Skip to content

Skip to table of contents

VAHE 2

Ko ha Tohi mei ha ‘Otua ‘Ofa

Ko ha Tohi mei ha ‘Otua ‘Ofa

TALA mai angé, ko fē ‘a e tohi ‘okú ke sai‘ia taha aí?— Ko e fānau ‘e ni‘ihi te nau fili ‘a e tohi ‘oku talanoa ai ‘o kau ki he fanga manú. Ko e ni‘ihi te nau fili ‘a e tohi ‘oku lahi ai ‘a e ngaahi fakatātaá. ‘E fakafiefia ke lau ‘a e ngaahi tohi ko iá.

Ka ko e ngaahi tohi lelei taha ‘i he kotoa ‘o e māmaní ‘a e ngaahi tohi ko ia ‘oku tala mai ai kia kitaua ‘a e mo‘oni fekau‘aki mo e ‘Otuá. Ko e taha ‘o e ngaahi tohi ko iá ‘oku mahu‘inga ange ia ‘i he kotoa ‘o e ngaahi tohi kehé. ‘Okú ke ‘ilo pe ko e tohi fē ia?— Ko e Tohitapú.

Ko e hā ‘oku mātu‘aki mahu‘inga ai ‘a e Tohitapú?— Koe‘uhí he ko e tohi ia mei he ‘Otuá. ‘Oku fakamatala mai ai kia kitaua ‘o kau kiate ia pea fekau‘aki mo e ngaahi me‘a lelei te ne fai mai ma‘a kitauá. Pea ‘oku fakahaa‘i mai ai kia kitaua ‘a e me‘a ‘oku totonu ke ta fai ke fakafiefia‘i ai iá. ‘Oku hangē ia ha tohi mei he ‘Otuá.

Sai, ne mei lava pē ke hiki ‘e he ‘Otuá ia ‘a e Tohitapú kakato ‘i hēvani pea toki ‘omai ia ki he tangatá. Ka na‘e ‘ikai te ne fai pehē. Neongo ko e ha‘u ‘a e ngaahi fakakaukaú mei he ‘Otuá, na‘á ne ngāue‘aki ‘a ‘ene kau sevāniti ‘i he māmaní ke nau fai ‘a e konga lahi taha ‘o hono hiki ‘o e Tohitapú.

Na‘e anga-fēfē hono fai ia ‘e he ‘Otuá?— Ke mahino‘i ‘a e foungá, fakakaukau angé ki he me‘a ko ení. ‘I he‘eta fanongo ki he le‘o ‘o ha taha ‘i he letioó, ‘oku ha‘u nai ‘a e le‘ó mei ha tokotaha ‘oku mama‘o ‘aupito. ‘I he‘eta mamata televīsoné, ‘oku a‘u ‘o malava ke ta sio ai ‘i he ngaahi ‘ata ‘o e kakai ‘i he ngaahi fonua kehe ‘o e māmaní, pea ‘oku malava ke ta fanongo ki he me‘a ‘oku nau lea‘akí.

‘Oku a‘u ‘o malava ‘a e tangatá ke ‘alu ‘o a‘u ki he māhiná ‘i he‘enau ngaahi vaka vavaá, pea ‘oku malava ke nau ‘omai ha ngaahi fakamatala mei ai ki he māmaní. Na‘á ke ‘ilo‘i ‘a e me‘a ko iá?— Kapau ‘oku malava ‘e he tangatá ke fai ‘a e me‘a ko iá, ‘e malava ke ‘omai ‘e he ‘Otuá ha ngaahi fakamatala mei hēvani?— Ko e mo‘oni ‘okú ne lava! Pea na‘á ne fai fuoloa ia ki mu‘a ke ma‘u ‘e he tangatá ‘a e letioó pe televīsoné.

‘Oku anga-fēfē ‘eta ‘ilo‘i ‘oku malava ‘a e ‘Otuá ke lea mai kia kitaua mei he mama‘ó?

Ko Mōsesé ko ha tangata na‘e fanongo mo‘oni ki he lea ‘a e ‘Otuá. Na‘e ‘ikai malava kia Mōsese ke ne mamata ki he ‘Otuá, ka na‘e malava ke ne fanongo ki he le‘o ‘o e ‘Otuá. Na‘e laui miliona ‘a e kakai ne ‘i ai ‘i he taimi na‘e hoko ai ‘a e me‘a ko ení. Ko hono mo‘oní, ‘i he ‘aho ko iá na‘e ‘ai ai ‘e he ‘Otuá ha mo‘unga ke ngalulu, pea na‘e mana mo ‘uhila. Na‘e ‘ilo‘i ‘e he kakaí na‘e lea mai ‘a e ‘Otuá, ka na‘a nau manavahē tu‘u. Ko ia, na‘a nau tala ange ai kia Mōsese: “ ‘Oua na‘a lea mai ‘a Elohimi, na‘a mau mate.” Ki mui ai, na‘e hiki ‘e Mōsese ‘a e ngaahi me‘a na‘e lea‘aki ‘e he ‘Otuá. Pea ko e me‘a na‘e hiki ‘e Mōsesé ‘oku ‘i he Tohitapú ia.—Ekisoto 20:18-21.

