XI DRABI huwa diffiċli biex inkunu nafu lil min għandna nobdu. Forsi ommok jew missierek jgħidlek tagħmel xi ħaġa. Imbagħad ikun hemm għalliem taʼ l-​iskola jew pulizija u jgħidlek tagħmel il-​kontra. Kieku jiġrilek hekk, lil min se tobdi?—

Lejn il-​bidu taʼ dan il-​ktieb, f’Kapitlu 7, qrajna Efesin 6:​1-3 mill-​Bibbja. Hemmhekk jgħid li t-​tfal għandhom jobdu lill-​ġenituri tagħhom. “Obdu lill-​ġenituri tagħkom f’unjoni mal-​Mulej,” tgħid l-​iskrittura. Taf xi jfisser li tkun “f’unjoni mal-​Mulej”?— Ġenituri li huma f’unjoni mal-​Mulej jgħallmu lit-​tfal tagħhom jobdu l-​liġijiet t’Alla.

Imma mhux il-​kbar kollha jemmnu f’Ġeħova. Allura, x’jiġri jekk xi ħadd minnhom jgħid li ma jimpurtax jekk tqarraq billi tikkopja waqt test taʼ l-​iskola? Jew x’tagħmel jekk jgħidlek li tistaʼ tieħu xi ħaġa minn ġo ħanut mingħajr ma tħallas għaliha? Ifisser allura li ma jimpurtax jekk tifel jew tifla tqarraq jew tisraq?—

Ftakar, is-​Sultan Nabukodonosor darba kkmanda lil kulħadd biex jinżel fl-​art quddiem l-​istatwa tad-​deheb li kien għamel. Imma Sidrak, Mesak, u Għabednegu ma ridux jinżlu fl-​art. Taf għala?— Għax il-​Bibbja tgħid li n-​nies għandhom iqimu biss lil Ġeħova.—Eżodu 20:3; Mattew 4:10.

Wara li miet Ġesù, lill-​appostli tiegħu ħaduhom quddiem is-​Sinedriju, il-​qorti reliġjuża u prinċipali tal-​Lhud. Il-​Qassis  il-​Kbir Kajfa qal: “Aħna ordnajnielkom bis-​sħiħ biex ma tibqgħux tgħallmu f’dan l-​isem [taʼ Ġesù], imma ara, imlejtu lil Ġerusalemm bit-​tagħlim tagħkom.” L-​appostli għala m’obdewx lis-​Sinedriju?— Pietru tkellem f’isem l-​appostli kollha u wieġeb lil Kajfa: “Jeħtieġ li aħna nobdu lil Alla bħala ħakkiem iktar milli lill-​bnedmin.”—Atti 5:​27-29.

F’dak iż-​żmien, il-​mexxejja reliġjużi tal-​Lhud kellhom ħafna poter. Madankollu, il-​pajjiż tagħhom kien taħt il-​gvern Ruman. Il-​kap taʼ dak il-​gvern kien jissejjaħ Ċesari. Għalkemm il-​Lhud ma ridux li Ċesari jmexxi lil pajjiżhom, il-​gvern Ruman kien jagħmel ħafna affarijiet tajbin għan-​nies. U llum il-​gvernijiet ukoll jagħmlu affarijiet tajbin għaċ-​ċittadini tagħhom. Taf x’inhuma xi ftit minn dawn l-​affarijiet?—

Il-​gvernijiet jagħmlu t-​toroq biex ngħaddu minnhom u jħallsu lill-​pulizija u lill-​pompiera tat-​tifi tan-​nar biex jipproteġuna. Jistgħu wkoll jipprovdu skejjel għat-​tfal u sptarijiet għax-​xjuħ. Il-​gvern jonfoq ħafna flus biex jagħmel dawn l-​affarijiet. Taf minfejn  iġibhom dawn il-​flus?— Mingħand in-​nies. Il-​flus li n-​nies iħallsu lill-​gvern jgħidulhom taxxi.

Meta l-​Għalliem il-​Kbir kien jgħix fuq l-​art, ħafna Lhud ma ridux iħallsu t-​taxxi lill-​gvern Ruman. Allura darba waħda l-​qassisin qabbdu lil xi nies biex jistaqsu mistoqsija lil Ġesù ħalli jipprovaw iqarrqu bih. Il-​mistoqsija kienet, ‘Għandna nħallsu t-​taxxa lil Ċesari jew le?’ Din il-​mistoqsija kien fiha trikk. Jekk Ġesù kien se jwieġeb, ‘Iva, għandkom tħallsu t-​taxxi,’ ħafna mil-​Lhud ma kinux se jieħdu pjaċir b’dak li jgħid. Imma Ġesù ma setax jgħid, ‘Le, m’hemmx għalfejn tħallsu t-​taxxi.’ Kien jagħmel ħażin jekk jgħidilhom hekk.

