Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 29

„Kon sabi a lobi fu Krestes”

„Kon sabi a lobi fu Krestes”

1-3. (a) Fu san ede Yesus ben wani de leki en Tata? (b) Sortu sani di abi fu du nanga a lobi fu Yesus, wi sa go ondrosuku?

OITI yu si fa wan pikin boi e pruberi fu du leki en papa? Kande a e pruberi fu waka leki en papa, taki leki en papa, noso du sani leki en papa. Bakaten, a boi kan teki den bun gwenti abra di en papa abi, noso a kan bigin si yeye afersi neleki fa en papa e si den. Iya, a lobi nanga a lespeki di wan boi abi gi en papa di lobi en e meki taki a wani de leki en papa.

2 Fa a de nanga a banti na mindri Yesus nanga en Tata na hemel? Wan leisi Yesus ben taki: „Mi lobi a Tata” (Yohanes 14:31). Nowan sma kan lobi Yehovah moro leki a Manpikin disi di ben de nanga en Tata langa ten bifo iniwan tra libisani ben meki. A lobi dati ben meki taki a getrow Manpikin disi ben wani de leki en Tata.​—Yohanes 14:9.

3 Na ini difrenti kapitel fu a buku disi wi poti prakseri na a fasi fa Yesus e gebroiki makti, retidu, nanga koni, soifri soleki fa Yehovah e du dati. Ma fa Yesus sori a lobi fu en Tata? Meki wi go luku dri fasi fa Yesus sori lobi: a ben de klariklari fu du sani gi trawan sondro fu prakseri ensrefi nomo, a ben e firi gi sma, èn a ben de klariklari fu gi sma pardon.

„Nowan sma abi moro lobi leki disi”

4. Fu san ede wi kan taki dati Yesus ben de a moro bun eksempre fu wan libisma di ben lobi trawan sondro fu prakseri ensrefi nomo?

4 Yesus na wan tumusi bun eksempre na ini a fasi fa a sori lobi sondro fu prakseri ensrefi nomo. Te wi de klariklari fu du sani gi trawan sondro fu prakseri wisrefi nomo, dan dati wani taki dati wi e si den nowtu nanga den broko-ede fu trawan leki sani di de moro prenspari leki den di fu yu. Fa Yesus ben sori a lobi dati? Ensrefi ben taki: „Nowan sma abi moro lobi leki disi, taki wan sma musu gi en sili abra gi a bun fu den mati fu en” (Yohanes 15:13). Yesus ben de klariklari fu gi en volmaakti libi gi wi. Noiti ete wan libisma ben sori lobi na a fasi dati. Ma ete wan tu tra fasi de fa Yesus sori taki a lobi trawan sondro fu prakseri ensrefi nomo.

5. Fu san ede a ben de wan bigi sani taki a wan-enkri gebore manpikin fu Gado ben de klariklari fu gowe libi hemel?

5 Na ini hemel, a wan-enkri gebore Manpikin fu Gado ben abi wan prenspari èn hei posisi. A ben abi krosibei demakandra nanga Yehovah èn nanga dusundusun tra yeye libisani. A lobi Manpikin disi ben abi wan bun libi na ini hemel. Toku a „gowe libi ala san a ben abi fu teki a skin fu wan srafu èn a ben tron wan libisma” (Filipisma 2:7). A ben de klariklari fu kon libi na mindri sondu libisma na ini wan grontapu di „de na ini a makti fu na ogriwan” (1 Yohanes 5:19). Yu no feni taki a Manpikin fu Gado sori bigi lobi trutru di a gowe libi hemel fu kon libi na mindri libisma?

6, 7. (a) Fa Yesus sori taki a ben lobi tra sma sondro fu prakseri ensrefi nomo, di a ben du en diniwroko na grontapu? (b) Sortu moi eksempre de fu feni na ini Yohanes 19:25-27, di e sori wi fa Yesus lobi sma sondro fu prakseri ensrefi nomo?

