Kauhanyo 1

Niti ka za Mulimu Ki Ifi?

 Kana Mulimu u na ni taba ni mina luli?

Mulimu u cwañi? Kana u na ni libizo?

Kana ku sutelela ku Mulimu kw’a konahala?

1, 2. Ki kabakalañi hañata ha ku li ko kunde ku buzanga lipuzo?

KANA se mu lemuhile mo ba buzezanga banana lipuzo? Ba bañata ba kalanga ku buza lipuzo ba sa ziba fela ku bulela. Inze ba lutuzi meto ka ku bata ku ziba luli, ba mi talima ni ku buza lipuzo ze cwale ka za kuli: Kiñi kwahalimu ha ku bonahala cwalo? Linaleli li pangilwe cwañi? Ki mañi ya lutile linyunywani ku opela? Mu kana mwa lika luli ku alaba, kono fokuñwi ku eza cwalo ku t’ata. Nihaiba kalabo ya mina ye nde ka ku fitisisa i kana ya tahisa kuli ba buze puzo ye ñwi hape, ya kuli: Kiñi ha ku li cwalo?

² Haki banana fela ba ba buzanga lipuzo. Ha lu nze lu hula, lu zwelangapili ku buza lipuzo. Lu buzanga ilikuli lu zibe kwa ku ya, kuli lu zibe likozi ze lu tokwa ku pima, kamba kuli lu zibe fela nto ye ñwi. Kono ku bonahala kuli batu ba bañata ba tuhelanga ku buza lipuzo, sihulu lipuzo za butokwa ka ku fitisisa. Ba tuhelanga ku bata likalabo.

3. Ki kabakalañi ba bañata ha ba tuhelanga ku lika ku fumana likalabo kwa lipuzo za butokwa ka ku fitisisa?

³ Mu nahane puzo ye buzizwe  fa likepe la fahalimu la yona buka ye, lipuzo ze buzizwe kwa makalelo a yona, kamba  ze buzizwe kwa makalelo a kauhanyo ye. Zeo ki ze ñwi za lipuzo za butokwa ka ku fitisisa ze mu kona ku buza. Kono batu ba bañata ba tuhezi ku lika ku fumana likalabo za teñi. Kabakalañi? Kana Bibele i na ni likalabo za teñi? Ba bañwi ba ikutwa kuli likalabo z’e ku yona li t’ata hahulu ku li utwisisa. Ba bañwi ba ikalelwa kuli ku buza lipuzo kwa swabisa. Mi ba bañwi ba bona kuli lipuzo ze cwalo li kona ku alabiwa hande ki baluti ni baeteleli ba bulapeli. Mina bo?

4, 5. Ki lifi lipuzo ze ñwi za butokwa ka ku fitisisa ze lu kona ku buza mwa bupilo, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku bata likalabo za teñi?

⁴ Mwendi mu tabela ku ziba likalabo kwa lipuzo za butokwa mwa bupilo. Kaniti, fokuñwi mwa nahananga kuli: ‘Mulelo wa bupilo ki ufi? Kana ku na ni bupilo bo buñwi hape bo bu sa swani ni bo? Mulimu u cwañi luli?’ Ku buza lipuzo ze cwalo ki ko kunde, mi ku butokwa kuli mu si ke mwa zwafa ku fitela mu fumana likalabo ze sepeha, ze kolwisa. Jesu Kreste, muluti ya tumile n’a ize: “Mu kupe, mi mu ka fiwa; mu bate, mi mu ka fumana; mu ngongote, mi mu ka kwalulelwa.”—Mateu 7:7.

⁵ Haiba mu zwelapili ku ‘bata’ likalabo kwa lipuzo za butokwa, mu ka fumana kuli patisiso ya mina ya tusa luli. (Liproverbia 2:1-5) Ku si na taba ni ze mu kana mu bulelezwi ki batu ba bañwi, likalabo li teñi, mi mwa kona ku li fumana—mwa Bibele. Likalabo li bunolo ku li utwisisa. Mi sa butokwa ni ku fita kikuli li tahisa sepo ni tabo. Mi li kona ku mi tusa ku pila bupilo bwa tabo yona nako ye. Ha lu kaleñi ka ku nyakisisa puzo ye s’e katalize ba bañata.

KANA MULIMU KI YA SI NA TABA, YA OMELEZI PILU?

