MONA’MBA uyukile kiyukeno i kika, mwene i amo?—Mu Shapita 46 twatangile’mo myanda itala kiyukeno kyāletele Leza kilombola’mba kakonakanyapo monka ntanda na dilobe nansha dimo. Kadi, batumibwa nabo bāipangwile kiyukeno kya kuyukila’ko kitatyi kikajoka Yesu ne kya kuyukanya amba mfulo ya ntanda nansha ngikadilo ya bintu keidi pabwipi.—Mateo 24:3.

Yesu kabwanyapo kumweka mūlu mwadi, nanshi bilomba kwikale kiyukeno kya kumona bantu kilombola’mba pano ke mushilule kubikala. O mwanda Yesu wālombwele bintu byadi bikokeja kutadila’ko bandi bana ba bwanga pano panshi. Shi bino bintu bibamweka, bikalombola’mba wajoka ne amba washilula kubikala bu Mulopwe momwa mūlu.

Yesu pa kufundija bandi bana ba bwanga mvubu ya kukesha, wēbalombwele amba: ‘Talai’po bidi ku  kikuyu ne ku mityi yonso. Poishipuka mumonanga ne banwe bene mwayuka’mba: Buyo bubafika.’ Nobe ujingululanga shi buyo kebudi pabwipi. Ne kitatyi kyomona bintu byānene Yesu bifikidila napo mo monka, ukokeja kujingulula amba Amakedona pano keidi pabwipi.—Luka 21:29, 30.

Mu uno paje ne mu ulonda’ko, tusa kutala’mo bifwatulo bya bintu byānene Yesu amba bibadilwa mu kiyukeno kilombola’mba Bulopwe bwa Leza budi pabwipi. Kitatyi kikafikidila byonso bino, Bulopwe bwa Leza bukendejibwa na Kidishitu bu Mulopwe bukatyumuna bipindibipindi  ano malopwe onsololo, pamo’nka na motwatangile’kyo mu Shapita wa 46.

Nanshi tadija bidi biyampe bifwatulo bidi pa mapaje abidi abadikile uno’u, kupwa tusa kwisambila’po. Mu Mateo 24:6-14 ne mu Luka 21:9-11, ubwanya kutanga’mo myanda ya bifwatulo byomona mu bino bifwatulo’bi. Kadi, tala ne kibalwa kityetye kidi pa kifwatulo ne kifwatulo. Kibalwa kityetye kyonka’kya kitanwa ne ku ngalwilo ya musango ushintulula kine kifwatulo’kya. Shi ke pano, tutale shi bipindi bivule bya mu kino kiyukeno kyāletele Yesu byendanga bifikidila dyalelo.

(1) Yesu wānene’mba: “Mukashilwila kwivwana byamalwi, ne myanda yonka ya byamalwi o balwa, . . . muzo ukataluka kukatamba muzo mukwabo, ne bulopwe nabo monka.” Lelo nobe wivwananga myanda ya malwi obalwa?—Divita dibajinji dya ntanda yonso dyālwilwe tamba 1914 kutūla ku 1918, ne kupwa papo kwalonda kadi divita dya bubidi dya ntanda yonso, tamba 1939 kutūla ku 1945. Bine, kwadi kekwalupukile kashā mavita a ntanda yonso! Pano kudi mavita kujokoloka ntanda yonso. Difuku ne difuku ku televijo, ku ladiyo, ne mu majulunale, twivwananga ne kutanga myanda ya mavita.

(2) Kadi Yesu wānene amba: “Kukēkalanga bimpengele bya nzala . . . kyadi koku, ke kidi koku.” Enka na moyukile kala, ke bantupo bonso badi na bidibwa bivule bya kudya. Difuku ne difuku tununu ne tununu twa bantu bafwanga mwanda kebadipo na bidibwa bibwane.

(3) Yesu wābweja’ko amba: ‘Kukēkalanga kungi kungi konso bipupo bya mbá.’ Lelo uyukile amba kipupo kya luba i kika?—I misongo nansha luba lwipaya bantu bavulevule. Kipupo kya luba kimo kibikibi kitwa bu Kipupo kya manzamba kyālupukile mu Espanye kyāipaile bantu kintu kya midiyo 20 mu mwaka umo kete. Mu ano etu mafuku bantu bavule, padi kupita ne bano bene, bafwanga SIDA. Kadi kudi ne luba lwa dyaya, lwa dityima, ne misongo mikwabo ipaya tununu ne tununu twa bantu mwaka ne mwaka.

