Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 28

“Nduwe Olikke Uusyomeka”

“Nduwe Olikke Uusyomeka”

1, 2. Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti Mwami Davida wakalikuzyi kabotu kutasyomeka ncokwakali kwaamba?

 MWAMI DAVIDA wakalizyi kapati ncikwakali kwaamba kutasyomeka. Iciindi cimwi ibweendelezi bwakwe bwamanyongwe bwakavwula bantu bampelenge bamucisi cakwe ibakakanzide kumuzangila. Kunze lyaboobo, Davida wakalekelezyegwa abamwi babaabo mbotunga twalangila kuti mbabakeelede kuba balongwe bakwe beni-beni. Amulange-lange mukaintu wa Davida wakusaanguna wazina lya Mikala. Kumatalikilo “wakali kumuyanda Davida,” aboobo cakutadooneka wakali kumugwasyilizya mumilimo yakwe kali mwami. Pele kumbele “wakatalika kumusampaula mumoyo wakwe” mane akubona Davida kuba “mwaalumi mufwubafwuba.”​—1 Samuele 18:20; 2 Samuele 6:16, 20.

2 Mpoonya kwakali sikupa Davida lulayo wazina lyakuti Ahitofeli. Ilulayo lwakwe lwakali kusyomwa kapati mbuli kuti akali majwi aa Jehova lwakwe. (2 Samuele 16:23) Pele mukuya kwaciindi, ooyu muntu iwakali kusyomwa kapati wakamulekelezya, alimwi akusangana baabo bakamuzangila Davida. Ino nguni wakaleta muzeezo ooyo mubi wabuzangi? Ngu Abisalomu mwana wa Davida! Ooyu sikutalisya buzangi wakazumanana “koongelezya myoyo yabana Israyeli” kalibikka-bikka kuti ngomwami mubotu. Ibuzangi bwa Abisalomu bwakaindilila kapati cakuti Mwami Davida mane wakatija kuyoowa kujaigwa.​—2 Samuele 15:1-6, 12-17.

3. Ino Davida wakali kusyoma nzi?

3 Sena kunyina wakazumanana kasyomeka kuli Davida? Muciindi coonse ncaakali mumapenzi, Davida wakalizyi kuti wakaliko ncobeni umwi wakali kusyomeka. Ino nguni ooyo? Kunyina uumbi pe kunze lya Jehova Leza. Kaamba Jehova, Davida wakati: “Kumuntu uusyomeka, yebo ulasyomeka.” (2 Samuele 22:26) Ino kusyomeka caamba nzi, alimwi mbuti Jehova mbwabutondezya bube oobu munzila iisumpukide kapati?

Ino Kusyomeka Caamba Nzi?

4, 5. (a) Ino “kusyomeka” caamba nzi? (b) Ino kusyomeka kwamuntu kwiimpene buti akusyomeka kwazintu zitaponi?

4 Kweelana ambokwaambwa mu Magwalo aa Chihebrayo, ‘ikusyomeka’ nduzyalo lukakatila caluyando kucintu cimwi alimwi lutacilekezyi kusikila makanze aajatikizya cintu eeco azuzikizyigwa. Nzinji zijatikizyidwe kunze buyo lyakusyomeka. Eeci cililuzi akaambo kakuti muntu ulakonzya kasyomeka cakwiinzya buyo mulawo. Mukwiimpana, ikusyomeka kwaambwa waawa kukulwaizyigwa aluyando. a Kunze lyaboobo, ibbala lyakuti “kusyomeka” lilakonzya kubelesyegwa akuzintu zitaponi. Mucikozyanyo, sintembauzyo wakaamba mwezi kuti ‘ngokamboni wakwe uusyomeka kujulu’ akaambo kakuti ulalibonya lyoonse masiku. (Intembauzyo 89:37) Pele mwezi kunyina nounga waambwa kuti ulasyomeka mbubwenya busyomeka muntu. Nkaambo nzi? Nkaambo kusyomeka kwamuntu ncitondezyo caluyando eeco citakonzyi kutondezyegwa acintu citaponi.

