1-3. (a) Na cava eda vulica me baleti keda nida dikeva na veimaliwai ni itubutubu kei na luvena? (b) Na cava e dau cakava e dua ni lomani? Na taro bibi cava meda dui tarogi keda kina?

 ERA dau vinakata na itubutubu mera raica ni matadredredre na luvedra se qai sucu. Era dau kabira yani na ucudra ina ucui gone dramidrami ena nodra vakamenemenea, era matadredredre vua. Era vinakata me laurai tale ga mai vei gone na marau. Sega ni dede, sa ra raica ni sa yavala vakamalua na gusu i gone kei na baluna ena nona sa matadredredre. Na matadredredre lailai qo e ivakaraitaki ni nona marau, e idole ni loloma e vakila vei rau nona itubutubu.

² Nona matadredredre na gone qo eda liaca lesu kina e dua na ka bibi me baleti keda na tamata. Eda dau vakaraitaka lesu na loloma vei ira era lomani keda. Eda a buli ga me va qori. (Same 22:9) Nida tubu cake, e tubu cake tale ga na ivakatagedegede ni noda vakaraitaka na loloma. De dua o se nanuma nodrau dau lomani iko nomu itubutubu, ira na wekamu, kei ira nomu itokani ni o se gone. E tara na lomamu na nodra loloma, e uqeti iko tale ga. O sa qai dau dolea na nodra loloma. Vakacava, o vakayacora tale tiko ga qo ena nomudrau veiwekani kei na Kalou o Jiova?

³ E kaya na iVolatabu: “Eda veilomani baleta ni a liu sara ga na nona lomani keda na Kalou.” (1 Joni 4:19) O sa na raica mai na iWasewase 1 me yaco ina 3 ni dau vakayagataka vakayalololoma o Jiova nona kaukaua, nona lewadodonu, kei na nona vuku ena sala mo vinaka kina. Ena iWasewase 4, o raica kina na nona lomana na kawatamata—nona lomani iko sara mada  ga. Ia qo e dua na taro. De dua e taro bibi duadua sara ga o rawa ni tarogi iko kina: ‘Au na dolea vakacava na loloma i Jiova?’

4. Sa ra veilecayaki tu vakacava e levu nikua ena sala mera lomana kina na Kalou?

⁴ E kila vinaka o Jiova, o koya na Vatuka ni loloma, ni loloma e rawa ni vakavotuya mai na nodra ivalavala vinaka na tani. O koya gona, e dina nira sega ga ni via rogoci koya na tamata talaidredre, e kila o koya ni na tiko eso era na dolea na nona loloma. E vica vata na milioni era sa cakava qori. Ia e ka ni rarawa ni levu nikua era sa veilecayaki tu ena levu ni lotu, sa ra sega ni kila tu kina se mera lomani koya vakacava na Kalou. Era kaya e levu nira lomana na Kalou, ia era nanuma ni loloma qo e cavuti ga e gusu. E rawa ni va qori na kena itekitekivu, me vaka na loloma ni gonedramidrami vua na nona itubutubu, ni tekivu ga ena nona matadredredre. Ia vei ira era qase cake, na loloma qori e okati kina e levu tale na ka.

5. E vakamacalataka vakacava na iVolatabu na ibalebale ni noda lomana na Kalou? Na cava me uqeti keda kina na ivakamacala qo?

⁵ E vakamatatataka o Jiova na sala meda lomani koya kina. E kaya na nona Vosa: “Qo na ibalebale ni noda lomana na Kalou, meda muria na nona ivunau.” Na noda lomana gona na Kalou e vakaraitaki ena ka e caka sara ga. E levu era sega ni taleitaka mera muria na ivunau ni Kalou. Ia e tomana na tikinivolatabu qo: “E sega ni icolacola bibi na nona ivunau.” (1 Joni 5:3) E vakarautaki na ivunau kei na ivakavuvuli i Jiova meda vinaka kina, e sega ni kena inaki meda rarawa kina. (Aisea 48:17, 18) Na Vosa ni Kalou e vutucoqa ena ivakavuvuli ena vukei keda meda toro voleka vua. Ena sala cava? Meda dikeva mada qo e tolu na basoga ni noda veiwekani kei na Kalou. Qo e okati kina noda veivosaki, veiqaravi, kei na noda vakatotomuri koya.

6-8. (a) Sala cava eda na vakarorogo kina vei Jiova? (b) Na cava meda cakava me bula kina na Vosa ni Kalou nida wilika?

