MINKARHI yin’wana swa tika ku tiva leswaku i mani loyi u faneleke u n’wi yingisa. Mana wa wena kumbe tata wa wena a nga ha ku byela leswaku u endla nchumu wo karhi. Kambe mudyondzisi wa wena kumbe phorisa ri nga ha ku byela leswaku u endla leswi hambaneke ni sweswo. Loko sweswo swo endleka, hi wihi eka vona loyi u nga ta n’wi yingisa?—

Eku sunguleni ka buku leyi, eka Ndzima 7, hi hlaye Vaefesa 6:1-3 eBibeleni. Yona yi vula leswaku vana va fanele va yingisa vatswari va vona. Tsalwa leri ri ri: “Yingisani vatswari va n’wina evun’weni ni Hosi.” Xana wa swi tiva leswaku swi vula yini ku va “evun’weni ni Hosi?”— Vatswari lava nga evun’weni ni Hosi va dyondzisa vana va vona ku yingisa milawu ya Xikwembu.

Kambe vanhu van’wana lavakulu a va pfumeli eka Yehovha. Kutani, u ta endla yini loko un’wana o vula leswaku a swi na mhaka ku kopela loko u tsala xikambelo exikolweni kumbe ku teka nchumu exitolo kambe u nga wu hakeleli? Xana swi fanerile leswaku n’wana a kopela kumbe a yiva?—

Wa tsundzuka leswaku Hosi Nebukadnetsara u tshame a lerisa vanhu hinkwavo leswaku va nkhinsamela xifaniso xa nsuku lexi a a xi yimisile. Kambe Xadraka, Mixaka na Abedinigo va arile ku xi nkhinsamela. Xana wa swi tiva leswaku ha yini va arile?— Hikuva Bibele yi vula leswaku vanhu va fanele va gandzela Yehovha ntsena.—Eksoda 20:3; Matewu 4:10.

Endzhaku ka loko Yesu a file, vaapostola va yena va tisiwe emahlweni eka Sanedri, ku nga huvo-nkulu ya vukhongeri bya Vayuda.  Muprista Lonkulu Kayafasi u te: “Hi mi lerise kahle leswaku mi nga ha dyondzisi hi ku landza vito [ra Yesu], kambe, maswivo, mi tate Yerusalema hi dyondzo ya n’wina.” Hikwalaho ka yini vaapostola va nga yi yingisanga Sanedri?— Petro u yimele vaapostola hinkwavo, kutani a hlamula Kayafasi a ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.”—Mintirho 5:27-29.

Hi nkarhi wolowo, varhangeri va vukhongeri bya Vayuda a va ri ni nkucetelo lowukulu. Nilokoswiritano, tiko ra vona a ri lawuriwa hi mfumo wa Rhoma. Hosi ya mfumo wolowo a ku ri Khezari. Mfumo wa Rhoma a wu endlela Vayuda swilo swo tala swinene, hambileswi a va nga swi lavi ku fumiwa hi Khezari. Ninamuntlha mimfumo ya ha va endlela swilo leswinene vanhu lava yi va fumaka. Xana wa swi tiva swin’wana swa swilo leswi?—

Mimfumo yi aka mapato leswaku ku ta fambiwa eka wona naswona yi thola maphorisa ni vanhu lava timelaka ndzilo, leswaku va hi sirhelela. Minkarhi yin’wana yi endla malunghiselelo ya leswaku vana va nghena xikolo yi tlhela yi khathalela vadyuhari. Swi lava mali yo tala leswaku hulumendhe yi endla swilo leswi. Xana wa swi tiva leswaku hulumendhe yi yi kuma kwihi mali leyi?— Yi yi kuma eka  vanhu. Mali leyi vanhu va yi hakelaka eka hulumendhe yi vitaniwa xibalo.

Loko Mudyondzisi Lonkulu a ha ri emisaveni, Vayuda vo tala a va nga swi lavi ku hakela xibalo eka mfumo wa Rhoma. Hiloko siku rin’wana, vaprista va rhuma vavanuna van’wana leswaku va ya vutisa Yesu xivutiso, leswaku va ta n’wi phasa. Xivutiso xa kona a xi ku, ‘Xana swi fanerile leswaku hi hakela xibalo eka Khezari kumbe a swi fanelanga?’ A va ringeta ku n’wi phasa hi xivutiso lexi. Loko Yesu a a lo hlamula a ku, ‘Ina, mi fanele mi hakela xibalo,’ Vayuda vo tala a va nga ta swi tsakela sweswo. Kambe Yesu a a nga ta vula a ku, ‘E-e, a mi fanelanga mi hakela xibalo.’ Sweswo a swi ta va swi hoxile.