Mwezi waambwa kuti ngukamboni uusyomeka, pele zilikke zilenge zipona zyamaanu nzyezinga mubwini zyatondezya kusyomeka kwa Jehova

5 Kweelana ambwaatondezya Magwalo, kusyomeka mbube bulombozyeka. Ikutondezyegwa kwabube oobu kutondezya kuti kuli cilongwe akati kamuntu uubutondezya alimwi ayooyo uutondezyegwa. Ikusyomeka kuli boobo takuli kwamuziindi buyo pe. Takuli mbuli mayuwe aamulwizi aanyonaunwa ooku akooku amuwo uuli woonse. Mukwiimpana, ikusyomeka naa luzyalo lulijisi kusitikila anguzu zyakuzunda mapenzi aakatazya kapati.

6. (a) Ino kusyomeka kudumide buti mazuba aano, alimwi ino eeci citondezyedwe buti mu Bbaibbele? (b) Ninzila nzi yiinda zyoonse kubota yakwiiya zijatikizyidwe mukusyomeka, alimwi ino nkaambo nzi?

6 Masimpe, ikusyomeka kuli boobo takujaniki-janiki mazuba aano. Ibunji bwaziindi, balongwe bamwi ‘mbaasikuupaupa ameso’ buyo. Ciyabwiindila buya lino ikumvwa makani aakuti banabukwetene basiya mweenzinyina wamulukwatano. (Tusimpi 18:24; Malaki 2:14-16) Imicito yalweeno yavwula kapati cakuti andiswe tulakonzya kwaazumina majwi aamusinsimi Mika aakuti: “Muntu uusyomeka waloba munyika.” (Mika 7:2) Nokuba kuti bunji bwaziindi bantunsi balakakilwa kutondezya luzyalo, ikusyomeka mbobube bulibonya kapati muli Jehova. Mubwini, inzila yiinda zyoonse kubota yakwiiya cini ncokujatikizya kusyomeka nkulanga-langa mbwacitondezya Jehova cibeela eeci ciyandika kapati caluyando lwakwe.

Kusyomeka kwa Jehova Ikutakonzyi Kweelanisyigwa Akumbi

7, 8. Mbuti mbokunga kwaambwa kuti Jehova alikke nguusyomeka?

7 Kujatikizya Jehova, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Nduwe olikke uusyomeka.” (Ciyubunuzyo 15:4) Ino eeco inga caba buti oobo? Sena bantunsi alimwi abangelo tabatondezyi kusyomeka kugambya zimwi ziindi? (Jobu 1:1; Ciyubunuzyo 4:8) Alimwi ino mbuti walo Jesu Kristo? Sena tali “uusyomeka” wa Leza wiinda boonse? (Intembauzyo 16:10) Aboobo, mbuti mbokunga kwaambwa kuti Jehova alikke nguusyomeka?

8 Cakusaanguna, amuyeeye kuti kusyomeka ncibeela caluyando. Mbwaanga “Leza nduyando,” ncecitondezyo cini cabube oobu, kunyina uumbi kunze lya Jehova uukonzya kutondezya kusyomeka kumaninide kwiinda nguwe. (1 Johane 4:8) Ncobeni, ibangelo alimwi abantunsi balakonzya kubutondezya bube bwa Leza, pele alikke Jehova nguusyomeka munzila iitakonzyi kweelanisyigwa. Mbwali “Sinsiku,” wali kutondezya luzyalo kwaciindi cilamfwu kwiinda cilenge cili coonse kube kujulu naa anyika. (Daniele 7:9) Aboobo Jehova mubwini ncecitondezyo cini cakusyomeka. Ulabutondezya bube oobu munzila iitakonzyi kweelanisyigwa acilenge cili coonse. Amulange-lange zikozyanyo zimwi.

