mlungu jelinganyesoni soni jawuchimbichimbi. Kunyumbaji kwatyochelaga lusulo. Palwajendaga, lwakulaga mpaka lwawele lusulo lwekulungwa. Kulikose kwalwapitaga lusulolu, ŵandu ŵapataga upile. Mungulugulu lusulolu mwamesile yitela yayaposyaga ŵandu soni yapaga yakulya. Soni lusulolu lwatendekasisye kuti m’Nyasa Jewe soni ja njete muŵe yaumi. (Esekiele 47:1-12) Nambo ana yosopeyi yagopolelaga chichi?

14 Mesomkulola ga Esekiele ga Nyumba ja Mlungu, gagopolelaga kuti Yehofa chachiwuchisyasoni kulambila kweswela. Mpela lusulo lwaŵaluweni mesomkulola lula, Yehofa chachipeleka kwa ŵandu ŵakwe yindu yejinji yakupeleka umi. Kutandila pele kulambila kweswela kwawujilesoni m’chaka cha 1919, Yehofa aŵele ali mkwapa ŵandu ŵakwe yindu yakupeleka umi. Chamtuli? Baibulo, mabuku gakulondesya ya Baibulo, misongano ja mpingo soni jekulungwakulungwa, yosopeyi yikamuchisye kwajiganya usyesyene ŵandu mamiliyoni gejinji. Kupitila mu yeleyi, Yehofa ŵajiganyisye ŵandu ya mtuka wakusosekwa mnope wa umi, wawuli mbopesi ja Yesu Klistu. Mbopesiji jikusakamuchisya ŵandu ŵakusamnonyela soni kumjogopa Yehofa yisyesyene kuŵa ŵakuŵajilwa pameso pakwe soni kola chembecheyo cha umi wangamala. * Atamose kuti masiku gambesi gano, ŵandu ŵajinji akusoŵa chakulya chausimu nambo ŵandu ŵa Yehofa akusangalala ni chakulya chausimu chejinji.—Yesaya 65:13.

15. Mu Ulamusi wa Yaka 1,000 wa Klistu, ana Yehofa chachilosya chamtuli umbone wakwe kwa ŵandu ŵakulupichika?

15 Nambo lusulo lwaŵaluweni Esekiele ngasiluleka kwenda atamose chilambo chakusakalachi chili chimasile. M’malo mwakwe luchikula mnope mu Ulamusi wa Yaka 1000 wa Klistu. Mundaŵiji, kupitila mu Uchimwene wa Mesiya, Yehofa chachilosya kusosekwa kwa mbopesi ja Yesu. Jwalakwe chachitenda yeleyi mwakwatendekasya ŵandu ŵakulupichika mwapanandipanandi kuŵa ŵa mlama. Pandaŵiji tuchisangalala mnope ni umbone wa Yehofa.

Mbali Sinesoni sya Umbone wa Yehofa

16. Ana Baibulo jikusalosya chamtuli kuti umbone wa Yehofa ukwetesoni ndamo sine, soni ana sine mwa ndamosi sili syapi?

16 Umbone wa Yehofa ukusapwatikapo yindu yejinji ngaŵa kwamba koloŵape magasa. Mlungu ŵamsalile Mose kuti, “Chinjimlosya umbone wangu wosope, soni chinjijenesya lina lyangu lyakuti Yehofa pa meso penu.” Nganiji jikusati, “Ŵajesile pa meso pa Mose ni ŵaŵechete mwakwesya maloŵe kuti, ‘Une, Ambuje, ndili Mlungu jwa chanasa, ni jwambone mtima, jwangatumbila chitema, ŵakugumbala ni chinonyelo changamala, soni jwakulupichika [“jwausyesyene,” NWT.] kwa ŵandu ŵakwe.” (Ekisodo 33:19, NWT; 34:6) Myoyo, umbone wa Yehofa ukusapwatikaposoni ndamo sine syambone. Kwende tulole siŵilipe.

