1, 2. Sambu na nki mbala mingi yo kevandaka mbote na kuyula bangyufula?

KETI nge memonaka mutindu bana keyulaka bangyufula? Bana mingi keyantikaka kuyula bangyufula kaka ntangu bo kelongukaka na kutuba. Ti meso ya kukangula ngolo, bo ketala nge mpi bo keyula bangyufula bonso: Sambu na nki zulu kele bule? Bambwetete mesalamaka na inki? Nani kulongaka bandeke kuyimba? Nge lenda sala ngolo sambu na kupesa bamvutu, kansi yo kevandaka ve pete ntangu yonso. Nkutu ata mvutu na nge ya kuluta mbote lenda pusa bo na kuyula dyaka nde: Sambu na inki?

² Kaka bana mpamba ve bantu keyulaka bangyufula. Ntangu beto keyelaka, beto kelandaka na kuyula bangyufula. Beto kesalaka yo sambu na kusosa lutwadisu, sambu na kuzaba bigonsa ya beto fwete tina, to sambu na kulungisa bampusa na beto ya kusosa kuzaba mambu. Kansi, yo kemonana nde bantu mingi keyambulaka kuyula bangyufula, mingimingi bangyufula ya kuluta mfunu. Bo keyambulaka kusosa bamvutu.

3. Sambu na nki bantu mingi keyambulaka na kumeka kusosa bamvutu na bangyufula ya mfunu mingi?

³ Yindula ngyufula yina kele na  lutiti ya zulu ya mukanda yai, bangyufula yina bo meyula na bangogo ya luyantiku ya mukanda yai, to yina kele na luyantiku ya kapu yai. Bangyufula yai ke na kati ya bangyufula ya kuluta mfunu ya nge lenda yula. Kansi, bantu mingi meyambulaka kusosa bamvutu. Sambu na inki? Keti Biblia kele ti bamvutu? Bantu mingi keyindulaka nde bamvutu na yo kele mpasi mingi na kubakisa. Bankaka keyindulaka nde kuyula bangyufula lenda pesa bo nsoni. Bankaka dyaka keyindulaka nde yo kele mbote na kubika bangyufula ya mutindu yai na bantwadisi mpi balongi ya mabundu. Ebuna nge?

4, 5. Tanga mwa bangyufula ya kuluta mfunu ya luzingu yina beto lenda kudiyula, mpi sambu na nki beto fwete sosa bamvutu?

⁴ Ya kyeleka, nge ke na mpusa ya kubaka bamvutu na bangyufula ya mfunu ya luzingu. Ntembe kele ve nde bantangu yankaka nge kekudiyulaka nde: ‘Lukanu ya luzingu kele inki? Keti mambu yonso mesuka kaka na luzingu yai? Nzambi kele mpenza nki mutindu?’ Yo kele mbote na kuyula bangyufula ya mutindu yai, mpi yo kele mfunu nde nge yambula ve tii kuna nge tazwa bamvutu ya mbote mpi ya mefwana kutudila ntima. Yezu Kristu, longi ya kuluta nene kutubaka nde: “Beno landa kaka na kulomba mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ebuna Nzambi ta pesa beno yo; beno landa kaka na kusosa mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ebuna beno ta mona yo; beno landa kaka na kubula na kielo, ebuna Nzambi ta kangudila beno yo.”—Matayo 7:7.

⁵ Kana nge “landa kaka na kusosa” sambu na kuzwa bamvutu na bangyufula ya mfunu, nge tamona nde bansosa yina lenda sadisa nge mingi kibeni. (Bingana 2:1-5) Ata bantu yankaka kuzabisaka nge konso nki mambu yina, zaba nde bamvutu kele, mpi nge lenda zwa yo​—na kati ya Biblia. Bamvutu yango kele ve mpasi mingi na kubakisa. Kuluta dyaka, yo kepesaka kivuvu mpi kyese. Mpi yo lenda sadisa nge na kuvanda ti luzingu ya mbote banda ntangu yai. Sambu na kuyantika, bika beto tadila ngyufula mosi yina meyangisaka bantu mingi.

6. Sambu na nki bantu mingi keyindulaka nde Nzambi kekudibanzaka ve na yina metala bampasi ya bantu?

⁶ Bantu mingi keyindulaka nde mvutu na ngyufula yai kele ee.  Bo ketubaka nde, ‘Kana Nzambi kekudibanzaka sambu na bantu, keti inza zolaka ve kuvanda kisika mosi ya kuswaswana kibeni?’ Mambu ya kesalama na nzyunga na beto kemonisa nde inza kele ya kufuluka ti bitumba, kimbeni, mpi kinsukami. Mpi beto kebelaka, kemonaka mpasi, mpi kevidisaka bantu ya beto kezolaka mingi na lufwa. Yo yina, bantu mingi ketubaka nde, ‘Kana Nzambi kekudibanzaka sambu na beto mpi mambu na beto, keti yandi zolaka ve kukanga nzila sambu mambu ya mutindu yai kusalama?’

