Skip to content

Skip to table of contents

VAHE 25

‘E Lava ke Liliu ‘a e Fa‘ahinga ‘Oku Faikoví?

‘E Lava ke Liliu ‘a e Fa‘ahinga ‘Oku Faikoví?

‘IKAI ko e me‘a lelei mo‘oni kapau na‘e fai ‘e he tokotaha kotoa pē ‘a e me‘a na‘e leleí?— Ka ‘oku ‘ikai ha taha ‘okú ne fai ma‘u pē ‘a e ngaahi me‘a ‘oku leleí. ‘Okú ke ‘ilo ‘a e ‘uhinga ‘oku tau fai kotoa ai ‘i ha taimi ‘a e ngaahi me‘a ‘oku koví neongo ‘oku tau loto ke fai ‘a e me‘a ‘oku leleí?— Koe‘uhí he ‘oku fanau‘i kotoa mai kitautolu mo e angahala. Ka ‘oku lahi ‘a e ngaahi me‘a mātu‘aki kovi ‘aupito ‘oku fai ‘e he kakai ‘e ni‘ihi. ‘Oku nau fehi‘a ‘i he kakai kehé pea fakalavea‘i loto-lelei kinautolu. ‘Okú ke fakakaukau ‘e lava ke nau liliu pea ako ke failelei?—

Sio ki he talavou ko ena ‘okú ne tokanga‘i ‘a e ngaahi kofu tu‘a ‘o e fa‘ahinga ‘oku nau tolomaka‘i ‘a Sitīvení. Ko hono hingoa faka-Hepeluú ko Saula, ka ko hono hingoa faka-Lomá ko Paula. ‘Okú ne fiefia ‘i hono tāmate‘i ‘o Sitīvení, ‘a ia ko ha ākonga ‘a e Faiako Lahí. Ta sio angé ki he ‘uhinga ‘oku fai ai ‘e Saula ‘a e ngaahi me‘a kovi ko iá.

Ko Saulá ‘oku kau ki ha kulupu lotu Siu ‘oku ui ko e kau Fālesi. ‘Oku ma‘u ‘e he kau Fālesí ‘a e Folofola ‘a e ‘Otuá, ka ‘oku lahi ange ‘enau tokanga ki he ngaahi akonaki ‘a e ni‘ihi ‘o honau kau taki lotú. ‘Oku ‘ai ‘e he me‘á ni ‘a Saula ke ne fai ‘a e ngaahi me‘a ‘oku koví.

‘I hono puke ‘o Sitīveni ‘i Selusalemá, ‘oku ‘i ai tonu ‘a Saula. ‘Oku ‘ave ‘a Sitīveni ki he fakamaau‘angá, ‘a ia ko e ni‘ihi ‘o e kau fakamāú ko e kau Fālesi. Neongo ‘oku lea‘aki ‘a e ngaahi me‘a ‘oku kovi ‘o fekau‘aki mo Sitīveni, ‘oku ‘ikai te ne ilifia. ‘Okú ne lea loto-to‘a pea fai ki he kau fakamāú ha fakamo‘oni lelei ‘o fekau‘aki mo Sihova ko e ‘Otuá pea mo Sīsū.

Ka ko e kau fakamaau ko iá ‘oku ‘ikai te nau sai‘ia ‘i he me‘a ‘oku nau fanongo ki aí. ‘Oku nau ‘osi ‘ilo lahi ‘o fekau‘aki mo Sīsū. Ko hono mo‘oní, ‘i ha taimi nounou pē ki mu‘a ‘i he me‘á ni, na‘a nau ‘ai ai ‘a Sīsū ke tāmate‘i! Ka ‘i he hili iá, na‘e fakafoki ‘e Sihova ‘a Sīsū ki hēvani. ‘I he ‘ikai liliu ‘i he taimi ko ení ‘a ‘enau ngaahi foungá, ‘oku fakafepaki‘i ‘e he kau fakamāú ‘a e kau ākonga ‘a Sīsuú.

