Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 29

“M’manyilile Chinonyelo cha Klistu”

“M’manyilile Chinonyelo cha Klistu”

1-3. (a) Ana chichi chachamtendekasisye Yesu kusaka kuŵa mpela Atatigwe? (b) Ana chitulijiganye mbali syapi sya chinonyelo cha Yesu?

ANA PAKWETE pakaweni kamnyamata kali mkulingalinga kuti kalandane ni babagwe? Kamnyamataka mpaka kasyasyeje babagwe pa kajende, kaŵechete soni katende ka yindu. Mkupita kwandaŵi mpaka katande kujigalila ndamo sya atati ŵakwe soni mwakusayiwonela yindu mwausimu. Yisyene, mwanache pakunonyela soni kukumbila yitendo ya babagwe, yikusamtendekasya kusaka kuŵa mpela babagwewo.

2 Nambi uli pakwamba ya unasi wa pasikati pa Yesu ni Atatigwe ŵakwinani? Pandaŵi jine Yesu jwaŵechete kuti, “Une ngwanonyela Atati.” (Yohane 14:31) Pangali mundu jwampaka amnonyele Yehofa kupunda Mwanacheju, juŵatemi ni Atatigwe kwa ndaŵi jelewu chakupanganyikwa chilichose mkanichipanganyikwe. Chinonyelo chelechi chamtendekasisye Mwanacheju kusaka kuŵa mpela Atatigwe.—Yohane 14:9.

3 M’mitwe jandanda ja bukuji twalijiganyisye mwajwatendele Yesu pakusyasya chenene machili, chilungamo soni lunda lya Yehofa. Nambo ana Yesu jwalosisye chamtuli chinonyelo cha Atatigwe? Kwende tulijiganye mbali sitatu sya chinonyelo cha Yesu. Mbali syakwe sili, mtima wakulipeleka, chanasa soni kusachilila kwakululuchila ŵane.

“Pangali Jwakwete Chinonyelo Mpela Chelechi”

4. Ana Yesu jwalosisye chamtuli chinonyelo chisyesyene?

4 Yesu jwapeleche chisyasyo chapajika pangani jakulosya chinonyelo chisyesyene. Chinonyelo chisyesyene chikusapwatikapo kuŵika yakusaka ya ŵane pasogolo pa yetu mwangalinonyela. Ana Yesu jwalosisye chamtuli chinonyelo chelechi? Jwalakwe msyene jwasasile kuti, “Pangali jwakwete chinonyelo mpela chelechi, chakuti jwine mpaka apeleche umi wakwe ligongo lya achimjakwe.” (Yohane 15:13, NWT) Yesu mwakusachilila jwapeleche umi wakwe wamlama mmalo mwetuwe. Chelechi chaliji chinonyelo chekulungwa kupunda chaŵalosisye mundu jwalijose. Nambo Yesu jwalosisye chinonyelo chisyesyene m’matala ganesoni.

5. Ligongo chichi mpaka tujile kuti Mwanache jwakunonyelwa jwa Mlungu jwalosisye chinonyelo chisyesyene pakukunda kutyoka kwinani?

5 Mkanayiche pachilambo chapasi, Mwanache jwa Mlungu jwakunonyelwaju jwakwete udindo wapenani mnope kwinani. Jwalakwe jwaliji jwakamulana ni Yehofa soni yakupanganyidwa yausimu yejinji. Atamose kuti jwaliji pamalo gambone gelega, Mwanacheju “ŵalitulwisye mnope pakujigala uwoneche wamti mpela wa kapolo, ni kuŵa mundu mpela ŵandu wosope.” (Afilipi 2:7) Mwakusachilila, jwalakwe jwayiche kukutama ni ŵandu ŵakulemwa m’chilambo chachili “m’myala mwa jwakusakala jula.” (1 Yohane 5:19) Pelepatu Mwanache jwa Mlungu jwalosisye chinonyelo chisyesyene.

6, 7. (a) Ana Yesu jwalosisye chamtuli chinonyelo chisyesyene pandaŵi ja utumiki wakwe? (b) Ana pa Yohane 19:25-27 tukupata chisyasyo chakulimbikasya chamtuli pangani ja chinonyelo chisyesyene?

