Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ESURA Y’ERIMBERE

Ekwenene Eyihambire oku Nyamuhanga ni Yahi?

Ekwenene Eyihambire oku Nyamuhanga ni Yahi?
  • Kwenene Nyamuhanga ana kutsomene?

  • Nyamuhanga asosire athi? Anawithe erina?

  • Kina thokekene eriyithunda hakuhi na Nyamuhanga?

1, 2. Busana naki ni kibuya eribulya ebibulyo mughulhu wosi?

WUNE watha yitheghererya emibere ey’abaana bakabuliraya mw’ebibulyo? Abangi bakatsuka eribulya banabirigha eribugha. Bakanza eriminya, bakakuthungerera neryo ibabulya ebibulyo nga bino: Busana naki olhubulha ni lhwa bbulu? Esyangununu sikolirwe omuki? Oyuwakangiriraya ebinyonyi eriimba nindi? Wangana lengesya kutsibu erisubamu, aliriryo mughulhu mungi si kyolho. N’erisubamu ndeke lyawu lyangana letha ekindi kibulyo: Busana naki?

2 Si b’abana basa abakabulhaya ebibulyo. Thukabya thune mukulha, thukabera eri­bulya. Thukakolha eki nuku thuminye aha thukaya, eriminya ebitsibu ebya thwanganza eriyihighulhako, kutse eriberererya ekiyithawa kyethu eky’erianza eri­minya. ­Aliriryo abandu bangi bakabya nga sibakibulhaya ebibulyo, kwilhabirirya eby’omubongo. Ibaleka erirondekania eby’erisubirya.

3. Busana naki abangi bakaleka erilengesya eribana eby’erisubirya okwa bibulyo by’omubongo kutsibu?

3 Thalengekania okwa bibulyo ebiri okwa kidipa eky’ekitabu kino, ebibulyo ebiri omwi anjura, kutse ebiri okw’itsuka ly’esura eno. Ebi ni bighuma by’okwa bibulyo by’omubongo ebya wanga bulya. Aliriryo, abandu bangi babirileka erilengesya eribana eby’erisubirya. Busana naki? E Biblia yina withe eby’erisubirya? Abandi bakayowa bathi erisubirya lyayo likalire eriyitheghererya. Abandi bakubaha bathi eribulya ebibulyo lyangana letha kihemu. N’abandi ibathwamu bathi ni kibuya ebibulyo ng’ebyo erilekerwa abakulhu n’abakangirirya b’amadini. Kandi ibbwa iwe?

4, 5. Ebighuma by’okwa bibulyo by’omubongo munene ebya thwanga bulya omwa ngebe ni byahi, kandi busana naki thutholere ithwa rondekania eby’erisubirya?

4 Obundi wanzire eribana eby’erisubirya okwa bibulyo by’omubongo ebihambire okwa ngebe. Ahathe erithika-thika wukana yibulhaya: ‘Ekighendererwa ky’engebe niki?’ Eno nyisa yana ngebe thuwithe? Kwenene Nyamuhanga asosire athi?’ Ni kibuya eribulya ebibulyo ng’ebyo, kandi ni kikulhu erithendi lhuhirira wuthe wabana eby’erisubirya ebikatsemesaya n’eby’eriyikethera. Yesu Kristo, omukangirirya nyamurangwa mwabugha athi: ‘Mubulhaye, mwasya habwakyo, musonda-sondaye, neryo mwasya banakyo; mukongothe okwa lhuyi, neryo mwasya kyungulirwalho.’​—Matayo 7:7.

5 Wama ‘sonda-sondya’ eby’erisubirya okwa bibulyo by’omubongo, wukendi lhangira indi erisekulya eryo lyangabya ly’omughaso munene. (Emisyo 2:1-5) Abandi bandu n’omwa bangabya ibabiri kubwira bingahi, hane eby’erisubirya, kandi wangana bibana​—omwa Biblia. Eby’erisubirya sibikalire eriyitheghererya. Kandi ibbwa ekisingire, bikaletha amaha n’etseme. Kandi byangana kuwathikya eribya n’engebe eyikatsemesaya lino. Eritsuka, thutha lengekania okwa kibulyo ekyabiri tabura abandu bangi.