7. (a) Inki mutindu balongi ya mabundu menataka bantu mingi na kuyindula nde Nzambi kele ntima ngolo? (b) Inki Biblia kelongaka mpenza na yina metala bampasi ya beto lenda kutana na yo?

⁷ Bantangu yankaka balongi ya mabundu kepusaka bantu na kuyindula nde Nzambi kele ntima ngolo. Inki mutindu? Ntangu bisumbula kebwaka, bo ketubaka nde yo kele luzolo ya Nzambi. Ya kyeleka, balongi ya mutindu yai kepesaka Nzambi foti sambu na mambu ya mbi yina kesalamaka. Keti yai kele kyeleka na yina metala Nzambi? Inki Biblia kelongaka mpenza? Yakobo 1:13 (NW) kepesa mvutu nde: “Bika ata muntu mosi ve ya kele na kati ya kumekama, kutuba nde: ‘Nzambi ke na kumeka mono.’ Sambu Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi mpi yandi mosi kemekaka ve ata muntu mosi na mutindu yina.” Yo yina, Nzambi kele ve ata fyoti na kisina ya mambu ya mbi yina nge kemona na nzyunga na nge. (Yobi 34:10-12) Ata mpidina, yandi kepesaka nzila nde mambu ya mbi kusalama. Kansi, luswaswanu kele ya nene na kati ya kupesa nzila nde kima mosi kusalama mpi kuvanda na kisina na yo.

8, 9. (a) Inki mbandu nge lenda pesa sambu na kumonisa luswaswanu yina kele na kati ya kupesa nzila na mambu ya mbi mpi kuvanda na kisina na yo? (b) Sambu na nki yo tavanda kukonda lunungu na kumona mbi lukanu ya Nzambi ya kubika nde bantu kulanda luzingu ya mbi?

⁸ Mu mbandu, yindula tata mosi ya mayele mpi ya zola ya kele ti mwana mosi ya bakala ya kuyela mpi ya mekatuka ntete ve na nzo. Ntangu mwana mekuma ntu-ngolo mpi mebaka lukanu ya kukatuka na nzo na bo, tata na yandi mebuyisa yandi ve. Mwana melanda luzingu ya mbi mpi meyantika kumona mpasi. Keti tata kele na kisina ya bampasi ya mwana na yandi? Ve. (Luka 15:11-13) Mutindu mosi, Nzambi kubuyisaka ve bantu ntangu bo ponaka na kulanda luzingu ya mbi, kansi yandi kele ve na kisina ya mambu ya mpasi yina yo menataka. Yo yina, yo tavanda  mpenza kukonda lunungu na kupesa Nzambi foti sambu na bampasi yonso ya bantu.

⁹ Nzambi kele ti bikuma ya mbote ya kupesa bantu nzila ya kulanda luzingu ya mbi. Sambu yandi kele Ngangi na beto ya mayele mpi ya ngolo, yo kelomba ve nde yandi tendudila beto bikuma na yandi. Kansi, zola kepusaka yandi na kusala yo. Nge talonguka mambu mingi na yina metala bikuma yai na Kapu ya 11. Zaba nde Nzambi kele ve na kisina ya bampasi ya beto kekutana ti yo, kansi yandi kepesa beto kivuvu mosi kaka sambu na kumanisa yo!​—Yezaya 33:2.

10. Sambu na nki beto lenda tula ntima nde Nzambi takatula mambu yonso yina mambi menatilaka bantu?

¹⁰ Dyaka, Nzambi kele santu. (Yezaya 6:3, NW) Yo ketendula nde yandi kele kukonda mvindu mpi bunkete. Yandi kele ve ti mbi ata fyoti. Yo yina, beto lenda tula ntima na beto ya mvimba na yandi. Beto lenda tula ve ntima ya mutindu yina na bantu, sambu bantangu yankaka bo kekumaka kusala mambu ya mbi. Mbala mingi, ata mfumu ya kuluta masonga kekukaka ve na kukatula bampasi yina bantu ya mbi kebasisaka. Kansi, Nzambi kele nkwa-ngolo yonso. Yandi lenda mpi takatula bampasi yonso yina mambi menatilaka bantu. Ntangu Nzambi tasala yo, yandi tasala yo na mutindu yina tamanisa mambi kimakulu!​—Nkunga 37:9-11.

