Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 1

Indi Ntañishilu Yalala Hadi Nzambi Hichumanyi?

Indi Ntañishilu Yalala Hadi Nzambi Hichumanyi?
  • Komana Nzambi chalala wakuta maana?

  • Indi Nzambi wekala ñahi? Komana wukweti ijina?

  • Komana chidi chaswayi kukundama kwakwihi naNzambi?

1, 2. Muloñadi chichawahila kwihula malwihu mpinji yejima?

WASHINSHIKAHU dehi chehulañawu anyana malwihu? Amavulu atachikaña kwihula malwihu neyi anadizi dehi kuhosha. Namesu akukeña kwilukisha, akukutala nakwihula yuma yidi neyi: Muloñadi iwulu chidamwekenaña wusombu? Indi tutumbwa atuleñeli nanka? Hinyi wadizishili atujila kwimba? Wunatweshi kweseka nañovu neyi wakuli, ilaña hichekalaña chaswayi mpinji yejimaku. Hela tuhu ñakwilu yeyi yalumbwa yatela kukojeja anyana kukwihula cheñi lwihu lukwawu nawu: Muloñadi?

2 Bayi neyi anyana hohu diwu ehulaña malwihuku. Chitunakukula, twatwalekañahu nakwihula malwihu. Twelaña mwenimu kulonda twiluki njila yayiwahi, kudiza yuma yafwana yitwatela kutondolwela, hela kuwanisha kufwila kwiluka jitwatoñojokaña. Ilaña antu amavulu alekaña kwihula malwihu, sweje-e malwihu asweja kulema. Munjila yikwawu, alekaña kukeñakeña kuwana ñakwilu.

3. Muloñadi antu amavulu chalekelañawu kukeña kuwana ñakwilu kumalwihu alema nankashi?

3 Toñojokaku halwihu ludi hachipapilu chahewulu chawunu mukanda, malwihu anehuliwu hakulumbulula, hela hakutachika kwakanu kapetulu. Awa diwu malwihu amu alema yiwatelela kwihula. Hela chochu, antu amavulu aleka dehi kweseka kuwana kwakula. Muloñadi? Indi Bayibolu yikweti ñakwilu? Amakwawu atoñojakaña nawu kwakula kwekala muBayibolu kwakala chikupu kutiyishisha. Amakwawu akamenaña nawu kwihula malwihu kwasawishaña nikutiyisha nsonyi. Amakwawu afukulañahu nawu malwihu amuchidiwu atelela kuyakula hohu kudi akulumpi jayipompelu niantañishi. Indeyi wunakutoñojokahu hodi?

4, 5. Malwihwinyi alema yitwatela kwihula mukuhanda kwetu, nawa muloñadi chitwatelela kukeñakeña nakuwana kwakula?

4 Chakubula nikujinoka wunakukeña kuwana kwakula kwamalwihu alema muwumi. Chakadi nikujina mpinji yikwawu wukudihula neyi: ‘Nkeñelu yawumi hichumanyi? Iwu diwu wumi hohu wekalaku? Indi Nzambi wekala ñahi?’ Chachiwahi kwihula malwihu amuchidiwu, nawa chikwikala chalema neyi hiwukuleka kukeñakeña kuwana ñakwilu yakumanisha mpwila nawa yashindamenewaku. Ntañishi waya mpuhu Yesu Kristu wahosheli nindi: “Lombenu akuyinka; keñakeñenu mukuwana; dondomwenenu akuyenzulwila.”​—Matewu 7:7.

5 Neyi ‘wutwalekahu nakukeñakeña’ ñakwilu yamalwihu alema, wukuwana neyi kukeñakeña kweyi kukwikala kwakuhetelamu. (Yishimu 2:1-5) Hichikweti muloña hayuma yakulejawu dehi kudi antu amakwawuku, ñakwilu yidikwoku, nawa wunatweshi kuyiwana​—muBayibolu. Ñakwilu yeniyi hiyasweja kukalaku. Nawa yawahila yaletaña muzañalu nikuchiñeja. Nawa yatela kukwashaku kushakama chihandilu chamuzañalu chakatataka. Tusambilenu kutala halwihu lunanyeñumwishi nyitu yawantu amavulu.

KOMANA NZAMBI HAKAMENAÑA NAWA HAKWETI LUWIKU?

6. Muloñadi antu amavulu chatoñojokelañawu nawu Nzambi hakamenaña kutalisha kumakabi awantuku?

6 Antu amavulu atoñojokaña nawu ñakwilu yanilu lwihu yidi nawu, dimu. Atoñojokaña nawu ‘Neyi Nzambi wakamenaña, komana kaayi hikadi kwikala iluña dadiwahiku?’ Neyi tukutala mukaayi kejima tukumona netu kaayi kanenzala nanjita, kuhelañana nimakabi. Nawa wejima wetu twakataña, twakabakanaña nawa twajimbeshaña antu yitwakeña mukufwa. Dichi antu amavulu ahoshaña nawu, ‘Neyi Nzambi watwakamenaña nimakabi etu, komana hadi kukañesha yuma yamuchidiwu kumwekanaku?’

