1-3. (a) Ang’o ma wanyalo puonjore e wi neno kaka jonyuol gi nyithindo oherore? (b) Ka ng’ato onyisowa hera, ang’o ma wajotimo, to en penjo mane maduong’ monego wapenjre ng’ato ka ng’ato?

 JONYUOL gombo neno ka nyathi ma nyocha ginyuolo chako buonjo kodgi. Ging’iyo wang’ nyathigino tir kendo giwuoyo kode ka gimor. Gigombo neno mor e wang’ nyathigino. Bang’ kinde matin, nyathino be chako buonjo kodgi. Kata obedo ni mano nyalo nenore kaka gima tin, mano e kama nyathi chakoe nyiso ni omor gi gik ma jonyuolne timone.

² Wachno paronwa gimoro maduong’ e wi kit dhano. Ka ng’ato oherowa, wan be wahere. Mano e kaka ochuewa. (Zaburi 22:9) Kaka wamedo dongo e kaka wamedo nyiso hera e yore mopogore opogore. Samoro inyalo paro kaka jonyuolni, wedeni, kata osiepeni ne otimoni gik ma nyiso ni giheri ka ne pod itin. Mano nomiyo iherogi kendo bang’e ne ichako timo gik ma nyiso mano. In be ninyisogi hera. Be gima chalo kamano timore e winjruokni gi Jehova Nyasaye?

³ Muma wacho kama: “Wanyiso hera nikech en e ma nokwongo herowa.” (1 Johana 4:19) Chakre Kare Mokwongo nyaka mar Adek mar bugni, ne waneno kaka Jehova Nyasaye nyisowa hera e yo ma otiyoe gi tekone, yo ma omakorego gi timne makare, kod kaka otiyo gi riekone. To e Kare mar Ang’wen, ne waneno yore mabeyo miwuoro ma Nyasaye osenyisogo dhano duto moriwo nyaka in, hera. Koro penjo maduong’ monego obed ni wapenjore ng’ato ka ng’ato en ma: ‘Hera ma Jehova oherago onego omi atim ang’o?’

4. Ji nigi paro mane mobam e wi gima hero Nyasaye en?

⁴ Jehova, ma e Wuon hera ong’eyo maber ni ka onyis ng’ato hera, mano miyo ng’atno bedo gi gombo mar timo kar nyalone mondo onyis kido mabeyo. Omiyo, kata obedo ni dhano pod ng’anyo, Nyasaye ni gadier ni nitie ji ma biro nyiso ni gihere mana kaka oherogi. To kuom adier, dhano tara gi tara osenyiso ni gihero Nyasaye. Kata kamano, gima lit en ni dinde mag piny monjaworeni osechocho paro ma ji nigo e wi tiend hero Nyasaye. Thoth ji wacho ni gihero Nyasaye mak mana ni giparo ni hero Nyasaye en gima ng’ato winjo mana e chunye kendo wacho mana gi dhoge. Mana kaka nyathi mayom nyalo nyiso ni ohero jonyuolne mana kuom buonjo, e kaka hero Nyasaye be nyalo chakore. Kata kamano, joma dongo to nyisoga hera e yore mang’eny.

5. Muma wacho ni tiend hero Nyasaye en ang’o, to ang’o momiyo wachno onego omorwa?

⁵ Jehova leronwa tiend here. Muma wachonwa niya: “Tiend hero Nyasaye e ma, ni waluw chikene.” Omiyo, hero Nyasaye en gima inyiso kuom tim. En adier ni ji mang’eny ok ohero luwo chike moketi. Kata kamano, ndikono medo wacho kama kuom chike Nyasaye: “Chikene ok tek luwo.” (1 Johana 5:3) Chike Jehova kod puonj momiyowa gin ma konyowa to ok ma hinyowa. (Isaya 48:17, 18) Wach Nyasaye oting’o puonj mang’eny ma konyowa sudo machiegni kode. E yo mane? We wawuo ane e wi gik moko adek motudore gi winjruokwa gi Nyasaye. Gigo oriwo wuoyo e kindwa kode, yore ma watiyonego, kod luwo ranyisine.