6 Mu utumiki wakwe wosope wa pachilambo chapasi, Yesu jwalosisye chinonyelo chisyesyene m’matala gakulekanganalekangana. Jwalakwe jwaliji jwangalinonyela ata panandi. Nganisyo syakwe syaliji pa utumiki basi mwamti nganakola yindu yambone yaŵakolaga ŵandu pandaŵijo. Jwalakwe jwatite, “Makule gakwete mbanga syakwe, soni yijuni yikwete yisusi yakwe, nambo Mwanache jwa mundu nganakola palipose pakuti agone ni kupumula.” (Mateyu 8:20) Pakuŵa Yesu jwaliji kalipetala jwalunda, akakomboleche kupataga ndaŵi jine jakuti ataŵe nyumba jakwe jambone kapena kupanganya yindu ya mnyumba yamatabwa kuti asumisyeje ni chakulinga chakuti apate mbiya. Nambo nganakamulichisya masengo lunda lwakwelo kulipatila yindu yakuchilu.

7 Chisyasyo chine chambone mnope cha chinonyelo chisyesyene cha Yesu chikusimanikwa pa Yohane 19:25-27. Pa lisiku lya chiwa chakwe, musi, Yesu jwaganichisyaga mnope yindu yejinji mumtima mwakwe. Pajwalagasikaga pa chitela, jwalakwe jwaganichisyaga ya ŵakulijiganya ŵakwe, masengo gakulalichila soni mnopemnope kulupichika kwakwe soni mwele kulupichikako kukakwayile lina lya Atatigwe. Yisyene, sogolo ja ŵandu jadalilaga pa jwalakwe. Nambo ali asigele panandi kuwa, Yesu jwalosisye kuti jwaganichisyaga mamagwe, Maliya, ŵele pandaŵiji yikuwoneka kuti ŵaliji ŵamasije. Yesu jwamŵendile ndumetume Yohane kuti amsamalileje Maliya soni amwoneje mpela mamagwe ŵakumŵeleka. Yeleyi ni yajwatesile Yohane mwamti ŵamjigalile Maliya kunyumba jakwe. Yesu jwatesile yakuti mamagwe apocheleje chikamuchisyo chakuchilu soni chausimu. Pelepatu Yesu jwalosisye chinonyelo chisyesyene.

“Chamkamwile Chanasa”

8. Ana maloŵe ga Chigiliki gagakamulichisye masengo m’Baibulo pakusala ya chanasa cha Yesu gakugopolela chichi?

8 Yesu jwaliji jwachanasa mpela Atatigwe. Malemba gakusasala ya Yesu kuti ali mundu juŵakamuchisyaga ŵandu pa yakusawusya yawo ligongo jwalakwe yamkwayaga mnope mumtima. Pakusaka kusala ya chanasa cha Yesu, Baibulo jikusakamulichisya masengo maloŵe ga Chigiliki gagakusagopolela kuti “chamkamwile chanasa.” Mundu jwine jwamlijiganye ya Baibulo jwatite, “Maloŵega gakusasala . . . nganisyo syasikusamtendekasya mundu kutenda yindu kutyochela pasi pa mtima.” Gelega gali maloŵe ga Chigiliki gagakusalosya kuti mundujo akwete chanasa mnope. Kwende tulole yakutendekwa yine yayamtendekasisye Yesu kulosya chanasa mwamti mpaka jwatesilepo kandu.

9, 10. (a) Ana ni yakutendekwa yapi yayatendekasisye Yesu ni ŵandumetume ŵakwe kusaka kwawula kwajika? (b) Ŵandu paŵamkuyiye ana Yesu jwatesile chichi soni ligongo chichi?

9 Jwakamuchisyaga ŵane mwausimu. Ngani jajili pa Maliko 6:30-34 pakusalosya yayamtendekasyaga Yesu kulosya chanasa kwa ŵane. Munganisyo mwetu kwende tulole yayatendekwaga. Panyuma pakuti ŵandumetume alalichile madela gejinji, ŵaliji ŵakusangalala. Paŵawujile kwa Yesu, mwakusangalala ŵamsalile yosope yaŵayiweni soni kuyipikana. Nambo likuga lyekulungwa lyasongene mwamti Yesu ni ŵandumetume ŵakwe nganakola mpata wakuti alye. Mpela mwa masiku gosope, Yesu jwamanyilile kuti ŵandumetume ŵakwe apesile. Jwalakwe jwasalile kuti, “Kwende tujawule kwajika kwangapita ŵandu, kuti mkapumule panandi.” Kaneko, jemanjaji ŵakwesile liboti ni ŵajombweche Nyasa ja Galileya kwawula chakumputo kukwaliji kwa jii. Nambo likugali lyaweni ali mkutyoka. Ŵandu ŵane ŵapikenesoni ya yeleyi. Wosope ŵawutuchile kumpoto kwa nyasaji mwamti ŵaliji ŵandanda kwika liboti liŵakwesile Yesu mkaniliyiche.