6. Ki kabakalañi batu ba bañata ha ba nahana kuli Mulimu h’a na taba ni manyando a batu?

⁶ Batu ba bañata ba nahana kuli kalabo kwa puzo yeo ki  ee. Ba li, ‘Kambe Mulimu u na ni taba ni luna, lifasi ne li si ke la ba cwana.’ Ha lu talima lu bona kuli mwa lifasi ku tezi lindwa, sitoyo, ni manyando. Mi lwa kulanga, ku nyanda, ni ku shwelwa ki batu be lu lata. Kacwalo, ba bañata ba li, ‘Kambe Mulimu u na ni taba ni luna, ni ku iyakatwa matata a luna, kana n’a si ke a tibela lika ze cwalo ku ezahala?’

7. (a) Baluti ba bulapeli ba tahisize cwañi kuli ba bañata ba nahane kuli Mulimu u omelezi pilu? (b) Bibele i lutañi luli ka za miliko ye kana ya lu tahela?

⁷ Nto ye maswe ni ku fita kikuli baluti ba bulapeli fokuñwi ba tahisezanga batu ku lumela kuli Mulimu u omelezi pilu. Ka nzila ifi? Ha ku ba ni kozi, ba li ki tato ya Mulimu. Ha ba bulela cwalo, baluti bao ba talusa kuli Mulimu ki yena ya tahisa lika ze maswe. Kana yeo ki yona niti ka za Mulimu? Bibele se i luta luli ki sifi? Jakobo 1:13 i alaba kuli: “Mutu h’a likwa a si ke a li: Ni likwa ki Mulimu. Kakuli Mulimu h’a koni ku likwa ki bumaswe, mi h’a liki mutu.” Kacwalo, Mulimu haki yena ya tahisa ni hanyinyani bumaswe bo mu bona mwa lifasi. (Jobo 34:10-12) Ki niti kuli w’a tuhelela lika ze maswe ku ezahala. Kono ku na ni shutano ye tuna mwahal’a ku tuhelela sika ku ezahala ni ku tahisa kuli si ezahale.

8, 9. (a) Mu kona ku talusa cwañi shutano ye mwahal’a ku tuhelela bumaswe ni ku bu tahisa? (b) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku nyaza Mulimu kuli u ketile ku tuhelela batu ku ya mwa nzila ye maswe?

⁸ Ka mutala, mu nahane ndate ya lilato ni ya butali, ya na ni mwana ya hulile ya sa pila ni bashemi ba hae. Mwana y’o h’a ipangula ni ku iketela ku yo pila ku sili, bondat’ahe ha ba mu hanisi. Mwana y’o u pila bupilo bo bumaswe ni ku kena mwa butata. Kana bondat’ahe ki bona ba ba tahiseza mwana y’o butata? Batili. (Luka 15:11-13) Ka nzila ye swana, Mulimu h’a si ka hanisa batu ha ba iketezi nzila ye maswe, kono haki yena ya tahisize manyando. Kacwalohe, ha ku si ka luka ku nga kuli Mulimu ki yena ya tahiseza batu manyando.

⁹ Mulimu u na ni mabaka a tiile a ku tuhelela batu ku  ya mwa nzila ye maswe. Ka ku ba Mubupi wa luna ya m’ata ni ya butali, h’a tokwi ku lu taluseza mabaka a hae. Kono kakuli u lilato, Mulimu wa lu taluseza ona. Mu ka ituta ze ñata ka za mabaka ao mwa Kauhanyo 11. Kono niti kikuli Mulimu haki yena ya tahisa butata bo lu na ni bona. Yena mane u lu fa sepo i nosi ya ku tatululwa kwa butata b’o.—Isaya 33:2.

10. Ki kabakalañi ha lu kona ku sepa kuli Mulimu u ka felisa lika kaufela ze bu tahisa bumaswe?

¹⁰ Hape, Mulimu ki ya kenile. (Isaya 6:3) F’o ku talusa kuli h’a si ka silafala ni hanyinyani. Ku yena ha ku na bumaswe ni bo bukana. Kacwalo lwa kona ku mu sepa luli. Ha lu koni ku sepa batu cwalo, ba ba eza kuli fokuñwi b’a fosanga. Nihaiba mutu ya li muzamaisi ya sepahala ka ku fitisisa hañata h’a bangi ni m’ata a ku lukisa bumaswe bo bu eziwa ki batu ba ba maswe. Kono Mulimu ki ya m’ata ote. W’a kona ku felisa bumaswe kaufela bo bu tahezi batu, mi u ka eza ona cwalo. Mulimu ha k’a nga muhato, u ka eza cwalo ka nzila ye ka felisa bumaswe ku ya ku ile!—Samu 37:9-11.

MULIMU U IKUTWA CWAÑI KA ZA BUMASWE BO BU LU TAHELANGA?

11. (a) Mulimu u ikutwa cwañi ka za likezo ze si ka luka? (b) Mulimu u ikutwa cwañi ka za manyando a mina?