⁶ E tukuni va qo ena itekitekivu ni Wase 1, “Kaya mada ke o rawa ni veitalanoa kei na Kalou.” Eda a vulica ni so era cakava qori. A yaco vei Mosese. Vakacava o keda? Sa oti na gauna a dau tala mai kina nona agilosi o Jiova me veivosaki kei na tamata. Ia e tiko na sala vakasakiti e veitaratara kina kei keda o Jiova ena gauna qo. Ia eda na rogoci koya vakacava?

⁷ “E vakavuna na Kalou na iVolatabu kece,” o koya gona, eda rogoci Jiova ena noda wilika nona Vosa, na iVolatabu. (2 Timoci 3:16) Oya na vuna e vakauqeti ira kina na tamata i Jiova na daunisame mera wilika na iVolatabu “ena siga kei na bogi.” (Same 1:1, 2) Qo ena vinakati kina vakalevu vei keda na sasaga. Ia na sasaga vinaka va qo ena vakaicovitaki. Me vaka eda raica mai ena Wase 18, na iVolatabu e nona ivola na Tamada vakalomalagi vei keda. Meda kua gona ni wilika wale ga me rawa. Meda saga me bula na Vosa ni Kalou ena gauna eda wilika kina. Eda na cakava vakacava qori?

⁸ Raitayaloyalotaka na ka o wilika ena iVolatabu. Me vaka o raici ira sara tiko ga na wilika tiko na kedra itukutuku. Saga mo kila na veika lalai eso me baleti ira, kedra ituvaki, kei na nodra inaki. Qai vakasamataka vakatitobu na ka o wilika, taroga eso na taro va qo: ‘Na cava au vulica ena itukutuku qo me baleti Jiova? Na nona itovo cava e vakamacalataki tiko i ke? Na ivakavuvuli cava e vinakata tiko i ke o Jiova meu kila, na sala cava au na bulataka kina?’ Wilika, vakasamataka vakatitobu, bulataka sara. Ni o cakava qo, ena bula na Vosa ni Kalou.—Same 77:12; Jemesa 1:23-25.

9. O cei na “dauveiqaravi yalodina e vuku,” kei na cava meda rogoci koya vinaka kina na “dauveiqaravi” qori?

⁹ E vosa tale ga vei keda o Jiova ni vakayagataka na “dauveiqaravi yalodina e vuku.” Me vaka a parofisaitaka o Jisu, sa digitaki e vica na tagane lotu vaKarisito lumuti me ratou vakaitavi ena kena vakarautaki mai ena gauna dredre qo, na “kakana  ena kena gauna donu.” (Maciu 24:45-47) Nida wilika na ivola e vakarautaki meda kila kina na ka dina mai na iVolatabu, nida tiko tale ga ena soqoni vaKarisito kei na soqo cokovata, eda sa kania tiko na kakana e vakarautaka na dauveiqaravi qori. Qo na dauveiqaravi i Jiova, oya na vuna eda rogoca kina na vosa i Jisu: “Moni dau vakarorogo vinaka.” (Luke 8:18) Eda vakarorogo vinaka nida kila ni vakayagataka tiko o Jiova na dauveiqaravi yalodina me veitaratara mai kina kei keda.

10-12. (a) Na cava eda kaya kina ni dua na isolisoli vinaka i Jiova na masu? (b) E rawa vakacava ni vakamarautaki Jiova noda masu? Na cava eda nuidei kina ni na taleitaka noda masu?

¹⁰ Ia vakacava na noda veivosaki kei na Kalou? Rawa nida vosa vei Jiova? De dua eda kaya ni sa sega tu ga ni rawa. E vakasama vakatubuqoroqoro dina qo. Vakacava ena rawa mo vosa vua na iliuliu levu duadua ena nomu vanua mo vakaraitaka vua na lomamu? Eso e rawa ni yaco vei ira na leqa ke ra tovolea mada ga! Ena gauna i Esiteri kei Motekai, e rawa ni vakamatei e dua ke sega ni sureti qai via lai raici koya na Tui Perisia. (Esiteri 4:10, 11) Ia qai vakasamataka mo torovi koya na Turaga Cecere Duadua ni Lomalagi kei na Vuravura! Vei koya, “era vaka na vodre” na tamata e matana. (Aisea 40:22) Vakacava eda na domobula, meda rere ni torovi koya? Me kua sara!