MBWINO NYAMUHANGA SYALI TSOMANA N’ERIKWA OBULIGHE?

6. Busana naki abandu bangi bakalengekanaya bathi Nyamuhanga syali tsomana erikwamana n’eriaghalhwa ly’abandu?

6 Abandu bangi bakalengekanaya bathi erisubirya ekibulyo ekyo ni ee. Bakaghaniraya bathi, ‘Nyamuhanga alhwe atsomene, ekihugho si kyangabere kya mbaghane kutsibu?’ Thukathimbaya ameso, ithwa lhangira ekihugho ikyuswire mw’esyanyuhi, eriponangana, n’amalighe. Kandi ithwe abosi, thukalhwalha, ithwa ghalhwa, ithwa herya abanze bethu omwa lhuholho. Neryo, abangi iba bugha bathi, ‘Nyamuhanga alhwe athutsomene n’ebitsibu byethu, syanga kakirye ebindu ng’ebi eribyaho?’

7. (a) Abakangirirya b’amadini babirileka bathi abangi ibalenge­kania bathi Nyamuhanga syalikwa obulighe? (b) E Biblia kwenene yikakangiriraya yithiki okwi lengwako erya thwangabana?

7 Kandi eky’akabi, abakangirirya b’amadini obundi buthuku bakaleka abandu ibalengekania bathi Nyamuhanga syalikwa obulighe. Bathi? Hamabya akabi, bakabugha bathi ni sonda lya Nyamuhanga. Erithwalira haghuma, abakangirirya ng’abo bakatsweba Nyamuhanga busana n’ebindu bibi ebikabya. Eyo nina kwenene eyihambire oku Nyamuhanga? E Biblia kwenene yikakangiriraya ki? Yakobo 1:13 akasubiraya athi: ‘Omundu syabughe omughulhu akalengawako athi, Nyamuhanga yukamulengako. Kusangwa Nyamuhanga syanga lengwako n’ekibi, kandi syali lenga okwa mundu.’ Neryo kwesi Nyamuhanga syali athabya nzuko y’obubi obwa wukalhangira omwa kihugho ekikuthimbireko. (Yobu 34:10-12) Kwenene, akalekerera ebindu bibi bibye. Aliriryo hali embaghane nene ahakathi-kathi k’erilekerera ekindu kibye n’erikiretha.

8, 9. (a) Wanga soborera wuthi embaghane eyiri ahakathi-kathi k’erilekerera obubi bubye n’erilethabo? (b) Busana naki si kyangabya ky’amenge eritsweba Nyamuhanga busana n’erithwamu erilekerera abandu erikwama enzira mbi?

8 Ng’eky’erireberyako, thalengekania oku thatha ow’amenge n’ow’olhwanzo oyuwithe omughalha oyukulire oyukin’ikere n’ababuthi biwe eka. Omughulhu omughalha ono akayisamambulha n’erithwamu erilhua eka, thatha wiwe syali muthanga. Omughalha ono inyakwama enzira mbi y’engebe n’eribana ebitsibu. Mbwino thatha yukalethara mughalha wiwe y’ebitsibu? Eyihi. (Luka 15:11-13) Kuthya, Nyamuhanga syali athakakirya abandu omughulhu bakasombolha erikwama enzira mbi, aliriryo yuthaletha ebitsibu ebika lhwiririramu. Neryo kwesi, si kyangabya ky’amenge eritsweba Nyamuhanga busana n’amalighe wosi w’abandu.

9 Nyamuhanga awithe esyonzumwa mbuya esikaleka inyalekerera abandu erikwama enzira mbi. Ng’Omuhangiki wethu oyuwithe obwenge n’obuthoki, sikiri muyithaghisaya erithusoborera esyonzumwa siwe. Aliriryo, busana n’olhwanzo, akathubwirasyo. Wukendi sy’igha bingi ebihambire okwa syanzumwa esi omwa Sura 11. Aliriryo wukiminye ndeke-ndeke indi Nyamuhanga syali kwa lhubanza busana n’ebitsibu ebya thukabana. Erithendisosana n’ekyo, akathuha amaha ngoku byanga hwaho!​—Isaiah 33:2.