6-8. (a) Wanyalo winjo Jehova e yo mane? (b) Ere kaka wanyalo neno e pachwa gik ma wasomo e Muma?

⁶ Sula Mokwongo mar bugni nochako gi wechegi: “Par ane ni Nyasaye wuoyo kodi.” Ne waneno ni mano en gima  nyalore nikech Nyasaye nowuoyo gi Musa. To nade wan? Be Nyasaye nyalo wuoyo kodwa? Kindegi Jehova ok or malaikene mondo owuo gi dhano. Kata kamano, Jehova nigi yore mabeyo ahinya monyalo wuoyogo kodwa. Ere kaka wanyalo winjo Jehova?

⁷ Nikech “Ndiko duto okudh gi much Nyasaye,” wawinjo Jehova kuom somo Muma, ma en Wachne. (2 Timotheo 3:16) Nikech mano, jandik-zaburi nojiwo jotich Jehova mondo osom Wachne “odiechieng’ gotieno.” (Zaburi 1:1, 2) Timo kamano dwaro ni watim kinda. To kinda ma kamano ok dhi nono. Mana kaka ne waneno e Sula mar 18, Muma chalo gi barua maber mowuok kuom Wuonwa manie polo. Omiyo, ok onego wasom Muma tek mana ni wasome. Nyaka watem neno gik ma wasomo e pachwa. Ere kaka wanyalo timo kamano?

⁸ Sama isomo Muma, tem goyo picha e pachi. Tem neno joma Muma wuoyo kuomgi. Tem ng’eyo kaka ne gipon, chal ma ne gintie, kod paro ma ne gin-go. Kae to par matut e wi gik misomo e Muma kipenjori penjo kaka: ‘Wechegi puonja ang’o e wi Jehova? Gin kido mage mag Nyasaye ma nenore? En puonj mane ma Jehova dwaro ni ayud, to ere kaka anyalo tiyo gi puonjno e ngimana?’ Wach Nyasaye biro tiyo kuomi ka isome, ka iparo kuome matut, kendo ka itiyo gi puonj miyudo.​—Zaburi 77:12; Jakobo 1:23-25.

9. “Jatich mogen kendo mariek” en ng’a, to ang’o momiyo onego wachik itwa maber ne ‘jatijno’?

⁹ Jehova wuoyo kodwa bende kokalo kuom “jatich mogen kendo mariek.” Mana kaka Yesu nokoro, ne idhi ket grup moro matin mar Jokristo mowal mondo ochiw ‘chiemo e kinde mowinjore’ e ndalo mag giko mopong’ gi chandruokgi. (Mathayo 24:45-47) Wayudo chiemb chuny mowuok kuom jatich mogen sama wasomo buge ma oiknwa mondo okonywa ng’eyo adiera manie Muma, kendo sama wadhi e chokruoge mag kanyakla kod chokruoge madongo. Nikech jatijno tiyo e lo Kristo, en gima ber luwo weche  ma ne Yesu owacho niya: “Chikuru itu maber mondo uwinj gima iwachonu.” (Luka 8:18) Wachiko itwa maber nikech wang’eyo ni yo achiel ma Jehova wuoyogo kodwa, en kokalo kuom jatijno.

10-12. (a) Ang’o momiyo lamo en mich maber ahinya mowuok kuom Jehova? (b) Ere kaka wanyalo lemo e yo ma moro Jehova, to ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni omor gi lamowa?

¹⁰ To nade wuoyo gi Nyasaye? Be wanyalo wuoyo gi Jehova adier? Mano en wach malich miwuoro! Kapo ni nitie gimoro ma chandi ma diher nyiso jatend pinyu, be iparo ni inyalo yieni chopo ire? Seche moko temo atema timo kamano nyalo miyo iyudri e chal matek ahinya! E kinde Esta gi Mordekai, ne inyalo neg ng’ato kodhi ir ruodh Persia ma ok oluonge. (Esta 4:10, 11) Ka dhi e nyim ruoth e ma tek kamano, to nade dhi e nyim Jaloch piny gi polo ma kata mana joloch ma nigi teko manade “chalone mana gi dede”? (Isaya 40:22) To be mano koro nyiso ni onego waluor chopo ire? Ooyo ngang’.