10 Ana Yesu yamsakalisye ligongo lyakuti ŵandu ŵamsokonasisye? Ata panandi. Paŵaweni ŵandu ŵajinji ali mkumjembecheya yamkwayiye mnope mumtima. Maliko jwalembile kuti, “ŵaliweni likuga lya ŵandu. Ni ŵatendele chanasa, ligongo ŵaliji mpela ngondolo syangali mkuchinga, myoyo ŵatandite kwajiganya yindu yejinji.” Yesu jwaweni jemanjaji kuti ali ŵandu ŵakusosechela yindu yausimu. Jemanjaji ŵaliji mpela ngondolo syesokonechele, syangali mkuchinga jwakwalongolela kapena kwachenjela. Yesu jwamanyilile kuti achimlongola ŵa dini ŵaŵaliji ŵangali chanasa ŵaŵasosekwagasoni kusamalila ngondolo, nganasamalaga ya ŵandu wamba. (Yohane 7:47-49) Jwatendele chanasa ŵanduŵa mwamti jwatandite kwajiganya “ya Uchimwene wa Mlungu.” (Luka 9:11) Yesu jwatendele chanasa atamose kuti nganamanyililaga kuti ŵanduŵa chawupochele uli utenga wakwe. Maloŵe gane mpaka tujile kuti, chanasa cha Yesu nganichiyika ligongo lyakuti alalichile likugalyo nambo ni chachamtendekasisye kuti alalichile.

“Ŵatambasukwile mkono ni kumkwaya”

11, 12. (a) Mundaŵi ja Baibulo ana ŵamatana ŵawonaga uli, nambi ana Yesu jwatesile uli mundu “juŵalwalaga ulwele wa matana” juli juyiche kwa jwalakwe? (b) Ana jwamatana jwapikene uli Yesu ali amkwayiye, soni ana yaŵasimene nayo dokotala yikupeleka chisyasyo chamtuli cha yeleyi?

11 Jwakamuchisyaga ŵandu ŵakulaga. Ŵandu ŵaŵalwalaga ulwele wakulekanganalekangana ŵamanyililaga kuti Yesu jwaliji jwachanasa, myoyo ŵayikaga kwa jwalakwe. Umboni wa yeleyi wawonechele pandaŵi jele Yesu jwaliji ni liguka lya ŵandu soni payiche mundu “juŵalwalaga ulwele wa matana.” (Luka 5:12) Mundaŵi ja Baibulo ŵandu ŵakulwala matana ŵaŵikaga kwajika kuti akapelela ŵane. (Numeli 5:1-4) Mkupita kwa ndaŵi achimlongola ŵa Chiyunda ŵaŵakolanjidwaga kuti a Labi ŵatendekasyaga ŵandu kuti akatendelaga chanasa ŵakulwala matana mwamti ŵaŵisile malamusi gawo gakusawusya. * Nambo, alole mwaŵatendele Yesu ni mundu jwine jwakulwala matana. Pa Maliko 1:40-42 pakusati, “Mundu jwine juŵalwalaga ulwele wa matana jwayiche kwa Yesu. Ŵamtindiŵalile ni ŵatandite kumdandawulila, ŵatite kuti, ‘Naga akusosa, atakomboleka kuswejesya.’ Yesu ŵamtendele chanasa jwalakwejo. Ŵatambasukwile mkono ni kumkwaya ali mkusala kuti, ‘Une ngusaka, swejelani.’ Papopo matana gakwe gala gatyosile.” (Maliko 1:40-42) Yesu jwamanyililaga kuti chilamusi nganichimkundaga jwamatana kuŵa pasikati pa ŵandu. Nambo, m’malo mwakumtopola, Yesu chamkamwile chanasa mnope mwamti jwatesile chindu changanasosekwaga kutenda. Jwalakwe jwamkwayiye jwamatana jula.

