1, 2. Apay a maikuna a saan a karkarna ken Ari David ti kinagulib?

SAAN a karkarna ken Ari David ti kinagulib. Dimteng ti tiempo a nariribuk ti turayna gapu iti pananggulib, a dagiti mismo a kailianna ti nagkukumplot a maibusor kenkuana. Maysa pay, ti nangliput ken David ket dadduma kadagidiay namnamaentayo koma a kasisingedan a kakaduana. Usigentayo ni Mical, ti immuna nga asawa ni David. Idi damo, “nagayat ken David,” ket sigurado a sinuportaranna dagiti annongen ni David kas ari. Nupay kasta, idi agangay “rinugianna nga umsien iti pusona,” nga imbilangna pay ni David a kas iti “maysa kadagiti kawaw ti panagul-ulona a tattao.”—1 Samuel 18:20; 2 Samuel 6:16, 20.

² Kasta met ti personal a mamalbalakad ken David, a ni Ahitofel. Maipatpateg idi ti patigmaanna, a kas man la direkta a sao ni Jehova. (2 Samuel 16:23) Ngem idi agangay, nagbalin a traidor daytoy a pagtalkan ken timmipon iti organisado nga iyaalsa ken David. Ket siasino ti promotor iti dayta a kumplot? Ni Absalom, ti mismo nga anak ni David! Dayta a nasikap a mananggundaway ‘intultuloyna nga inagaw ti puso dagiti tattao ti Israel,’ nga impabigbigna ti bagina kas karibal nga ari. Kimmaro unay ti iyaalsa ni Absalom isu a napilitan ni Ari David a pumanaw tapno ikaluyana ti biagna.—2 Samuel 15:1-6, 12-17.

3. Ania ti ninamnama ni David?

³ Awan kadi ti nagtalinaed a nasungdo ken David? Iti amin a pakarigatanna, ammo ni David nga adda nasungdo kenkuana. Siasino? Awan sabali no di ni Jehova a Dios. “Iti daydiay nasungdo agtignaykanto a sisusungdo,” kinuna ni David maipapan ken Jehova. (2 Samuel 22:26) Ania ti kinasungdo, ket kasano nga impakita ni Jehova ti katan-okan nga ulidan daytoy a galad?

4, 5. (a) Ania ti “kinasungdo”? (b) Kasano a ti kinasungdo naiduma iti kinamatalek?

⁴ Ti “kinasungdo” a nausar iti Hebreo a Kasuratan ket kinamanangngaasi a siaayat a dumket iti maysa a banag ken saan a pumanaw agingga a matungpal ti panggepna iti dayta a banag. Saan laeng a kinamatalek ti ramanen dayta. Ngamin, mabalin a matalek ti maysa a tao gapu laeng iti annongen. Maisupadi iti dayta, ti kinasungdo ket nairamut iti ayat. * Maysa pay, ti sao a “matalek” mabalin a mayaplikar kadagiti awan biagna a banag. Kas pagarigan, ti salmista inawaganna ti bulan kas “maysa a matalek a saksi kadagiti tangatang” gapu iti patinayon a panagparangna iti rabii. (Salmo 89:37) Ngem saan a mabalin a kunaen a nasungdo ti bulan. Apay? Gapu ta ti kinasungdo ket maysa nga ebkas ti ayat—banag a di maipakita dagiti awan biagna a banag.

⁵ Iti Nainkasuratan nga anagna, ti kinasungdo ket nadungngo. Ti mismo a pannakaiparangarangna ti mangipasimudaag nga adda relasion iti nagbaetan daydiay tao a mangipakpakita iti dayta a galad ken iti daydiay pangipakpakitaanna. Saan nga agbaliwbaliw ti kasta a kinasungdo. Saan a kasla kadagiti dalluyon  ti baybay nga idurduron ti agbaliwbaliw nga angin. Iti kasumbangirna, ti kinasungdo, wenno nasungdo nga ayat, ket naandur ken nabileg a mangparmek kadagiti karirigatan a tubeng.

6. (a) Kasano a manmano ti tattao a mangiparparangarang iti kinasungdo, ket kasano a naipakita daytoy iti Biblia? (b) Ania ti kasayaatan a wagas a panangammo iti kaipapanan ti kinasungdo, ken apay?