¹¹ Nitie yo moro mayot ma Jehova oseyawonwa mondo wachopgo ire ma en lamo. Kata mana nyathi matin ahinya nyalo lemo ka en gi yie mi Jehova winjo lamone kokalo kuom Yesu. (Johana 14:6; Jo-Hibrania 11:6) Lamo bende miyowa thuolo mar nyiso Nyasaye weche manie chunywa ma chandowa kata ma litnwa ma samoro teknwa lero. (Jo-Rumi 8:26) Jehova ok mor ka watiyo gi weche mag nyisruok ka walemo kata ka wawacho weche mang’eny manono mondo walombgo ji. (Mathayo 6:7, 8) To komachielo, Jehova ok ketnwa chik ni lamo marwa obed mabor kata machuok maromo nade kata ni onego walem nyadidi. Kar mano, Muma jiwowa niya: “Lamuru kinde duto.”​—1 Jo-Thesalonika 5:17.

¹² Ng’e ni Jehova kende e ma iluongo ni “Jawinj lamo,” kendo owinjo lamowa kodewowa gadiera. (Zaburi 65:2) Be Jehova mor gi lamo mag jotichne? Ee, omorgo malich. Wachne pimo lamo ma kamago gi ubani ma ng’we mamit ma  suche idho ka dhi e polo. (Zaburi 141:2; Fweny 5:8; 8:4) Donge wamor ng’eyo ni lamo mowuok e chunywa chalo gi ubani ma dhi e polo kendo moro Jaloch manie wi gik moko duto? Omiyo, ka idwaro sudo machiegni gi Jehova, lem nyading’eny pile ka pile, kendo kibolori. Olne weche duto manie chunyi ma ok iweyo kata achiel. (Zaburi 62:8) Nyis Wuoru manie polo chandruoge ma in-go, gik ma mori, duokne erokamano, kendo pake. Kitimo kamano, winjruok manie kindu biro medo bedo motegno.

13, 14. Wanyiso nade ni watiyo ne Jehova, to ang’o momiyo timo kamano owinjore?

¹³ Wuoyo e kindwa gi Jehova Nyasaye ok chal gi wuoyo kata chiko itwa ne osiepwa kata watwa moro. Kar mano, en yo ma wanyisogo ni watiyo ne Jehova ka wamiye luor ma owinjorego chuth. Ngimawa duto ichiko gi lamo madier. Tiyo ne Jehova e yo ma kamano e yo ma wanyisogo ni wahere gi chunywa duto kendo wachiworene, kendo tiyone e yo ma kamano e ma riwo jotich Jehova duto manie polo gi piny. Jaote Johana noneno fweny ma malaika moro nowachoe kama: “Lamuru Jalno ma nochueyo polo, gi piny, gi nam, kod sokni mag pi.”​—Fweny 14:7.

¹⁴ Ang’o momiyo onego wati ne Jehova? Par ane kido mag Jehova ma wasewuoyoe e bugni kaka ler mare, tekone, horuokne, timne makare, chir mare, ng’wonone, riekone, bolruokne, herane, kaka okecho ji, makruokne gi jotichne, kod berne. Jehova e ma keto ranyisi maberie moloyo e nyiso kido mabeyogo duto kendo en e ma onyiso kidogo e okang’ ma malo moloyo ng’ato ang’ata. Sama wapuonjore e wi kido mang’eny mabeyo mag Jehova, wafwenyo ni en Nyasaye maber miwuoro. Duong’ne lich miwuoro kendo ohingowa mabor ma ok dwapimre kode. (Isaya 55:9) Onge kiawa ni Jehova e ma owinjore bedo Jaloch e wiwa to mano e ma omiyo owinjore watine kendo walame. Kata kamano, ere kaka onego wati ne Jehova?