10. Ekyangaleka ithwa yikethera thuthi Nyamuhanga akendi syaghunzaho ebyosi ebikalethawa n’obubi niki?

10 Eryongerako, Nyamuhanga abuyirire. (Isaya 6:3) Eki kikamanyisaya kithi Nyamuhanga syali kwa nzolho. Syanga banika mw’ekibi. Neryo thwangana muyikethera ighuma. Ly’erimuyikethera kutsibu kwilhaba ngoku thukayikethera abandu, abakabya balibathangania okwa bundi buthuku. N’omwa bangabya abandu bayisiwa abali omwa buthoki, mughulhu mungi si balibya n’akaghalha ak’erisubya ebikatsandibawa n’abandu babi. Aliriryo Nyamuhanga awithe obuthoki obwosi. Angana, kandi akendi syaghunzaho eritsandya lyosi ery’obubi bwabiri letha okw’abandu. Omughulhu Nyamuhanga asyingira omwa mwatsi oyu, akendi syakolha omwa mibere eyikakanganaya yithi akendi syaghunzaho obubi kera na kera!​—Esyonyimbo 37:9-11.

NYAMUHANGA AKAYOWA ATHI OKWA BUTHE BULINGIRIRANIA OBWA THUKABANA?

11. (a) Nyamuhanga akayowa athi okwa buthe bulingirirania? (b) Nyamuhanga akayowa athi wukaghalhwa?

11 Ebyo bine bithya, Nyamuhanga akayowa athi busana n’ebikabya omwa kihugho n’omwa ngebe yawu? Kwenene, e Biblia yikakangiriraya yithi Nyamuhanga “anzire obulingirirania.” (Esyonyimbo 37:28, NW) Kwesi, ebihikire n’ebitha hikire bikamuhamba kwa kutsibu. Akapona obuli mulingo wosi ow’obuthe bulingirirania. E Biblia yikabugha yithi Nyamuhanga mwabya ‘n’obulighe omwa muthima wiwe’ omughulhu obubi bwa kanya omwa kihugho omwa buthuku obulhabire. (Enzuko 6:5, 6) Nyamuhanga syali athabinduka. (Malaki 3:6) Akina pona akalhangira eriaghalhwa eriri omwa kihugho kyosi. Kandi Nyamuhanga akapona akalhangira abandu bakaghalhwa. E Biblia yithi, ‘Akabatheghaya.’​—1 Petero 5:7.

E Biblia yikakangiriraya yithi Yehova y’Omuhangiki w’olhwanzo ow’ebihangikwa byosi

12, 13. (a) Busana naki thuwithe emibere mibuya ng’olhwanzo, kandi olhwanzo lhukaleka ithwa yowa thuthi busana n’ebitsibu ebiri omwa kihugho? (b) Ekyangaleka iwa ghumya wuthi kwenene Nyamuhanga anawithe ekya akendi syakolera ebitsibu ebiri omwa kihugho niki?

12 Thwanga ghumya thuthi ngoku Nyamuhanga akapona akalhangira eriaghalhwa? Obundi bwema bwa buno. E Biblia yikakangiriraya yithi omundu ahangikawa omwa kisosekanio kya Nyamuhanga. (Enzuko 1:26) Busana n’ekyo thuwithe emibere mibuya kusangwa Nyamuhanga awithe emibere mibuya. Ng’eky’erireberyako, wukana yowa nabi wukalhangira abandu abathe kwa lhubanza bakaghalhwa? Wamabya iwuka hambawako busana n’obuthe bulingirirania ng’obu, wukiminye wuthi Nyamuhanga akahambawako kutsibu kwilhaba iwe nibya.