Allura x’għamel Ġesù? Hu qal: ‘Uruni munita.’ Meta tawh waħda, Ġesù staqsiehom: ‘Taʼ min hu l-​wiċċ u l-​isem li hemm fuqha?’ L-​irġiel qalu: “Taʼ Ċesari.” Allura Ġesù qal: “Għalhekk, mela, agħtu lura lil Ċesari dak li hu taʼ Ċesari, imma lil Alla dak li hu t’Alla.”—Luqa 20:​19-26.

Ħadd ma setaʼ jsib xi ħaġa ħażina f’dik it-​tweġiba. Jekk Ċesari jagħmel affarijiet għan-​nies, ikun sew li n-​nies jużaw il-​flus li  għamel Ċesari ħalli jħallsuh għal dawn l-​affarijiet. Mela b’dan il-​mod, Ġesù wera li huwa tajjeb li nħallsu t-​taxxi lill-​gvern għall-​affarijiet li jagħtina.

Forsi int għadek żgħir wisq biex tħallas it-​taxxi. Imma xi ħaġa hemm li għandek tagħmel jew tagħti lill-​gvern. Taf x’inhi?— Li tobdi l-​liġijiet tal-​gvern. Il-​Bibbja tgħid: ‘Obdi lill-​awtoritajiet superjuri.’ Dawn l-​awtoritajiet huma n-​nies li għandhom il-​poter fil-​gvern. Mela Alla hu l-​wieħed li jgħidilna li għandna nobdu l-​liġijiet tal-​gvern.—Rumani 13:​1, 2.

Jistaʼ jkun hemm liġi biex ma titfax karti jew ħmieġ ieħor fit-​triq. Għandek tobdi din il-​liġi?— Iva, Alla jridek tobdiha. Għandek tobdi lill-​pulizija wkoll?— Il-​gvern iħallas lill-​pulizija biex jipproteġu lin-​nies. Meta tobdihom tkun qisek qed tobdi lill-​gvern.

Mela jekk tkun se taqsam it-​triq u pulizija jgħidlek “Stenna!” x’għandek tagħmel?— Jekk oħrajn xorta jiġru jaqsmu t-​triq, għandek tagħmel bħalhom?— Għandek tistenna, anki jekk int biss tibqaʼ tistenna. Alla jgħidlek biex tobdi.

Jistaʼ jkun hemm l-​inkwiet fil-​post fejn toqgħod, u l-​pulizija forsi jgħidlek: “Tmurx fit-​triq. Toħroġx barra.” Imma int forsi tismaʼ l-​għajat u jkollok kurżità biex tara x’inhu jiġri. Għandek toħroġ tittawwal?— Tkun qiegħed tobdi lill-​“awtoritajiet superjuri”?—

F’ħafna postijiet, il-​gvern jibni wkoll l-​iskejjel, u jħallas lill-​għalliema. Allura taħseb li Alla jridek tobdi lill-​għalliema?— Aħseb ftit. Il-​gvern iħallas lill-​għalliema biex jgħallmu, bħalma jħallas lill-​pulizija biex jipproteġu lin-​nies. Mela jekk nobdu lil xi pulizija jew xi għalliem inkunu qisna qed nobdu lill-​gvern.

 Imma x’se tagħmel jekk għalliem jgħidlek li trid tagħmel att taʼ qima quddiem xi xbieha?— It-​tliet Ebrej ma niżlux fl-​art quddiem l-​istatwa, anki meta s-​Sultan Nabukodonosor qalilhom biex jagħmlu hekk. Tiftakar għala?— Għax riedu jobdu lil Alla.

Kittieb taʼ l-​istorja li jismu Will Durant kiteb dwar l-​ewwel Kristjani. Hu qal li ‘huma ma kinux leali l-​iktar lejn Ċesari.’ Le, l-​iktar li kienu leali kien lejn Ġeħova! Mela ftakar li Alla għandu jiġi l-​ewwel fil-​ħajja tagħna.

Aħna nobdu lill-​gvern għax Alla hekk iridna nagħmlu. Imma jekk jgħidilna nagħmlu xi ħaġa li Alla ma jridniex nagħmlu, x’għandna ngħidu?— Għandna ngħidu dak li l-​appostli qalu lill-​qassis il-​kbir: “Jeħtieġ li aħna nobdu lil Alla bħala ħakkiem iktar milli lill-​bnedmin.”—Atti 5:29.