15. Ere kaka wanyalo lamo Jehova gi “roho kod adiera,” kendo chokruoge mag Jokristo miyowa thuolo mage mag timo kamano?

 ¹⁵ Yesu nowacho niya: “Nyasaye en Roho kendo jo ma lame nyaka lame kuom roho kod adiera.” (Johana 4:24) Mondo walam Jehova “e roho,” dwarore ni wabed gi roho mare kendo wawe rohono otawa. Bende, nyaka walame kaluwore gi adiera ma yudore e Wach Nyasaye. Samoro amora ma wachokore gi jowetewa, wabedo gi thuolo makende mar lamo Jehova gi “roho kod adiera.” (Jo-Hibrania 10:24, 25) Gik ma nyiso ni wahero Jehova kendo ni walame gadier oriwo chokore kanyachiel gi Jokristo wetewa mondo wapak Jehova gi wer, walem, wachik itwa ne paro ma jomoko chiwo, kendo wachiw paro wan bende.

16. Achiel kuom chike madongo momi Jokristo en mane, to ang’o momiyo waneno ni nyaka waluw chikno?

¹⁶ Watiyo ne Jehova bende sama wawuoyo gi jomoko  e wiye ka wapake. (Jo-Hibrania 13:15) Kuom adier, lando wach maber mar Pinyruodh Jehova en achiel kuom chike madongo momi Jokristo. (Mathayo 24:14) Watimo tijno gi siso nikech wahero Jehova. Satan Jachien ma en “nyasach pinyni osedino pach jo ma ok oyie” kokeyo miriambo maricho e wi Jehova. Donge wagombo tiyo ne Jehova kaka Jonenone ka waelo miriambo ma Satan osekethogo nying Nyasaye? (2 Jo-Korintho 4:4; Isaya 43:10-12) Sama waparo matut e wi kido mabeyo miwuoro ma Jehova nigo, donge chunywa chwalowa mondo wanyis jomoko wechego? Kuom adier, onge gima ber moloyo konyo jomoko oriwre kodwa e ng’eyo Nyasaye kendo here.

17. Tiyo ne Jehova oriwo ang’o, to ang’o momiyo nyaka walame ka waluwo tim makare?

¹⁷ Tiyo ne Jehova oriwo gik mogwaro. Omulo yore duto mag ngimawa. (Jo-Kolosai 3:23) Ka kuom adier waneno Jehova kaka Jaloch e ngimawa, wabiro temo kar nyalowa mondo watim dwache e yore duto mag ngimawa bed ni en e ngimawa mar joot, e tijewa, e yo ma watimogo ne jomoko gik moko, kod sama wan kendwa. Wabiro tiyo ne Jehova ‘gi chunywa duto,’ kendo ka waluwo tim makare. (1 Weche mag Ndalo 28:9) Ka walamo Nyasaye gi chuny ma kamano, ok wanyal tiyone gi chuny manus nus, tiende ni ng’ato wuondore ni otiyo ne Jehova to koni otimo richo madongo aling’ ling’. Ng’at ma luwo tim makare ok nyal wuondore e yo ma kamano; hera miyo ng’ato sin chuth gi timno. Luoro Nyasaye bende konyowa kwedo ngima mar wuondruok. Muma nyiso ni ka waluoro Nyasaye e yo ma kamano, wabedo osiepene.​—Zaburi 25:14.

18, 19. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni dhano morem nyalo luwo ranyisi mar Jehova Nyasaye?

¹⁸ Kare Mokwongo nyaka mar Ang’wen mar bugni ne rumo gi sula ma nyiso kaka wanyalo ‘luwo tim Nyasaye  kaka nyithindo moher.’ (Jo-Efeso 5:1) Kata obedo ni wan dhano morem, ber ng’eyo ni wanyalo luwo yo ma Jehova tiyogo gi tekone, kaka onyiso tim makare, kaka otiyo gi riekone, kod kaka onyiso hera. Ere kaka wang’eyo ni luwo ranyisi mar Nyasaye Manyalo Duto en gima nyalore? Ng’e ni tiend nying Jehova puonjowa ni onyalo bedo gimoro amora modwaro mondo ochop dwache. Mano en gima kawowa gi wuoro. To be mano nyiso ni ok wanyal luwo ranyisine? Ooyo.