Na‘e hiki ‘e Mōsese ‘a e ‘uluaki ngaahi tohi ‘e nima ‘o e Tohitapú. Ka na‘e ‘ikai ko ia tokotaha pē na‘á ne hikí. Na‘e ngāue‘aki ‘e he ‘Otuá ‘a e kau tangata nai ‘e toko 40 ke nau hiki ‘a e ngaahi konga ‘o e Tohitapú. Ko e kau tangatá ni na‘a nau mo‘ui ‘i ha taimi fuoloa ‘aupito ki mu‘a, pea na‘e fe‘unga mo e ngaahi ta‘u lahi ‘aupito ke ‘osi ai ‘a e Tohitapú. ‘Io, na‘e fe‘unga mo e vaha‘a taimi ko e ta‘u nai ‘e 1,600! Ko e me‘a ‘oku fakaofó he neongo ko e ni‘ihi ‘o e kau tangatá ni na‘e ‘ikai ‘aupito te nau fe‘ilongaki, ko e me‘a kotoa pē na‘a nau hikí ‘oku feongoongoi ‘aupito pē ia.

Ko e hā ‘a e hingoa ‘o e kau hiki Tohitapu ko ení?

Ko e ni‘ihi ‘o e kau tangata na‘e ngāue‘aki ‘e he ‘Otuá ke hiki ‘a e Tohitapú na‘a nau ongoongoa. Neongo ko Mōsesé ko ha tauhi-sipi ia, na‘á ne hoko ko e taki ‘o e pule‘anga ‘Isilelí. Ko Solomoné, ko ha tu‘i ‘a ia na‘e fakatou hoko ko e tangata poto taha mo koloa‘ia taha ‘i he māmaní. Ka ko e kau hiki tohi ‘e ni‘ihi na‘e ‘ikai te nau fu‘u ‘iloa. Ko ‘Ēmosi na‘á ne tauhi ‘a e ‘akau na‘e fua ko e sukaminó.

Tānaki atu ki ai, ko e tokotaha hiki Tohitapu ‘e taha ko ha toketā fakafaito‘o. ‘Okú ke ‘ilo ‘a hono hingoá?— Ko Luke. Ko e tokotaha hiki tohi ‘e taha ko ha tānaki tukuhau. Ko hono hingoá ko Mātiu. Neongo ia ko ha loea ‘a e tokotaha, ‘a ia ko ha mataotao ‘i he lao fakalotu Siú. Na‘e lahi ange ‘a e ngaahi tohi ‘o e Tohitapú na‘á ne hikí ‘i ha toe taha kehe. ‘Okú ke ‘ilo‘i ‘a hono hingoá?— Ko Paula. Pea ko e ongo ākonga ‘a Sīsū ko Pita mo Sioné, ‘a ia ko e ongo hiki Tohitapu foki mo kinaua, ko e ongo tangata toutai.

Ko e tokolahi ‘o e kau hiki Tohitapu ko ení na‘a nau hiki ‘a e ngaahi me‘a na‘e ‘amanaki ke fai ‘e he ‘Otuá ‘i he kaha‘ú. Na‘e anga-fēfē ‘enau ‘ilo‘i ‘a e ngaahi me‘a ko iá ki mu‘a ia ke hoko mo‘oní?— Na‘e ‘oange ‘e he ‘Otuá ki he kau tangata ko iá ‘a e fakamatalá. Na‘á ne tala kia kinautolu ‘a e me‘a ‘e hokó.

‘I he taimi na‘e ‘i māmani ai ‘a Sīsū ko e Faiako Lahí, ko ha konga lahi ‘o e Tohitapú na‘e ‘osi hiki ia. Sai, manatu‘i, na‘e ‘i hēvani ‘a e Faiako Lahí. Na‘á ne ‘ilo‘i ‘a e me‘a na‘e fai ‘e he ‘Otuá. Na‘á ne tui ko e Tohitapú na‘e mei he ‘Otuá?— ‘Io, na‘á ne tui pehē.

‘I he taimi na‘e lea ai ‘a Sīsū ki he kakaí ‘o fekau‘aki mo e ngaahi ngāue ‘a e ‘Otuá, na‘á ne lau ia mei he Tohitapú. ‘I he taimi ‘e ni‘ihi, na‘á ne lau ange mei he‘ene manatú ‘a e me‘a na‘e lea‘aki aí. Na‘e toe ‘omai ‘e Sīsū kia kitaua ‘a e fakamatala lahi ange mei he ‘Otuá. Na‘e pehē ‘e Sīsū: “Ko e ngaahi me‘a kuo u fanongo meiate ia, ‘oku ou tala ia ki mamani.” (Sione 8:26) Na‘e fanongoa ‘e Sīsū ‘a e ngaahi me‘a lahi mei he ‘Otuá koe‘uhí he na‘á ne nofo mo e ‘Otuá. Pea ko fē ‘e lava ke ta lau mei ai ‘a e ngaahi me‘a na‘e lea‘aki ‘e Sīsuú?— ‘I he Tohitapú. Na‘e hiki kotoa ia kia kitaua ke ta lau.