6 Di Yesus ben du en diniwroko na grontapu, dan a ben sori na difrenti fasi taki a lobi sma sondro fu prakseri ensrefi nomo. Ala ten a ben hori tra sma na prakseri. A poti ala en prakseri na a diniwroko fu en; dati meki a ben de klariklari fu libi sondro den sani di e gi sma na okasi fu libi wan moro switi libi. A ben taki: „Den krabudagu abi olo èn den fowru di e frei na loktu abi sribipresi, ma a Manpikin fu libisma no abi nowan presi fu poti en ede” (Mateyus 8:20). Yesus ben de wan bun temreman; sobun, a ben kan teki en ten fu bow wan kefalek moi oso gi ensrefi, noso fu meki moi sturu, tafra, kasi, noso tra sani di a ben kan seri, so taki a ben kan abi moro moni. Ma a no gebroiki a koni fu en fu kisi gudu.

7 Na Yohanes 19:25-27 wi e leisi wan tumusi moi eksempre fu a lobi di Yesus sori gi trawan sondro fu prakseri ensrefi nomo. Pruberi fu frustan san Yesus ben e prakseri èn sortu hebi ben de na en tapu na a neti di den ben o kiri en. Aladi a ben e pina drape na a postu, a ben e broko en ede nanga den disipel fu en, nanga a preikiwroko, èn spesrutu nanga a soifri-retifasi fu en èn a krakti di dati ben o abi tapu a nen fu en Tata. Fu tru, a tamara fu libisma ben de na ini en anu! Toku a ben de so taki leti bifo Yesus dede, a sori taki a ben broko en ede nanga en mama, Maria. So leki fa sori, dan Maria no ben abi masra moro. Yesus ben aksi na apostel Yohanes fu sorgu Maria neleki a ben de en eigi mama. Baka dati Yohanes teki Maria na ini en oso. Na a fasi dati Yesus seti sani fu sma sorgu en mama na skin sei èn fu yepi en na ini na anbegi fu Gado. Dati ben de wan tumusi moi fasi fa a sori lobi sondro fu prakseri ensrefi nomo!

„A ben firi sari”

8. San a Griki wortu di Bijbel e gebroiki fu sori o furu Yesus ben e firi gi trawan, wani taki?

8 Yesus ben e firi sari gi sma, neleki a Tata fu en. Bijbel e taki dati Yesus ben de wan sma di ben du muiti fu yepi trawan di ben de na nowtu fu di a ben firi sari gi den trutru. Fu sori wi fa Yesus ben e firi gi sma, dan Bijbel e gebroiki wan Griki wortu di vertaal nanga „a ben firi sari”. Wan sabiman e taki: „A abi fu du . . . nanga wan tranga firi di wan sma e firi dipi na ini en ati. A de a moro krakti wortu di a Grikitongo e gebroiki fu sori taki wan sma e firi gi trawan trutru.” Luku wan tu okasi pe Yesus sori taki a e firi gi sma komoto fu a dipi fu en ati, so taki a du wan sani gi den.

9, 10. (a) Fu san ede Yesus nanga den apostel fu en go suku wan presi pe den ben kan de den wawan? (b) San Yesus du di wan bigi ipi sma kon na a presi pe a ben de? Fu san ede a du dati?

9 A ben wani yepi sma di ben abi leri fu Gado fanowdu. A tori fu Markus 6:30-34 e sori sortu prenspari sani ben meki Yesus sori taki a e firi sari gi sma. Pruberi fu si a sani disi na yu fesi. Den apostel de fayafaya fu di dyonsrode den kaba preiki na ini wan bigi kontren. Now den drai kon baka na Yesus èn nanga furu prisiri den e fruteri en ala den sani di den si èn yere. Ma dan wan bigi ipi sma e kon tanapu lontu Yesus nanga den apostel so taki den no abi ten fu nyan srefi. Yesus di de na ai fu si den nowtu fu trawan, e si taki den apostel weri. Dati meki a e taigi den: „Kon, meki wi wawan go na wan tiri presi fu kan rostu pikinso.” Den e go na ini wan boto èn dan den e seiri abra a noordsei pisi fu a Se fu Galilea, fu go na wan tiri presi. Ma dan den sma e si taki den e gowe. Tra sma e kon yere a tori tu èn ala den sma disi e lon tapu a noordsei sesyoro èn den e doro na a tra sei bifo a boto srefi!

