USAHAY makuri mahibaroan kon hin-o an sadang sugton naton. Bangin may-ada ipabuhat ha imo an imo nanay o tatay. Kondi bangin iba an ipabuhat ha imo han magturutdo ha eskwelahan o han polis. Kon mahitabo ito, hin-o ha ira an imo susugton?—

Ha Kapitulo 7 hini nga libro, ginbasa naton an Efeso 6:1-3 ha Biblia. Nasiring ito nga an mga anak sadang sumugot ha ira mga ginikanan. ‘Magin masinugtanon kamo ha iyo mga ginikanan nga kahiusa han Ginoo,’ siring han teksto. Maaram ka ba kon ano an kahulogan han pagin ‘kahiusa han Ginoo’?— An mga ginikanan nga kahiusa han Ginoo nagtututdo ha ira mga anak nga sugton an mga balaud han Dios.

Kondi an iba nga edaran nga mga tawo diri natoo kan Jehova. Salit, ano man kon an usa ha ira nasiring nga diri maraot an pangopya durante han eksamin ha eskwelahan o pagkuha hin butang tikang ha tindahan nga diri binabayaran ito? Niyan, husto ba para ha usa nga bata nga mangopya o mangawat?—

Hinumdumi, hi Hadi Nabukodonosor hadto nagsugo ha ngatanan nga magyukbo ha imahen nga bulawan nga iya ginhimo. Kondi, hi Sadrak, Mesak, ngan Abednego waray magyukbo. Maaram ka ba kon kay ano?— Tungod kay an Biblia nasiring nga hi Jehova la an sadang singbahon han mga tawo.​—Eksodo 20:3; Mateo 4:10.

Han namatay hi Jesus, an iya mga apostol gindara ha atubangan han Sanhedrin, an nangunguna nga relihiyoso nga hukmanan han mga Judio. An Hitaas nga Saserdote nga hi Kaipas nagsiring: “Amon kamo ginpinahan gud, nga diri manutdo hini nga ngaran [ni Jesus]. Ngan kitaa, iyo  ginpuno an Jerusalem han iyo ipinanutdo.” Kay ano nga an mga apostol waray sumugot ha Sanhedrin?— Hi Pedro, nga nagyayakan para ha ngatanan nga mga apostol, binaton kan Kaipas: ‘Kinahanglan sugton namon an Dios imbes nga an mga tawo.’​—Buhat 5:27-29.

Hadto nga panahon, an relihiyoso nga mga lider han mga Judio may-ada daku nga impluwensya. Kondi, an ira nasud ginmamandoan han Romano nga gobyerno. An ulo hiton nga gobyerno tinatawag nga Cesar. Bisan kon diri karuyag han mga Judio nga mandoan hira ni Cesar, an Romano nga gobyerno nagbuhat hin damu nga mag-opay nga butang para ha mga tawo. Ngan an mga gobyerno yana nga panahon nagbubuhat liwat hin mag-opay nga mga butang para ha ira mga tuminungnong. Maaram ka ba kon ano an pipira hini nga mga butang?—

An mga gobyerno naghihimo hin mga kalsada para ha pagbiyahe ngan nagsusweldo ha mga polis ngan mga bombero ha pagpanalipod ha aton. Naghihikay liwat hira para ha pag-eskwela han mga batan-on ngan pagmangno han kahimsog han mga lagas. Nagasto hin kwarta an gobyerno ha pagbuhat hini nga mga butang. Maaram ka ba kon diin kinukuha han gobyerno an kwarta?— Tikang ha mga tawo. An kwarta nga iginbabayad han mga tawo ha gobyerno tinatawag nga mga buhis.

 Han an Bantogan nga Magturutdo nagkinabuhi dinhi ha tuna, damu nga mga Judio an nadiri ha pagbayad hin mga buhis ha Romano nga gobyerno. Salit usa ka adlaw an mga saserdote nagsuhol hin kalalakin-an nga magpapakiana kan Jesus basi mahilit-ag hiya. Ini an pakiana, ‘Kinahanglan ba kita magbayad hin buhis kan Cesar o diri?’ Tuso ini nga pakiana. Kon hi Jesus binaton, ‘Oo, kinahanglan magbayad kamo hin buhis,’ damu han mga Judio an madiri han iya ginsiring. Kondi hi Jesus diri makakasiring, ‘Diri, diri kamo kinahanglan magbayad hin buhis.’ Sayop an pagsiring hito.