⁶ Agpayso, manmano ti mangiparparangarang iti kasta a kinasungdo itatta. Kaaduanna, dagiti nasinged a kakadua ket “agannayas a mamagsisina iti maysa ken maysa.” Nakaad-adu ti madamdamagtayo nga assawa a mangpanaw kadagiti assawada. (Proverbio 18:24; Malakias 2:14-16) Agraraira ti kinagulib isu a maikunatay met ti kas iti kinuna ni propeta Mikias: “Daydiay nasungdo napukaw iti daga.” (Mikias 7:2) Nupay masansan a di iparparangarang dagiti tattao ti naayat a kinamanangngaasi, naisangsangayan unay ti kinasungdo ni Jehova. Kinapudnona, ti kasayaatan a wagas a panangammo iti eksakto a kaipapanan ti kinasungdo ket babaen ti panangusig no kasano nga impakita ni Jehova daytoy naindaklan nga aspeto ti ayatna.

7, 8. Kasano a makuna a ni Jehova ti kakaisuna a nasungdo?

⁷ Kuna ti Biblia maipapan ken Jehova: “Siksika ti nasungdo.” (Apocalipsis 15:4) Kasano a kasta? Saan aya nga adda dagiti tiempo nga imparangarang nga agpadpada dagiti tattao ken anghel ti naisangsangayan a kinasungdo? (Job 1:1; Apocalipsis 4:8) Ket ni ngay Jesu-Kristo? Saan aya nga isu ti kangrunaan a ‘nasungdo’ iti Dios? (Salmo 16:10) No kasta, kasano a makuna a ni Jehova ti kakaisuna a nasungdo?

⁸ Umuna iti amin, laglagipentayo a ti kinasungdo ket maysa nga aspeto ti ayat. Yantangay “ti Dios ket ayat”—nga isu ti mismo a personipikasion daytoy a galad—siasino pay koma ti ad-adda a naan-anay a makaipakita iti kinasungdo no saan a ni Jehova? (1 Juan 4:8) Agpayso, mabalin nga iyanninaw dagiti anghel ken tattao dagiti galad ti Dios, ngem ni Jehova laeng ti nasungdo iti superlatibo nga anag. Yantangay isu “ti Kadaanan iti Al-aldaw,” nabaybayagen ti panangipakitana iti naayat a kinamanangngaasi no idilig iti asinoman a parsua ditoy daga wenno idiay langit.  (Daniel 7:9) Gapuna, ni Jehova ti mismo a ladawan ti kinasungdo. Iparparangarangna daytoy a galad iti wagas a di maartapan ti asinoman a parsua. Usigentayo ti sumagmamano a pagarigan.

9. Kasano a “nasungdo [ni Jehova] iti amin nga ar-aramidna”?

⁹ “Nasungdo [ni Jehova] iti amin nga ar-aramidna.” (Salmo 145:17) Iti ania a wagas? Sumungbat ti Salmo 136. Adu ti nadakamat sadiay a panangisalakan ni Jehova, a pakairamanan ti nakaskasdaaw a pannakaispal dagiti Israelita iti Nalabaga a Baybay. Makapainteres ta naipaganetget ti kada bersikulo daytoy a salmo iti kastoy a sasao: “Ta ti naayat a kinamanangngaasina [wenno, kinasungdo] ket agingga iti tiempo a di nakedngan.” Nairaman daytoy a salmo iti Salsaludsod a Pagmennamennaan iti panid 289. Bayat a basaem dagita a bersikulo, masdaawkanto gapu iti adu a wagas a panangipakita ni Jehova iti naayat a kinamanangngaasi iti ilina. Wen, ipakpakita ni Jehova ti kinasungdo kadagiti matalek nga adipenna babaen ti panangipangagna kadakuada no dumawatda iti tulong ken babaen ti panagtignayna iti naituding a tiempo. (Salmo 34:6) Saan a kumapuy ti nasungdo nga ayat ni Jehova kadagiti adipenna no la ketdi ta agtalinaedda a nasungdo kenkuana.

10. Kasano nga ipakpakita ni Jehova ti kinasungdo no maipapan kadagiti pagalagadanna?

¹⁰ Mainayon pay, ipakpakita ni Jehova ti kinasungdo kadagiti adipenna babaen ti panagtalinaedna a napudno kadagiti pagalagadanna. Saan a kas iti dadduma a tattao nga agbaliwbaliw ti panangmatmatda, nga iwanwanwan laeng ti panagpagus ken sentimiento, saan nga agbaliwbaliw ti panangmatmat ni Jehova iti naimbag ken dakes. Iti las-ud ti adu a milenio, di nagbaliw ti panangmatmatna kadagiti banag a kas iti espiritismo, idolatria, ken pammapatay. “Uray iti kinalakay ti maysa siak met laeng Daydiay,” kinunana babaen ken mammadtona nga Isaias. (Isaias 46:4) Gapuna, makapagtalektayo a magunggonaantayo babaen ti panangsurot kadagiti nalawag a moral a pagalagadan a masarakan iti Sao ti Dios.—Isaias 48:17-19.