 (4) Yesu wātelele kipindi kikwabo kya kiyukeno, amba: “Kukēkalanga . . . bintenshi bya kutenkanya ntanda, kyadi koku, ke kidi koku.” Le uyukile kintenshi kya kutenkanya ntanda amba i kika?—Kintenshi kya kutenkanya ntanda kizakajanga nshi munshi mwa maulu obe. Mobo papo apona, kadi pavule pene kipayanga bantu. Tamba mwaka wa 1914, nshi itenkenanga divule mwaka ne mwaka. Lelo kodi mwivwane banena myanda ya bino bintenshi bizakaja nshi?—

(5) Kipindi kikwabo kya kiyukeno kyātelele Yesu i ‘kuvula kwa bubi bwa kujilula bijila.’ O mwanda mwine kudi bwivi ne bupolapola bupitepite. Konso konso bantu bekalanga na moyo wa kutyina kupomwenwa mobo ne kutwelelwa. Kekwaikele kashā buñonaona ne butapani mu byaba bivulevule bya ntanda pamo na mobikadile’ko dyalelo.

(6) Yesu wālombwele kipindi kimo kya mvubu mpata kya kiyukeno amba: “Kadi Myanda Miyampe ino’i ya Bulopwe ikasapulwa panopantanda ponso, amba ikale bu kiyukeno ku mizo yonso, penepa mfulo keifika shayo.” (Mateo 24:14, MB) Shi witabije “īno myanda-miyampe,” nabya ufwaninwe nobe kusapwila’yo bantu bakwabo. Nankyo nobe ubafikidija kino kipindi kya kiyukeno.

Bantu bakwabo bakokeja padi kunena’mba bintu byālaile Yesu bikalanga’ko kala nyeke. Ino kekwaikele kashā kitatyi kimwekele bino bintu byonso kya pamo uno muswelo mu bipindi bivulevule bya ntanda kadi mu kitatyi kimo kyonka. Lelo pano ubaivwanija’mba kiyukeno kilombola bika?—Kilombola’mba kitatyi kyotumona bino byonso bifikidila, ko kunena’mba ino ntanda mibi keidi pabwipi na kupingakanibwa na ntanda impya ya Leza.

Pāletele Yesu kino kiyukeno, wēsambīle kadi ne pa kitatyi kimo kya mu mwaka kishile na bikwabo. Wānene amba: “Mwikale kulombela Leza amba, lubilo lwenu kelukēkala pa umpepo wa mashika.” (Mateo 24:20) Molangila, i bika byaādi usaka kunena?—

Bine, shi muntu usaka kunyema kimpengele mu kitatyi kya mashika, kitatyi kimweka kūlu kukutakane, kuleta’nka ne kyaka pa  kwenda, le bibwanya kwikala namani?—Shi nansha wapanda’ko, ukapanda na makambakano makata. Mwene i bya bulanda shi muntu wafwa mu kimpumpu kya pa umpepo wa mashika mwanda’po’tu wadi ukikwete’ko bidi na kulonga bintu bingi pa kyaba kya kwenda?—

Lelo ubajingulula kyadi kinenena Yesu amba kebisakepo kwilaija enka shi umpepo wa mashika ubafika penepa ke kunyema?—Wādi witulombola’mba byotwayuka amba Amakedona keidi pabwipi, ketufwaninwepo kwilaijailaija pampikwa kulonga kintu kilombola amba tuswele Leza na kumwingidila. Shi twikale na kalengwa, tukeela mūlu ke mungya kala. Nabya tukekala pamo bwa boba ba mu kitatyi kya Dilobe dikatampe, abo bādi bevwana Noa ino bāpela kutwela mu safini.

Shi ke pano, twisambile pa ngikadilo ikekala’ko shi divita dikatampe dya Amakedona dibapite. Tukayuka byobya bitulongolwedile Leza batwe bonso bamuswele ne kumwingidila.