¹⁹ Ochuewa e kido mar Nyasaye. (Chakruok 1:26) Kuom mano, dhano opogore gi chuech moro amora manie piny. Dhano ok chal gi le ma timo gik moko mana nikech rieko moket kuomgi kata kaluwore gi alwora ma gintie. Jehova omiyowa mich ma jaber ma en nyalo mar timo yierowa wawegi. Kata obedo ni wan dhano morem kendo ma joricho, wan gi thuolo mar yiero ni wabiro bedo joma chal nade. E wi mano, par ni tiend nying Nyasaye bende en ni onyalo miyo jotichne obed gimoro amora modwaro ni gibed. Omiyo, be diher bedo ng’ama nigi hera, ma nigi rieko, ma timo gik makare, kendo ma tiyo gi tekone e yo mowinjore? Ee, roho mar Jehova nyalo konyi mondo ibed ng’at ma kamano! Par ane gik mabeyo minyalo timo ka Nyasaye omiyi rohone.

20. En wach mane maber ma wachopo ka waluwo ranyisi mar Jehova?

²⁰ Ibiro miyo chuny Wuonwa manie polo obed mamor. (Ngeche 27:11) Inyalo kata bedo “malong’one chuth” nikech ong’eyo ni wan dhano morem. (Jo-Kolosai 1:9, 10) To kaka idhi nyime nyago kido mabeyo kiluwo ranyisi mar Wuonwa ma wahero, ibiro yudo gueth maduong’. E piny motho mudhoni kendo mabor gi Nyasaye, ibiro bedo ler ma rieny. (Mathayo 5:1, 2, 14) Mano biro miyo inyis e okang’ moro kido mabeyo miwuoro mag Jehova. To mano doko nyadhi!

21, 22. En wuoth mane ma onge gikone manie nyim joma ohero Jehova?

²¹ Jip ma wayudo e bug Jakobo 4:8 ok en gima nigi gikone. Ochalo gi wuoth. Ka wadhi nyime tiyo ne Nyasaye, ok wabi chopo e giko wuodhno. Wabiro siko ka wasudo machiegni gi Jehova. Kinde duto wabiro bedo gi gik mang’eny ma wanyalo puonjore kuome. Kik wapar ngang’ ni bugni osepuonjowa gik moko duto e wi Jehova. Wamulo mana matin kuom gik mang’eny ma Muma wacho e wi Nyasachwa! To kata mana Muma owuon ok nyiswa weche duto e wi Jehova. Jaote Johana nowacho ni ka po ni dine ondik gik moko duto ma Yesu notimo kinde ma ne olendo, “piny dine ok oting’o buge mondiki” duto e wi Yesu (Johana 21:25) Ka ne inyalo wach kamano e wi Wuod Nyasaye, to nade Nyasaye owuon?

²² Kata mana dak nyaka chieng’ ok bi miyo wachop e giko mar puonjruok e wi Jehova. (Eklesiastes 3:11) Ka en kamano, par ane gima nie nyimwa. Bang’ dak kuom higni  miche, alufe, milionde, kata mana higni bilionde, wabiro ng’eyo weche mang’eny e wi Jehova Nyasaye moloyo kaka wang’eyo sani. Kata kamano, pod wabiro yudo ni nitie gik mabeyo mogundho ma pod onego wapuonjre. Wabiro bedo gi siso mar puonjore weche momedore, nimar kinde duto wabiro bedo gi chuny kaka mar jandik zaburi ma ne ondiko kama: “Sudo machiegni gi Nyasaye berna moloyo.” (Zaburi 73:28) Ngima mochwere biro pong’ gi mor kendo nitie gik mang’eny mopogore opogore ma wabiro timo. To gima biro kelonwa mor moloyo duto, en sudo machiegni gi Jehova.

23. Ang’o mijiwi mondo itim?

²³ Mad inyis ni imor gi hera ma Jehova osenyisi kuom dhi nyime here gi chunyi duto, ngimani duto, pachi duto, kod tekoni duto. (Mariko 12:29, 30) Mad herani ne Jehova mi isik kimakori kode ma ok iyiengni. Mad yiero mitimo e ngimani pile ka pile gibed matindo kata madongo onyis wachni: ni kinde duto iyiero yo ma biro miyo winjruokni gi Wuonwa manie polo omed bedo motegno. To moloyo duto, mad idhi nyime sudo machiegni gi Jehova kendo en be omed sudo machiegni kodi nyaka chieng’!