Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

‘Ndifiọk Ima Christ’

‘Ndifiọk Ima Christ’

Ibuot 29

‘Ndifiọk Ima Christ’

1-3. (a) Nso ikonụk Jesus oyom ndibiet Ete esie? (b) Mme ikpehe ima Jesus ewe ke nnyịn ididụn̄ọde?

 NTE akanam omokụt ekpri eyeneren emi odomode ndinam n̄kpọ nte ete esie? Eyen emi ekeme ndikpebe nte ete esie asan̄ade, nte enye etịn̄de ikọ, m̀mê nte enye anamde n̄kpọ. Nte ini akade, eyen emi ekeme ndikam mmụm nti ido uwem ye mme edu eke spirit ete esie. Ih, ima oro eyen enyenede ọnọ ima ima ete esie esinụk enye ndiyom ndibiet ete esie.

2 Nso kaban̄a itie ebuana Jesus ye Ete esie eke heaven? Jesus ọkọdọhọ ini kiet ete: “Mmama Ete.” (John 14:31) Idụhe owo ndomokiet oro ekemede ndima Jehovah n̄kan Eyen emi, emi okodude ye Ete ke anyan ini mbemiso mme edibotn̄kpọ eken ẹdidu. Ima oro okonụk enyene-ifịk Eyen emi oyom ndibiet Ete esie.—John 14:9.

3 Ke mme ibuot oro ẹkebemde iso ke n̄wed emi, nnyịn ima ineme nte Jesus ekekpebede odudu, unenikpe, ye ọniọn̄ Jehovah ke mfọnmma usụn̄. Didie ndien ke Jesus okowụt ima Ete esie? Ẹyak nnyịn idụn̄ọde ikpehe ima Jesus ita—edu n̄waidem esie, ntotụn̄ọ esịtmbọm esie, ye enye ndinyịme ndifen nnọ.

“Baba Owo Kiet Inyeneke Ima eke Okponde Akan Enye Emi”

4. Didie ke Jesus ekenịm n̄kponn̄kan uwụtn̄kpọ ima n̄waidem?

4 Jesus ama enịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ima n̄waidem. N̄waidem esịne edibem iso n̄kere mban̄a mme udọn̄ ye mme mfịna mbon en̄wen ke unana ibụk. Didie ke Jesus okowụt utọ ima oro? Enye ke idemesie ama anam an̄wan̄a ete: “Baba owo kiet inyeneke ima eke okponde akan enye emi, owo ndikpayak uwem esie nduọk kaban̄a mme ufan esie.” (John 15:13) Jesus ke unyịmesịt ama ayak mfọnmma uwem esie ọnọ kaban̄a nnyịn. Oro ekedi n̄kponn̄kan ima oro owo ekededi akanam owụtde. Edi Jesus ama owụt ima n̄waidem ke mme usụn̄ efen n̄ko.

5. Ntak emi ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Abasi ndikpọn̄ heaven ekedide ima n̄waidem?

5 Ke ini edidu esie mbemiso edide owo, ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Abasi ama enyene anana-mbiet ye n̄kokon̄ idaha ke heaven. Enye ama enyene ntotụn̄ọ itie ebuana ye Jehovah ye akwa udịm edibotn̄kpọ eke spirit. Kpa ye mme ọkpọkpọ ufọn emi, edima Eyen emi “[ama an̄wan̄a] Idem Esie, ada mbiet ofụn, owụt idem nte owo.” (Philippi 2:7) Enye ama enyịme ndidi ndidụn̄ ye mme idiọkowo ke ererimbot oro “[esịnede] ke ubọk andidiọk.” (1 John 5:19) Nte idịghe ima n̄waidem ke Eyen Abasi okowụt oro?

6, 7. (a) Ke mme usụn̄ ewe ke Jesus okowụt ima n̄waidem ke ini utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄? (b) Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ima unana ibụk ke ẹwet ke John 19:25-27?

