Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

ICAPITALA 1

Kani Ukusambisha kwa Cine Pali BaLesa Nikwisa?

Kani Ukusambisha kwa Cine Pali BaLesa Nikwisa?
  • Kani baLesa muli bucine balamulameni?

  • Kani imibelo ya baLesa niisa? Mba bo balikwete ishina?

  • Kani tungapalamina kuli baLesa?

1, 2. Mba nindo ciwamine libili libili ukwipusha ifyakwipusha?

KANI mulabona ifi abanice bepusha ifyakwipusha? Abengi balatatika ukwipusha lwenka lulya batatika ukulabila. Uku ninshi basaamuna ne menso balimulolesheni ne kwipusha koti ni fifi ati: Icalo cilipelele pi? Utubangabanga tulaba kwisa impindi ya kasuba? Mba uwasambishe utuni ukupalala ninani? Koti mwaesha ne makosa onse ukwasuka, pano talipo ati cipubile ukwasuka. Pakuti ne casuko cenu iciweme cingabalenga ukwipusha icakwipusha na cimbi: Kani nindo cibelele’fi?

2 Abanice talipo ati ni benka lukoso abepusha ifyakwipusha. Ili tulukukula, tulepusha libili libili ifyakwipusha. Tulacite’fi nipakuti tulafwaya ukwishiba inshila ya kuseeseshamo amakatasho, neli ukufwaya lukoso ukwishiba ifintu fimo. Pano cilaboneka koti abantu abengi balilekele ukwipusha ifyakwipusha, maka maka ifyakwipusha ificindamishe makosa. Balaleka ukufwaya ifyasuko.

3. Mba nindo abengi balekela ukufwaya-fwaya ifyasuko ku fyakwipusha ificindamishe?

3 Langulukeni pa cakwipusha icili pa nkupo ya lilino ibuuku, ifyakwipusha ifili pe bula 3 eli na 6, neli ifili pa kutatika kwa cicino icapitala. Ifi fili pa fyakwipusha ificindamishe mungepusha. Nangabe’fyo, abantu abengi balilekele ukufwaya ifyasuko. Mba nindo? Kani Baibolo ilaasuka ifi ifyakwipusha? Bambi balabono’kweba ati ifyasuko fya mu Baibolo fikosele ukufyumfwa. Bambi balalanguluka ati ukwipusha ifyakwipusha kulanshe’nsoni neli ukusebanya. Kabili bambi balalabila ati abangasuka lukoso ifyo ifyakwipusha bakulu ba mu mapempelo. Mba pano mwebo?

4, 5. Nifisa fyakwipusha ificindeme ifi tungepusha mu bwikashi bwesu, kabili mba niwisa mulandu uwakufwaila ifyasuko?

4 Pambi na mwebo mulafwaya ukwishiba ifyasuko ificindeme mu bwikashi bwenu. Ukwakubula ukukanika na mwebo shimbi impindi mulalanguluka ati: ‘Mba kani nindo tubelele pa calo? Kani e bwikashi bwenko’bu takulipo bumbi? Kani imibelo ya baLesa muli bucine niisa?’ Ciweme ukwipusha ifyakwipusha fya kube’fyo, kabili cicindeme ukulukwipusha ukwakubula ukuleka mpaka mwasangana ifyasuko ifinenene, ifi mungacetekela. Abasambishi abeshibikilwe makosa baYesu Klistu balilabile ati: “Mulukulomba, popele fikapelwa kuli mwebo; mulukufwaya-fwaya, popele mukabona; mulukukoŋkonsya, popele mukeswilwa.”—Matayo 7:7.

5 Kani ‘mulukufwaya-fwaya’ ifyasuko ku fyakwipusya ificindeme, mukasangano’kweba ati mu kufwaya-fwaya kwa kube’fyo mulafume’lambulo. (Ifisimpi 2:1-5) Nangaba na fyefyo abantu abengi bamubuulileni mwebo, ifyasuko eko fili, kabili koti mwafisangana—muli Baibolo. Ifyasuko talipo ati fikosele ukufyumfwa. Ubune bwafiko filaleta ukucetekela ne kusangalala. Fingamofweniko ukwikala ubwikashi ubuweme ino mpindi. Mukutatika lukoso, lekeni tulanguluke pa cakwipusha icikateshe abantu abengi.

MBA BALESA TABALAMAPO KABILI KANI TABAKWETEPO INKUMBU?

