1, 2. Éyoñ évé é ne mfi na bi sili minsili?

YE WO fe ô yeneya na bone be bongô be a nye’e be sili’i minsili? Abui ya été, aval ane nyi wo yene fôtô nyi, be a taté nsilane minsili nane b’ ayeme nkobô. Be a sili avale minsili di: Jôme ji é ne jé? Nge na amu jé jôme te é ne nalé? Ô ne jeñ a ngul ése na ô yalan, ve é nji bo tyi’ibi. To’o mbamba éyalane wé a ye bo na nsili ôfe ô bialé: Amu jé?

² Sa ke bongô étam mbe be a sili minsili. Avale bia yaé, nne fe bia sili minsili nalé. Bia sili mie éyoñe bia kômbô yeme zen, éyoñe bia kômbô sa’ale mbia jam éziñ, nge tyi’ ôzañe wongane ya yeme mam. Ve abui bôt e tyi’iya na b’ aye ke fe beta sili minsili, a dañe dañe mi mi ne mfi abui. Nya ajô a ne na, be tyi’iya na, b’aye ke fe beta jeñe biyalan.

3. Amu jé abui bôt e tyi’iya na d’ aye ke fe beta jeñe biyalane ya mimfañe minsili ya ényiñ?

³ Tame simesane nsili ô ne ékô’ôla’a kalate nyi, minsili mi bôô atata’a kalate nyi, a mi mi ne  atata’a kabetôlô nyi. Mimfañe minsili miziñe môt a ne sili mmie le. Ve den, abui bôt é tyi’iya na d’ aye ke fe beta jeñe biyalan. Amu jé? Ye Kalate Zambe a bili biyalan? Bôte béziñe be a simesane na biyalane bié bi ne ayaé ya wôk. Bôte befe be a ko woñe ya same nge be a sili minsili. Bôte bevo’o be a jô na avale minsili te d’afombô betebe ôsu ya miñyebe a beye’ele do’oten. Wo ô lô aya?

4, 5. Kate bia abime minsili miziñe mi adañe mfi abui bi ne sili ényiñ, a amu jé bia yiane jeñe biyalane ya minsili mite?

⁴ Éyoñ éziñ ô bili nkômbane ya yeme biyalane ya beta minsili ya ényiñ. Teke bisô, ô wô’ô sili womiene na: ‘Nsôñane ya ényiñ ô ne ôvé? Ye susu’a ényiñ é ne fo’o ve na ô bialé, ô yômbô ô wui? Zambe a ne ne avale môt avé?’ É ne mvaé ya sili avale minsili te, a é ne mfi na, ô bo te bili ate’e nlem nté ôse ô ngenane te yene betotyii biyalan. Yésus Krist, ñye’ele bôte bese b’ayem a nga jô na: “Jaka’an, wôna mi aye nyoñ; jeñan, wôna mi aye yen; kutane mbé, ndemben aye dii mia wô”​—Matthieu 7:7.

⁵ Nge wo ‘ke ôsu a jeñe’ biyalane ya beta minsili mite, wo ye yene na njeñan ôte wo ye ve wo mevak. (Minkana 2:1-5) Ja’a bôte be nga kate wo aya, biyalane bi ne, a ô ne yene bie​—Kalate Zambe été. Biyalane bite bi nji bo ayaé ya wôk. Bi a ve ve ndi nlem a avak. A bi ne volô wo na ô bi abeñ ényiñ éyoñe ji. Bi tame taté zu fase nsili éziñe wo ndeñele abui bôt.

6. Amu jé abui bôte d’asimesane na Zambe a ne ayete nlem éyoñ a yene minju’u bia tôbane mie?

⁶ Abui bôte d’asimesane na Zambe a ne ayete nlem a njet. Be a fas avale di: ‘Nge Zambe a nyoñe bia ngap, nga ve si nyô é ne aval afe?’ Eyoñe bia fombô si nyô, bia yene na é ne njalan a bita, évini, a minjuk. Biabebiene bia kon, bia tôbane minjuk, a bôte bia nye’e be a wu bia. Nde ñhe,  bôte abui be a jô na: ‘Nge Zambe a nyoñe bia ngap a minju’u miangan, nga ve a boya na mam mete me bo te kui bia?’