6 Ke ofụri ini utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄, Jesus ama owụt ima n̄waidem ke nsio nsio usụn̄. Enye iketiehe ibụk ibụk ke usụn̄ ndomokiet. Enye ama esịn idem ke utom ukwọrọikọ esie tutu ataba inem uwem oro mme owo ẹsinyenede. Enye ọkọdọhọ ete: “Ebua-ikọt ẹnyene ndudu, inuen enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyene mme efọk; edi Eyen Owo inyeneke ọtọ eke odoride ibuot Esie.” (Matthew 8:20) Sia enye ekedide anamusọ eto oro enyenede mbufiọk, Jesus akpakada ini ọbọp eti ufọk ọnọ idemesie m̀mê ndinam ndiye n̄kpọ mbanaufọk nnyam man enyene ediwak okụk. Edi enye ikadaha mbufiọk esie ndikọ inyene obụkidem.

7 Ẹwet n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ima n̄waidem Jesus ke John 19:25-27. Kere ban̄a ediwak n̄kpọ oro ẹkedude Jesus ke ekikere ke uwemeyo oro ẹkeyomde ndiwot enye. Nte enye ọkọbọde ufen ke eto ndutụhọ, enye okosụk ekere aban̄a mme mbet esie, utom ukwọrọikọ, ndien akpan akpan, nsọn̄ọnda esie ye nte oro editụkde enyịn̄ Ete esie. Ke akpanikọ, ofụri ini iso ubonowo ọkọkọn̄ọ ke enye! Kpa ye oro, esisịt ini mbemiso enye akakpade, Jesus ama ekere aban̄a eka esie Mary, emi ekemede ndidi ekedi ebeakpa adan̄aoro. Jesus ama ọdọhọ apostle John ese aban̄a Mary nte n̄kpọ eke enye ekedide eka John, ekem apostle oro ama ada Mary ọnyọn̄ ufọk esie. Ke ntem, Jesus ama anam ndutịm n̄kpọ obụkidem ye eke spirit ọnọ eka esie. Nso ntotụn̄ọ ima unana ibụk ke oro ekedi ntem!

‘Enye Ama Okop Mbọm’

8. Nso ke iko Greek oro Bible adade etịn̄ aban̄a esịtmbọm Jesus ọwọrọ?

8 Ukem nte Ete esie, Jesus ekedi owo esịtmbọm. N̄wed Abasi etịn̄ aban̄a Jesus nte owo emi ekesịnde ukeme ndin̄wam mbon nnanenyịn sia enye ekenen̄erede okop mbọm. Ke ndinam esịtmbọm Jesus an̄wan̄a, Bible ada ikọ Greek oro ẹkabarede nte “kop mbọm.” Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ete: “Enye etịn̄ aban̄a . . . ntụk oro esịmde ata ọwọn̄esịt owo. Enye edi ata ọkpọsọn̄ ikọ Greek oro adade ọnọ esịtmbọm.” Kere ban̄a ndusụk idaha oro ntotụn̄ọ esịtmbọm okonụkde Jesus ndinam n̄kpọ.

9, 10. (a) Mme idaha ewe ikanam Jesus ye mme apostle esie ẹka ndobo ndobo ebiet? (b) Ke ini otuowo mîkayakke enye enyene nduọkodudu, didie ke Jesus akanam n̄kpọ, ndien ntak-a?

9 Ama onụk enye ndinam n̄kpọ mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit. Mbụk oro ke Mark 6:30-34 owụt akpan n̄kpọ oro okonụkde Jesus nditua owo mbọm. Kere ban̄a n̄kpọntịbe emi. Mme apostle ẹma ẹkop nduaidem, sia mmọ ndikosụk n̄kụre anyan isan̄ utom ukwọrọikọ ekedi oro. Mmọ ẹma ẹfiak ẹbịne Jesus ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ẹkebụk kpukpru se mmọ ẹkekụtde ẹnyụn̄ ẹkopde. Edi akamba otuowo ẹma ẹdiboho, inọhọ Jesus ye mme apostle esie ufan̄ ndikam ndia udia. Nte owo oro esisọpde okụt n̄kpọ kpukpru ini, Jesus ama okụt ke idem ama emem mme apostle. Enye ama ọdọhọ mmọ ete: “Ẹdi ke idem mbufo ke ebiet desert ẹdiduọk odudu esisịt.” Ke ẹma ẹkedụk ubom, mmọ ẹma ẹsio ẹka ndobo ndobo ebiet ke edem edere Inyan̄ Galilee. Edi otuowo ẹma ẹkụt ini mmọ ẹkedahade. Mbon efen n̄ko ẹma ẹkop. Kpukpru mmọ ẹma ẹfen̄e ẹsan̄a edem edere mben inyan̄ oro ẹbem ubom oro iso ẹkesịm n̄kan̄ eken!