6. Mba nindo abantu abengi balangulukila ati baLesa tabalamapo abantunshi?

6 Abantu abengi balaasuka ati inya kuli ico icakwipusha. Balalanguluka ati, ‘Kani baLesa balatulama, icalo cingaba koti ni fifi cili?’ Kani twalolesha konse konse lukoso tulabona inkondo, ubupate, kabili ne kubombomana. Kabili fwebo fwense lukoso, tulalwala, tulapenga, tulalufya abakwabesu mu mfwa. Ico cilalenga abantu abengi ukulabila ati, ‘BaLesa kani balatulama ne makatasho esu, mba nindo tabacicilapo ifintu ifya kube’fyo ukubula ukucitika?’

7. (a) Mba abakulu ba mapempelo balalenga shani abantu ukulanguluka ati baLesa tabakwetepo inkumbu? (b) Kani findo Baibolo muli bucine isambisha pali bumbifi tupengako?

7 Ukucilapo ukubipisha, abakulu ba mapempelo shimbi impindi balalenga abantu ukulanguluka ukweba ati baLesa tabakwetepo inkumbu. Mba balacita shani ifyo? Ili kwacitika ifibipile pa bantu, balalabila ati kufwaya kwa baLesa. Namulifyefyo, abakulu ba mapempelo balapeela baLesa umulandu pa fibipile ificitika. Mbe’fyo fingaba fya cine ni baLesa balenga? Kani findo Baibolo muli bucine isambisha? Jakobo 1:13 alaasuka ati: “Abantu bonse neli umo beŋgalabila, pakwesiwa, ati, Ndukwesiwa kuli baLesa: pakuti baLesa tabesiwa kukubifya, kabili abene tababesya abantu neli umo.” BaLesa talipo e balenga bumbifi mubona monse lukoso mu calo. (Jobo 34:10-12) Muli bucine, balasuminisha ifibipile ukucitika. Nangabe’fyo pali ubupusano ubukulu makosa pa kusuminisha ifintu ukucitika kabili ne kulenga ifyo ukucitika.

8, 9. (a) Buulishisheni ubupusano ubuli pa kusuminisha bumbifi ukubapo eli ne kubulenga. (b) Mba nindo tekuti cibelepo bwino kuli fwebo ukupeela baLesa imilandu pakuti pa kusuminisha abantunshi ukulukulonda inshila ishibipile?

8 Ku cakupalanya, langulukeni pali bawishi abamano kabili ababutemwe abali ne mwana umukulu uwikala pamo nabo pa ŋanda. Ili umwana aalukila abafyashi bakwe kabili ne kusobolapo ukufuma pa ŋanda, bawishi tabamukaanyepo. Kani umwana atatikako ukucita ifibipile mu bwikashi bwakwe kabili aliletela amakatasho, mungeba’ti bawishi e balenga umwana ukuba mu kukatashiwa? Koku. (Luku 15:11-13) Ukupalanya kuli cici, baLesa tabacicilapo abantunshi ili basolololapo ukucita ifintu ifibipile mu bwikashi, pano nangabe’fyo talipo e balenga amakatasho aafumamo muli yeyo inshila iibipile. Muli bucine cingabe’cibipile ukupeela baLesa umulandu pa makatasho onse aabantunshi.

9 BaLesa baliishi bwino ici balekeele abantunshi ukulukulonda inshile’shibipile. Pakuti bamano kabili Balengeshi besu abamakosa, tabelelwe ne kutubuula ici bacitiile’fyo. Nangabe’fyo, pakuti pa kututemwa, baLesa balitubuulishishe. Mukasambilila ifyakuti ubwingi pali fifi mu Capitala 11. Ukwakubula ne kukanika ishibeni ukweba’ti baLesa talipo e balenga amakatasho tupitamo. Mukupusanako, balatupeela ubucetekelo bwenka lukoso ubwa kweba’ti amakatasho akashila!—Yisaya 33:2.

10. Mba nindo tungapemenamo muli baLesa ukweba’ti koti bafumyapo bumbifi bonse?

10 Nakabili, baLesa baswetelele. (Yisaya 6:3) Ici cilukwalula ukweba’ti balungeme kabili bawaminine. Tamulipo akakubifya akali konse muli bo. Tungapemamo muli bo. Pano tekuti tupememo mu bantunshi pakuti bo impindi shimbi balabifya. Nangaba ni babo abantunshi abacetekelwe mu bwikalicishi tabakwetepo amakosa akufumyapo bumbifi abantu bacita. Pano baLesa balikwatishe amakosa. Koti bafumyapo fyonse lukoso ifi bumbifi buletele pa bantunshi kabili efi bakacita. BaLesa kani bakashilishe bumbifi, bakapyunga bwino icakweba’ti bumbifi bukafumapo inshiku shonse lukoso!—Pendeni Amasamo 37:9-11.

