MALISOD usahay ang pagtino kon kinsay angay natong sugton. Tingali sugoon ka sa imong inahan o amahan nga buhaton ang usa ka butang. Apan unya tingali sugoon ka sa usa ka titser o polis nga buhaton ang sukwahi nga butang. Kon mahitabo kana, kinsay imong sugton?—

Sa sayong bahin niining basahona, sa Kapitulo 7, gibasa nato ang Efeso 6:1-3 gikan sa Bibliya. Diha niana kini nag-ingon nga ang mga anak angayng magmasinugtanon sa ilang mga ginikanan. “Magmasinugtanon sa inyong mga ginikanan nga nahiusa sa Ginoo,” ang kasulatan nag-ingon. Nahibalo ka ba kon unsay kahulogan sa “nahiusa sa Ginoo”?— Ang mga ginikanan nga nahiusa sa Ginoo nagtudlo sa ilang mga anak nga tumanon ang mga balaod sa Diyos.

Apan ang pipila ka hingkod nga mga tawo wala magtuo kang Jehova. Busa, unsa man kon ang usa kanila moingon nga dili daotan nga mangopya sa usa ka pasulit sa tunghaan o manguhag butang sa tindahan nga dili bayran? Nan husto ba nga mangopya o mangawat ang usa ka bata?—

Hinumdomi, si Haring Nabucodonosor kas-a nagsugo nga ang tanan moyukbo ngadto sa bulawang larawan nga iyang gipatindog. Apan si Sadrak, Mesak, ug Abednego wala moyukbo. Nahibalo ka ba kon ngano?— Kay ang Bibliya nag-ingon nga si Jehova lamang ang angay simbahon sa mga tawo.—Exodo 20:3; Mateo 4:10.

Pagkamatay ni Jesus, ang iyang mga apostoles gidala sa atubangan sa Sanhedrin, ang pangunang relihiyosong hukmanan sa mga Hudiyo. Ang Hataas nga Saserdoteng si Caifas miingon: “Hugot kaming nagmando kaninyo nga dili na magpadayon sa pagpanudlo pinasukad sa ngalan [ni  Jesus], apan, tan-awa! inyong gipuno ang Jerusalem sa inyong pagtulon-an.” Nganong ang mga apostoles wala magmasinugtanon sa Sanhedrin?— Si Pedro, nga naghawas sa tanang apostoles, mitubag kang Caifas: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.”—Buhat 5:27-29.

Niadtong panahona, ang relihiyosong mga pangulo sa mga Hudiyo dakog impluwensiya. Bisan pa niana, ang ilang nasod nailalom sa pagmando sa Romanhong kagamhanan. Ang pangulo sa maong kagamhanan gitawag ug Cesar. Bisan pag dili gusto sa mga Hudiyo nga si Cesar ang magmando kanila, ang Romanhong kagamhanan naghatag ug daghang mapuslanong serbisyo alang sa katawhan. Ug ang mga kagamhanan karong adlawa naghatag usab ug daghang mapuslanong serbisyo alang sa ilang mga lungsoranon. Nahibalo ka ba sa pipila niining mga serbisyoha?—

Ang mga kagamhanan magbuhat ug mga karsada para sa pagbiyahe ug magsuweldo sa mga polis ug mga bombero aron sa pagpanalipod kanato. Kini mahimong maghikay usab sa edukasyon sa mga batan-on ug mag-atiman sa panglawas sa mga tigulang. Ang kagamhanan nagkinahanglag kuwarta aron mahimo kining mga butanga. Nahibalo ka ba kon asa mokuhag kuwarta ang kagamhanan?— Gikan sa katawhan. Ang kuwarta nga ibayad sa katawhan ngadto sa kagamhanan gitawag ug buhis.

 Sa dihang ang Dakong Magtutudlo nagkinabuhi sa yuta, daghang Hudiyo dili gustong mobayad ug buhis ngadto sa Romanhong kagamhanan. Busa usa ka adlaw niana ang mga saserdote nagsuhol ug pipila ka tawo aron mangutana kang Jesus sa pagbitik kaniya. Ang pangutana mao, ‘Angay bang mobayad kami ug buhis kang Cesar o dili?’ Kadto usa ka bitik nga pangutana. Kon si Jesus motubag, ‘Oo, kinahanglang inyong bayran ang buhis,’ daghang Hudiyo ang dili moangay sa iyang isulti. Apan si Jesus dili makaingon, ‘Dili, dili kinahanglang inyong bayran ang buhis.’ Ang pagsulti niana sayop.