10 Nte Jesus ama ayat esịt ete ke otuowo ikayakke imọ iduọk odudu? Baba-o! Enye ndikokụt nte otuowo oro ẹkesịmde ediwak tọsịn ke ibat ẹtiede ẹbet imọ ama otụk enye esịt. Mark ekewet ete: “Jesus . . . okụt akwa otu owo, onyụn̄ atua mmọ mbọm, koro mmọ ẹbietde mme erọn̄ eke mînyeneke andikpeme: Enye onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikpep mmọ ediwak n̄kpọ.” Jesus akada mbon emi nte mme owo oro ẹyomde mme n̄kpọ eke spirit. Mmọ ẹkebiet mme nyon̄ erọn̄ oro mînyeneke un̄wam, mînyụn̄ inyeneke andikpeme ndida mmọ usụn̄. Jesus ama ọfiọk ete ke mme adaiso ido ukpono oro mînyeneke esịtmbọm, oro akpakanade ẹdi nti mme ekpemerọn̄, ikọnọhọ mme usụhọde owo emi ntịn̄enyịn. (John 7:47-49) Mbọm mme owo ama anam enye, ke ntre enye ama ọtọn̄ọ ndikpep mmọ ‘mban̄a Ubọn̄ Abasi.’ (Luke 9:11) Tịm fiọk ete ke Jesus ama okokop mbọm aban̄a mme owo emi idem mbemiso mmọ ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a se enye ekpepde. Ke nditịn̄ ke usụn̄ en̄wen, enye ikenyeneke ntotụn̄ọ esịtmbọm emi ke enye ama ekekpep otuowo n̄kpọ ama, edi utu ke oro, esịtmbọm okonụk enye ndikpep otuowo n̄kpọ.

11, 12. (a) Didie ke ẹkese mbon akpamfia ke eyo Bible, edi didie ke Jesus akanam n̄kpọ ke ini owo oro “ọyọhọde ye akpa-mfia ke idem” akakade ebịne enye? (b) Eketie owo akpamfia oro didie ke idem ke Jesus ndikotụk enye, ndien didie ke ifiọkutom abiaibọk kiet owụt emi?

11 Ama onụk enye ndinam mme owo ẹbọhọ ndutụhọ. Mme owo oro ẹkenyenede nsio nsio orụk udọn̄ọ ẹma ẹkụt ẹte ke Jesus enyene esịtmbọm, ke ntre mmọ ẹma ẹsịk ẹkpere enye. Ẹma ẹnen̄ede ẹkụt emi ke ini Jesus akasan̄ade ye akamba otuowo, ndien owo emi “ọyọhọde ye akpa-mfia ke idem” asan̄a ekpere enye. (Luke 5:12) Ke eyo Bible, mbon akpamfia ẹkesidu nsannsan mbak udọn̄ọ oro idinam mbon efen ẹdehe. (Numbers 5:1-4) Nte ededi, nte ini akakade, mme adaiso ke otu mme rabbi ẹma ẹnyene ibak ibak ekikere ẹban̄a akpamfia ẹnyụn̄ ẹdori mme ukpan eke idemmọ oro ẹketiede ufịk ufịk. a Nte ededi, tịm fiọk nte Jesus akanamde n̄kpọ ye owo akpamfia oro: “Ekem owo akpa-mfia edi edikpe Enye ubọk, onyụn̄ ọtọn̄ọ edọn̄, ete Enye, ke Afo enyịmede, emekeme ndinam mi nsana. Ndien mbọm anam Jesus, Enye onyụn̄ anyanade ubọk otụk enye ete, Mmenyịme, sana. Ndien ndo-ndo oro akpa-mfia ọkpọn̄ enye.” (Mark 1:40-42) Jesus ama ọfiọk nte ke ibet ikenyịmeke owo akpamfia oro ndikam ndodu do. Kpa ye oro, utu ke ndibịn enye, Jesus ama enen̄ede okop mbọm tutu enye anam se owo mîkpodorike enyịn. Jesus ama otụk enye!