11. Mangtedka kadagiti pagarigan a mangipakita a matalek ni Jehova kadagiti karina.

¹¹ Ipakpakita met ni Jehova ti kinasungdo babaen ti panangtungpalna  kadagiti karina. No adda ipadtona, mapasamak dayta. Gapuna, kinuna ni Jehova: “Ti saok a rummuar manipud iti ngiwatko . . . saanto nga agsubli kaniak nga awanan kadagiti nagbanagan, no di ket sigurado nga aramidennanto daydiay pagragsakak, ket sigurado nga agballiginto iti banag a nangibaonak iti dayta.” (Isaias 55:11) Babaen ti panangsalimetmetna iti saona, ipakpakita ni Jehova ti kinasungdo iti ilina. Dina paggagaren ida a mangpadaan iti banag a dina panggep nga aramiden. Awan pakapilawanna ti reputasion ni Jehova no maipapan iti daytoy isu a nakuna ni adipenna a Josue: “Awan uray maysa a kari a napaay manipud iti isuamin a naimbag a kari nga inaramid ni Jehova iti balay ti Israel; pimmudnoda amin.” (Josue 21:45) No kasta, makapagtalektayo a ditayto pulos maupay gapu iti pannakapaay ni Jehova a mangtungpal kadagiti karina.—Isaias 49:23; Roma 5:5.

12, 13. Kadagiti ania a wagas a ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova ket “agingga iti tiempo a di nakedngan”?

¹² Kas nadakamaten, kuna ti Biblia kadatayo a ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova “ket agingga iti tiempo a di nakedngan.” (Salmo 136:1) Kasano a kasta? Ti maysa, permanente ti panangpakawan ni Jehova kadagiti basol. Kas naisalaysay iti Kapitulo 26, saanen a lagipen ni Jehova dagiti napalabas a biddut ti tao a napakawanen. Yantangay “amin nagbasol ken agkurang iti dayag ti Dios,” agyamantayo koma amin gapu ta ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova ket agingga iti tiempo a di nakedngan.—Roma 3:23.

¹³ Ngem maikuna met iti sabali pay nga anag a ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova ket agingga iti tiempo a di nakedngan. Kuna ti Saona a daydiay nalinteg “sigurado nga agbalinto a kas iti kayo a naimula iti igid dagiti pagayusan ti danum, a mangipaay iti bukodna a bunga iti panawenna ket dagiti bulongna saan a malaylay, ket ti isuamin nga aramidenna agballiginto.” (Salmo 1:3) Rabakem ti maysa a narukbos a kayo a di pulos malaylay dagiti bulongna! Umasping iti dayta, no pudpudno a pagragsakantayo ti Sao ti Dios, agbalinto a naunday, natalna, ken nabunga ti biagtayo. Agnanayon dagiti bendision a sisusungdo nga ipaay ni Jehova kadagiti matalek nga adipenna. Pudno unay, iti nalinteg  a baro a lubong nga iyeg ni Jehova, sagrapento ti natulnog a sangatauan ti naayat a kinamanangngaasina agingga iti tiempo a di nakedngan.—Apocalipsis 21:3, 4.

14. Kasano nga ipakpakita ni Jehova ti apresasion iti kinasungdo dagiti adipenna?

¹⁴ Naynay nga imparangarang ni Jehova ti kinasungdona. Yantangay perpekto ken di agbaliwbaliw ni Jehova, di pulos agkupas ti kinasungdona kadagiti matalek nga adipenna. Insurat ti salmista: “Maysaak idi nga agtutubo, kasta met a limmakayakon, ket kaskasdi a saanak a nakakita iti asinoman a nalinteg a naan-anay a nabaybay-an, wenno uray dagiti putotna nga agsapsapul iti tinapay. Ta ni Jehova ket managayat iti kinahustisia, ket saannanto a panawan dagidiay nasungdona.” (Salmo 37:25, 28) Pudno, yantangay isu ti Namarsua, maikari ni Jehova a dayawentayo. (Apocalipsis 4:11) Nupay kasta, gapu ta nasungdo ni Jehova, napateg kenkuana ti kinamatalektayo.—Malakias 3:16, 17.