7. (a) Aval avé bekate foé ya baminyebe be a tindi bôte be simesane na Zambe a ne njet? (b) Jé Kalate Zambe a tu’a ye’ele mfa’a ya minju’u bia tôbane mie?

⁷ Jame d’adañe dañ abé été é ne na, éyoñ éziñ bekate foé bebiene mbe b’atindi bôte be simesane na Zambe a ne njet. Aval avé? Éyoñe mbia jam a kui bôt atemetem, be wô’ô jô na, nkômbane Zambe ñwô le. Nalé a tinane na, bekate foé bete be a ve Zambe ayem ya mbia be mam mese m’akui. Ye nne Zambe a ne avale môte te? Jé Kalate Zambe a tu’a ye’ele? Jacques 1:13 a yalane na: “Môt, te jô éyoñ a yene meve’ele, na, me a yene meve’ele be Zambe; amu Zambe a se ngule ya yene meve’ele ya abé, a émien a ne te ve’ele môt.” Nde ñhe Zambe a se ngule ya bo ntene ya mbia be mam m’abômane wo. (Job 34:10-12) Nya ajô a ne na, a jô’é mbia be mam me boban. Ve beta nsela’ane a ne zañ e jô’é na jôm é boban a e bo je na é boban.

8, 9. (a) Éve’an évé ô ne nyoñe na ô liti nsela’ane zañe njô’ane mbia be mam a mboane mbia be mam? (b) Amu jé é ne ékotekote na bi ve Zambe mekua amu a ke ôsu a jô’é na bi toñe mbia mezene mangan?

⁸ Bi tame nyoñ éve’an mone ba mfefe’e ésa. Ésa a nye’e mon, ajô te ja’a na a ntoo nti’an a ke ôsu a ba’ale nye nda jé été. Ve nge mon ate a bo éngana’a a tyi’i na a ke tabe vôme wôé ésa ke a jô’é fo’o na é bobane nalé. Ye be a ye jô na ésa nye a bo na mone ate a ke tôbane minju’u nseñe nseñ? Momo. (Luc 15:11-13) Avale te da, Zambe a nji kamane bôt éyoñe be nga tyi’i na, be a tôñe mbia mezen. Ve sa ke nye a bo na minju’u mise mi nga tôñe valé mi kui. D’aye fo’o bo ékotekote ya ve Zambe mekua amu minju’u mise bôte be a tôbane mie.

⁹ Zambe a yem amu jé a jô’é bôte ya si na be tôñe mbia mezen. A nji bo ntindane ya timi bia beamu bé, amu a ne  Nté biôme bise, a ne fe ngul, a fek. Ve amu nye’an, Zambe a nga ve bia be. Wo ye tu’a yé’é ajô ya beamu bete Kabetôlô 11. Ve tabe’e ndi nleme na sa ke Zambe nye a bo na bi tôbane minjuk. A ve ve bia susu’a ndi nleme ya dañe minjuk!​—Ésaïe 33:2.

10. Amu jé bi too ndi nleme na Zambe a ye mane kôme mbia be mame mese me a boban?

¹⁰ Bi tame late na, Zambe a ne étyi. (Ésaïe 6:3) Nalé a tinane na, a ne mfuban. Teke ndeme nsem éziñ é ne be nye. Nde ñhe bi ne tabe nye mebun a nlem ôse. Bi se ngule ya tabe môt a binam avale ndi nleme te, amu a ne tyendé a bi abé mefulu. To’o be a ve zôsôa môt éjôé, a se ngule ya mane kôme mbia be mame mese bôte be a bo. Ve Zambe a ne nyô a bili ngul ése. A bili ngule ya mane kôme mbia be mame mese me a ndeñele bôte ya si, a a ye de bo. Zambe a ye bo de éyoñe jia ya biyoñe bise môs a ye yaa!​—Besam 37:9-11.

11. (a) Aval avé Zambe a yen ékotekot? (b) Aval avé Zambe a yene minju’u wo tôbane mie?