‘Oku puke ‘e he kau fakamāú ‘a Sitīveni ‘o ‘ave ia ki he tu‘a koló. ‘Oku nau tuki‘i ia ‘o ne tō ki lalo pea tolomaka‘i ia. Pea hangē ko ia ‘okú ke sio ki ai ‘i he fakatātaá, ‘oku ‘i ai ‘a Saula ‘o mamata. ‘Okú ne fakakaukau ‘oku tonu ke tāmate‘i ‘a Sitīveni.

Ko e hā ‘oku fakakaukau ai ‘a Saula ‘oku tonu ke tāmate‘i ‘a Sitīvení?

‘Okú ke ‘ilo ‘a e ‘uhinga na‘e fakakaukau pehē ai ‘a Saulá?— Sai, ‘i he kotoa ‘o e mo‘ui ‘a Saulá ko ha Fālesi ia, pea na‘á ne tui ko e ngaahi akonaki ‘a e kau Fālesí na‘e tonu. Na‘á ne vakai ki he kau tangata ko iá ko ha fa‘ifa‘itaki‘anga, ko ia na‘á ne fa‘ifa‘itaki kia kinautolu.—Ngāue 7:54-60.

Hili hono tāmate‘i ‘o Sitīvení, ko e hā ‘oku fai ‘e Saulá?— ‘Okú ne feinga ke faka‘auha ‘a e toenga ‘o e kau ākonga ‘a Sīsuú! ‘Okú ne hū hangatonu atu ki honau ngaahi ‘apí pea toho ki tu‘a ‘a e kakai tangata mo e kakai fefine fakatou‘osi. Pea ‘okú ne ‘ai leva ke lī kinautolu ki he pilīsoné. Ko e tokolahi ‘o e kau ākongá kuo pau ke nau mavahe mei Selusalema, ka ‘oku ‘ikai ke tuku ‘a ‘enau malanga ‘o fekau‘aki mo Sīsuú.—Ngāue 8:1-4.

‘Oku ‘ai ‘e he me‘á ni ke toe lahi ange ‘a e fehi‘a ‘a Saula ‘i he kau ākonga ‘a Sīsuú. Ko ia, ‘okú ne ‘alu ki he Taula‘eiki Lahi ko Kaiafasí ‘o ma‘u mei ai ha ngofua ke puke ‘a e kau Kalisitiane ‘i he kolo ko Tāmasikusí. ‘Oku fiema‘u ‘e Saula ke ‘omai kinautolu ko e kau pōpula ki Selusalema ke fai hanau tautea. Ka ‘i he‘ene ‘i he hala ki Tāmasikusí, ‘oku hoko ha me‘a fakaofo.

Ko hai ‘oku lea kia Saulá, pea ko e hā ‘okú Ne fekau atu ‘a Saula ke ne faí?

‘Oku tapa mai ha maama mei hēvani, pea ‘oku pehē mai ‘e ha le‘o: “ ‘E Saula, ‘e Saula, ko e ha ‘oku ke fakatanga‘i ai au?” Ko Sīsū ia ‘oku lea mai mei hēvani! ‘Oku fu‘u ngingila ‘aupito ‘a e māmá ‘o ne ‘ai ai ke kui ‘a Saula, pea ko e kakai na‘e ō mo Saulá ‘oku pau ke nau taki ia ki Tāmasikusi.

‘I he hili ‘a e ‘aho ‘e tolu mei ai, ‘oku hā ‘a Sīsū ‘i ha vīsone ki he taha ‘o ‘ene kau ākonga ‘i Tāmasikusi ko hono hingoá ko ‘Ananaia. ‘Oku tala ‘e Sīsū kia ‘Ananaia ke ne ‘a‘ahi kia Saula, ke to‘o ‘a ‘ene kuí, pea ke lea kiate ia. ‘I he lea ‘a ‘Ananaia kiate iá, ‘oku tali ‘e Saula ‘a e mo‘oni ‘o fekau‘aki mo Sīsuú. ‘Oku toe sai ‘a ‘ene sió. Ko ‘ene founga mo‘uí kotoa ‘oku liliu, pea ‘okú ne hoko ko ha sevāniti faitōnunga ‘a e ‘Otuá.—Ngāue 9:1-22.