¹¹ Ka nako ye, Mulimu u ikutwa cwañi ka za lika ze ezahala mwa lifasi ni mwa bupilo bwa mina? Pili, Bibele i luta kuli Mulimu “u lata ku atula ka mulao.” (Samu 37:28) Kacwalo u iyakatwa hahulu ze lukile ni ze si ka luka. Lika kaufela ze si ka luka u li toile. Bibele i bulela kuli mwa linako za kwamulaho mwa lifasi ha ne ku tezi bumaswe, “pilu ya [Mulimu] ya swaba.” (Genese 6:5, 6) Mulimu h’a si ka cinca. (Malaki 3:6) U sa toile ku bona manyando a’ li teñi mwa lifasi kaufela. Mi Mulimu u toile ku bona batu ha ba nyanda. Bibele i li: “Wa mi tokomela.”—1 Pitrosi 5:7.

12, 13. (a) Ki kabakalañi ha lu na ni mikwa ye minde ye cwale ka lilato, mi lilato li ama cwañi mo lu bonela lifasi? (b) Ki kabakalañi ha mu kona ku kolwa kuli Mulimu u ka eza se siñwi ka za matata a lifasi?

 ¹² Lu kona ku kolwiswa kiñi kuli Mulimu u toile ku bona manyando? Bupaki bo buñwi ki bo. Bibele i luta kuli mutu n’a ezizwe ka siswaniso sa Mulimu. (Genese 1:26) Kacwalo lu na ni mikwa ye minde, kakuli Mulimu u na ni mikwa ye minde. Ka mutala, kana mwa utwanga bumaswe ha mu bona batu ba ba si ka fosa inge ba nyanda? Haiba mu utwiswa bumaswe ki lika ze maswe ze cwalo, mu zibe kuli Mulimu yena u utwa bumaswe hahulu ni ku fita.

¹³ Nto ye ñwi ye nde hahulu ka za luna batu kikuli lwa kona ku ba ni lilato. Mi ni f’o lu likanyisa Mulimu. Bibele i luta kuli “Mulimu u lilato.” (1 Joani 4:8) Lu na ni lilato kakuli Mulimu u lilato. Kana kabakala lilato ne mu ka felisa bumaswe bo mu bona mwa lifasi? Kambe mu na ni m’ata a ku eza cwalo, kana ne mu ka eza cwalo? Kaniti luli ne mu ka eza cwalo! Seo si bonisa kuli kaniti Mulimu u ka felisa manyando ni ku sa luka. Lisepiso ze bulezwi kwa makalelo a buka ye haki za ku lola fela mi haki lisepiso fela ze si na mutomo. Lisepiso za Mulimu li ka petahala luli! Kono kuli mu be ni tumelo mwa lisepiso ze cwalo, mu tokwa ku ziba ze ñata ka za Mulimu ya fa lisepiso zeo.

MULIMU U BATA KULI MU MU ZIBE

14. Libizo la Mulimu ki lifi, mi ki kabakalañi ha lu swanela ku itusisa lona?

¹⁴ Haiba mu bata kuli mutu yo muñwi  a mi zibe, ne mu ka ezañi? Kana ne mu si ke mwa mu taluseza libizo la mina? Kana Mulimu u na ni libizo? Ba bulapeli bo buñata ba alabanga kuli libizo la hae ki “Mulimu” kamba “Mulena,” kono ao haki mabizo. Ki manzwi a’ bonisa situlo, a’ swana inge “mutompehi” ni “prezidenti.” Bibele i luta kuli ku na ni manzwi a mañata ao Mulimu a bizwa ka ona. “Mulimu” ni “Mulena” ki a mañwi a ona. Kono Bibele hape i luta kuli Mulimu u na ni libizo la hae luli, lona la Jehova. Bibele ya New World Translation of the Holy Scriptures kwa Samu 83:18 i li: “Wena u nosi wa Libizo la Jehova, ki Wena Muambakani-ya-Pahami, wa lifasi kaufela.” Haiba mwa Bibele ya mina libizo leo ha li yo, mwendi mu ka  tabela ku bala Litaba Ze Ekelizwe ze fa makepe 195-7 mwa buka ye, kuli mu zibe libaka. Niti kikuli mwa miputo ya kwakale ya Bibele, libizo la Mulimu li fumaneha hañata-ñata. Kacwalo, Jehova u bata kuli mu zibe libizo la hae ni ku itusisa lona. Lu kona ku bulela kuli, u itusisa Bibele kwa ku izibahaza ku mina.