13 Ekighuma okwa bindu bibuya kutsibu ekihambire okw’abandu, bw’obuthoki bwethu obw’eribya n’olhwanzo. Ekyo nakyo kikakanganaya emibere ya Nyamuhanga. E Biblia yikakangiriraya yithi “Nyamuhanga ni l[h]wanzo.” (1 Yoane 4:8) Thukabya n’olhwanzo kusangwa Nyamuhanga awithe olhwanzo. Olhwanzo lhwangana kusukuma erighunzaho eriaghalhwa n’obuthe bulingirirania obwa wukalhangira omwa kihugho? Wulhwe wuwithe obuthoki obw’erikolha wuthya, wangana kikolire? Kwenene wanga kikolire! Wutholere iwa­kiminya indi Nyamuhanga akendi syaghunzaho eriaghalhwa n’obuthe bulingirirania. Emilhaghe eyikakanibawako omwi anjura ly’ekitabu kino si bilhotho kutse amaha buyira. Emilhaghe ya Nyamuhanga yikendi syabererera ahathe erithika-thika! Aliriryo, erikirirya omwa milhaghe ng’eyo, wutholere iwaminya bingi ebihambire oku Nyamuhanga oyuwalhaghabyo.

NYAMUHANGA ANZIRE IWAMINYA IYO NGA NINDI

Wamanza omundu akuminye ndeke, si wuli ahulha erina lyawu? Nyamuhanga akathubisulira erina liwe omwa Biblia

14. Erina lya Nyamuhanga yandi, kandi busana naki thutholere ithwa likolesya?

14 Wamanza omundu akuminye ndeke, wanga kolha ki? Siwanga mubwira erina lyawu? Nyamuhanga anawithe erina? Amadini mangi akasubiraya athi erina liwe ya “Nyamuhanga” kutse “Mukama,” aliriryo ayo si mena. Ni bitsumbi, ngokwa kine indi “omwami” na “prezidenti” ni bitsumbi. E Biblia yikakangiriraya yithi Nyamuhanga awithe ebitsumbi bingi. “Nyamuhanga” na “Omwami Mukulhu kutse Omukama” ni bighuma okw’ibyo. Aliriryo, e Biblia kandi yikakangiriraya yithi Nyamuhanga anawithe erina: Yehova. Esyanyimbo 83:18, NW, hakabugha hathi: “Iwe wukahulhawa mwa Yehova, iwe musa wuli Endatha Kutsibu okwa kihugho kyosi.” Embindulha ye Biblia yawu yamathendibya mw’erina eryo, wangana lebya Enyongezyo “Erina lya Nyamuhanga—Omughaso Walyu n’Ekya Likamanyisaya” okwa olhupapura 195-7 olhw’ekitabu kino eriminya ekikaleka ikyabya kithya. Ekwenene yiri yithi erina lya Nyamuhanga likabanika omwa mikunzo ye Biblia eya kera mwa mirundi esyankumi n’esyankumi. Busana n’ekyo, Yehova anzire wuminye erina liwe n’erilikolesya. Ni bugha ambu, akakolesaya e Biblia eriyikangania eya wuli.

15. Erina lya Yehova likamanyisaya ki?

15 Nyamuhanga mwayiha erina eriwithe ekya likamanyisaya. Erina liwe, Yehova, likamanyisaya lithi Nyamuhanga akaberereraya ekyosi-kyosi eky’akalhagha n’eriberererya ekighendererwa kyosi-kyosi eky’awithe omwa birengekanio. * Erina lya Nyamuhanga ni rya mbaghane. Ni riwe iyo musa. Omwa mibere mingi, Yehova ni wambaghane. Ni wambaghane athi?

16, 17. Ni byahi ebya thwang’igha oku Yehova erikwamana n’ebitsumbi bino: (a) ‘Omuthoki w’Ebyosi’? (b) ‘Omwami w’erikotha’? (c) “Omuhangiki”?