¹¹ Nté nta’ane mame wu ô ngenan, Zambe a yene mame mese m’alôtan été a ma me a kui ényiñe jôé aya? Di ôsusua Kalate Zambe a ye’ele na Zambe “a nye’e nya ntyi’ane mejôô.” (Besam 37:28) Nde ñhe jame ése é ne zôsô je a ve nye nleme mvaé, a ji ése é ne ékotekote je a vindane nye nlem. A vini aval ékotekot ése. Melu ya mvus éyoñ abé é nga yametane a si se, Kalate Zambe a jô na Zambe “a nga wô’ô jamete ôlun nlem.” (Metata’a 6:5, 6) Zambe a nji tyendé. (Malachie 3:6) Avale da te fe a ngenan a vini’i a yen ane minju’u mia yametane si se. Ajô te fe Zambe a vini a yen ane bôte be a juk. Kalate wé a jô na: “A ba’ale mia”.​—1 Pierre 5:7.

12, 13. (a) Amu jé bi bili mefulu ane nye’an, a aval avé nye’an wo bo na bi yen émo? (b) Amu jé ô ne tabe ndi nleme na Zambe a ye bo jôm éziñe na minju’u ya si mi man?

 ¹² Aval avé bi ne tu’a yeme na Zambe a vini a yen ane bôte be a juk? Amu mfe bi ne ba’a nye nyi. Kalate Zambe a ye’ele na, Zambe a nga té môt éve’ela’a jé. (Metata’a 1:26) Ajô te, bi bili mbamba mefulu amu Zambe a bili mbamba mefulu. Bi tame nyoñ éve’an, ye nleme wo taé wo éyoñe wo yene bôte be a ju’u teke yeme jam? Nge nleme wo taé wo amu bikotekote bi mame bite, yeme fe na, Zambe nye ñhe a dañe wô’ô nleme mintaé amu mame mete.

¹³ Jame d’adañe abeñe be môt a binam é ne na, a bili ngule ya nye’e. Nalé a liti na bi a funane Zambe. Kalate Zambe a ye’ele na “Zambe a ne nye’an.” (1 Jean 4:8) Bi a nye’e amu Zambe a nye’e. Ye nye’an ô ne volô wo na ô va minjuk, a bikotekote bi mame bi ne si nyi? Ye ô ne de bo, nge ô bili ngul? Yaa, ô ne de bo! Ô ne tabe fe ndi nleme na, Zambe a ye mane minjuk a ékotekot. Mengaka’a me ne atata’a ya kalate nyi me nji bo biyeyem nge befe’e. Mengaka’a me Zambe m’aye tôébane teke selan! Ve jame da, asu ya na bi tabe ndi nlem a mengaka’a mete, bia yiane tu’a yeme Zambe a nga bo me.

14. Éyôlé Zambe é ne aya, amu jé wo yiane belane jôé te?

¹⁴ Jé ô ne bo nge wo yi na môt a yeme wo? Ye wo ye bo te kate nye éyôlé jôé? Ye Zambe a bili éyôlé? Abui  minyebe d’ayalane na, jôé dé é ne “Zambe” nge “Nti,” ve balé be nji bo biyôlé bié. Be ne biyôlé mese’esa aval ane “njô bôt” a “kaso”. Kalate Zambe a jô na Zambe a bili abui biyôlé mese’esa. “Zambe” a “Nti” be ne biyôlé ya été. Ve jame da, Kalate Zambe a ye’ele fe na, Zambe a bili éyôlé jé émien: Yéhôva. Besam 83:18 a jô na: “Wo, nyô jôé dé é ne Yéhôva, ô ne Nyô a Dañe Bôte bese yôp a jôô si se.” Nge nkôñelane Kalate Zambe wôé ô nji bi jôé te, kele fombô Appendice “Éyôlé Zambe—Mbelan a atinane dé,” ô yeme amu jé. Nya ajô a ne na jôé Zambe d’ayéné tañe betoyini biyoñ e nnôme Kalate Zambe ô nga tiliban a mo. Nde  Yéhova a yi na ô yem éyôlé jé a belane je. Bi ne jô na a belane Kalate Zambe na a yené be bia.