15. Ilawlawagmo no kasano a naiparangarang ti kinasungdo ni Jehova iti pannakilangenna iti Israel.

¹⁵ Gapu iti naayat a kinamanangngaasina, maulit-ulit ti panangtulong ni Jehova iti ilina no maipasangoda iti pakarigatan. Kuna ti salmista kadatayo: “Saluadanna dagiti kararua dagidiay nasungdona; iti ima dagidiay nadangkes ispalenna ida.” (Salmo 97:10) Usigentayo ti panangtratona iti nasion ti Israel. Kalpasan ti namilagruan a pannakaispal dagiti Israelita iti Nalabaga a Baybay, inkantada ken Jehova: “Sika iti naayat a kinamanangngaasim [wenno, “nasungdo nga ayat,” footnote iti New World Translation of the Holy Scriptures—With References] indalanmo ti ili a binawim.” (Exodo 15:13) Ti pannakaispalda idiay Nalabaga a Baybay ket nabatad nga ebkas ti naayat a kinasungdo ni Jehova. Gapuna, kinuna ni Moises kadagiti Israelita: “Saan a gapu ta dakayo ti kaaduan iti umili kadagiti amin nga ili nga impakitaannakayo ni Jehova iti panagayat iti kasta pinilinakayo, ta dakayo ti kababassitan kadagiti amin nga ili. No di ket gapu iti panagayat kadakayo ni Jehova, ken gapu iti panangsalimetmetna iti sinapataan a sasao nga insapatana kadagidi ammayo,  a ni Jehova inruarnakayo babaen ti napigsa nga ima, tapno masubbotnaka manipud balay dagiti adipen, manipud ima ni Faraon nga ari ti Egipto.”—Deuteronomio 7:7, 8.

16, 17. (a) Ania a nakaro a kinaawan panagyaman ti impakita dagiti Israelita, ngem kasano nga impakita ni Jehova ti asi kadakuada? (b) Kasano nga impakita ti kaaduan nga Israelita nga “awan ti pannakapaimbag” kadakuada, ket ania a pakaballaagan ti ipaay daytoy kadatayo?

¹⁶ Siempre, kas maysa a nasion saan a naipakita dagiti Israelita ti panagyamanda iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova, tangay kalpasan ti pannakaispalda “nagtultuloyda a nagbasol nga ad-adda pay maikaniwas [ken Jehova] babaen ti panagrebelde iti Kangatuan.” (Salmo 78:17) Iti panaglabas dagiti siglo, maulit-ulit nga immalsada, nga insukatda ni Jehova kadagiti didiosen ken napaganuan nga ar-aramid a nangtulaw laeng kadakuada. Kaskasdi, saan a dinadael ni Jehova ti tulagna. Imbes ketdi, babaen ken propeta Jeremias, kiniddaw ni Jehova iti ilina: “Agsublika, O managlikud nga Israel . . . Saankonto a pagdissuen ti rupak a siuunget kadakayo, ta nasungdoak.” (Jeremias 3:12) Nupay kasta, kas naipakita iti Kapitulo 25, saan a natignay nga agbalbaliw ti kaaduan kadagiti Israelita. Kinapudnona, “nagtultuloy nga inang-angawda dagiti mensahero ti pudno a Dios ken inum-umsida ti sasaona ken rinabrabakda dagiti mammadtona.” Ania ti imbungana? Kamaudiananna, “simged ti pungtot ni Jehova iti ilina, agingga nga awan ti pannakapaimbag.”—2 Cronicas 36:15, 16.

¹⁷ Ania ti maadaltayo iti daytoy? A ti kinasungdo ni Jehova ket naan-anay ken saan met a maallilaw. Agpayso, ni Jehova ket “naruay iti naayat a kinamanangngaasi,” ken maragsakan a mangipakita iti asi no adda pakaibatayanna. Ngem ania ti aramidenna no saanen a mailinteg ti kinadakes ti managbasol? Iti kasta a kasasaad, suroten ni Jehova dagiti mismo a nalinteg a pagalagadanna ket ipatawna ti nainget a panangukom. Kas naibaga ken Moises, “nikaanoman saanto a mangipaay [ni Jehova] iti pannakailaksid iti dusa.”—Exodo 34:6, 7.

18, 19. (a) Kasano a ti panangdusa ni Jehova kadagiti nadangkes ket maysa met nga ebkas ti kinasungdo? (b) Iti ania a wagas nga ipakitanto ni Jehova ti kinasungdona kadagidiay ad-adipenna a naidadanes agingga ken patay?