9. Mbuti Jehova ‘mbwasyomeka muzintu zyoonse nzyacita’?

9 Jehova “ulasyomeka muzintu zyoonse nzyacita.” (Intembauzyo 145:17) Munzila nzi? Intembauzyo 136 ilapa bwiinguzi. Intembauzyo eeyi yaamba milimo ya Jehova yalufwutuko iili mbwiibede kubikkilizya akufwutuka kwabana Israyeli ikugambya mu Lwizi Lusalala. Mumbazu zinjaanji, ikapango kamwi akamwi kantembauzyo eeyi kalakankaizyigwa akaambo kakuti: “Luyando lwakwe lutamani nkoluli lyoonse mane kukabe kutamani.” Intembauzyo eeyi ilibikkilizyidwe mu “ Mibuzyo Yakuzinzibala Kuyeeya” iili apeeji 347. Nomubala tupango ooto, muyookkomana kapati anzila zinjaanji oomo Jehova mwaakatondezya luzyalo lwakwe kubantu bakwe. Inzya, Jehova ulakutondezya kusyomeka kwakwe kubabelesi bakwe basyomeka kwiinda mukubaswiilila nobamulilila kuti abagwasye alimwi akwiinda mukubweza ntaamu aciindi ncabikkide. (Intembauzyo 34:6) Iluyando ndwajisi Jehova kubabelesi bakwe taluzungaani alimwi talumani kufwumbwa kuti kabazumanana kusyomeka kulinguwe.

10. Mbuti Jehova mbwatondezya kusyomeka kuzyeelelo zyakwe?

10 Kunze lyaboobo, Jehova ulatondezya kusyomeka kwakwe kubabelesi bakwe kwiinda mukukakatila kuzyeelelo zyakwe. Mukwiimpana abantu bacinca-cinca, ibeendelezyegwa amizeezo iitasyomeki naa kweelana ambobalimvwa mumoyo, Jehova tacinci-cinci pe kujatikizya mbwazilanga zintu ziluzi azitaluzi. Muzyuulu-zyuulu zyamyaka yainda, ikulanga kwakwe kwazintu mbuli kukomba mizimo, kukomba mituni alimwi abujayi tiikwacinca pe. Kwiinda mumusinsimi wakwe Isaya, wakati: “Kusikila mukacembaale, ndinooli ngomunya.” (Isaya 46:4) Aboobo tulakonzya kuba alusyomo lwakuti tuyoogwasyigwa kwiinda mukutobela busolozi bwabukkale busalala ibuli mu Jwi lya Leza.​—Isaya 48:17-19.

11. Amupe zikozyanyo zitondezya kuti Jehova ulasyomeka kwiinda mukuzuzikizya zisyomezyo zyakwe.

11 Alimwi Jehova ulatondezya kusyomeka kwiinda mukuzuzikizya zisyomezyo zyakwe. Nasinsima cintu cimwi, eeco ncaasinsima cilacitika ncobeni. Aboobo Jehova wakaamba kuti: ‘Ijwi lyangu eelyo lizwa kumulomo wangu . . . talikapiluki cinkwamaanza kulindime, pele liyoocicita ncobeni coonse eeco ncondiyanda, ncobeni liyoozwidilila muliceeco ncondalituma kuti licite.’ (Isaya 55:11) Kwiinda mukuzuzikizya jwi lyakwe, Jehova utondezya kuti ulasyomeka kubantu bakwe. Kunyina nabapa kulindila buyo cintu ncatakazuzikizyi pe. Impuwo ya Jehova inyina kampenda mumakani aaya cakuti mubelesi wakwe Joshua wakaamba kuti: “Kunyina cisyomezyo nociba comwe catakazuzikizyigwa akati kazisyomezyo zibotu zyoonse Jehova nzyaakasyomezya bana Israyeli; zyoonse buyo zyakacitika.” (Joshua 21:45) Aboobo tulakonzya kuba alusyomo lwakuti kunyina notuya kuusyigwa nsoni akaambo kakuti Jehova waalilwa kuzuzikizya zisyomezyo zyakwe.​—Isaya 49:23; Baroma 5:5.

12, 13. Muunzila nzi luzyalo lwa Jehova molutegwa ‘talumani’?

12 Mbubwenya mbokwatondezyegwa kale, Ibbaibbele litwaambila kuti luzyalo lwa Jehova ‘talumani.’ (Intembauzyo 136:1) Ino nkaambo nzi? Ikaambo kamwi nkakuti Jehova ulalekelela zibi munzila iimaninide. Mbubwenya mbuli mbokwabandikwa mu Cibalo 26, kunyina Jehova napa muntu mulandu akaambo kazibi zyakaindi nzyaakalekelelwa kale. Mbwaanga bantu “boonse balibisyide alimwi balalezya kubulemu bwa Leza,” umwi aumwi wesu weelede kulumba kuti luzyalo lwa Jehova talumani pe.​—Baroma 3:23.