12 Nte afo emekeme ndikere nte eketiede owo akpamfia oro ke idem ke ini ẹketụkde enye? Ke ndinam an̄wan̄a, kere ban̄a n̄kpọntịbe emi. Dr. Paul Brand, ataifiọk ke udọn̄ọ akpamfia, etịn̄ aban̄a owo akpamfia oro enye ọkọkọkde ke India. Ke ini ekesede enye idem, abiaibọk emi ama odori ubọk esie ke afara owo akpamfia oro onyụn̄ ada akabadeikọ etịn̄ ikọ ọnọ owo akpamfia oro aban̄a utọ usọbọ oro enye edibọde. Inikiet inikiet, owo akpamfia emi ama ọtọn̄ọ nditua. Abiaibọk emi ama obụp ete: “Nte mmetịn̄ idiọk ikọ?” Akabadeikọ oro ama obụp akparawa emi ke usem esie onyụn̄ ọbọrọ ete: “Ih ih, dọkta. Enye ọdọhọ ke imọ itua koro afo odoride imọ ubọk ke afara. Ke tutu imọ idi mi, owo ndomokiet ikotụkke imọ ke ediwak isua.” Kaban̄a owo akpamfia oro akakade ebịne Jesus, ndikotụk enye ama akam enen̄ede enyene se ọwọrọde. Ke ama okotụk enye ini kiet oro, udọn̄ọ oro akanamde mme owo ẹsọn enye ama okụre!

13, 14. (a) Ewe otuowo ke Jesus okosobo ke ini asan̄ade ekpere obio Nain, ndien nso ikanam emi enen̄ede edi ata n̄kpọ mmọn̄eyet? (b) Nso ke esịtmbọm okonụk Jesus ndinam nnọ ebeakpa Nain?

13 Ama onụk enye ndinam ẹbọhọ mfụhọ. Mfụhọ mbon efen ama enen̄ede otụk Jesus. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se ẹwetde ke Luke 7:11-16. Emi akada itie ke n̄kpọ nte ufọt-ufọt ini utom ukwọrọikọ esie, Jesus akasan̄a ekpere obio Nain ke Galilee. Nte Jesus ekperede inuaotop obio oro, enye ama osobo otuowo oro ẹkade ndibụk okpo owo. Se iketịbede ekenen̄ede edi ata n̄kpọ mmọn̄eyet. Ekpri akparawa oro ekedide ikpọn̄-ikpọn̄ eyen ama akpa, ndien eka esie ekedi ebeakpa. Ini kiet ko, enyene ndidi n̄wan emi ama etiene asan̄a ke isan̄ ubụkokpo ntem—eke ebe esie. Edi isan̄ enye emi ekedi eke eyeneren esie, emi ekemede ndidi enye ekedi n̄kukụre ibetedem esie. Eyedi mbon ntuan̄a efen efen oro ẹkesemede eseme ye mme ẹbre ikwọ oro ẹkebrede mfụhọ mfụhọ ikwọ ẹma ẹtiene ẹdu ke otuowo oro. (Jeremiah 9:17, 18; Matthew 9:23) Nte ededi, enyịn Jesus ẹkenen̄ede ẹwụhọ ke eka eyen oro ọkọyọhọde ye mfụhọ, emi nte ido edide akadianade ubiomokpo oro ẹkedade ẹmen okpo eyen esie.