Salit, ano an ginbuhat ni Jesus? Aw, hiya nagsiring: ‘Ipakita ha akon an usa nga sinselyo.’ Han nagdara hira hin usa nga sinselyo ha iya, hi Jesus nagpakiana ha ira: ‘Kan kanay retrato ngan ngaran an aada hito?’ An kalalakin-an nagsiring: “Kan Cesar.” Salit hi Jesus nagsiring: ‘Niyan, magbayad kamo kan Cesar han mga butang ni Cesar, kondi ha Dios han mga butang han Dios.’​—Lukas 20:19-26.

Aw, waray bisan usa nga makakasiring nga sayop ito nga baton. Kon hi Cesar nagbubuhat hin mga butang para han mga tawo, husto la nga gamiton an kwarta nga ginhimo ni Cesar ha pagbayad ha iya para hini nga mga butang. Salit hini nga paagi, ipinakita ni Jesus nga husto an  pagbayad hin mga buhis ha gobyerno para han mga butang nga aton nakakarawat.

Yana, diri ka pa nagbabayad hin mga buhis tungod kay bata ka pa. Kondi may-ada ka sadang ihatag ha gobyerno. Maaram ka ba kon ano ito?— Pagsugot ha mga balaud han gobyerno. An Biblia nasiring: ‘Magin masinugtanon ha hitaas nga mga awtoridad.’ Ini nga mga awtoridad amo adton may-ada gahum ha gobyerno. Salit an Dios an nasiring nga sadang kita sumugot ha mga balaud han gobyerno.​—Roma 13:​1, 2.

Bangin may-ada balaud nga kinahanglan diri maglabog hin papel o iba nga mga butang ha kalsada. Sadang mo ba sugton iton nga balaud?— Oo, karuyag han Dios nga sugton mo ito. Sadang ka ba magin masinugtanon liwat ha mga polis?— Ginsusweldohan han gobyerno an mga polis basi panalipdan an mga tawo. An pagsugot ha ira, pagsugot liwat ha gobyerno.

Salit kon matabok ka ha kalsada ngan an polis nasiring “Paghulat!” ano an sadang mo buhaton?— Kon an iba nagdadadlagan ha pagtabok ha kalsada, bubuhaton mo ba ito?— Kinahanglan maghulat ka, bisan kon ikaw la an naghuhulat. An Dios nagsusugo ha imo nga sumugot.

Bangin may-ada samok ha kaaramyaw, ngan an polis bangin sumiring: “Ayaw pagkadto ha kalsada. Ayaw paggawas.” Kondi bangin nakakabati ka hin mga singgit ngan naghuhunahuna kon ano an nahitatabo. Sadang ka ba gumawas ha pag-usyuso?— Pagsugot ba ini ha ‘hitaas nga mga awtoridad’?—

Ha damu nga mga lugar, an gobyerno nagtutukod liwat hin mga eskwelahan, ngan ginsusweldohan hito an mga magturutdo. Salit ha hunahuna mo, karuyag ba han Dios nga sugton mo an magturutdo?— Hunahunaa ito. Ginsusweldohan han gobyerno an magturutdo basi magtutdo, sugad la han pagsweldo hito ha polis basi panalipdan an mga tawo. Salit an pagsugot ha polis o ha magturutdo pariho han pagsugot ha gobyerno.

 Kondi ano man kon an magturutdo nasiring nga kinahanglan magsingba ka ha usa nga imahen? Ano an imo bubuhaton?— An tulo nga Hebreohanon waray magyukbo ha imahen, bisan kon hi Hadi Nabukodonosor an nagsugo ha ira. Nahinunumdom ka ba kon kay ano?— Tungod kay diri nira karuyag nga talapason an Dios.

An parasurat han kasaysayan nga hi Will Durant nagsurat mahitungod han siyahan nga mga Kristiano ngan nagsiring nga an ira ‘gihitaasi nga pagsugot [o pagkamaunungon] diri ngadto kan Cesar.’ Diri, kondi ngadto kan Jehova! Salit hinumdumi nga an Dios an sadang magin una ha aton kinabuhi.

Nasugot kita ha gobyerno tungod kay ito an karuyag han Dios nga buhaton naton. Kondi kon iginpapabuhat ha aton an butang nga ginsisiring han Dios nga diri naton sadang buhaton, ano an sisidngon naton?— Kinahanglan sidngon naton an ginsiring han mga apostol ha hitaas nga saserdote: ‘Kinahanglan sugton namon an Dios imbes nga an mga tawo.’​—Buhat 5:29.