10 We, Yesus ben atibron taki den sma kon te na a presi pe a ben de? Nôno, kwetikweti! A ben naki en ati trutru di a si dusundusun sma e wakti en. Markus ben skrifi: „A si wan heri ipi sma; ma a firi sari gi den, bika den ben de leki skapu di no abi wan skapuman. Dan a bigin leri den furu sani.” Yesus ben si den leki sma di abi leri fu Gado fanowdu. Den ben de leki skapu di e waka lontu nomo, sondro wan skapuman di e tiri noso kibri den. Yesus ben sabi taki den ogri-ati kerki fesiman no ben e poti prakseri na den mofinawan, aladi den fesiman disi ben musu de leki skapuman di e broko den ede nanga na ipi fu den (Yohanes 7:47-49). Fu di a ben e firi sari gi den sma trutru, meki a bigin leri den „fu a kownukondre fu Gado” (Lukas 9:11). Luku taki Yesus bigin sari den sma bifo a si srefi fa den e prakseri fu den sani di a ben o leri den. Sobun, Yesus no ben e firi gi den sma baka di a gi den leri, ma a ben gi den leri fu di a ben firi gi den.

’A langa en anu èn a fasi a man’

11, 12. (a) Fa sma ben e prakseri fu gwasiman na ini Bijbel ten, ma san Yesus du di wan man kon na en „di ben abi gwasi na en heri skin”? (b) Fa a gwasiman ben e firi kande di Yesus fasi en? Fa na ondrofenitori fu wan datra e sori taki disi kan de so tru?

11 A ben wani yepi den wan di ben e pina. Fu di sma nanga difrenti sortu siki ben e si taki Yesus ben e firi gi den, meki den ben wani go na en tu. A sani disi kon na krin spesrutu na a okasi pe wan man „di ben abi gwasi na en heri skin” ben kon na Yesus, aladi wan bigi grupu fu sma ben e waka na Yesus baka (Lukas 5:12). Na ini Bijbel ten, gwasiman ben musu libi na wan tra presi so taki tra sma no ben o kisi a siki fu den (Numeri 5:1-4). Ma baka wan pisi ten, den leriman fu a kondre ben e tegu gi gwasiman, so taki den go meki den eigi wet di ben de wan hebi gi sma. * Ma luku san Yesus du di a si a gwasiman: „Wan gwasiman ben kon na en tu, èn a saka kindi, begi Yesus: ’Efu yu wani nomo, yu kan meki mi kon krin.’ Di Yesus yere disi, dan a firi sari, dati meki a langa en anu, fasi a man, èn a taigi en: ’Mi wani. Kon krin.’ Wantewante a gwasi komopo na a man tapu” (Markus 1:40-42). Yesus ben sabi heri bun taki a no ben fiti taki a gwasiman kon pe tra sma ben de. Ma na presi fu seni en gowe, dan Yesus firi sari trutru, so taki a du wan sani di nowan sma ben fruwakti. Yesus fasi a man!