KANI BALESA BALOMFWA SHANI PA FISENDEME TUPITAMO?

11. (a) Kani baLesa balomfwa shani pa fisendeme? (b) BaLesa balomfwa shani kani mulukupenga?

11 Mba pano pali ino mpindi baLesa balomfwa shani pa filukucitika pa calo na mu bwikashi bwenu? Mu kutanga lukoso Baibolo ilatusambisha ati baLesa “balatemwa ukusololola.” (Amasamo 37:28) Kanshi balibikileko akalango ku kubona ifilungeme ne fisendeme. Balipatile ifisendeme fyonse lukoso. Baibolo ilatubuula ati baLesa “balyumfwile insoni” ili ukubifya kwa bantu kwakulile pa calo pali ilya mpindi. (Ifyakutaŋga 6:5, 6) BaLesa tabaalukilepo. (Malaci 3:6) Naino mpindi tabatemenwepo ukubona abantu ifi balukupenga mu calo conse. Kabili baLesa balipatile ukubona abantu balukupenga. Baibolo ilatubuula ati: “Balamulameni.”—Pendeni 1 Petilo 5:7.

Baibolo ilasambisha ukweba’ti baYehova Balengeshi babutemwe abalengele ifintu fyonse

12, 13. (a) Mba nindo tukwatiile imibelo iiweme iili koti butemwe, kabili ubutemwe bulatulenga ukumfwa shani pa fintu ificitika mu calo? (b) Mba nindo tungacetekela ati baLesa muli bucine bakacitapo fimo pa makatasho aali mu calo?

12 Kani tungacetekela shani ati baLesa balipatile ukubona abantu balukupenga? Icakwishibilako cimbi ni cici. Baibolo ilatusambisha ati umuntu alilengelwe mu cipasho ca baLesa. (Ifyakutaŋga 1:26) Eci tubelele ne mibelo iiweme nipakuti baLesa bali ne mibelo iiweme. Ku cakupalanya, tali mulomfwa ububi kani mwabona abantu abatabakwete umulandu balukupenga? Kani mulomfwa ububi pa lufyengo lwa kube’fyo, ishibeni muli bucine ukweba’ti baLesa balomfwa ububi ukucila na pali mwebo pali fyefyo ifilukucitika.

13 Iciwamishe kuli fwebo fwe bantunshi cakweba’ti tuli ne makosa akulanga ubutemwe. Efi na baLesa bali. Baibolo ilasambisha ati “baLesa ebutemwe.” (1 Yoane 4:8, 16) Tuli ne butemwe nipakuti baLesa bali ne butemwe. Kani ubutemwe koti bwalenga mwashilisha ukupenga ne kusendama ukuli pa calo? Kani mwali ne makosa akucite’co, mba mungacita? Muli bucine koti mwacita! Mungashininwa ukweba’ti baLesa bakashilisha ukupenga ne kusendama. Ukulaya ukulabilwepo pa mabula 4 na 5 aalilino ibuuku talipo miloto lukoso kabili neli ati kulaya kwa lukoso. Ukulaya kwa baLesa nangaba caba shani bakakufishapo! Pa kucetekela uko ukulaya, mulyelelwe ukwishiba ifyakuti ibwingi pali baLesa abo abalaile.

BALESA BALAFWAYA MWEBO UKUBESHIBA

Kani mulukufwaya umuntu ukumwishibeni mwebo, tali mungamubuula ishina lyenu? BaLesa balukupyungisha Baibolo ukutubuula ishina lyabo

14. Kani baLesa nibani ishina, kabili nindo twelelwe ukulipyungishisha?

14 Kani mulukufwaya umuntu ukumwishibeni mwebo, cindo mungacita? Tali mungamubuula ishina lyenu uyo muntu? Mba pano baLesa bali ne shina? Amapempelo aengi alaasuka ati ishina lyabo ni “baLesa” neli ati “baShikulu,” pano ayo talipo mashina aabo. Mashina abuleme lukoso, koti ni fifilya beta ati “imfumu” neli ati “umwikalicishi wa calo,” aya onse mashina abuleme lukoso. Baibolo ilasambisha ukweba’ti baLesa bali ne mashina aabuleme aengi. “BaLesa” na “baShikulu” ali pali ayo amashina abuleme. Nangabe’fyo, Baibolo ilasambisha ati baLesa bali ne shina lyabo benka: BaYehova. Amasamo 83:18 alalabila ati: ‘Mwe muli ne shina lya baYehova (neli, baYawe), nimwe Abacilile lukoso na pa calo conse.’ Kani Baibolo yenu taikwetepo ili ishina, mungabona ifyebo na fimbi pa mabula 195–197 aalilino ibuuku pakuti musambilile ifi talibelelemo. Bucine bwa kweba’ti ishina lya baLesa lilasangwa amasausande ne masausande mu fyalembeelwepo Baibolo ifyakutanga. Popele baYehova balukufwaya mwebo ukwishiba ishina lyabo ne kulukulipyungisha. Kanshi tungalabila ati baLesa balukupyungisha Baibolo ku kumubuuleni ishina lyabo.