15. Libizo la Jehova li talusañi?

¹⁵ Mulimu n’a ipile libizo le li na ni taluso ye tuna. Libizo la hae, lona la Jehova, li talusa kuli Mulimu u kona ku taleleza sepiso kaufela y’a fa, mi u kona ku peta mulelo kaufela w’a na ni ona. * Libizo la Mulimu li ipitezi, mi ha ku na le li swana ni lona. Ki la hae fela a nosi. Jehova u ipitezi ka linzila ze ñata. Ku taha cwañi cwalo?

16, 17. Lu kona ku itutañi ka za Jehova kwa manzwi a, a bizwa ka ona Jehova: (a) “Ya-M’ata-Kaufela”? (b) “Mulena wa ku ya ku ile”? (c) “Mubupi”?

 ¹⁶ Lu boni kuli Samu 83:18 i bulela ka za Jehova kuli: “Ki Wena Muambakani-ya-Pahami.” Ka ku swana, ki Jehova a nosi ya bulelwa ku ba “Ya-M’ata-Kaufela.” Sinulo 15:3 i li: “Mulena Mulimu Ya-Mata-Kaufela, misebezi ya hao ki ye mituna, ya komokisa. Wena [“Mulena wa ku ya ku ile,” NW], linzila za hao li lukile, ki za niti.” Pulelo ya kuli “Ya-M’ata-Kaufela” i lu luta kuli Jehova ki yena ya m’ata ka ku fitisisa mwa pupo kaufela. Ha ku na yo muñwi ya na ni m’ata a likana ni a hae. Mi pulelo ya kuli “Mulena wa ku ya ku ile” i lu hupulisa kuli Jehova u ipitezi ka nzila ye ñwi hape. Ki yena a nosi ya bile teñi kamita ni mita. Samu 90:2 i li: “Ku zwa ko ku si na makalelo, ku ya ko ku si na mafelelezo, ki Wena Mulimu.” Kana muhupulo w’o haki o makaza?

¹⁷ Jehova ki ya ipitezi hape kakuli ki yena a nosi ya li Mubupi. Sinulo 4:11 i li: “Mulena ni Mulimu wa luna, ki Wena ya lukela ku fiwa kanya, ni likute, ni mata; kakuli ki Wena ya ezize linto kamukana, mi ha li li teñi, niha ne li bupilwe, ki ka ku lata kwa hao.” Lika kaufela ze mu kona ku nahana—ku zwelela kwa libupiwa za moya ze sa bonwi ze mwa lihalimu ku yo fita kwa linaleli ze tala mwa mahalimu busihu, ku yo fita kwa litolwana ze mela kwa likota ni litapi ze tapa mwa mawate ni linuka—kaufela zeo li teñi kakuli Jehova ki Mubupi!

KANA MWA KONA KU BA BUKAUFI NI JEHOVA?

18. Ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba ikutwa kuli ha ba koni ku sutelela ku Mulimu, kono Bibele i lutañi?

¹⁸ Ku bala ka za mikwa ya Jehova ye makaza ku tahiseza batu ba bañwi ku kenelwa ki sabo. Ba saba kuli Mulimu ki ya pahami hahulu, kuli ha ba koni ku sutelela ku yena kamba mane ku ba ba butokwa ku Mulimu ya pahami cwalo. Kono kana mubonelo w’o u nepahezi? Bibele ha i luti cwalo. I bulela ka za Jehova kuli: ‘H’a ini kwahule ni mutu ni mutu  wa luna.’ (Likezo 17:27) Mane Bibele i lu susueza kuli: “Mu sutelele ku Mulimu mi u ka sutelela ku mina.”—Jakobo 4:8.

19. (a) Lu kona ku kala cwañi ku sutelela ku Mulimu, mi seo si ka lu tusa cwañi? (b) Ki ifi mikwa ya Mulimu ye mu lata hahulu?

¹⁹ Mu kona ku sutelela cwañi ku Mulimu? Pili, mu zwelepili ku eza ze mu sweli ku eza honafa, ili ku ituta ka za Mulimu. Jesu n’a ize: “Bupilo bo bu sa feli, kikuli ba ku zibe, Wena, Mulimu a nosi wa niti, ni y’o lumile, yena Jesu Kreste.” (Joani 17:3) Luli, Bibele i luta kuli ku ituta ka za Jehova ni Jesu ku tahisa “bupilo bo bu sa feli”! Sina ka mo se ku taluselizwe, “Mulimu u lilato.” (1 Joani 4:16) Jehova u na ni mikwa ye miñwi hape ye miñata ye minde. Ka mutala, Bibele i bulela kuli Jehova “ki Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti.” (Exoda 34:6) U “na ni musa, mi wa lata ku swalela.” (Samu 86:5) Mulimu u na ni pilu-telele. (2 Pitrosi 3:9) Ki ya sepahala. (Maheberu 10:23) Ha mu nze mu bala hahulu Bibele, mu ka bona m’o Jehova a boniselize kuli u na ni yona mikwa yeo ni ye miñwi ye miñata ye minde.