¹¹ E vakarawarawataka o Jiova noda torovi koya, e vakarautaka tale ga e dua na sala rawarawa sara—na masu. O ira mada ga na gone e rawa nira torovi Jiova ena vakabauta, ena nodra masu ena yaca i Jisu. (Joni 14:6; Iperiu 11:6) Ia e rawa tale ga nida talaucaka na lomada ena masu, okati e ke na veika e dau dredre sara mada ga meda tukuna. (Roma 8:26) Ena sega ni yaga ke da nanuma meda vakadrukai Jiova ena noda cavuta eso na vosa bibi qai vakaturaga, se meda masu sara tu vakabalavu. (Maciu 6:7, 8) Ena yasana kadua, e vakatau ga vei keda na balavu ni noda masu, kei na levu ni gauna eda masu kina. E uqeti keda mada ga na nona Vosa meda “kua ni cegu ena masu.”—1 Cesalonaika 5:17.

¹² Kua ni guilecava ni o Jiova duadua ga e “Daurogo masu,”  e dau kauaitaka tale ga. (Same 65:2) Vakacava e dau vakacauoca vua me rogoca na nodra masu na nona tamata? Sega, e ka ni marau vua na nona rogo masu. Na nona Vosa e vakatauvatana na nodra masu na nona tamata kei na ka boivinaka. E dau kama qai teteva yani na vanua na kena iboi totoka. (Same 141:2; Vakatakila 5:8; 8:4) Vakacava, e sega ni veivakacegui meda kila ni noda masu e vakamarautaki koya na Turaga Cecere Duadua ni Lomalagi kei na Vuravura ni vaka na ka boi vinaka e cagina yani? Ke o vinakata gona mo toro voleka vei Jiova, dau masu vakawasoma vua ena yalomalumalumu, e veisiga. Talaucaka vua na lomamu; kua ni vakavoca e dua na ka. (Same 62:8) Vakaraitaka vua na Tamamu vakalomalagi na nomu leqa, nomu marau, nomu vakavinavinaka, kei na nomu veivakacaucautaki. Sa na qai rawa ni qaqaco ga na nomudrau veiwekani.

13, 14. Nida qaravi Jiova, na cava na kena ibalebale? Na cava e ganita ga kina me sokaloutaki?

¹³ Nida veivosaki kei na Kalou o Jiova, eda sega ni vakarorogo se vosa wale tiko ga me vaka noda veivosaki kei na dua noda itokani se wekada. Eda sa sokaloutaki koya sara tiko ga, eda sa vakaraitaka tiko vua na veidokai e ganiti koya. E tiki ni noda bula na sokalou dina. Eda vakaraitaka kina vei Jiova noda lomani koya mai vu ni lomada kei na noda via qaravi koya, e vakaduavatataki keda tale ga na dauveiqaravi i Jiova, mai lomalagi, se vuravura. A raica ena dua na raivotu na yapositolo o Joni na nona kacivaka na ivakaro qo e dua na agilosi: “Moni qaravi koya gona e bulia na lomalagi, na vuravura, na wasawasa, kei na ivurevure ni wai.”—Vakatakila 14:7.

¹⁴ Na cava meda sokaloutaki Jiova kina? Vakasamataka mada na idivi kei Jiova eda a veivosakitaka mai me vaka na nona savasava, kaukaua, lewai koya vinaka, lewadodonu, yaloqaqa, yalololoma, vuku, yalomalumalumu, loloma, veinanumi, dau dina, kei na nona vinaka. Eda sa raica mai ni o Jiova e uasivi duadua, e cecere duadua, qai lagilagi duadua ena nona  ivalavala kece. Eda druka nida vulici koya, eda liaca ni sega ni ganita meda qoroqoro wale ga. Eda sega ni katuma rawa na nona lagilagi, e cecere, eda somidi wale e matana. (Aisea 55:9) E sega ni vakatitiqataki tale ni o Jiova ga na Turaga Cecere Duadua ena Lomalagi kei na Vuravura, o koya ga e dodonu meda qarava. Ia meda na sokaloutaki Jiova vakacava?

15. Sala cava eda na qaravi Jiova kina, ‘vakayalo, meda dina tale ga’? Na cava gona e rawa nida cakava nida tiko ena soqoni vaKarisito?