15. Mbe shina Yehova lilalulwa ati shani?

15 BaLesa baliliipeele abene ishina ilili ne filyalulwa. Ishina lyabo, Yehova, lilalulwa ukweba’ti koti bafishapo ukulaya kwabo kabili koti bacita conse lukoso ici balukulanguluka ukucita. * Ishina lya baLesa lililibelele mucinenene. Ni benka lukoso e balikwete. Mu nshila lukoso ishingi, baYehova balilibelele. Mba balilibelele shani?

16, 17. Findo tungasambililako kuli baYehova pa mashina abuleme aakonkapo: (a) ‘Abamakosa onse’? (b) ‘Imfumu ya muyayaya’? (c) ‘Abalengeshi’?

16 Twacibona pa Amasamo 83:18 apalabila pali baYehova ati: ‘Mwebo mwenka nimwe Abacilile.’ Koti ni fyefyo, baYehova benka lukoso e betwa ati ‘Abamakosa onse.’ Pa Ukufisulula 15:3 palalabila ati: ‘Imilimo yenu ikulu, yakukankamana, mwe baYehova Lesa, mwe Bamakosa onse: inshila shenu shililungeme, shacine, mwe Mfumu ya muyayaya!’ Ishina lya buleme ilya kweba’ti ‘Abamakosa onse’ lilatusambisha ati baYehova e bakwatishe amakosa pali bonse. Balikwatishe amakosa, tapalipo abangalingana nabo; e bacililepo. Ishina lya buleme ilya kweba’ti ‘Imfumu ya muyayaya’ lilatwanushako ukweba ati baYehova balilibelele mu nshila na shimbi. Ebaliko lukoso ukufuma umuyayaya. Amasamo 90:2 alalabila ati: “Kumpindi syonse lukoso isyakale nakumpindi isikesa syonse pee, mwebo nimwebaLesa.” Ico cintu cilatukankamika, tali efyo?

17 BaYehova balilibelele mu nshila na imbi nipakuti benka lukoso e Balengeshi. Pa Ukufisulula 4:11 tulapendapo ati: ‘Mwe baYehova Lesa wesu, mulielelwe ukupoko’buleme ne kucindika ne makosa: pakuti mwalilengele ifintu fyonse, kabili koti kufwaya kwenu epo fili, fyalilengelwe.’ Ifili fyonse mwakulanguluka—ukutatikila ku filengelwe fya mupashi ifitafibonekapo mwiulu, utubangabanga utuboneka mwiulu ubushiku, ifisepo ifiikata ku fiti, isabi lya mu nika na mu fishiba—ifi fyonse filibeleleko nipakuti baYehova e Balengeshi!

KANI MUNGAPALAMINA KULI BAYEHOVA?

18. Mba nindo abantu bamo bomfwila ukweba ati tekuti bapalaminepo kuli baLesa, pano findo Baibolo isambisha?

18 Ukupenda pa mibelo ya baYehova iya kukankamika iikulu kulalengesha abantu bambi ukumfwa umwenso. Balomfwa umwenso ati baLesa balikuliishe, icakweba’ti tekuti bapalaminepo kuli bo neli ati tabacindemepo mu menso abaLesa. Pano ilyo ilangulushi lingaba lya cine? Baibolo ilasambisha ifipuseneko na fyefyo. Ilalabila pali baYehova ati: “Tabali ukutali nakuli fwebo fwense.” (Ifyacitilwe 17:27) Baibolo ilatukoselesha ne kweba ati: ‘Palamineni kuli baLesa, eli bakapalamina kuli mwebo.’—Jakobo 4:8.

19. Kani tungatatika shani ukupalamina kuli baLesa, kabili nilisa ishuko tukakwata? (b) Niisa imibelo ya baLesa iimwatemwapo makosa?