Ko e mo‘oni, ‘i hono ngāue‘aki ‘e he ‘Otuá ‘a e kau tangatá ke nau hikí, na‘a nau hiki ia ‘i he lea na‘a nau ngāue‘aki faka‘ahó. Ko ia, ko e lahi taha ‘o e Tohitapú na‘e hiki ia ‘i he lea faka-Hepeluú, ko e ni‘ihi ‘i he lea faka-Alameá pea mo ha konga lahi ‘o ia ‘i he lea faka-Kalisí. Koe‘uhi ko e lahi taha ‘o e kakai he ‘aho ní ‘oku ‘ikai te nau poto ‘i hono lau ‘a e ngaahi lea ko iá, kuo liliu ai ‘a e Tohitapú ki ha ngaahi lea kehe. ‘I he ‘ahó ni, ko ha ngaahi konga ‘o e Tohitapú ‘oku lava ke lau ia ‘i he ngaahi lea laka hake he 2,260. Fakakaukau atu ki ai! Ko e Tohitapú ko e tohi ia ‘a e ‘Otuá ki he kakai ‘i he feitu‘u kotoa pē. Ka neongo pe ko e hā hono lahi kuo hiki tatau aí, ko e pōpoakí ‘oku mei he ‘Otuá.

Ko e me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Tohitapú ‘oku mahu‘inga ia kia kitaua. Na‘e hiki ia ‘i ha taimi fuoloa ‘aupito ki mu‘a. Ka ‘oku fakamatala ai ki he ngaahi me‘a ‘oku hoko ‘i he ‘aho ní. Pea ‘oku tala mai ai kia kitaua ‘a e me‘a ‘oku ‘amanaki ke fai ‘e he ‘Otuá ‘i he kaha‘u ofi maí. Ko e me‘a ‘oku lea‘aki aí ‘oku fakalotomāfana ia! ‘Okú ne ‘omai kia kitaua ha ‘amanaki fakaofo.

Ko e hā ‘a e me‘a ‘e lava ke ke ako mei hono lau ‘a e Tohitapú?

‘Oku toe tala mai ‘e he Tohitapú ‘a e founga ‘oku fiema‘u mai ai ‘e he ‘Otuá kitaua ke ta mo‘ui aí. ‘Okú ne tala mai kia kitaua ‘a e me‘a ‘oku tonú mo e me‘a ‘oku halá. ‘Oku fiema‘u ke ke ‘ilo‘i ‘a e me‘á ni, pea pehē pē mo au. ‘Oku tala mai ai kia kitaua ‘o fekau‘aki mo e kakai na‘a nau fai ‘a e ngaahi me‘a na‘e kovi pea mo e me‘a na‘e hoko kia kinautolú, koe‘uhí ke ta lava ai ‘o faka‘ehi‘ehi mei he faingata‘a na‘e hoko kia kinautolú. ‘Oku toe tala mai ai kia kitaua ‘o fekau‘aki mo e kakai na‘a nau fai ‘a e me‘a na‘e totonú pea mo e ngaahi ola lelei na‘e hoko kia kinautolú. Na‘e hiki kotoa ia ko e lelei ma‘a kitaua.

Ka ke ma‘u ‘a e ‘aonga lahi tahá mei he Tohitapú, ‘oku fiema‘u ke ta ‘ilo‘i ‘a e tali ki ha fehu‘i. Ko e fehu‘í ‘oku peheni: Ko hai na‘á ne ‘omai kia kitaua ‘a e Tohitapú? Ko e hā ho‘o talí?— ‘Io, ko e Tohitapú kakato ‘oku mei he ‘Otuá ia. ‘E lava fēfē leva ke ta fakahaa‘i ‘okú ta poto mo‘oni?— ‘Aki ‘a e fanongo ki he ‘Otuá pea ‘i he fai ‘a e me‘a ‘okú ne lea‘akí.

Ko ia, ‘oku fiema‘u ke ta fakamoleki ha taimi ke lau fakataha ai ‘a e Tohitapú. ‘I he taimi ‘okú ta ma‘u ai ha tohi mei ha taha ‘okú ta ‘ofa lahi ai, ‘okú ta toutou lau ia. ‘Oku mahu‘inga ia kia kitaua. ‘Oku totonu ke pehē ‘a e Tohitapú kia kitaua koe‘uhí ko ha tohi ia mei he Tokotaha ‘oku ‘ofa lahi taha ‘ia kitauá. Ko ha tohi ia mei ha ‘Otua ‘ofa.

Vahe‘i ha toe ngaahi miniti si‘i he taimí ni ke lau ai ‘a e ngaahi konga Tohitapu ko eni ‘oku fakahaa‘i ai ko e mo‘oni ko e Tohitapú ko e Folofola ia ‘a e ‘Otuá, na‘e tohi ko e lelei ma‘a kitaua: Loma 15:4; 2 Timote 3:16, 17; mo e 2 Pita 1:20, 21.