14 ‘Mbọm ama anam’ Jesus aban̄a eka akpan̄kpa oro. Jesus ama ọdọhọ enye ke uyo oro ọkọnọde idotenyịn ete: “Kûtua.” Okposụkedi owo mîkokotke enye, Jesus ama asan̄a ekpere onyụn̄ otụk ubiomokpo. Mme obiom okpo oro—iso-ọfọn ye kpukpru mbon eken ke otuowo—ẹma ẹtuak ẹda. Jesus ama ada ọkpọsọn̄ uyo etịn̄ ikọ ọnọ okpo owo oro ete: “Akparawa, ndọhọ fi nte, Daha ke enyọn̄.” Nso efen iketịbe? “Akpa-n̄kpa [ama] adaha etie, ọtọn̄ọ nditịn̄ ikọ” nte n̄kpọ eke ẹdemerede enye ke ọkpọsọn̄ idap! Ndien kop ikọ efen oro etịmde otụk owo ke idem: “Ekem Jesus ayak enye ọnọ eka esie.”

15. (a) Mme mbụk Bible oro ẹwụtde nte Jesus akatuade owo mbọm ẹwụt nso ebuana ke ufọt esịtmbọm ye edinam? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Jesus ke afan̄ emi?

15 Nso ke nnyịn ikpep ito mbụk emi? Ke idaha kiet kiet, tịm fiọk ebuana oro odude ke ufọt esịtmbọm ye edinam. Jesus ikekwe nnanenyịn mbon en̄wen ndien etre ndikop mbọm, enye ikonyụn̄ ikopke utọ mbọm oro ndien etre ndinam n̄kpọ mban̄a. Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe uwụtn̄kpọ esie? Nte mme Christian, nnyịn imenyene utom edikwọrọ eti mbụk nnyụn̄ nnam mme mbet. Ima oro nnyịn inyenede inọ Abasi edi akpan n̄kpọ oro onụkde nnyịn ndinam emi. Nte ededi, ẹyak nnyịn iti ite ke emi n̄ko edi utom oro oyomde esịtmbọm. Ke ini nnyịn inyenede esịtmbọm iban̄a mme owo nte Jesus ekenyenede, esịt oyonụk nnyịn ndinam kpukpru se ikekeme ndibuana eti mbụk ye mmọ. (Matthew 22:37-39) Nso kaban̄a editua ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ mbọm ke ntak ẹsobode ndutụhọ m̀mê ẹkopde mfụhọ? Nnyịn ikemeke ndisio ndutụhọ ikpọkidem ke utịbe utịbe usụn̄ mfep m̀mê ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Nte ededi, nnyịn imekeme nditua mbọm ebe ke ndinam n̄kpọ ndiwụt udọn̄ oro nnyịn inyenede ke idem mme owo m̀mê ndinọ ata un̄wam oro odotde.—Ephesus 4:32.

“Ete, Dahado Nọ Mmọ”

16. Didie ke ẹkekụt unyịme Jesus ndifen, idem ke ini enye ọkọkọn̄ọde ke eto ndutụhọ?

16 Jesus ama enen̄ede owụt ukem ima Ete esie ke akpan usụn̄ efen—enye ama “ama ndidahado.” (Psalm 86:5) Ẹma ẹkụt emi idem ke ini enye ọkọkọn̄ọde ke eto ndutụhọ. Nso ke Jesus eketịn̄ ke ini ẹkewotde enye ke esuene esuene usụn̄, ẹkọn̄de enye ukot ye ubọk ke okpukwak? Ndi enye ama okot Jehovah ete amia mme andiwot imọ ufen? N̄wan̄ansa-o, ndusụk akpatre ikọ oro Jesus eketịn̄de ekedi: “Ete, dahado nọ mmọ; koro mmọ mîfiọkke se mmọ ẹnamde.”—Luke 23:34. b

17-19. Ke mme usụn̄ ewe ke Jesus okowụt nte ke imọ ima ifen inọ apostle Peter ke enye ndikakan̄ imọ ikata?