12 Ana akuganisya kuti jwamatanaju jwapikene uli mumtima? Aganichisye ya chisyasyo achi. Dokotala jwine jwakulola ya ulwele wa matana lina lyakwe Dr. Paul Brand, jwasasile ya jwakulwala matana jwine juŵampaga chikamuchisyo cha mtela ku India. Kupitila mwa jwagopolela, dokotalaju jwamsalile jwakulwalaju chikamuchisyo cha mtela chakusosechela. Pajwasalaga yeleyi jwaliji ali amkamwile jwakulwalaju mmakoyo mwakwe. Mwangajembecheya jwamatana jula jwatandite kulila. Kupitila mwa jwakugopolela jula, dokotala jwawusisye kuti, “Ana mbechete chine chakwe chakulemwechekwa?” Jwakugopolela jula jwatite, “Iyayi adokotala. Munduju akuti akulila ligongo lyakuti amkamwile mmakoyo mwakwe. Pangali jwamkamwile kwa yaka yejinji.” Jwamatana juŵayiche kwa Yesu jula pajwakwayidwe jwasangalele mnope ligongo ulwele wakwe wuwamtendekasyaga kuŵa jwangasosekwa wamasile.

13, 14. (a) Ana Yesu jwasimene ni yamtuli mumsinda wa Naini, soni ligongo chichi yeleyi yaliji yakutesya chanasa? (b) Ana chanasa cha Yesu chamtendekasisye kutenda chichi kwa jwamkongwe jwamasije jwa ku Naini?

13 Ŵatamikaga mtima pasi ŵakulila. Yesu yamkwayaga mnope kwawona ŵane ali mkulila. Mwachisyasyo, alole ngani jajili pa lilemba lya Luka 7:11-15. Yayili palilembali yatendekwe pakatikati pa utumiki wa Yesu ali akopochele m’malile mwa msinda wa Galileya ku Nayini. Yesu ali aŵandichile chipata cha mumsinda, jwasimene ni ŵandu ali ajigele malilo. Chakutendekwachi chaliji chakutesya chanasa. Mamagwe mnyamata juŵawileju ŵaliji ŵamasije soni ŵakwete mwanache jumopeju. Ndaŵi jinesoni komboleka kuti msimayiju jwaliji ni ŵandu ŵaŵaŵa ali ajigele malilo ga ŵamkwakwe. Nambo pandaŵi ajino ajigele malilo ga mwanache jwakwe jwamlume jumopeju juŵamkamuchisyaga. Komboleka kuti m’likuga lyalyampechesyaga jwamkongweju kumalembe, mwapali ŵandu ŵane ŵaŵalilaga soni kwimba nyimbo sya pamalilo. (Yelemiya 9:17, 18; Mateyu 9:23) Nambope, Yesu jwamlolechesyaga jwamkongwe jwakuwilwaju, jwele mwangakayichila jwajendaga chiŵandika chakunyakulila malilo.

14 Yesu “ŵamkolele chanasa” jwamkongwe jwakuwilwa jula. Mwakulimbikasya jwamsalile jwamkongweju kuti, “Mama, mkalila.” Kaneko Yesu jwakwayiye chakunyakulila malilo. Jwatesile yeleyi atamose kuti pangali juŵamŵendile. Ŵakunyakula malilo ŵala ŵajimi. Kombolekasoni kuti likuga lyosope lyajimi. Yesu jwaŵechete mwamachili kwa mnyamata jwam’we jula kuti, “M’mwe mchanda, ngumsalila kuti mjimuche!” Ana kaneko chatendekwe chichi? “Mundu jwam’we jula ŵajimwiche nikutama, kaneko ŵatandite kuŵecheta,” mpela kuti jujimwiche kulugono. Kaneko Yesu jwatesile chindu chine chakulimbikasya, “ŵampeleche mchandajo kwa mamagwe.”

15. (a) Ana ngani ja m’Baibulo jakuti Yesu chamkamwile chanasa jikulosya chamtuli kukamulana pasika pa chanasa ni kutendapo kandu? (b) Ana mpaka tumsyasye chamtuli Yesu panganiji?