13 Pele alimwi luzyalo lwa Jehova talumani munzila iimbi. Ijwi lyakwe lyaamba kuti muntu mululami “uyooba mbuli cisamu cisimpidwe kumbali aatulonga twamaanzi, icisamu cizyala micelo muciindi ceelede, icijisi matuvwu aataneti. Zyoonse nzyacita ziyoozwidilila.” (Intembauzyo 1:3) Amweezeezye cisamu cipati cijisi matuvwu aatayumi! Mbubwenya buyo, ikuti katulikkomanina ncobeni Jwi lya Leza, tuyoowongola, ibuumi bwesu bunooli bwaluumuno alimwi ibulaampindu. Izilongezyo Jehova cakusyomeka nzyaabila babelesi bakwe basyomeka tazimani pe. Masimpe, munyika mpya njayakuleta Jehova, ibantu bamvwa uyoobafwida luzyalo mane kukabe kutamani.​—Ciyubunuzyo 21:3, 4.

Jehova “Takabalekelezyi Pe Bantu Bakwe Basyomeka”

14. Mbuti Jehova mbwatondezya kulumba kujatikizya kusyomeka kwababelesi bakwe?

14 Kwaziindi zinji Jehova wakutondezya kusyomeka kwakwe. Mbwaanga Jehova tacinci, ikusyomeka nkwatondezya babelesi bakwe basyomeka kunyina nokumana pe. Sintembauzyo wakalemba kuti: “Ndakali mwana lino ndacembaala, nokuba boobo tandinabwene mululami wakalekelezyegwa, nobaba bana bakwe kabalombelela cakulya. Nkaambo Jehova uyandisya bululami, aboobo takabalekelezyi pe bantu bakwe basyomeka.” (Intembauzyo 37:25, 28) Masimpe, Jehova mbwali Mulengi wesu, tweelede kumukomba. (Ciyubunuzyo 4:11) Nokuba boobo, akaambo kakuti ulasyomeka, Jehova ulaikkomanina milimo yesu njotucita cakusyomeka.​—Malaki 3:16, 17.

15. Amupandulule Jehova mbwaakatondezya kusyomeka mukweendelezya bana Israyeli.

15 Akaambo kaluzyalo lwakwe, lyoonse Jehova ulabagwasya bantu bakwe nobasikilwa mapenzi. Sintembauzyo utwaambila kuti: “Ulalinda buumi bwabantu bakwe basyomeka; ulabavwuna kuzwa mumaanza aababi.” (Intembauzyo 97:10) Amulange-lange mbwaakeendelezya cisi cabana Israyeli. Eelyo munzila yamaleele nobakafwutulwa mu Lwizi Lusalala, bana Israyeli bakaambilizya mulwiimbo ndobakaimbila Jehova kuti: “Muluyando lwako lutamani wakasololela bantu mbookanununa.” (Kulonga 15:13) Masimpe lufwutuko ilwakacitika ku Lwizi Lusalala cakali citondezyo caluyando lusyomeka ndwajisi Jehova. Aboobo Musa wakaambila bana Israyeli kuti: “Takuli kuti Jehova wakamuyanda akumusala akaambo kakuti mwakali banji kwiinda misyobo iimbi yoonse pe, nywebo mwakali basyoonto kwiinda misyobo yoonse. Pele nkaambo kakuti Jehova ulamuyanda akuti wakali kuyanda kuzuzikizya cikonke cakwe ncaakakonka kuli bamauso, Jehova ncaakamugwisya ajanza lyanguzu kutegwa amununune kuzwa muŋanda yabuzike, kuzwa kujanza lya Farao imwami wa Egepita.”​—Deuteronomo 7:7, 8.