17 Ekeme ndidi uwụtn̄kpọ edifen Jesus oro akam otụkde owo esịt akan edi nte enye akanamde n̄kpọ ye apostle Peter. Eyịghe idụhe nte ke Peter ama enen̄ede ama Jesus. Ke Nisan 14, akpatre okoneyo uwem Jesus, Peter ama ọdọhọ enye ete: “Ọbọn̄, mmenyịme nditiene Fi n̄ka ke n̄kpọkọbi ye n̄kpa.” Edi, hour ifan̄ kpọt ke oro ebede, Peter ama akan̄ utịm ikata ete ke akananam imọ idiọn̄ọke Jesus! Bible etịn̄ ọnọ nnyịn se iketịbede ke ini Peter akakan̄de Jesus ọyọhọ utịm ikata: “Ndien Ọbọn̄ ọwọn̄ọde ese Peter.” Ke esịt obụn̄ọde enye ke ntak akwa idiọkn̄kpọ esie, Peter ama “adaha ọwọrọ akatua eyet eti-eti.” Ke ini Jesus akakpade ke ukperedem kpa ke usen oro, enyene ndidi apostle emi ama ekere ete, ‘Ndi Ọbọn̄ ama efen ọnọ mi?’—Luke 22:33, 61, 62.

18 Peter iketiehe ibịghi mbemiso enyenede ibọrọ. Jesus ama eset ke n̄kpa ke usenubọk Nisan 16, ndien enyene ndidi enye ama aka ekese Peter ke idemesie kpa ke usen oro. (Luke 24:34; 1 Corinth 15:4-8) Ntak emi Jesus ọkọnọde apostle oro ekenen̄erede akan̄ Enye ntre utọ akpan ntịn̄enyịn oro? Ekeme ndidi Jesus okoyom Peter emi akakabarede esịt mi ọfiọk ete ke Ọbọn̄ imọ ke amama imọ onyụn̄ abat imọ ke ọsọn̄urua. Edi Jesus ama akam anam n̄kpọ efen efen ndisio eyịghe mfep ke esịt Peter.

19 Nte ini akakade, Jesus ama owụt mme mbet esie idem ke Inyan̄ Galilee. Ke idaha emi, Jesus ama obụp Peter utịm ikata (emi akakan̄de Ọbọn̄ esie ikata) ete m̀mê enye ama imọ. Ke ama okobụp ọyọhọ utịm ikata, Peter ama ọbọrọ ete: “Ọbọn̄, ọmọfiọk kpukpru n̄kpọ, Afo ọmọfiọk ete mmama Fi.” Ke akpanikọ, Jesus, emi ekemede ndikụt se idude owo ke esịt, ama etịm ọfiọk ete ke Peter ama imọ. Kpa ye oro, Jesus ama ọnọ Peter ifet ndisọn̄ọ ima oro. Ke akande oro, Jesus ama ọnọ Peter utom ete ‘ọbọk’ onyụn̄ ‘ekpeme nditọ erọn̄’ imọ. (John 21:15-17) Ẹma ẹnenọ Peter utom ete ọkwọrọ ikọ. (Luke 5:10) Edi idahaemi, ke ndiwụt akamba mbuọtidem esie ke idem Peter, Jesus ama ọnọ enye akamba utom efen efen—ndise mban̄a mbon oro ẹdikabarede idi mme anditiene Christ. Ibịghike ke oro ebede, Jesus ama ọnọ Peter akamba udeme ke utom oro mme mbet ẹnyenede ndinam. (Utom 2:1-41) Ekefere Peter didie ntem ke idem ndifiọk nte ke Jesus ama efen ọnọ imọ ndien ke enye osụk enyenyene mbuọtidem ke idem imọ!

Nte Afo ‘Ọmọfiọk Ima Christ’?

20, 21. Didie ke nnyịn ikeme nditịm “mfiọk ima Christ”?