‘Okú ke sio he taimí ni ki he ‘uhinga na‘e fa‘a fai ai ‘e Saula ‘a e ngaahi me‘a na‘e koví?— Na‘e peheé koe‘uhí he na‘e ako‘i kiate ia ‘a e ngaahi me‘a hala. Na‘á ne muimui ‘i he kau tangata na‘e ‘ikai te nau faitōnunga ki he ‘Otuá. Pea na‘á ne kau ki ha kulupu ‘a ia na‘a nau ‘ai ‘a e ngaahi fakakaukau ‘a e tangatá ke mahu‘inga ange ia ‘i he Folofola ‘a e ‘Otuá. Ka ko e hā ‘oku liliu ai ‘e Saula ‘a ‘ene mo‘uí pea kamata ke failelei, neongo ‘oku hokohoko atu ‘a e fakafepaki ia ‘a e kau Fālesi kehé ki he ‘Otuá?— ‘Oku peheé koe‘uhi ko Saulá ‘oku ‘ikai te ne fehi‘a mo‘oni ‘i he mo‘oní. Ko ia, ‘i he taimi ‘oku fakahā ai kiate ia ‘a e me‘a ‘oku tonú, ‘okú ne mateuteu ke fai ia.

‘Okú ke ‘ilo ‘a e tu‘unga na‘e hoko ki ai ‘a Saula ki muí?— ‘Io, na‘e hoko ‘o ‘iloa ia ko e ‘apositolo ko Paulá, ko ha ‘apositolo ‘a Sīsū. Pea manatu‘i, na‘e lahi ange ‘a e ngaahi tohi ‘o e Tohitapú na‘e hiki ‘e Paulá ‘i ha toe taha kehe.

‘Oku ‘i ai ‘a e kakai tokolahi hangē ko Saulá ‘e lava ke nau liliu. Ka ‘oku ‘ikai ke faingofua koe‘uhí he ‘oku ‘i ai ‘a e tokotaha ‘oku ngāue mālohi ke ‘ai ‘a e kakaí ke nau fai ‘a e ngaahi me‘a ‘oku koví. ‘Okú ke ‘ilo pe ko hai ‘a e tokotaha ko iá?— Na‘e lea ‘a Sīsū ‘o kau kiate ia ‘i he taimi na‘e hā ai ‘a Sīsū kia Saula ‘i he hala ki Tāmasikusí. Na‘e lea ai ‘a Sīsū kia Saula mei hēvani ‘o ne pehē: ‘ ‘Oku ou fekau atu koe ke faka‘ā ‘a e mata ‘o e kakaí, ke fakatafoki kinautolu mei he po‘ulí ki he māmá pea mei he pule‘ia ‘e Sētané ki he ‘Otuá.’—Ngāue 26:17, 18.

‘Io, ko Sētane ko e Tēvoló ‘okú ne feinga ke ‘ai ‘a e tokotaha kotoa pē ke ne fai ‘a e ngaahi me‘a ‘oku koví. ‘Oku faingata‘a kia koe ‘i ha taimi ke fai ‘a e me‘a ‘oku tonú?— ‘Oku tau pehē kotoa pē. ‘Oku ‘ai ‘e Sētane ke faingata‘a. Ka ‘oku toe ‘i ai ‘a e ‘uhinga ‘oku ‘ikai ke faingofua ma‘u pē ai ke fai ‘a e me‘a ‘oku tonú. ‘Okú ke ‘ilo ‘a e ‘uhinga ko iá?— ‘Oku hoko iá koe‘uhí ‘oku fanau‘i mai kitautolu mo e angahala.