19 Kani mungapalamina shani kuli baLesa? Mukutatikilapo lukoso pitilisheni ifi mulukucita ino mpindi—ukulukusambilila pali baLesa. BaYesu balilabile ati: “Nawo umweo uwamuyayaya niwuyu, ati bakamwisibeni mwebo emwe mweŋka mwebaLesa bacine, nawoyo uyu mwatumine, Yesu Klistu.” (Yoane 17:3) Fya cine, Baibolo ilasambisha ati ukusambilila pali baYehova na baYesu kulatwala ku ‘mweo wa muyayaya’! Koti ni fyefyo twalabilapo kale, “baLesa ebutemwe.” (1 Yoane 4:8, 16) BaYehova balikwete imibelo na imbi iiweme kabili yeyo tungatemwa. Ku cakubwenako, Baibolo ilalabila ati baYehova ni “baLesa abeswile inkumbu, abaluse, abakokolo’kufitwa, abakumene lukoso inkumbu nabucine.” (Ifyakufuma 34:6) Kabili ‘baweme, balafwayo’kufitulukila.’ (Amasamo 86:5) BaLesa ba mutimanteeka. (2 Petilo 3:9) Kabili bakucetekelwa. (AbaEbeya 10:23) Ili mulukupenda ifingi muli Baibolo, mukasangana ifi baYehova balangile ati balikwete iyi imibelo ukubikapo naimbi iingi iimungatemwa.

20-22. (a) Kani ukubula ukubona baLesa kungatukaanya fwebo ukupalamina kuli bo? Buulishisheni. (b) Kani bambi abantu abatabemakenepo na pa kumusomesheni bangamukoselesheni ukucite’ndo, pano cindo mwelelwe ukucita?

20 Fya cine, tekuti mubabonepo baLesa pakuti bo mupashi uutaubonekapo. (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Kani mulukusambilila pali bo ukupitila mu kulukupenda Baibolo, eli mukabeshiba ati muntu. Koti ni fifilya umwimbishi wa masamo alabile, na mwebo koti ‘mwabono’kuwama kwa baYehova.’ (Amasamo 27:4; AbaLoma 1:20) Ili mulukusambilila pali baYehova, eli mukababona ati bacinenene kabili mukabatemwesha ne kupalamina makosa kuli bo.

Ubutemwe ubo bawishi abaweme bakwete ku bana babo bulatubuula ifi baWishifwe abakwiulu batutemwishishe

21 Mukomfwisha umulandu Baibolo itusambishisha ukubona baYehova ati ni baWishifwe. (Matayo 6:9) Tabatupeelapo lukoso wenko’mweo sombi balafwaisha ne kweba’ti tulukwikala bwino, koti ni fyefyo bawishi abali ne butemwe bangafwaya abana babo ukulukwikala. (Amasamo 36:9) Baibolo ilasambisha ne kweba’ti abantunshi bangaba ifibusa fya baYehova. (Jakobo 2:23) Mucalakanye’co—mungaba icibusa ca Balengeshi ba fintu fyonse!

22 Ili mulukusambilila ifingi ukufuma mu Baibolo, mukasangano’kweba ati abantu abatabemakenepo na pa kumusomesheni bakamubuuleni ukuleka ukusambilila. Bangalanguluka ukweba ati mungalula ifi musumiinemo. Tekweshapo ukuleka uuli onse amukanyeni mwebo ukukwata bucibusa ubuwaminine ukucila pali bucibusa ubuli bonse lukoso.

23, 24. (a) Mba nindo mwelelwe ukutwalilila ukwipusha ifyakwipusha pali fyefyo mulukusambilila? (b) Kani icapitala icili pantangiile cilukulabila pando?

23 Fya cine, talipo ni fyonse mungeshiba pa kutanga lukoso. Ukulicefya kuweme kani mulukufwaya bamofweniko ku fyakwipusha mukwete, pano tekweshapo ukubula ukwipusha pakuti pa kumfwe’nsoni. BaYesu balilabile ati ciweme umuntu ukulicefya, koti banice. (Matayo 18:2-4) Kabili abanice, koti ni fyefyo twishi, balepusha makosa ifyakwipusha ifingi. BaLesa balukufwaya mwebo ukusangana ifyasuko. Baibolo ilatota bamo bamo abaali ne munkonsha uwa kusambilila pali baLesa. Balukusalala mu Malembo pa kwesha ukubona kani ifi balukusambilila fyali fya cine.—Ifyacitilwe 17:11.

24 Inshila lukoso iiweme iya kusambilila pali baYehova kupenda Baibolo. Ilipuseneko ne mabuuku ambi. Muli isa nshila? Icapitala icili pantangiile cikalabilapo pali woyo umulandu.

^ par. 15 Pali ifyebo na fimbi pa lwa kwalulwa kwe shina lya baLesa nefi balishimbula pa mabula 195–197.