20-22. (a) Kana libaka la kuli ha lu koni ku bona Mulimu la lu palelwisa ku sutelela ku yena? Mu taluse. (b) Batu ba bañwi ba ba sa leli bumaswe ba kana ba mi susueza ku ezañi, kono mina mu swanela ku ezañi?

²⁰ Ki niti kuli ha mu koni ku bona Mulimu kakuli ki moya o sa konwi ku bonwa. (Joani 1:18; 4:24; 1 Timotea 1:17) Kono ka ku ituta ka za hae mwa Bibele, mu kona ku fita fa ku mu ziba ka butu. Sina mwa n’a bulelezi walisamu, mu kona ku ‘buha bunde bwa Muñ’a Bupilo.’ (Samu 27:4; Maroma 1:20) Ha mu ituta hahulu ka za Jehova, u ka ba wa luli ku mina mi mu ka ba ni mabaka hande a ku mu lata ni ku ikutwa ku sa ba kwahule ni yena.

²¹ Hanyinyani-hanyinyani mu ka fita fa ku utwisisa libaka Bibele ha i lu luta ku nga Jehova sina Ndat’a luna. (Mateu 6:9) Bupilo bwa luna bu zwa ku yena mi hape u bata kuli lu be ni bupilo bo bunde ka ku fitisisa—sina mwa n’a ka batela ndate kaufela ya lilato kuli ku be cwalo kwa bana ba hae.  (Samu 36:9) Bibele hape i luta kuli batu ba kona ku ba balikani ba Jehova. (Jakobo 2:23) Mu nahane taba yeo—mwa kona ku ba mulikan’a Mubupi wa lika kaufela!

²² Ha mu nze mu ituta Bibele, mwendi mu ka fumana kuli batu ba bañwi ba ba sa leli bumaswe ba ka mi susueza ku tuhela ku ituta. Ba kana ba ikalelwa kuli mu ka cinca litumelo za mina. Kono mu si ke mwa tuhelela mutu ufi kamba ufi ku mi palelwisa ku ba ni bulikani bo bunde ka ku fitisisa.

23, 24. (a) Ki kabakalañi ha mu swanela ku zwelapili ku buza lipuzo ka za litaba ze mu ituta? (b) Lu ka buhisana lifi mwa kauhanyo ye tatama?

²³ Kaniti kwa makalelo ku ka ba ni lika ze mu si ke mwa utwisisa. Ku kupa tuso ku tokwa buikokobezo, kono mu si ke mwa swaba. Jesu n’a bulezi kuli ku ikokobeza inge mwanana, ki nto ye nde. (Mateu 18:2-4) Mi ka mo lu zibela, banana ba buzanga lipuzo ze ñata. Mulimu u bata kuli mu fumane likalabo. Bibele i lumba batu ba bañwi ba ne ba bata hahulu ku ziba ka za Mulimu. Ne ba tatubisisize hande Mañolo kuli ba ikolwise kuli ze ne ba ituta ne li yona niti.—Likezo 17:11.

²⁴ Nzila ye nde ka ku fitisisa ya ku ituta ka za Jehova ki ku tatuba Bibele. Bibele i shutana ni libuka ze ñwi kaufela. Ka nzila ifi? Kauhanyo ye tatama i ka bulela za yona taba yeo.

[Litaluso za kwatasi]

ZE I LUTA BIBELE

▪ Mulimu u na ni taba ni mina luli. —1 Pitrosi 5:7.

▪ Libizo la Mulimu luli ki Jehova. —Samu 83:18.

▪ Jehova u mi mema kuli mu sutelele ku yena.—Jakobo 4:8.

▪ Jehova u lilato, u na ni musa, ni sishemo.—Exoda 34:6; 1 Joani 4:8, 16.

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 12]

Ha mu bata kuli mutu yo muñwi a mi zibe, kana ne mu si ke mwa mu taluseza libizo la mina? Mulimu u lu bulelela libizo la hae mwa Bibele

[Maswaniso a fa likepe 12, 13]

Bibele i luta kuli Jehova ki yena Mubupi ya lilato wa lika kaufela

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Lilato leo ndate ya lilato a na ni lona kwa bana ba hae li bonisa lilato le lituna leo Ndat’a luna wa kwa lihalimu a na ni lona ku luna