Ko e angahala ko ení ‘okú ne fa‘a ‘ai ke faingofua ange kia kitaua ke fai ‘a e me‘a ‘oku halá ‘i hono fai ‘a e me‘a ‘oku tonú. Ko ia, ko e hā ‘oku fiema‘u ke ta faí?— ‘Io, kuo pau ke ta faitau ke fai ‘a e me‘a ‘oku tonú. ‘I he‘eta fai iá, ‘oku lava ke ta fakapapau‘i ko Sīsū, ‘a ia ‘oku ‘ofa ‘ia kitauá, te ne tokoni‘i kitaua.

‘I he taimi na‘e ‘i māmani ai ‘a Sīsuú, na‘á ne hoko ‘o ‘ofa ‘i he kakai na‘a nau fai ‘a e ngaahi me‘a na‘e kovi ka na‘a nau liliú. Na‘á ne ‘ilo‘i ‘a e faingata‘a ko ia kia kinautolu ke liliú. Ko e fakatātaá, na‘e ‘i ai ‘a e kakai fefine na‘a nau fehokotaki fakasino mo e kakai tangata tokolahi. ‘Oku mo‘oni, ko e me‘á ni na‘e kovi. ‘Oku ui ‘e he Tohitapú ‘a e kakai fefine ko ení ko e kau fe‘auaki pe pa‘umutu.

Ko e hā na‘e fakamolemole‘i ai ‘e Sīsū ‘a e fefine ko eni na‘á ne fai ‘a e ngaahi me‘a na‘e koví?

‘I he taimi ‘e taha, na‘e ‘i ai ha fefine pehē na‘e fanongo ‘o fekau‘aki mo Sīsū, pea na‘á ne ha‘u ki he feitu‘u na‘e ‘i aí ‘i he fale ‘o ha Fālesi. Na‘á ne lingi ha lolo ‘i he va‘e ‘o Sīsuú pea holo ‘a hono lo‘imatá mei hono va‘é ‘aki ‘a hono lou‘ulú. Na‘á ne mātu‘aki fakatomala ‘i he‘ene ngaahi angahalá, ko ia na‘e fakamolemole‘i ai ia ‘e Sīsū. Ka na‘e fakakaukau ‘a e Fālesí na‘e ‘ikai totonu ke fakamolemole‘i ia.—Luke 7:36-50.

‘Okú ke ‘ilo ‘a e me‘a na‘e lea‘aki ‘e Sīsū ki he ni‘ihi ‘o e kau Fālesí?— Na‘á ne tala ange kia kinautolu: ‘Ko e kau fe‘auakí ‘oku nau takimu‘a kiate kimoutolu ‘i he hū ki he Pule‘anga ‘o e ‘Otuá.’ (Mātiu 21:31) Na‘e lea‘aki eni ‘e Sīsuú koe‘uhí ko e kau fe‘auaki ko ení na‘a nau tui kiate ia, pea na‘a nau liliu ‘enau ngaahi founga koví. Ka na‘e kei fai pē ‘e he kau Fālesí ia ‘a e ngaahi me‘a na‘e koví ki he kau ākonga ‘a Sīsuú.

Ko ia, ‘i he taimi ‘oku fakahaa‘i ai ‘e he Tohitapú ‘oku kovi ‘a e me‘a ‘okú ta faí, ‘oku totonu ke ta loto-lelei ke liliu. Pea ‘i he‘eta ‘ilo ‘a e me‘a ‘oku fiema‘u mai ‘e Sihova ke ta faí, ‘oku totonu ke ta vēkeveke ke fai ia. ‘E fiefia leva ‘a Sihova ‘ia kitaua pea te ne foaki mai kia kitaua ‘a e mo‘ui ta‘engatá.

Ke tokoni kia kitaua ke faka‘ehi‘ehi mei hono fai ‘a e me‘a ‘oku koví, ta lau fakataha ‘a e Sāme 119:9-11; Palovepi 3:5-7; mo e 12:15.