15 Ana tukulijiganya chichi mungani syelesi? Mungani jilijose mwana kukamulana pasikati pa chanasa ni kutendapo kandu. Yesu nganagambaga kulola yakusawusya ya ŵane ni ngakola chanasa soni nganagambaga kola chanasa ni ngatendapo kandu. Ana mpaka tusyasye chamtuli chisyasyo chakwe? Mpela Aklistu, tukwete udindo wakulalichila ngani syambone soni kupanganya ŵakulijiganya. Tukusalalichila ligongo tukusamnonyela Mlungu. Nambosoni tukumbuchileje kuti masengo gakulalichila gakusasosekwa chanasa. Naga tukukola chanasa mpela muŵatendelaga Yesu, tuchitenda yakomboleka kuti twasalileje ŵane ngani syambone. (Mateyu 22:37-39) Nambi mpaka tulosye chamtuli chanasa kwa ŵakulupilila achimjetu ŵakusimana ni yakusawusya? Nganituŵa tumasisye yakusawusya yawo mwakusimonjesya. Nambope, mpaka tulosye chanasa kupitila muyitendo yetu. Tukusosekwa kulosya kwaganichisya kapena kwapa chikamuchisyo.—Aefeso 4:32.

“Atati, Mwakulukuchile Ŵanduŵa”

16. Ana Yesu jwalosisye chamtuli kuti jwaliji jwakululuchila pajwaliji pachitela chakulagachisya?

16 Yesu jwalosyaga chanasa cha Atatigwe mlitala linesoni lyapajika. Jwalakwe ŵaliji “ŵakululuchila.” (Salimo 86:5) Yeleyi yawonechele ali pa chitela chakulagachisya. Ali mkumwulaga mwakutesya chanasa, makono soni sajo syakwe sili sikomeleledwe misomali, ana Yesu jwaŵechete chichi? Ana jwalakwe jwaŵendile kwa Yehofa kuti ŵape chilango ŵandu ŵeleŵa? Yayatendekwe yili yakulekangana ni yeleyi. Maloŵe gakumalisya ga Yesu galiji gakuti, “Atati, mwakululuchile ŵanduŵa, ligongo ngakumanyilila yakutenda.”—Luka 23:34. *

17-19. Atamose kuti Petulo jwamkanile Yesu kakwana katatu ana Yesu jwalosisye chamtuli kuti jwamkululuchile?

17 Mwaŵatendelaga yindu ni ndumetume Petulo chili chisyasyo chine chakulosya kuti kusyene Yesu ali jwakululuchila. Yili yangakayikasya kuti Petulo jwamnonyelaga mnope Yesu. Pa Nisani 14 chilo chakumalisya cha umi wa Yesu wa pachilambo chapasi, Petulo jwamsalile jwalakwe kuti, “Ambuje une ndili jwachilepe kwawula kukutaŵidwa pamo ni ŵalakwe atamose kuwa kwene.” Nambo pali pamasile maawala gamnono Petulo jwamkanile Yesu kuti ngakummanyilila. Baibulo jikusatusalila yayatendekwe Petulo pajwakanaga katatu. Jikusati, “Ambuje ŵagalawiche ni kumlola Petulo.” Ligongo lyakwayidwa ni ulemwa wakwe wekulungwawu Petulo “ŵakopweche kusa ni ŵalisile mwachanasa.” Panyuma pakuti Yesu awile mwine jwandumetumeju jwaliwusyaga kuti, ‘Ana Ambuje angululuchile?’—Luka 22:33, 61, 62

18 Petulo nganajembecheya kwa ndaŵi jelewu kuti amanyilile kwanga kwakwe. Yesu jwajimwiche ku ŵawe kundaŵi pa Nisani 16 soni lisiku lilyolyo jwajawile kukuwonechela kwa Petulo. (Luka 24:34; 1 Akolinto 15:4-8) Ligongo chichi Yesu jwawonechele kwa jwandumetume jwele jwamkanile jwalakwe mwamachili? Komboleka kuti Yesu jwasakaga kumsimichisya Petulo juŵapitikwiche mtimaju kuti Ambujegwe ali chiŵela kumnonyela soni kuti juli jwakusosekwa. Nambo Yesu jwatesile yakupunda pelepa.