20 Ke akpanikọ, Ikọ Jehovah etịm etịn̄ aban̄a ima Christ. Didie ndien ke nnyịn ikpanam n̄kpọ iban̄a ima Jesus? Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn “[ndifiọk] ima Christ emi ayan̄ade ifiọk.” (Ephesus 3:18) Nte nnyịn ima ikokụt, mme mbụk Gospel ẹban̄ade uwem ye utom ukwọrọikọ Jesus ẹkpep nnyịn ekese ẹban̄a ima Christ. Nte ededi, nditịm “mfiọk ima Christ,” esịne n̄kpọ akan ndikpep se Bible etịn̄de aban̄a enye.

21 Ikọ Greek oro ẹkabarede ‘ndifiọk’ ọwọrọ ndifiọk “ke ata ata usụn̄, ebe ke ifiọk n̄kpọntịbe.” Ke ini nnyịn iwụtde ima ke usụn̄ oro Jesus okowụtde—inọde idem nnyịn ye unana ibụk ndinam n̄kpọ nnọ mbon efen, idade esịtmbọm inam n̄kpọ iban̄a se mmọ ẹyomde, ifende inọ mmọ ke ofụri esịt—do ke nnyịn ikeme nditịm mfiọk nte eketiede enye ke idem. Ntem ke nnyịn ikeme ndida ifiọk n̄kpọntịbe “mfiọk ima Christ emi ayan̄ade ifiọk.” Ndien ẹyak nnyịn ikûdede ifre nte ke adan̄a nte nnyịn ikabarede itie nte Christ, ntre ke nnyịn iditịm isan̄a ikpere enye oro Jesus ekekpebede ke mfọnmma usụn̄, kpa ima ima Abasi nnyịn, Jehovah.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

a Ibet mme rabbi ọkọdọhọ ete ke owo ndomokiet ikpenyeneke ndida n̄kpere owo akpamfia ke cubit inan̄ (n̄kpọ nte mita iba). Edi edieke ofụm okofụmede, owo akpamfia ekenyene ndidu nsan nsan ke nsụhọde n̄kaha cubit 100 (n̄kpọ nte mita 45). N̄wed oro Midrash Rabbah etịn̄ aban̄a rabbi kiet oro ekedịbede mbak mbon akpamfia ye rabbi efen oro okotopde mbon akpamfia ke itiat man mmọ ẹkûsan̄a ẹkpere enye. Mbon akpamfia ke ntem ẹma ẹfiọk ubiak oro odude ke ndidi se mme owo ẹsịnde ye nte ẹkemede nditie owo ke idem ndidi se ẹsịnde ke ndek ye se owo mîyomke.

b Ẹsọhi akpa ikpehe Luke 23:34 emi ẹfep ke ndusụk n̄kani uwetn̄kpọ. Nte ededi, sia mme ikọ emi ẹdude ke ediwak n̄kani uwetn̄kpọ oro ẹkemede ndiberi edem, ẹsịn mmọ ke New World Translation ye ke ediwak edikabade eken. Nte an̄wan̄ade, Jesus eketịn̄ aban̄a mbonekọn̄ Rome oro ẹkekọn̄de enye ke eto. Mmọ ikọfiọkke se mmọ ẹkenamde, sia mmọ mîkenen̄ekede idiọn̄ọ owo emi Jesus ekedide. Nte ededi, mme adaiso ido ukpono oro ẹkesịnde nsọk ẹnọ n̄kpa esie ẹkenyene ubiomikpe ẹkan, sia eke mmọ ekedide n̄koinnam ye idiọkesịt. Ediwak mmọ ikekemeke ndibọ edifen nnọ.—John 11:45-53.

Mme Mbụme Nditie N̄kere

Matthew 9:35-38 Ke ewe n̄wọrọnda usụn̄ ke Jesus okowụt esịtmbọm, ndien didie ke emi okpotụk nnyịn?

John 13:34, 35 Ntak emi edide akpan n̄kpọ nnyịn ndiwụt mbiet ima Christ?

Rome 15:1-6 Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe idaha ekikere Christ oro mîkasan̄ake ye ibụk?

2 Corinth 5:14, 15 Didie ke esịtekọm oro nnyịn inyenede inọ ufak okpotụk ekikere, utịtmbuba, ye edu uwem nnyịn?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 294]

“Enye onyụn̄ anyanade ubọk otụk enye”