12 Yu kan frustan dan fa a gwasiman firi di Yesus fasi en? Luku wan ondrofenitori leki eksempre. Datra Paul Brand, wan datra di e dresi gwasi siki, e fruteri san pasa di a ben e yepi wan gwasiman na ini India. Di a e ondrosuku a gwasiman, dan a poti en anu tapu a skowru fu en, èn nanga yepi fu wan uma di ben e vertaal gi en, a bigin fruteri a man san a ben o du fu yepi en. Ne a gwasiman bigin krei. Sobun a datra aksi: „Mi taki wan fruferi sani kande?” Na uma di ben e vertaal, poti na aksi dati na ini a tongo fu a yonkuman èn dan a piki: „Nôno datra. A man taki dati a e krei fu di yu poti yu anu tapu en skowru. Yari langa nowan sma no fasi en teleki a momenti di a kon dyaso.” Toku a gwasiman di ben go na Yesus ben ondrofeni wan moro bigi sani. Baka di Yesus fasi a gwasiman, dan wantronso a man ben kon betre fu a siki di ben e meki sma koti pasi gi en!

13, 14. (a) San Yesus si di a doro krosibei fu a foto Nain? Fu san ede disi ben de wan sari sani trutru? (b) San Yesus du fu di a ben firi sari gi na uma fu Nain di no ben abi masra moro?

13 A trowstu sma fu di a ben e firi sari gi den. Yesus ben e firi sari trutru te trawan ben e sari. Luku leki eksempre san skrifi na Lukas 7:11-15. A sani dati pasa di Yesus doro krosibei fu a foto Nain na ini Galilea; na a ten di a ben du afu fu en diniwroko kaba. Di Yesus kon moro krosibei fu a portu fu a foto, dan a si sma e tyari wan dede go beri. A ben de wan sari tori trutru. Wan yonkuman ben kon dede; a ben de a wan-enkri pikin fu wan mama di no ben abi masra moro. Leki fa sori, dan a mama disi ben waka go beri wan sma fu en kaba, namku a masra fu en. Ma disi leisi a ben de a manpikin fu en, èn a kan taki na a boi disi ben e sorgu a mama. A kan taki den sma di ben waka nanga en ben e sari makandra nanga en, aladi den ben e singi kragisingi èn prei sari poku (Yeremia 9:17, 18; Mateyus 9:23). Ma dan Yesus ai fadon tapu a mama di ben e sari srefisrefi. A no de fu taki dati a mama ben e waka krosibei fu a dragi tapu san den ben e tyari a dedeskin fu en manpikin.

14 Yesus „firi sari” gi a mama disi di ben lasi wan lobiwan. Fu trowstu na uma a ben taigi en: „No krei moro.” Sondro fu sma aksi en a waka go na a dragi, dan a fasi en. Den sma di ben e tyari a dedeskin tan tanapu, èn kande ala den tra sma tan tanapu tu. Nanga wan krakti sten, Yesus ben taigi a dedeskin: „Yonkuman, mi e taigi yu: Opo!” San pasa baka dati? „A dede man opo sidon, èn a bigin taki”, neleki a wiki komoto na wan dipi sribi! Baka dati wi e leisi wan sani di e naki sma ati: „Dan Yesus gi en baka na en mama.”

15. (a) Fa den Bijbel tori di e fruteri taki Yesus ben e firi sari gi sma, e sori wi taki sma di e firi gi trawan, e wani du wan sani gi den tu? (b) Fa wi kan teki Yesus eksempre ini a tori disi?

15 San wi e leri fu den tori disi? Ibriwan fu den tori disi e leri wi taki wan sma di e firi a nowtu fu trawan, e du sani fu yepi den tu. Ibri tron te Yesus ben e si fa trawan e pina, dan a ben firi sari gi den èn disi ben e meki taki a yepi den. Fa wi kan teki na eksempre fu en? Wi leki Kresten abi na frantwortu fu preiki a bun nyunsu èn fu meki disipel. Na a fosi presi, a de a lobi fu Gado di e meki taki wi e preiki. Ma meki wi no frigiti taki wi musu firi gi sma tu te wi e du a preikiwroko disi. Te wi e firi gi sma soleki fa Yesus ben firi gi sma, dan wi ati sa meki wi du ala san wi man fu fruteri den a bun nyunsu (Mateyus 22:37-39). A de fanowdu fu sori taki wi e firi gi wi brada nanga sisa te den e pina, noso te den e sari? Wi no man du wondru fu dresi sma, noso fu wiki dede sma. Ma wi kan sori taki wi e firi gi sma fu di wi e sori den taki wi e broko wi ede nanga den, noso fu di wi e gi den a yepi di den abi fanowdu.​—Efeisesma 4:32.