16 Mwathukalhangira thuthi Esyonyimbo 83:18, NW, muhakania oku Yehova hathi: “Iwe musa wuli Endatha Kutsibu okwa kihugho kyosi.” Erihambana n’ekyo, Yehova musa yukakanibawako nga ‘Omuthoki w’Ebyosi.’ Eribisulirwa 15:3 hakabugha hathi: ‘Iwe Mwami Mukulhu Nyamuhanga, Omuthoki w’Ebyosi, emibiiri yawu ni minene-minene, n’ey’eriswekera. Iwe Mwami w’ebihanda, esyonzira syawu sithunganene, kandi ni sy’ekwenene.’ Ekitsumbi ‘Omuthoki w’Ebyosi’ kikathukangiriraya kithi Yehova n’iyo musa oyuwithe akaghalha akalengethukire. Akaghalha kiwe sikanga lingiriranibwa; ni k’endatha kutsibu. Omu 1 Timoteo 1:17, Yehova akahulhawa mwa ‘Mwami w’erikotha.’ Ekitsumbi ‘Omwami w’erikotha’ kika thw’ibukaya kithi Yehova ni w’embaghane omwa yindi nzira. Iyo musa yuwabiribya inyaneho erilhua kera na kera. Esyonyimbo 90:2 hakabugha hathi: “Uli Nyamuhanga kera na kera, suli n’enzuko kutse omuheryo.” Ebinywe ebyo bikakukubalhaya, kwabithe?

17 Yehova kandi ni wambaghane kusangwa iyo musa ya Muhangiki. Eribisulirwa 4:11 hakasoma hathya: ‘Omukama wethu na Nyamuhanga wethu, iwe wutholere eribana olhukengerwa, n’erisikya, n’obuthoki, kusangwa wahangika ebindu ebyosi kandi busana n’erisonda lyawu mubyabyaho kandi mubyahangikwa.’ Obuli kindu kyosi-kyosi ekya wanga lengekaniako​—eritsuka okwa bihangikwa ebithelhangirawa eby’ebirimu omwa lhubulha erihika okwa syongununu esikosulha okwa lhubulha omw’ithumbi erihika okwa bighuma ebikahetha okwa mithi erihika okwa siswe esika ziha omwa syangetse n’omwa nyusi​—ebyosi ebyo biriho kusangwa Yehova ni Muhangiki!

WANGANABYA HAKUHI NA YEHOVA?

18. Busana naki abandi bandu bakayowa nga sibanga yithunda hakuhi na Nyamuhanga, aliriryo e Biblia yikakangiriraya ki?

18 Erisoma okwa mibere ya Yehova eyika kukubalhaya yikaleka abandi bandu ibyabya mw’olhubaho. Bakubaha bathi Nyamuhanga ali endatha kutsibu okw’ibo, bathi sibanga yithunda hakuhi nayu kutse eriminywa na Nyamuhanga ow’ekitsumbi kinene ng’ekyo. Aliriryo amalengekania aya ana hikire? E Biblia yikakangiriraya mbaghane. Yikakanaya oku Yehova yithi: ‘Nikwa, syali hali okw’ithwe okwa buli mundu.’ (Emibiri 17:27) Nibya kandi e Biblia yikathubwira yithi: ‘Muyithunde hakuhi na Nyamuhanga, nayu akendi yithunda hakuhi nenyu.’​—Yakobo 4:8.

19. (a) Thwanga tsuka thuthi eriyithunda hakuhi na Nyamuhanga, kandi kiwithe mughaso ki? (b) Ni mibere yahi eya Nyamuhanga eyikakutsemesaya kutsibu?

19 Wanga yithunda wuthi hakuhi na Nyamuhanga? Eky’erimbere, lholha embere erikolha ekya wune mukolha lino​—erigha oku Nyamuhanga. Yesu mwabugha athi: ‘Neryo eyi ni ngebe y’erikotha, abandu bakuminye, iwe Nyamuhanga mughuma w’ekwenene, n’eriminya Yesu Kristo, oyuwathuma.’ (Yoane 17:3) Inga, e Biblia yikakangiriraya yithi erigha oku Yehova na Yesu kikakolhaya okwa ‘ngebe y’erikotha’! Ngoku kyabiri kanibwako, ‘Nyamuhanga ni lhwanzo.’ (1 Yoane 4:16) Yehova kandi awithe eyindi mibere mibuyanga eyikatsemesaya. Ng’eky’erireberyako, e Biblia yikabugha yithi Yehova ni ‘Nyamuhanga oyo woswire n’erighanyira n’ow’olhukogho, sianguhire okw’ihithana, oyo woswire n’obwenge bw’olhwanzo n’omwatsi w’ekwenene.’ (Eriluayo 34:6) Iyo ni ‘mubuya, kandi akabuyira.’ (Esyonyimbo 86:5) Nyamuhanga akayitsingirira. (2 Petero 3:9) Syali leghulha. (1 Abanya Korinto 1:9) Wukasoma bingi omwa Biblia, wukendi lhangira ngoku Yehova abiri kangania athi awithe emibere eyi n’eyindi mibere mingi eyikatsemesaya.