15. Jôé Yéhôva j’atinan aya?

¹⁵ Zambe a nga ve émiene jôé é bili atinan é ne édo’o abui. Jôé dé, Yéhôva, d’atinane na Zambe a ne tôé avale ngaka’a ase a nga bo; a na, avale nsôñan ase a bili nlô wé, a ne bo na ô bobane nalé. * Jôé Zambe é nji funan éyôlé éfe ya si nyô. Éyôlé te j’ayiane fo’o ve a nye. Jôé Yéhôva é nji funan a éyôlé jôm éfe ya si nyô a abui mezen. Nalé a tinan aya?

16, 17. Jé biyôlé mese’esa bi bia ye’ele bia mfa’a Yéhôva: (a) “Zambe ya Ngul Ése”? (b) “Njô bôte ya nnôm éto”? (c) “Nté biôme bise”?

¹⁶ Bia te yene na Besam 83:18 a too a jô’ô mfa’a Yéhôva  na: “wo étam . . . Ô ne Nyô A Dañe Bôte Bese.” Avale te da, Yéhôva nye étame be a loene “Zambe ya Ngul Ése”. Nlitan 15:3 a jô na “Mimboane mi mame miôé mi ne anen a mi ya semé, a Yéhôva Zambe, nyô a ne Ngul Ése. Mezene môé me ne zôsô a me ne fe été, Njô bôte ya nnôm éto.” Jôé mese’esa “Zambe ya Ngul Ése” d’aye’ele bia na Yéhova nye a dañe ngul abui alôte bitétéa bise. Jôm éziñ é nji ve’an a ngule jé; nje j’adañe anen. A jôé mese’esa “Njô bôte ya nnôm éto” j’aye’ele bia zene fe Yéhova a ne te funane môte mfe. Nye étam a zu a tabe nnôm éto. Besam 90:2 a jô na “Ataté nnôm éto a zu kui nnôm éto, ô ne Zambe.” Nga ôsimesan ôte wo bo na bi ko nye woñ?

¹⁷ Yéhôva a ne te funane môte mfe a zene ya na, nye étam a ne Nté biôme bise. Bia lañe Nlitan 4:11 na: “A Yéhôva Zambe wongan, wo yiane duma a ékaña’a a ngu, amu wo ô nga té biôme bise, a amu nkômbane wôé bi nga to, a bi nga téban.” Biôme bise wo simesan​— ataté beéngele ya yôp a atété ya minkute été; a zu kui bibuma bi a wum bilé a bekos be a jo’o mañ a asôé ​— biôme bite bise bi ne amu na Yéhôva a ne Nté biôm!

18. Amu jé abui bôte be a simesane na be se ngule ya subu Zambe bebé, ve jé Kalate Zambe a ye’ele?

¹⁸ Éyoñe bôte be a lañ aka’a abeñe mefulu Yéhôva a bili, be a wô’ô ôson a be a mate. Be a yene na be se ngule ya subu Zambe ya nye’ane bebé. Amu mfa’a wop, Zambe a ne mbetane ôyabe yôp abui, nde be se ngule ya late ngbwa a nye. Ve, ye ôsimesan ôte ô ne été? Avale Kalate Zambe a ye’ele d’aselan a ôsimesane ôte. A jô mfa’a Yéhôva na: “Akôsa bo a nji bo ôyap a môte ase ya be bia.” (Mam minlôman 17:27) Kalate Zambe a beta jô na: “Subu’u Zambe bebé, nye fe aye subu wo bebé.”​—Jacques 4:8.

19. (a) Aval avé bi ne taté subu Zambe bebé, a mfi ôvé bi ne bi été? (b) Mefulu me Zambe mevé me a dañe wo dutu be nye?