11. (a) Inki mutindu Nzambi ketadilaka kukonda lunungu? (b) Inki mutindu Nzambi ketadilaka bampasi na nge?

¹¹ Na ntwala nde yo salama, inki mutindu Nzambi ketadilaka mambu yina kesalamaka na inza mpi na luzingu na nge? Ntetentete, Biblia kelongaka nde “Nzambi ke zolaka [lunungu, NW].” (Nkunga 37:28) Yo yina, yandi kekudibanzaka mpenza na mambu yina kele ya mbote mpi ya mbi. Yandi keyinaka kukonda lunungu ya mitindu yonso. Biblia ketuba nde ‘ntima ya Nzambi kumaka mawa mingi’ ntangu mambi kufulukaka na ntoto na ntangu ya ntama. (Kuyantika 6:5, 6) Nzambi mesobaka ve. (Malashi 3:6) Yandi kezolaka ve kumona bampasi yina kesalamaka na inza. Mpi Nzambi kezolaka ve nde bantu kumona mpasi. Biblia ketuba nde, “yandi muntu ke talaka mambu na beno.”​—1 Piere 5:7.

12, 13. (a) Sambu na nki beto kevandaka ti bikalulu ya mbote bonso zola, mpi nki mutindu zola kevandaka na bupusi na mutindu beto ketadilaka inza? (b) Sambu na nki nge lenda tula ntima nde ya kyeleka Nzambi tasala kima mosi sambu na kumanisa bampasi ya inza?

 ¹² Inki mutindu beto lenda ndima nde Nzambi kezolaka ve kumona bampasi? Beto tadila nzikisa yankaka. Biblia kelongaka nde Nzambi kusalaka muntu na kifwani na yandi. (Kuyantika 1:26) Yo yina, beto kele ti bikalulu ya mbote sambu Nzambi kele ti bikalulu ya mbote. Mu mbandu, keti yo kepesaka nge mpasi ntangu nge kemonaka bantu yina mesala ve ata kima kemona mpasi? Kana yo kepesaka nge mpasi, zaba nde yo kepesaka nkutu Nzambi mpasi mingi kuluta.

¹³ Kumonisa zola kele mosi na kati ya bima ya kuluta mbote yina bantu kevandaka na yo. Yo kele mpi mutindu mosi sambu na Nzambi. Biblia kelongaka beto nde “Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:8, NW) Beto kezolaka sambu Nzambi kezolaka. Keti zola lenda pusa nge na kumanisa bampasi mpi kukonda lunungu ya nge kemona na inza? Kana nge vandaka ti ngolo ya kusala yo, keti nge zolaka kusala yo? Ya kyeleka, nge zolaka kusala yo! Nge lenda tula mpenza ntima mutindu mosi nde Nzambi tasukisa bampasi mpi kukonda lunungu. Balusilu yina beto tubilaka na bangogo ya luyantiku ya mukanda yai kele ve bandosi to bivuvu yina talungana ve. Balusilu ya Nzambi talungana mpenza! Kansi, sambu na kukwikila na balusilu ya mutindu yai, nge fwete zaba mambu mingi na yina metala Nzambi yina kupesaka yo.

14. Zina ya Nzambi kele nani, mpi sambu na nki beto fwete sadila yo?

¹⁴ Kana nge kezola nde muntu mosi kuzaba nge, inki nge lenda sala? Keti nge  tazabisa ve muntu yango zina na nge? Keti Nzambi kele ti zina? Mabundu mingi ketubaka nde zina na yandi kele “Nzambi” to “Mfumu.” Kansi yo kele ve bazina na yandi. Yo kele batitre, kaka bonso “ntotila” mpi “prezida.” Biblia kelongaka nde Nzambi kele ti batitre mingi. “Nzambi” mpi “Mfumu” kele na kati ya batitre yango. Kansi, Biblia kelongaka mpi nde Nzambi ke na zina na yandi: Yehowa. Nkunga 83:18 (NW) ketuba nde: “Nge, ya kele na zina Yehowa, nge mpamba kele Muntu ya Kuluta Kuzanguka na zulu ya ntoto ya mvimba.” Kana Biblia na nge kele ve ti zina yai, nge lenda tala Appendice yina kele na ntu-dyambu “Mutindu ya Kusadila Zina ya Nzambi mpi Ntendula na Yo” ya mukanda yai sambu na kuzaba sambu na nki yo kele mutindu yina. Yo kele ya kyeleka nde na maniskri ya ntama ya Biblia beto kekuta zina ya Nzambi bambala mingi. Yo yina, Yehowa kezola nde nge zaba  zina na yandi mpi nge sadila yo. Beto lenda tuba nde yandi kesadila Biblia sambu na kuzabisa nge zina na yandi.