16, 17. (a) Nkutalumba kuli buti ikugambya nkobakatondezya bana Israyeli, pele mbuti Jehova mbwaakabafwida luzyalo? (b) Mbuti bunji bwabana Israyeli mbobakatondezya kuti “tiibakacili kunyoneka” alimwi ino mbuti cikozyanyo eeci mbocitucenjezya?

16 Musyobo wabana Israyeli mbuubede wakakakilwa kulumba kujatikizya luyando lutamani lwa Jehova nkaambo nobakafwutulwa ‘bakazumanana kumubisyila Jehova kwiinda mukumuzangila Mupatikampatila.’ (Intembauzyo 78:17) Bakazumanana kumuzangila ciindi aciindi kwamyaanda yamyaka minji, bakasiya Jehova akutalika kukomba baleza bakubeja akucita micito yabantu batamuzyi Leza calo icakabapa kusofwaala. Nokuba boobo, kunyina Jehova naakacileka cizuminano cakwe. Muciindi cakucita boobo, Jehova wakakombelezya bantu bakwe kwiinda mumusinsimi Jeremiya kuti: “Akaka kopiluka, yebo Israyeli omuzangi . . . Tandikoomulanga cabukali pe, nkaambo mebo ndilasyomeka.” (Jeremiya 3:12) Pele mbubwenya mbokwakaambwa mu Cibalo 25, ibunji bwabana Israyeli kunyina nobakakulwaizyigwa kucinca pe. Ncobeni, “bakali kubaseka batumwa ba Leza mwini-mwini, akusampaula majwi aakwe, alimwi akufwubaazya basinsimi bakwe.” Ino ncinzi cakatobela? Kumamanino, “tiibakacili kunyoneka kusikila bukali bwa Jehova bwakababukila bantu bakwe.”​—2 Makani 36:15, 16.

17 Ino twiiya nzi kumakani aaya? Twiiya kuti ikusyomeka kwa Jehova nkwini-kwini alimwi takukonzyi kucapwa. Masimpe Jehova “uzwide luyando lutamani,” alimwi cilamubotela kutondezya luse nokuli kaambo ncayelede kucita boobo. Pele ino Jehova ulimvwa buti eelyo sizibi natondezya kuti waindila ncobeni kubija cakuteempwa? Nozili boobo zintu, Jehova utobela zyeelelo zyakwe ziluleme eelyo ulasinganya. Mbubwenya mbwaakaambilwa Musa, “[Jehova] tabaleki buyo katabasubuli.”​—Kulonga 34:6, 7.

18, 19. (a) Mbuti cisubulo ca Jehova ncapa basizibi mbocitondezya kusyomeka? (b) Muunzila nzi Jehova mwayootondezya kusyomeka kwakwe kubabelesi bakwe ibakapenzyegwa kusikila bafwa?

18 Ikusubula basizibi nkwacita Leza akwalo ncitondezyo cakusyomeka. Munzila nzi? Icitondezyo comwe cilajanwa mubbuku lya Ciyubunuzyo mumalailile Jehova ngapa bangelo bali ciloba aakuti: “Kamuya mukaitile anyika mitiba iili ciloba yabukali bwa Leza.” Imungelo watatu naakatila mutiba wakwe “mumilonga amutusensa twamaanzi,” imaanzi akasanduka kuba bulowa. Mpoonya mungelo wakaambila Jehova kuti: “Yebo ooliko, iwakaliko alimwi oosyomeka, uliluleme nkaambo waakosola boobu makani, nkaambo bakatila bulowa bwabasalali abwabasinsimi, eelyo wabapa bulowa kuti banywe; oobu mbobeelede kucitilwa.”​—Ciyubunuzyo 16:1-6.

19 Amubone kuti kacaamba mulumbe ooyo walubeta, imungelo waamba Jehova kuti “Oosyomeka.” Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti kwiinda mukunyonyoona basizibi, Jehova uli mukutondezya kusyomeka kubabelesi bakwe, ibanji akati kabo ibakapenzyegwa kusikila kulufwu. Cakusyomeka, Jehova ulibayeeyede boonse aabo ibali mumizeezo yakwe. Ulayandisisya kuyoobabona alimwi aaba bantu basyomeka ibakafwa, aboobo Ibbaibbele lisinizya kuti ukanzide kuyoobabusya kuzwa kubafwu. (Jobu 14:14, 15) Jehova tabalubi babelesi bakwe basyomeka akaambo kakuti tabaciponi. Muciindi caboobo, “boonse mbaumi kulinguwe.” (Luka 20:37, 38) Imakanze aa Jehova aakubusya baabo mbabambide naa mbayobwede mumizeezo yakwe mbumboni bupati bwakusyomeka kwakwe.