20-22. (a) Ithwe erithendi lhangira Nyamuhanga kikana thukakiraya okw’ibya hakuhi nayu? Soborera. (b) Abandu abathe n’ebighendererwa bibi bangana kubwira bathi wukole ki, aliriryo ekya wutholere iwakolha niki?

20 Kwenene, siwanga lhangira Nyamuhanga kusangwa iyo ni mulimu owathelhangirawa. (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Nomwakine, omw’igha ebimuhambireko erilhabira omwa Biblia, wangana muminya ng’omundu. Omusakangi w’esyonyimbo ngokwa abugha, wangana ‘lhangira obubuya bw’Omwami Mukulhu.’ (Esyonyimbo 27:4; Abanya Roma 1:20) Eya wuk’ighira bingi oku Yehova, yawukana ongera eriminya ndeke kw’aneho n’eryongera eribya n’esyonzumwa nyingi esy’erimwanza n’eriyowa kwa wuli hakuhi nayu.

Olhwanzo olhwa thatha mubuya akasunzira abaana biwe lhukakanganaya olhwanzo lhunene olhwa Thatha wethu w’elhubulha akathusunzira

21 Omwa bwolho-bwolho, wukendi yitheghererya ekikaleka e Biblia iya thukangirirya erilengekania oku Yehova nga Thatha wethu. (Matayo 6:9) Siry’erithuha engebe lisa aliriryo akathusunzira n’engebe mbuya​—ng’eyo eya thatha wosi-wosi ow’olhwanzo anga sunzira abaana biwe. (Esyonyimbo 36:9) Kandi e Biblia yikakangiriraya yithi abandu banganabya banywani ba Yehova. (Yakobo 2:23) Thalengekania​—wanganabya munywani w’Omuhangiki ow’ebihangikwa byosi!

22 Wuk’igha bingi erilhua omwa Biblia, wangana bana indi abandu abathe n’ebighendererwa bibi bakendi kubwira bathi wuleke erigha ng’eryo. Bangana ubaha bathi wukendi hindulha enyikirirya yawu. Aliriryo siwuleke omundu wosi-wosi akakukakirya eribya n’obunywani bubuyanga ng’obu.

23, 24. (a) Busana naki wutholere iwa lholha embere eribulya ebibulyo ebihambire okwa ebya wuk’igha? (b) Esura eyikwamireko yikendi kania oku mwatsi ki?

23 Kwenene, hakendibya emyatsi eya wuthendi yitheghererya okw’itsuka. Kikayithagha eriyikehya erisaba obuwathikya, aliriryo si wusube enyuma busana n’esisoni. Yesu mwabugha athi ni kibuya eriyikehya, ng’omwana mulere. (Matayo 18:2-4) Ngokwa thunasi, abaana bakabulhaya ebibulyo bingi. Nyamuhanga akanza wubane eby’erisubirya. E Biblia yikahalhamba abandi ababya banzire erigha oku Nyamuhanga. Mubasekulya ndeke omw’Amasako erilhangira bathi ebya babya bak’igha kwabya kwenene.​—Emibiri 17:11.

24 Enzira eyuwene ey’erigha oku Yehova ly’erigha e Biblia. Yiri mbaghane okwa bindi bitabu byosi. Omwa mibere ki? Esura eyikakwamako yikendi kania okwa mwatsi oyo.

^ enu. 15 Hane owundi omwatsi omwa Enyongezyo “Erina lya Nyamuhanga—Omughaso Walyu n’Ekya Likamanyisaya” okwa olhupapura 195-7 owahambire okwa makuru w’erina lya Nyamuhanga kandi ngokwa lyanga sobolhwa.