19 Kaneko Yesu jwawonechele kwa ŵakumkuya ŵakwe ku Nyasa ja Galileya. Pandaŵiji Yesu jwamwusisye Petulo (juŵakanile Ambuje ŵakwe katatu) naga akusamnonyela jwalakwe. Ali amwusisye katatu, Petulo jwajanjile kuti, “Ambuje wawojo akumanyilila yosope yene, akumanyilila kuti ngusinanonyela!” Yisyene, pakuŵa Yesu jwamanyililaga ya mumtima mwa mundu, jwalakwe jwamanyililaga kuti Petulo jwamnonyelaga. Nambope Yesu jwampele Petulo upile wakuti asimichisye yeleyi. Kupwatika pelepa Yesu jwamsalile Petulo kuti, ‘Msisamalileje ngondolo syangu.’ (Yohane 21:15-17) Mkaniyitendekwe yeleyi Yesu jwampele Petulo masengo gakulalichila. (Luka 5:10) Pandaŵi aji pakulosya kuti jwamdalilaga jwalakwe, Yesu jwampele udindo wekulungwa ŵakusamalila ŵandu ŵele chachiŵa ŵakumkuya ŵa Klistu. Panyuma pakwe Yesu jwampelesoni Petulo udindo wine wakusosekwa pa masengo gakupanganya ŵakulijiganya. (Masengo 2:1-41) Mtima wa Petulo watemi pasi pajwamanyilile kuti Yesu jwamkululuchile soni kuti ali chiŵela kumkulupilila.

Ana Mkumanyilila “Chinonyelo cha Klistu”?

20, 21. Ana mpaka tumanyilile chamtuli “chinonyelo cha Klistu”?

20 Yisyene Maloŵe ga Yehofa gakusalondesya chinonyelo cha Klistu mwakupikanika chenene. Myoyo, ana tukusosekwa kutenda uli ni chinonyelo cha Klistu? Baibulo jikusatulimbikasya ‘kumanyilila chinonyelo cha Klistu chakupunda lunda lwa ŵandu.’ (Aefeso 3:19) Mpela mwatuyiwonele kala, Ngani Syambone syakwamba umi soni utumiki wa Yesu sikusatujiganya yejinji yakwamba chinonyelo cha Klistu. Nambope ‘kumanyilila chinonyelo cha Klistu’ kukusapwatikapo yejinji ngaŵa gamba kulijiganya yajikusasala Baibulo pakwamba ya jwalakwe.

21 Maloŵe ga Chigiliki gaŵagagopolele ‘kumanyilila’ gakusagopolela kumanyilila “kupitila mu yitendo.” Patukulosya chinonyelo mpela muŵatendelaga Yesu tuchipikanichisya muŵapikanilaga jwalakwe. Mpaka tulosye chinonyelochi mwa kunda kulaga ligongo lya ŵandu ŵane, kwakamuchisya ŵane payakusosechela yawo soni kwakululuchila ŵane kutyochela pasi pa mtima. Patukutenda yeleyi tuchikombola ‘kumanyilila chinonyelo cha Klistu chakupunda lunda lwa ŵandu.’ Ndaŵi syosope tukumbuchije kuti patukumsyasya Yesu tuchimŵandichila mnope Yehofa Mlungu jwetu jwachinonyelo jwele Yesu jwamsyasyaga.

^ ndime 11 Malamusi ga chilabi gasalaga kuti mundu jwamatana jwasosekwaga kuŵa kwakutalikangana ni ŵandu mamita 1.8. Nambo naga kwana mbungo jwamatana jwasosekwaga kuŵa kwakutalikangana ni ŵandu mamita 45. Buku jine ja chilabi jikusasala ya mlabi jwine jujwajuŵaga pam’weni jwamatana soni jikusasala ya jwine juŵatopolaga ŵamatana mwakwasoma maganga. Myoyo, ŵamatana ŵamanyiliga kupweteka kwakukusapagwa naga mundu akukanile kapena akunyosisye.

^ ndime 16 Mbali jandanda ja Luka 23:34 ŵajityosisye mu yakulemba ya payala yine yakala. Nambo, ligongo lyakuti maloŵega gakusasimanikwa mu mipukutu jajakwete malamusi, myoyo gakusasimanikwa mu Baibulo la Dziko Latsopano soni m’Mabaibulo gane. Pelapa Yesu jwasalaga ya asilikali ŵa Chiloma ŵaŵamwulagagawo. Nganamanyililaga yaŵatendaga pakuŵa nganammanyiliga Yesu kuti ali ŵani. Pakwamba ya achimlongola ŵa dini ŵaŵatendekasisye yeleyi, ŵamanyililaga yakutenda. Ŵajinji mwa ŵeleŵa yaliji yangakomboleka kwakululuchila.—Yohane 11:45-53.