„Tata, gi den pardon”

16. Fa Yesus sori taki a ben de klariklari fu gi pardon srefi di a ben de na a pina-udu?

16 Yesus ben sori na wan tra moi fasi tu taki a ben abi a srefi lobi leki en Tata; a ben de „klariklari fu gi pardon” (Psalm 86:5). A ben de klariklari fu du dati srefi di a ben de na a pina-udu. San Yesus ben taki di a ben e anga drape fu dede na wan syen fasi, nanga spikri na ini en anu nanga futu? A ben begi Yehovah fu strafu den sma di ben tyari en go kiri? Kwetikweti, bika wan tu fu den lasti wortu fu Yesus ben de: „Tata, gi den pardon, bika den no sabi san den e du.”​—Lukas 23:34. *

17-19. Fa Yesus sori taki a gi na apostel Petrus pardon fu den dri leisi di a taki dati a no sabi Yesus?

17 Wan moro moi eksempre fu a fasi fa Yesus e gi sma pardon, de fu si na ini a fasi fa a handri nanga na apostel Petrus. A no de fu taki dati Petrus ben lobi Yesus srefisrefi. Tapu 14 Nisan, a neti bifo Yesus dede, Petrus ben taigi en: „Masra, mi de srekasreka fu go nanga yu na strafu-oso èn fu dede nanga yu.” Ma soso wan tu yuru baka dati, Petrus taki dri leisi taki a no sabi Yesus srefisrefi! Bijbel e fruteri wi san pasa baka a di fu dri leisi di Petrus taki dati a no sabi Yesus: „Dan Masra drai luku Petrus.” Petrus ben brokosaka srefisrefi fu di a ben sabi o seryusu a sondu fu en ben de. Dati meki a „go na dorosei èn a krei fu bigi sari”. Di Yesus dede moro lati a dei dati, na apostel disi aksi ensrefi kande: ’Mi Masra ben gi mi pardon?’​—Lukas 22:33, 61, 62.

18 Petrus no ben abi fu wakti langa fu kisi piki tapu na aksi dati. Na a mamanten fu 16 Nisan, Yesus kisi wan opobaka, èn a sori leki na a srefi dei dati, ensrefi ben go na Petrus (Lukas 24:34; 1 Korentesma 15:4-8). Fu san ede Yesus ben poti spesrutu prakseri na a apostel di ben taki dati a no sabi Yesus kwetikweti? A kan taki Yesus ben wani sori Petrus di ben abi berow taki en Masra ben lobi en ete èn taki a ben e warderi en ete. Ma Yesus ben du moro leki fu gi Petrus a dyaranti disi nomo.

19 Wan pisi ten baka dati, Yesus sori ensrefi na den disipel fu en na a Se fu Galilea. Na a okasi disi, dan dri leisi Yesus aksi Petrus (di ben taki dri leisi taki a no sabi en) efu a lobi en trutru. Baka a di fu dri leisi, dan Petrus piki en: „Masra, yu sabi ala sani; yu sabi taki mi lobi yu.” Iya, Yesus di ben man si san de na ini sma ati, ben sabi heri bun taki Petrus ben lobi en nanga en heri ati. Toku Yesus ben gi Petrus na okasi fu taki krin taki a lobi en. Boiti dati, Yesus gi Petrus a komando fu ’gi den pikin skapu fu en nyanyan’ èn fu „luku” den (Yohanes 21:15-17). Petrus ben kisi a frantwortu kaba fu preiki (Lukas 5:10). Ma now Yesus sori taki a e frutrow en dorodoro, fu di a gi en wan moro bigi frantwortu, namku fu sorgu gi den wan di ben o tron bakaman fu Krestes. Syatu baka dati, Yesus poti Petrus fu du prenspari wroko na mindri den disipel (Tori fu den Apostel 2:1-41). Iya, Petrus ben musu firi bun di a kon frustan taki Yesus ben gi en pardon èn taki a ben e frutrow en ete!