17. Ana maloŵe gakuti umbone mtima gakusagopolela chichi, soni ana Yehofa alosisye chamtuli ndamoji kwa ŵandu ŵangali umlama?

17 “Chanasa.” Ndamoji jikusatukamuchisya kumanyilila mwakusatendela Yehofa yindu ni yakupanganyikwa yakwe. Mmalo mwakuŵa jwawukali, jwangali chanasa soni jwangasa mpela mwakusatendela ŵandu ŵakwete udindo, Yehofa ali jwakufasa soni jwachanasa. Mwachisyasyo, Yehofa jwamsalile Abulahamu kuti, “Kutyochela pamlipo chonde mkwesye meso genu kwinani ni mlole kumpoto ni kumwela, soni kungopoko lyuwa ni kungapililo lyuwa.” (Genesesi 13:14, NWT) Ŵakugopolela ŵajinji ŵatyosisye liloŵe lyakuti “chonde.” Nambo ŵalijiganye Baibulo ŵayiweni kuti maloŵe ga m’lilembali mu Chihebeli chandanda, gakwete maloŵe gakulosya kuŵenda ngaŵaga kulamula. Agambe ganisya, Jwakulamulila Jwamkulungwa jwa yakupanyanyikwa chosope akuŵenda mundu pakamulichisya masengo liloŵe lyakuti “chonde.” Ligongo lyakuti chilambochi chitupile ni ngasa, kutumbila soni chipongwe, ana nganiŵa yakulimbikasya kuganichisya ya umbone mtima wa Mlungu jwetu Yehofa?

18. Ana Yehofa ali “jwakulupichika” chamtuli, soni ligongo chichi maloŵe gelega gali gakulimbikasya?

18 Jwalakwe ali “jwausyesyene.” Ŵandu ŵajinji masiku agano ali ŵangakulupichika. Nambo Baibulo jikusatukumbusya kuti, “Mlungu nganaŵa mpela mundu, kuti mpaka alambusye.” (Numeli 23:19) Soni lilemba lya Tito 1:2 likusati, “Mlungu ali jwangalambusya.” (Maloŵega tugombolechesye m’weji.) Ligongo lyakuti jwalakwe ali jwambone, nganaŵa alambwisye. Myoyo, yosope yaŵatusimichisye Yehofa, yili yakudalilichika soni ndaŵi syosope maloŵe gakwe gakusakwanilichikwa. Yehofa akusakolanjidwasoni “Mlungu jwa usyesyene.” (Salimo 31:5, NWT) Jwalakwe jwangagamba kuŵambala kusala unami nambo akusiŵasalila ŵandu usyesyene. Jwalakwe jwangasisila ŵakutumichila ŵakwe yindu, mmalo mwakwe mwakoloŵa magasa akusiŵapa lilanguka lya umanyilisi. * Jwalakwe akusiŵajiganya mwampaka atamile mwakamulana ni usyesyene wakutyochela kwa Mlungu kuti ‘ajendeje mwakuya usyesyene.’ (3 Yohane 3) Ana umbone wa Yehofa ukusosekwa kumkwaya mundu jwalijose chamtuli?

“Tachiŵa Ŵakusangalala . . . Ligongo lya Yambone . . . Yakutyochela kwa Ambuje”

19, 20. (a) Ana Satana jwakombwele uli kumtendekasya Hawa kukayichila yakuti Yehofa ali jwambone soni ana yakuyichisya yakwe yaliji yamtuli? (b) Ana umbone wa Yehofa ukusosekwa kutukwaya chamtuli, soni ligongo chichi?