¹⁸ Maysa met nga ebkas ti kinasungdo ti panangdusa ti Dios kadagiti  nadangkes. Kasano? Ti maysa a mangipasimudaag iti dayta ket masarakan iti imbilin ni Jehova kadagiti pito nga anghel kas nailanad iti libro nga Apocalipsis: “Mapankayo ket ibuyatyo iti daga ti pito a malukong ti unget ti Dios.” Idi imbuyat ti maikatlo nga anghel ti malukongna “kadagiti karayan ken kadagiti ubbog ti dandanum,” nagbalinda a dara. Kalpasanna kuna ti anghel ken ni Jehova: “Sika, Daydiay adda ita ken adda idi, Daydiay nasungdo, nalintegka, agsipud ta impaaymo dagitoy a pangngeddeng, agsipud ta imbuyatda ti dara dagiti sasanto ken dagiti mammadto, ket nangtedka kadakuada iti dara nga inumen. Maikarida iti dayta.”—Apocalipsis 16:1-6.

¹⁹ Imutektekam ta bayat nga ipapaayda dayta a mensahe ti panangukom, ti anghel tinukoyna ni Jehova kas “Daydiay nasungdo.” Apay? Gapu ta babaen ti panangdadaelna kadagiti nadangkes, ipakpakita ni Jehova ti kinasungdo kadagiti adipenna, nga adu kadakuada ti naidadanes agingga ken patay. Sisusungdo a taginayonen ni Jehova a nabiag unay dagita a tattao iti lagipna. Il-iliwenna a makita manen dagitoy a matalek a pimmusay, ket pasingkedan ti Biblia a panggepna a gunggonaan ida babaen ti panangpagungarna kadakuada. (Job 14:14, 15) Saan a lipaten ni Jehova dagiti nasungdo nga adipenna gapu laeng ta nataydan.  Imbes ketdi, “sibibiagda amin kenkuana.” (Lucas 20:37, 38) Ti panggep ni Jehova a mangpagungar kadagidiay adda iti lagipna ket nabileg a pammaneknek iti kinasungdona.

20. Siasino dagiti “basehas ti asi,” ket kasano nga impakita ni Jehova ti kinasungdo kadakuada?

²⁰ Iti intero a historia, impakita ni Jehova ti naisangsangayan a kinasungdo kadagiti matalek a tattao. Kinapudnona, iti rinibu a tawtawen, “buyogen iti kasta unay a mabayag a panagitured [ni Jehova] nangpanuynoy kadagiti basehas ti pungtot a naaramid a maikari iti pannakadadael.” Apay? “Tapno maipakaammona ti kinabaknang ti dayagna kadagiti basehas ti asi, nga insaganana a nasaksakbay maipaay iti kinadayag.” (Roma 9:22, 23) Dagitoy a “basehas ti asi” isuda dagidiay nalinteg a pinulotan ti nasantuan nga espiritu a makipagtawid ken Kristo iti Pagarianna. (Mateo  19:28) Babaen ti pananglukatna iti dalan a pakaisalakanan dagitoy a basehas ti asi, nagtalinaed a nasungdo ni Jehova ken ni Abraham, a nangikarianna iti daytoy a tulag: “Babaen ti bin-im pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida maigapu iti kinapudno nga immimdengka iti timekko.”—Genesis 22:18.

21. (a) Kasano ti panangipakita ni Jehova iti kinasungdo iti “dakkel a bunggoy” nga addaan iti namnama a makalasat iti “dakkel a rigat”? (b) Ti kinasungdo ni Jehova tignayennaka a mangaramid iti ania?

²¹ Ipakpakita ni Jehova ti umasping a kinasungdo iti “dakkel a bunggoy” nga addaan iti namnama a makalasat iti “dakkel a rigat” ken agbiag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Apocalipsis 7:9, 10, 14) Nupay imperpekto dagiti adipenna, sisusungdo nga ipaay ni Jehova kadakuada ti gundaway nga agbiag nga agnanayon iti paraiso a daga. Kasano ti panangaramidna iti dayta? Babaen ti subbot—ti kangrunaan a pammaneknek iti kinasungdo ni Jehova. (Juan 3:16; Roma 5:8) Ti kinasungdo ni Jehova guyugoyenna dagidiay naimpusuan a mabisbisinan iti kinalinteg. (Jeremias 31:3) Dimo aya marikna a nasingsingedka ken Jehova gapu iti nauneg a kinasungdo nga impakitana ken ipakitananto pay? Yantangay tarigagayantayo ti umadani iti Dios, sapay koma ta subadantayo ti ayatna babaen ti panangpabilegtayo iti determinasiontayo nga agserbi kenkuana a sisusungdo.