Yu „sabi a lobi fu Krestes”?

20, 21. Fa wi kan ’kon sabi trutru san na a lobi fu Krestes’?

20 Fu tru, a Wortu fu Yehovah e fruteri wi na wan tumusi moi fasi san na a lobi fu Krestes. Fa wi kan sori taki wi e warderi a lobi fu Yesus? Bijbel e gi wi a deki-ati fu „kon sabi a lobi fu Krestes di bigi so kefalek taki sma no man frustan en” (Efeisesma 3:19). Soleki fa wi si kaba, dan den Evangelietori fu a libi fu Yesus èn fu a diniwroko fu en, e leri wi furu fu a lobi fu Krestes. Ma fu kon sabi trutru san na „a lobi fu Krestes”, no wani taki nomo dati wi musu kon sabi san Bijbel e taki fu en.

21 A Griki wortu di vertaal nanga „kon sabi” wan taki „fu sabi fa fu gebroiki wan sani, noso fu sabi wan sani fu di yu abi ondrofeni nanga en”. Te wi lobi sma soleki fa Yesus ben lobi sma, dan wi sa kon frustan fa a e firi trutru. Wi musu sori a lobi disi fu di wi e du sani gi trawan sondro fu prakseri wisrefi; wi musu sori taki wi e firi gi den, wi musu du wan sani fu yepi den, èn wi musu gi sma pardon nanga wi heri ati. Te wi e du den sani disi, dan wi sa „kon sabi a lobi fu Krestes di bigi so kefalek taki sma no man frustan en”. Meki wi no frigiti noiti taki o moro wi e tyari wisrefi leki Krestes, o moro krosibei wi sa kon fu a sma di Yesus ben teki leki en moro bigi eksempre, namku wi lobi Gado, Yehovah.

^ paragraaf 11 Den wet fu den leriman fu a kondre ben taki dati nowan sma ben musu go moro krosibei leki 1,8 meter fu wan gwasiman. Ma efu winti ben e wai, dan a gwasiman ben musu tan 45 meter moro fara fu ala tra sma. A Midrash Rabbah e fruteri fu wan leriman di ben e go kibri gi gwasiman èn a e taki fu wan tra leriman di ben e trowe ston na den gwasiman tapu fu meki den tan farawe fu en. Sobun, a ben musu hati den gwasiman te sma ben e koti pasi gi den, te sma ben e wisiwasi den èn te sma no ben wani kon krosibei fu den.

^ paragraaf 16 A fosi pisi fu Lukas 23:34 no de fu feni na ini sonwan fu den owru dokumenti di sma ben skrifi abra nanga anu. Ma fu di den wortu disi de fu feni na ini furu tra prenspari dokumenti, meki den skrifi tu na ini a Nieuwe-Wereldvertaling (Nyun-Grontapuvertaling) èn na ini furu tra Bijbel. Soleki fa a sori, dan Yesus ben e taki fu den srudati fu Rome, di ben spikri en na a postu. Den no ben sabi san den ben e du, fu di den no ben sabi trutru suma Yesus ben de. A no de fu taki dati den kerki fesiman di ben meki sma kiri Yesus ben abi a moro bigi fowtu, fu di den ben e du sani fu espresi, èn fu di den ati ben takru. Furu fu den no ben kan kisi pardon.​—Yohanes 11:45-53.