15. Zina Yehowa ketendula inki?

¹⁵ Nzambi kudipesaka zina yina kele na bantendula mingi. Zina na yandi, Yehowa, ketendula nde Nzambi lenda lungisa konso lusilu yina yandi mesala mpi konso lukanu yina yandi kele na yo na mabanza. * Zina ya Nzambi kele ya kuswaswana mpenza, yo kele kaka yo mosi. Yo kele kaka ya yandi. Na mambu mingi, Yehowa kele ya kuswaswana mpenza. Inki mutindu?

16, 17. Inki beto lenda longuka na yina metala Yehowa na batitre yai ya melanda: a) “Nkwa-Ngolo Yonso”? (b) “Ntotila ya mvula na mvula”? (c) “Ngangi”?

¹⁶ Beto monaka nde Nkunga 83:18 ketuba mutindu yai sambu na Yehowa: “Nge mpamba kele Muntu ya Kuluta Kuzanguka.” Biblia kebingaka Yehowa mpamba nde “Nkwa-Ngolo Yonso.”  Kusonga 15:3 ketuba nde: “[Yehowa Nzambi, Nkwa-Ngolo Yonso, NW], bisalu na nge kele ya nene ti ya kuyituka! Nge [Ntotila ya mvula na mvula, NW], mambu yina ya nge ke kanaka kele ya mbote ti ya kieleka!” Titre “Nkwa-Ngolo Yonso” kelonga beto nde Yehowa meluta bigangwa yonso na ngolo. Beto lenda fwanisa ve ngolo na yandi; yo kele ya kuzanguka. Mpi titre “Ntotila ya mvula na mvula” keyibusa beto nde Yehowa meswaswana kibeni na mutindu yankaka. Yandi mosi mpamba kezingaka ntangu yonso. Nkunga 90:2 (NW) ketuba nde: “Ee, banda ntangu ya kukonda nsuka tii ntangu ya kukonda nsuka [to kimakulu], nge kele Nzambi.” Keti dibanza yai kepesa beto ve boma ya mbote sambu na Nzambi?

¹⁷ Yehowa kele dyaka ya kuswaswana kibeni sambu yandi mosi mpamba kele Ngangi. Kusonga 4:11 ketuba nde: “Nge Mfumu Nzambi na beto, nge me lunga na kubaka lukumu, luzitu ti ngolo. Sambu nge muntu salaka bima yonso; bima yonso ke zingaka, bo ke na moyo kaka sambu na luzolo na nge.” Bima yonso yina nge lenda yindula​—bigangwa ya kimpeve ya kele na zulu mpi ya kemonanaka ve, bambwetete yina kefulukaka na zulu na mpimpa, bambuma yina keyelaka na banti, mpi bambisi yina kezingaka na banzadi—​kele na luzingu sambu Yehowa kele Ngangi!

18. Sambu na nki bantu mingi keyindulaka nde bo lenda pusana ve ata fyoti penepene ti Nzambi, kansi nki Biblia kelongaka mpenza?

¹⁸ Bantu yankaka kewaka boma kibeni ntangu bo ketangaka mambu ya metala bikalulu ya kuyituka ya Yehowa. Bo ketitaka nde Nzambi kele ya kuzanguka mingi sambu na bo, nde bo lenda pusana ve penepene na yandi to nkutu kuvanda ti mfunu na meso ya Nzambi ya kuzanguka ya mutindu yai. Keti dibanza yai kele ya kyeleka? Biblia kelongaka dibanza ya kuswaswana mpenza. Yo ketuba mutindu yai sambu na Yehowa: “Yandi kele ntama ve na konso muntu awa na kati na beto.” (Bisalu 17:27) Nkutu Biblia kesyamisa beto nde: “Beno kwenda penepene na Nzambi, ebuna yandi ta kwisa penepene na beno.”​—Yakobo 4:8.

19. (a) Inki mutindu beto lenda yantika na kukwenda penepene na Nzambi, mpi nki mambote beto tabaka? (b) Inki bikalulu ya Nzambi kebendaka nge mingi?