Busa, unsay gihimo ni Jesus? Buweno, siya miingon: ‘Pakitai akog usa ka denario.’ Sa dihang ila siyang gidad-an ug denario, si Jesus nangutana kanila: ‘Kansang dagway ug ngalan ang anaa niini?’ Ang mga tawo miingon: “Kang Cesar.” Busa si Jesus miingon: “Nan, ibayad gayod ninyo kang Cesar ang mga butang ni Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.”—Lucas 20:19-26.

Walay usa ang makasaway sa maong tubag. Kon si Cesar nagahimog mga serbisyo alang sa katawhan, angay lang nga gamiton ang kuwarta aron ibayad nianang mga butanga. Busa sa maong paagi, gipakita ni Jesus nga angay ang pagbayad ug buhis ngadto sa kagamhanan alang sa mga butang nga atong madawat.

 Hinuon, tingali wala ka pa sa hustong edad aron mobayad ug buhis. Apan adunay butang nga angay nimong ihatag sa kagamhanan. Nahibalo ka ba kon unsa?— Pagtuman sa mga balaod sa kagamhanan. Ang Bibliya nag-ingon: ‘Magmasinugtanon ngadto sa labaw nga mga awtoridad.’ Ang maong mga awtoridad mao ang mga tawong may katungdanan diha sa kagamhanan. Busa ang Diyos mao ang nag-ingon nga kita angayng motuman sa mga balaod sa kagamhanan.—Roma 13:1, 2.

Tingali adunay balaod nga ang papel o ubang mga butang dili ilabay sa karsada. Angay ka bang motuman sa balaod?— Oo, gusto sa Diyos nga imong tumanon kana. Angay bang magmasinugtanon ka usab sa mga polis?— Ang kagamhanan nagsuweldo sa mga polis aron sa pagpanalipod sa katawhan. Ang pagsugot kanila sama ra sa pagsugot sa kagamhanan.

Busa kon ikaw talitabok sa usa ka karsada ug ang usa ka polis moingon “Hulat usa!” unsay angay nimong himoon?— Kon ang uban modalagan gayod aron makatabok, angay bang motabok ka usab?— Angay kang maghulat, bisan pag ikaw na lang ang nagahulat. Ang Diyos nagsugo nga ikaw magmasinugtanon.

Tingali adunay kasamok sa silinganan, ug ang usa ka polis tingali moingon: “Ayaw paglakawlakaw sa kadalanan. Magpabilin sulod sa balay.” Apan basin makabati ka ug sininggitay ug mahibulong kon unsay nagakahitabo. Angay bang mogawas ka aron motan-aw?— Kana ba pagkamasinugtanon sa “labaw nga mga awtoridad”?—

Sa daghang dapit, ang kagamhanan nagpatindog usab ug mga eskuylahan, ug kini nagsuweldo sa mga magtutudlo. Busa sa imong hunahuna gusto ba sa Diyos nga ikaw magmasinugtanon ngadto sa magtutudlo?— Hunahunaa kana. Ang kagamhanan nagsuweldo sa magtutudlo aron sa pagtudlo, sama nga kini nagsuweldo sa usa ka polis aron sa pagpanalipod sa katawhan. Busa ang pagkamasinugtanon ngadto sa usa ka polis o magtutudlo nahisama sa pagkamasinugtanon ngadto sa kagamhanan.

Apan unsa man kon moingon ang usa ka magtutudlo nga kinahanglang mohimo ka sa usa ka buhat sa pagsimba ngadto sa usa ka larawan? Unsa  unyay imong himoon?— Ang tulo ka Hebreohanon wala moyukbo ngadto sa usa ka larawan, bisan pag gisugo sila ni Haring Nabucodonosor. Nahinumdom ka ba kon ngano?— Kay gusto nilang sugton ang Diyos.

Usa ka magsusulat ug kasaysayan nga si Will Durant misulat bahin sa unang mga Kristohanon ug miingon nga ang ilang ‘kinalabwan nga debosyon [o pagkamaunongon] dili iya ni Cesar.’ Kadto iyaha ni Jehova! Busa hinumdomi nga ang Diyos angayng mauna diha sa atong mga kinabuhi.

Atong gisugot ang kagamhanan tungod kay kana ang gusto sa Diyos nga atong buhaton. Apan kon sugoon kita sa pagbuhat sa usa ka butang nga giingon sa Diyos nga dili angay natong buhaton, unsay angay natong isulti?— Angay natong isulti ang gisulti sa mga apostoles ngadto sa hataas nga saserdote: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.”—Buhat 5:29.