¹⁵ A kaya o Jisu: “E yalo na Kalou, o ira na sokalou vua e dodonu mera sokalou vakayalo, mera dina tale ga ena nodra sokalou.” (Joni 4:24) Meda qarava “vakayalo” na Kalou, e bibi me tiko vei keda na nona yalo tabu, me dusimaki keda tale ga. Na noda sokalou me salavata kei na ka dina e tiko ena Vosa ni Kalou. E noda itavi gona meda sokaloutaki Jiova, ‘vakayalo, meda dina tale ga,’ ena gauna eda soqoni vata kina kei ira na tacida vakayalo. (Iperiu 10:24, 25) Nida sere vei Jiova, duavata  ena masu, nida vakarorogo da qai vakaitavi ena veivosakitaki ni nona Vosa, eda vakaraitaka noda lomani koya ena sokalou savasava.

16. Na cava e dua vei ira na ivakaro levu e vakacolati vei ira na lotu vaKarisito dina? Cava eda guta kina meda talairawarawa ina ivakaro qo?

¹⁶ Eda sokaloutaki Jiova tale ga ena noda tukuni koya yani, nida vakacaucautaki koya e matanalevu. (Iperiu 13:15) Io, e dua na ivakaro levu e vakacolati vei ira na lotu vaKarisito dina oya mera kacivaka yani na itukutuku vinaka ni Matanitu i Jiova. (Maciu 24:14) Eda talairawarawa ena ivakaro qo nida lomani Jiova. Nida vakasamataka nona “vakamatabokotaka na nodra vakasama na kalou ni veika vakavuravura qo,” o Setani na Tevoro, kei na nona vakatetea na lasu gaga eso me baleti Jiova, vakacava e sega ni gu na lomada meda vakadinadinataki koya na noda Kalou, meda vakavotuya kina na lasu i Setani? (2 Korinica 4:4; Aisea 43:10-12) Nida vakasamataka tale ga na itovo uasivi kece i Jiova, vakacava e sega ni uqeti keda qori meda tukuni koya yani? E sega ni dua tale na ka dokai me tautauvata kei na noda vukei ira eso tale mera mai kilai koya na Tamada vakalomalagi, mera qaravi koya tale ga.

17. Na cava e okati ena noda sokaloutaki Jiova? Na cava meda qaravi koya kina ena yalodina?

¹⁷ Ia e levu tale na ka e okati ena noda sokaloutaki Jiova. E tara na noda bula kece. (Kolosa 3:23) Ke da ciqomi Jiova dina me noda Turaga Cecere Duadua ni Lomalagi kei na Vuravura, eda na vakaliuca na lomana ena ka kece eda cakava, ena noda bula vakavuvale, noda cakacaka saumi, noda veimaliwai kei ira eso tale, kei na noda gauna ni vakacegu. Eda na saga meda qaravi Jiova ena ‘lomada taucoko.’ (1 Veigauna 28:9) Na sokalou va qori e sega kina na lomalomarua se na veivakaisini, se me laurai vua e dua ni qaravi Jiova ni cakava lo tiko eso na cala bibi. Ena sega ni veivakaisini na tamata yalodina ni na taqomaki koya na nona loloma. E taqomaki koya tale ga na nona rerevaki koya dina na Kalou. E kaya na iVolatabu ni rere va qori e salavata kei na nona rawa ni veivolekati e dua kei Jiova.—Same 25:14.

18, 19. Na cava eda kaya kina ni tamata ivalavala ca e rawa ni vakatotomuria na Kalou o Jiova?

¹⁸ Na iwasewase yadua ni ivola qo e tini ena dua na wase e vakamacalataka na sala meda ‘vakatotomuria na Kalou, nida luvena lomani.’ (Efeso 5:1) Eda tamata ivalavala ca, ia me matata tiko vei keda ni rawa nida vakatotomuria na ivakaraitaki uasivi i Jiova ena nona vakayagataka nona kaukaua, lewadodonu, vuku, kei na nona loloma. Eda kila vakacava ni rawa nida vakatotomuri koya na Kalou Kaukaua Duadua ga? Nanuma tiko ni yaca i Jiova e kena ibalebale ni na tu vakarau o koya me raica ni yaco ga na lomana. Eda qoroqoro dina ena ka e rawa ni cakava o Jiova, vakacava sa na bau dredre sara ga meda vakatotomuri koya? Sega.