 ¹⁹ Ô ne subu Zambe bebé aya? Jam ôsusua ô ne taté bo é ne na, ô ke ôsu a bo jame wo bo le​—ñyé’ane ya avale môte Zambe a ne. Yésus a nga jô na: “Enyiñ ya melu mese é ne na, be aye yeme wo wo étam ô ne nya Zambe, be aye yeme fe nyô ô nga lôm, nnye a ne Jésus Christ.” (Jean 17:3) Yaa, Kalate Zambe a ye’ele na ñyé’ane ñyemane Yéhôva a Yésus wo ke bia “ényiñ ya melu mese”! Aval ane bia te yen, “Zambe a ne nye’an.” (1 Jean 4:16) Yéhôva a bili abeñe mefulu mefe. Bi tame nyoñe éve’an. Kalate Zambe a jô na Yéhôva a ne “Zambe ya éngôngo a mvam, ôte’ete’e ya yaa, a bili abui mvam a benya mejôô.” (Nkôlan 34:6) A ne “mvaé, a avôle ya jamé.” (Besam 86:5) Zambe a ne ôjibi. (2 Pierre 3:9) A ne zôsô. (Nlitan 15:4) Éyoñe wo ye lañe Kalate Zambe abui, wo ye yen aval avé Yéhôva a nga belane mefulu mete a mefulu mefe.

20-22. (a) Mbôle bise ngule ya yene Zambe, ye nalé a kamane na bi subu’u nye bebé? Kate amu jé wo yalane nalé. (b) Jé bôte be a simesane mvaé mfa’a wôé be ne tindi wo na ô bo, ve jé wo yiane bo?

²⁰ É ne été na, ô se ngule ya yene Zambe; amu a ne nsisim. (Jean 1:18; 4:24; 1 Timothée 1:17) Ve, éyoñe bia yé’é yeme nye Kalate Zambe été, bi ne kui na bi yeme nye aval ane môt. Avale ntili Besam a nga jô, ô ne “yen abeñe Yéhôva.” (Besam 27:4; Beromain 1:20) Abim ése wo ye yé’é yeme Yéhôva, abim été fe wo ye yene nye ane môt, a wo ye bi beamu ya nye’e nye a subu nye bebé.

²¹ Ôte’ete’e ôte’etek wo ye yem amu jé Kalate Zambe a ye’ele na bi nyoñe Yéhôva ane Ésa wongan. (Matthieu 6:9) Sa ke amu na ényiñe jangan é tii be nye étam, ve amu na a yi na bi nyiñ ényiñe j’adañe abeñ asu dangan​— fo’o ve aval ane nkômban ésa a nye’e bone bé ô né. (Besam 36:9) Kalate Zambe a ye’ele na môt a binam a ne late ngbwa a Yéhôva. (Jacques 2:23) Tame kôme simesan ​—ô ne bo amvôé a nyi a ne Nté yôp a si a biôme bise bi ne été!

²² Éyoñe wo ye ke ôsu a yé’é Kalate Zambe, bôte be a simesane mvaé mfa’a wôé be a ye jô wo na ô télé ayé’é te. Be ne ko woñe na wo ye tyendé mam ô nga to ô buni’i. Ve ô nji yiane kañese na môt éziñ a kamane wo na ô late amvôé d’adañe memvôé mese e dia.

23, 24. (a) Amu jé wo yiane ke ôsu a sili minsili mfa’a ya mame wo yé’é? (b) Jam avé bi a ye kobô kabetôlô mbok?

²³ É ne été na, wo ye yé’é mame méziñe me ne ayaé ya yem été été. É ne bo mone ôsone ya ke jô môte mfe na a ye’ele wo, ve te télé ayé’é te amu ôson. Yésus a nga jô na bia yiane sili biabebiene si ane bitume bi bon. (Matthieu 18:2-4) Bia yeme na bongô be a sili abui minsili. Zambe a yi na ô yene biyalan. Kalate Zambe a se’e bôte be mbe be wô’ô évé ya yé’é Mejô me Zambe. Be mbe be tu’a fombô avale Mintilane mi né, ndembene be yeme nge mame be a yé’é me ne fo’o été.​—Mam minlôman 17:11.

²⁴ Ñyé’ane Kalate Zambe ô ne mbamba zene ya yeme Yéhôva. A selan a bekalate bevo’o bese. A zene fé? Kabetôlô a tôñe nyi a ye fas ajô te.