¹⁹ Inki mutindu nge lenda kwenda penepene ti Nzambi?  Ntetentete, landa na kusala dyambu ya nge ke na kusala ntangu yai, disongidila landa na kulonguka mambu ya metala Nzambi. Yezu kutubaka nde: “Luzingu ya mvula na mvula kesongidila nde: bo longuka na kuzaba nge, Nzambi mosi kaka ya kyeleka, mpi muntu yina ya nge tindaka, Yezu Kristu.” (Yoane 17:3, NW) Ya kyeleka, Biblia kelongaka nde kulonguka mambu ya metala Yehowa mpi Yezu kenataka na “luzingu ya mvula na mvula”! Mutindu beto monaka yo dezia, “Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:16, NW) Yehowa kele dyaka ti bikalulu mingi yankaka ya mbote mpi ya kebenda beto. Mu mbandu, Biblia ketuba nde Yehowa kele “Nzambi ya kufuluka na nkenda mpi na mawa, ya kewaka makasi nswalu ve mpi ya kufuluka na ntima ya mbote mpi na kyeleka.” (Kubasika 34:6, NW) Yandi kele ‘muntu ya mbote, mpi kele ya kuyilama na kulolula.’ (Nkunga 86:5) Nzambi kekangaka ntima. (2 Piere 3:9) Yandi kele ya kwikama. (Kusonga 15:4, NW) Kana nge ketanga Biblia mingi, nge tamona mutindu Yehowa memonisaka nde yandi kele ti bikalulu yai ya beto metubila mpi bikalulu mingi yankaka ya kebendaka bantu.

20-22. (a) Keti mutindu beto kemonaka ve Nzambi kekangisaka beto nzila ya kukwenda penepene na yandi? Tendula. (b) Bantu yankaka ya kele na mabanza ya mbote lenda syamisa nge na kusala inki, kansi nge fwete sala inki?

²⁰ Ya kyeleka, nge lenda mona ve Nzambi sambu yandi kele muntu ya kimpeve yina kemonanaka ve. (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Kansi, kana nge kelonguka mambu ya metala yandi na Biblia, nge tabakisa nde yandi kele muntu ya kyeleka. Mutindu muyimbi-bankunga kutubaka, nge lenda ‘mona mambote’ ya Yehowa. (Nkunga 27:4; Roma 1:20) Kana nge kelonguka mambu mingi ya metala Yehowa, nge takuma kumona yandi mpenza bonso muntu ya kyeleka mpi nge takuma ti bikuma mingi ya kuzola yandi mpi ya kukwenda penepene ti yandi.

²¹ Nge tabakisa sambu na nki Biblia kelongaka beto na kumona Yehowa bonso Tata na beto. (Matayo 6:9) Yo kele ve kaka sambu luzingu na beto kukatukaka na yandi kansi yandi kezolaka mpi nde beto vanda na luzingu ya kuluta mbote​—kaka mutindu konso tata ya zola kezolaka nde bana na yandi kuvanda ti luzingu ya mbote. (Nkunga 36:10) Biblia kelongaka dyaka nde bantu lenda kuma banduku ya Yehowa. (Yakobo 2:23) Yindula fyoti​—nge lenda kuma nduku ya Ngangi ya luyalanganu!

 ²² Mutindu nge kelonguka mambu mingi na Biblia, bantu yankaka ya kele ti mabanza ya mbote tasyamisa nge na kuyambula kulonguka ya mutindu yai. Bo lenda kudiyangisa nde nge tasoba lukwikilu na nge. Kansi, kubika ve ata muntu mosi nde yandi kanga nge nzila ya kusala kinduku ya kuluta mbote yina nge lenda vanda na yo.

23, 24. (a) Sambu na nki nge fwete landa na kuyula bangyufula na yina metala mambu ya nge kelonguka? (b) Inki beto talonguka na kapu yina kelanda?

²³ Ya kyeleka, kele ti mambu yankaka ya nge tabakisa ve na mbala ya ntete. Yo lenda lomba kudikulumusa sambu na kulomba lusadisu, kansi kubuya ve na kusala yo sambu na nsoni. Yezu kutubaka nde yo kele mbote na kuvanda ya kudikulumusa bonso mwana ya fyoti. (Matayo 18:2-4) Mutindu beto zaba yo, bana ya fyoti keyulaka bangyufula mingi kibeni. Nzambi kezola nde nge zwa bamvutu. Biblia kesikisaka bantu yankaka yina vandaka ti mpusa ya ngolo ya kulonguka mambu ya metala Nzambi. Bo vandaka kuzikisa mbotembote na kati ya Masonuku sambu na kuzaba kana mambu ya bo vandaka kulonguka vandaka kyeleka.​—Bisalu 17:11.

²⁴ Kufimpa Biblia kele mutindu ya kuluta mbote ya kulonguka mambu ya metala Yehowa. Yo kele ya kuswaswana ti mikanda yonso yankaka. Na nki mutindu? Kapu yina kelanda tatadila dyambu yai.