¹⁹ Eda buli meda ucuya na Kalou. (Vakatekivu 1:26) Eda duatani duadua gona na tamata ni vakatauvatani kei na ka bula cava ga e vuravura. E sega ni porokaramutaki tu na noda bula me vaka na manumanu, e sega tale ga ni sa lewai oti tu mai. E solia vei keda o Jiova e dua na isolisoli talei, meda vakatulewataka sara ga na noda bula. E dina nida dau lekata eso na ka, da bula ivalavala ca tale ga, ia e soli vei keda na galala meda digia ga na ka eda vinakata. Meda nanuma tale ga ni ibalebale ni yaca ni Kalou ni rawa vua me cakava na ka e vinakata vei ira nona tamata. O vinakata mo dau loloma, vuku, lewadodonu, mo qai vakayagataka vakadodonu nomu kaukaua? E rawa sara ga ni o cakava qo ena veivuke ni yalo i Jiova! Vakasamataka mada na ka vinaka o na rawata kina.

20. Na ka vinaka cava e rawa nida vakila nida vakatotomuri Jiova?

²⁰ O na vakamarautaka na loma i koya na Tamada vakalomalagi. (Vosa Vakaibalebale 27:11) E rawa mada ga nida “vakamarautaki koya vakalevu” baleta ni kila vinaka noda malumalumu. (Kolosa 1:9, 10) Ni o saga tiko mo bulataka na nona itovo na Tamada vakalomalagi, o na vakalougatataki ena dua na itavi dokai. O na lesi mo dau vakacila rarama ena vuravura sa solega tu qo na o loaloa. (Maciu 5:1, 2, 14) O na vakaitavi  ena kena kacivaki yani na itovo lagilagi eso i Jiova. Sa dua dina na ka dokai!

21, 22. Na ilakolako tawavakaiyalayala cava mera na muria o ira kece era lomani Jiova?

²¹ Na veivakamasuti rawarawa e volai ena Jemesa 4:8 e sega ni isausau wale ga. Qo e vaka e dua na ilakolako. Ena sega ni cava na ilakolako qo ke da yalodina tiko ga. Eda na sega ni cegu ena noda toro voleka tiko ga vei Jiova. Na veika vovou meda vulica me baleti koya ena sega ni oti rawa. Meda kua ni nanuma ni ivola qo e sa vakavulici keda ena ka taucoko sara ga me baleti Jiova. Qo e itekitekivu wale ga ni noda vulica na veika e kaya na iVolatabu me baleti koya na noda Kalou! Ia na iVolatabu mada ga e sega ni tukuna vei keda na itukutuku kece e baleti Jiova. A vakabauta na yapositolo o Joni ni kevaka a volai kece na ka a cakava o Jisu ena gauna a cakacaka vakaitalatala voli kina e vuravura, ena “sinai o vuravura ena kena ivolavivigi.” (Joni 21:25) Ke sa rawa ni tukuni oya me baleti Luvena, sa na qai wacava o Tamana!

 ²² Ena sega mada ga ni oti na noda kilai Jiova nida sa bula tawamudu. (Dauvunau 3:11) O koya gona, vakasamataka na veika lelevu se tu e matada. Nida sa na bula me vica na drau na yabaki, vica na udolu, vica na milioni, se vica sara na bilioni, sa na qai levu sara na ka eda kila me baleti Jiova ni vakatauvatani kei na ka eda kila ena gauna qo. Ia se levu ga na ka e se vo meda vulica. Ena gu na lomada meda vuli tiko ga, nida na vakila ni na yaga tiko ga meda lagata me vakataki koya na daunisame: “E vinaka noqu toro voleka vua na Kalou.” (Same 73:28) E levu na veimataqali ka e tu meda na cakava ena noda bula nida sa na bula tawamudu, ia na tikina totoka duadua oya na nida na saga meda toro voleka tiko ga vei Jiova me tawamudu.

23. Na cava o uqeti mo cakava?

²³ Mo dolea mada ga na loloma i Jiova ena gauna qo ena nomu lomani koya ena lomamu taucoko, vinaka taucoko, vakasama taucoko, kei na nomu kaukaua kece. (Marika 12:29, 30) Me dina mada ga qai dei na nomu loloma. Me laurai mada ga ena nomu vakatulewa kece e veisiga—ena vakatulewa lelevu kei na vakatulewa lalai—ni o na digia tu ga mo muria na sala ena qaqaco tiko ga kina na nomu veiwekani kei na Tamamu vakalomalagi. Kena ilutua, mo toro voleka tiko mada ga vei Jiova, me toro voleka mada ga mai vei iko o koya—me yacova na gauna e sega ni mudu!