19 Satana paŵamlingaga Hawa, jwalakwe mwakalamuka jwamtendekasisye Hawa kuti akayichileje yakuti Yehofa ali jwambone. Yehofa jwamsalile Adamu kuti, “Mlyeje yisogosi yachitela chilichose cha mu mgundamu.” Yehofa jwalekasisye chitela chimo pa yitela yejinji yayaliji mumgundamo. Alole chiwusyo chele Satana ŵawumsisye Hawa. Jwalakwe jwatite, “Ana yakuwona kuti Mlungu jwatite mkasimlya chisogosi cha yitela yiliyose mu mgunda muno?” (Genesesi 2:9, 16; 3:1) Satana jwakamulichisye masengo maloŵe ga Yehofaga mwakulemwechekwa, pakusaka kumtendekasya Hawa ganisya kuti Yehofa jwamjimaga chindu chinechakwe chambone. Yili yakutesya chanasa kuti yakusaka ya Satana yakomboleche. Mpela ŵandu ŵane ŵaŵatemi ni umi panyuma pa Hawa, jwalakwe jwakayichile umbone wa Yehofa, atamose kuti Yehofa ni juŵapele yosope yaŵakwete.

20 Tukusamanyilila yakusawusya soni yakutesya chanasa yayayiche ligongo lya kukayichilaku. Kwende tukumbuchileje maloŵe ga pa Yelemiya 31:12 gakuti, “Ŵanduwo . . . tachiŵa ŵakusangalala mnope ligongo lya yambone yejinji yakutyochela kwa Ambuje.” Yisyene, umbone wa Yehofa ukusosekwa kututendekasya kuŵa ŵakusangalala. Ngatukusosekwa kukayichila yakulinga ya Yehofa ligongo jwalakwe ali jwambone. Ligongo lyakuti jwalakwe akusiŵasosela yambone ŵandu ŵakumsanonyela mpaka tumkulupilile mnope.

21, 22. (a) Ana mpaka tulosye chamtuli kuyamichila umbone wa Yehofa? (b) Ana mu mtwe wakuyichisya tuchilijiganya ya ndamo japi, soni jikusalekangana ni umbone chamtuli?

21 Konjechesya pelepa, patukwasalila ŵane ya umbone wa Yehofa tukusaŵa ŵakusangalala. Pakwamba ya ŵandu ŵa Yehofa, Salimo 145:7 likusati, “Tachisala ya umbone wawo.” Lisiku lililyose tukusapindula ni umbone wa Yehofa m’litala line lyakwe. Uli ngalingalinga lisiku lililyose kumyamichilaga Yehofa pa yambone yaŵatendele soni kuyisalaga yamboneyo pakupopela? Mpaka tumŵandichile Mlungu jwetu jwambone naga tukusaganichisyaga ya umbone wakwe, tukusamyamichilaga jwalakwe ligongo lya ndamoji soni tukusitwasalilaga ŵane ya ndamoji. Patukusosa matala gakulochesya yambone mpela mwakusatendela Yehofa, tuchimŵandichila mnope jwalakwe. Ndumetume Yohane jwalembile kuti, “Mlongo mjangu jwakunonyelwa, kasimkuyaga yangalumbana nambo yayili yambone. Jwalijose jwakusatenda yambone, ali mwanache jwa Mlungu.”—3 Yohane 11.

22 Umbone wa Yehofa ukusakamulanasoni ni ndamo sine. Mwachisyasyo, Mlungu ali “ŵakugumbala ni chinonyelo changamala.” (Ekisodo 34:6) Jeleji jili ndamo jakwe jekulungwa kupunda umbone, ligongo akusajilosya mnopemnope kwa ŵakutumichila ŵakwe ŵakulupichika. Mu mtwe wakuyichisya, tuchilijiganya mwakusatendela yeleyi.

^ ndime 14 Pangali chisyasyo chine cha umbone wa Yehofa champaka chipunde mbopesi ja Yesu. Muyakupanganyikwa yosope yausimu, Yehofa jwasagwile mwanache jwakwe jwakunonyelwa kuti atuwile.

^ ndime 18 Pamagongo gakupikanika Baibulo jikusakamulanya usyesyene ni lilanguka. Jwamasalimo jwajimbile kuti, “chonde apeleche lilanguka lyawo ni yakuwona yawo.” (Salimo 43:3) Yehofa akusiŵapa lilanguka lya usyesyene ŵandu ŵali ŵakusachilila kwiganyidwa soni kulongoleledwa ni Jwalakwe.—2 Akolinto 4:6; 1 Yohane 1:5.