Kutani, xana Yesu u hlamurise ku yini? U te: ‘Ndzi kombeni mali ya kona.’ Loko va n’wi nyike yona, Yesu u vutisile a ku: ‘Xana xifaniso ni vito leri nga tsariwa eka yona i swa mani?’ Vavanuna lava va te: “I swa Khezari.” Hiloko Yesu a ku: ‘Tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu mi swi tlherisela eka Xikwembu.’—Luka 20:19-26.

A nga kona loyi a a ta sola nhlamulo leyi. Loko Khezari a endlela vanhu swilo, swi fanerile leswaku mali leyi Khezari a yi endleke yi  tirhiseriwa ku hakelela swilo leswi. Hi ndlela yoleyo, Yesu u kombise leswaku swi fanerile ku hakela xibalo eka hulumendhe hikwalaho ka swilo leswi yi hi endlelaka swona.

Swi nga ha endleka leswaku wena wa ha ri ntsongo, kutani a wu si faneleka ku hakela xibalo. Kambe ku ni lexi hulumendhe yi xi lavaka eka wena. Xana wa swi tiva leswaku i yini?— I ku yingisa milawu ya hulumendhe. Bibele yi ri: ‘Yingisani valawuri lava tlakukeke.’ Valawuri lava i vanhu lava fambisaka hulumendhe. Kutani Xikwembu hi xona xi vulaka leswaku hi fanele ku yingisa milawu ya hulumendhe.—Varhoma 13:1, 2.

Ku nga ha va ni nawu lowu nge u nga cukumeti maphepha kumbe swilo eswitarateni. Xana u fanele ku yingisa nawu wolowo?— Ina, Xikwembu xi lava leswaku u wu yingisa. Xana u fanele u yingisa ni maphorisa?— Phela ma thoriwe hi hulumendhe leswaku ma sirhelela vanhu. Ku ma yingisa swi fana ni ku yingisa hulumendhe.

Kutani loko u lava ku tsemakanya xitarata ivi phorisa ri ku, “Yima,” xana u fanele u endla yini?— Loko van’wana va tsutsuma va tsemakanya, xana na wena u fanele u va landzela?— U fanele u yima, hambiloko ku ri wena ntsena la rindzeleke ku tsemakanya. Xikwembu xi ri u fanele u yingisa.

Ku nga ha va ku ri ni hasahasa endhawini leyi u tshamaka eka yona, kutani phorisa ri ku eka wena: “U nga humi ejarateni u ya tlangela exitarateni.” Kambe u nga ha twa vanhu va huwelela kutani u lava ku vona leswaku ku endlaka yini. Xana u fanele u huma u ya vona?— Xana u ta va u yingisa “valawuri lava tlakukeke”?—

Etindhawini to tala, hulumendhe yi aka swikolo kutani yi thola vadyondzisi. Xana u vona onge Xikwembu xi lava leswaku u yingisa mudyondzisi?— Anakanya hi mhaka leyi. Hulumendhe yi thole mudyondzisi leswaku a ku dyondzisa tanihi leswi yi tholeke phorisa leswaku ri sirhelela vanhu. Kutani ku yingisa phorisa kumbe mudyondzisi swi fana ni ku yingisa hulumendhe.

 Kambe u ta endla yini loko mudyondzisi a ku byele leswaku u fanele ku gandzela xifaniso xo karhi? Xana u fanele u endla yini?— Vaheveru lavaya vanharhu va arile ku nkhinsamela xifaniso hambileswi Hosi Nebukadnetsara a va leriseke leswaku va endla tano. Xana wa tsundzuka leswaku ha yini va arile?— Hikuva a va nga swi lavi ku tlula nawu wa Xikwembu.

Loko n’wamatimu la vuriwaka Will Durant a tsala hi Vakreste vo sungula u vule leswaku ‘a va nga tshembelanga eka Khezari.’ Kambe a va tshembele eka Yehovha! Kutani tsundzuka leswaku hi fanele hi rhangisa Xikwembu evuton’wini bya hina.

Hi yingisa hulumendhe hikuva Xikwembu xi lava leswaku hi endla tano. Kambe loko hi lerisiwa ku endla leswi Xikwembu xi vulaka leswaku hi nga swi endli, xana hi fanele hi endla yini?— Hi fanele ku vula leswi vaapostola va swi vuleke eka muprista lonkulu, va te: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.”—Mintirho 5:29.