Cakusyomeka Jehova uyoobaibaluka akubabusya aabo ibasyomeka kusikila kulufwu

Bernard Luimes (atala) alimwi a Wolfgang Kusserow (akati) bakajaigwa abamubweendelezi bwa Nazi

Moses Nyamussua wakayasaulwa asumo kusikila wafwa abankamu yatwaambo twacisi

Luyando lwa Jehova Lusyomeka Lusololela Kulufwutuko

20. Ino ‘zibelesyo zyabulongo zyaluse’ mbaani, alimwi mbuti Jehova mbwatondezya kuti ulasyomeka kulimbabo?

20 Kuzwa kaindi, Jehova watondezya kuti ulasyomeka kapati kubantu basyomeka. Mubwini, kwazyuulu-zyuulu zyamyaka, Jehova ‘wazikkazikila moyo kapati izibelesyo zyabulongo zyabukali izyeelela kunyonyoonwa.’ Nkaambo nzi? ‘Ikutegwa azyibye mbobuli bupati kapati bulemu bwakwe kuzibelesyo zyabulongo zyaluse, eezyo nzyaakabambila limwi kutegwa zikalemekwe.’ (Baroma 9:22, 23) Eezyi ‘zibelesyo zyabulongo zyaluse’ mbantu bajisi myoyo mibotu ibananikidwe amuuya uusalala kuba basikulelanyina a Kristo mu Bwami bwakwe. (Matayo 19:28) Kwiinda mukupa coolwe calufwutuko kuzibelesyo eezyi zyabulongo zyaluse, Jehova wakasyomeka kuli Abrahamu ooyo ngwaakapangene anguwe cizuminano eeci cakuti: “Mulunyungu lwako masi oonse aamunyika ayoolongezyegwa akaambo kakuti waswiilila jwi lyangu.”​—Matalikilo 22:18.

Akaambo kakusyomeka kwa Jehova, ibabelesi bakwe basyomeka boonse bajisi bulangizi bwabuumi bwakumbele

21. (a) Mbuti Jehova mbwatondezya kuti ulasyomeka kulibaabo ‘bankamu mpati’ ibajisi bulangizi bwakuyoofwutuka “mapenzi mapati”? (b) Ino kusyomeka kwa Jehova kumukulwaizya kucita nzi?

21 Jehova ulasyomeka mbubwenya buyo aku “nkamu mpati” yabantu bajisi bulangizi bwakuyoofwutuka “mapenzi mapati” alimwi akuyoopona kukabe kutamani anyika yaparadaiso. (Ciyubunuzyo 7:9, 10, 14) Nokuba kuti babelesi bakwe tabalondokede, Jehova cakusyomeka ulabapa coolwe cakuyoopona kukabe kutamani anyika yaparadaiso. Ino eeci ucicita buti? Nkwiinda mucinunuzyo​—icitondezyo ciinda zyoonse cakusyomeka kwa Jehova. (Johane 3:16; Baroma 5:8) Ikusyomeka kwa Jehova kulalombozyeka kulibaabo ibabuyandisisya bululami mumyoyo yabo. (Jeremiya 31:3) Sena tamulimvwi kuyandwa a Jehova akaambo kakusyomeka kwakwe nkwaatondezya alimwi ankwayootondezya kumbele? Mbwaanga tuyandisisya kuba acilongwe ciyumu a Leza, atutondezye kuti tulamulumba akaambo kaluyando lwakwe kwiinda mukuyumya makanze eesu aakumubelekela cakusyomeka.

a Ciyandika kuzyiba ncakuti ibbala lyakasandululwa kuti “kusyomeka” kuli 2 Samuele 22:26 mumasena aambi lisanduludwe kuti “luzyalo.”