7. (a) Munjilanyi antañishi jayipompelu mwakojejelañawu antu amavulu kutoñojoka nawu Nzambi hakweti luwiku? (b) Chumanyi chacheni chatañishaña Bayibolu kutalisha hakweseka kutwatela kukabakana?

7 Chinaswejeliku kutama, antañishi jayipompelu mpinji yikwawu akojejaña antu kutoñojoka nawu Nzambi hakweti luwiku. Munjilanyi? Neyi antu anaholokeli mukukala, ahoshaña nawu hikukeña kwaNzambi. Muniyi njila, antañishi amuchidiwu amwinkaña Nzambi muloña hamakabi amwekanaña. Komana iyi diyi ntañishilu yalala hadi Nzambi? Chumanyi chacheni chatañishaña Bayibolu? Yakoba 1:13 yakulaña nawu: “Muntu anesekiwu, bayi ela nindi, Anañeseki kudi Nzambiku; muloña Nzambi hiyamwesekaña nayuma yatamaku, hela yena yomweni hesekaña muntuku.” Dichi Nzambi hidiyi nsulu yakutama kuwamonaña mukaayi muwekalaku. (Tañenu Yoba 34:10-12.) Hela chochu, weteja nindi makabi ekaliku. Ilaña hadi chaambu cheneni hakachi kakwiteja nawu chuma chizatiki nakuchikojeja.

8, 9. (a) Wunatweshi kulumbulula ñahi chambu chidi hakachi kakwiteja kutama kwikalaku nakukwikojeja? (b) Muloñadi chichikutamina kudi etu kumwinka Nzambi muloña hakufuukula kwindi kwakwiteja muchidi wamuntu kulondela njila yakudikaña?

8 Chakutalilahu, toñojokaku hadi nvwali wukweti maana nikukeña wudi namwanindi weyala wakula dehi wuchidi kushakama hetala hamu nawanvwali jindi. Neyi mwana wukudikaña nawa nakufuukula kufuma hetala, tata yindi hakumulekeshaku. Mwana hakufwila nshakaminu yatama nawa hakwiñila mukukala. Komana tata yindi diyi wunakojeji kukala kwamwanindi? Inehi. (Luka 15:11-13) Chochimu, Nzambi hanakuyilekesha antu hampinji yinakutondawu kwila yuma yatamaku, nawa hidiyi wunakukojeja kukala kunakumwekanaku. Chalala, chikwikala chaluwa kumwinka Nzambi muloña wamakabi amuchidi wamuntu.

9 Nzambi wudi nayikuma yashikilamu hakwiteja muchidi wamuntu kulondela njila yatama. Hamu neyi Nleñi yetu wamaana nawa wukweti ñovu, hanateli kulumbulula yikuma yindi kudi etuku. Hela chochu, muloña wakukeña, Nzambi walumbulula. Wukudiza jajivulu hadi iyi yikuma muKapetulu 11. Ilaña ilukaku neyi Nzambi hidiyi wakojejaña kukala kutwamonañaku. Munjila yikwawu, watwinka kuchiñeja kumu hohu kwakumanishilamu kukala!​—Isaya 33:2.

10. Muloñadi chitwatela kukuhwelela netu Nzambi wukafumishahu kutama kwejima?

10 Kubombelahu, Nzambi wajila. (Isaya 6:3) Ichi chinayi mukwila nawu hakweti majiluku nawa wawunyoji. Himwekala ihuji dakutama mudi yenaku. Dichi twatela kumukuhwelela chikupu. Hitwatela kukuhwelela chikupu mudi antuku, mpinji yikwawu antu ekalaña ayipapoki. Hela antu asweja kashinshi muchiyulu kakavulu hiyekalaña nañovu yakufumishahu kutama kwelañawu antu atamaku. Ilaña Nzambi himukwañovu yejima. Natweshi, nawa wakafumishahu kutama kwejima kudi hadi muchidi wamuntu. Neyi Nzambi yela mwenimu, wakela munjila yakufumishahu kutama haya nyaka!​—Tañenu Masamu 37:9-11.

INDI NZAMBI WATIYAÑA ÑAHI HAKUHEÑA KWATWIMWEKENAÑA?

11. (a) Indi Nzambi watiyaña ñahi hakuheña? (b) Indi Nzambi watiyaña ñahi hamakabi eyi?

11 Chayinu mpinji, Nzambi nakutiya ñahi hayuma yinakumwekana mukaayi nimuchihandilu cheyi? Chatachi, Bayibolu yatañishaña nawu Nzambi “wakeña wuñanji.” (Masamu 37:28) Dichi wata maana chikupu hayuma yaloña niyatama. Wahela nyichidi yejima yayuma yaheña. Bayibolu yahoshaña nawu mukaayi chimwenzeli nakutama hampinji yakunyima, Nzambi “chamufutwili kumuchima.” (Kutachika 6:5, 6) Nzambi habalumukaku. (Malaki 3:6) Nihanu watiyaña kutama hakumona makabi anakumwekana mukaayi kejima. Nawa Nzambi watiyaña kutama hakumona antu anakukabakana. Bayibolu yahosha nawu, “Wayihembaña.”​—Tañenu 1 Petulu 5:7.

Bayibolu yatañishaña nawu Yehova diyi Nleñi wakukeña wakuleña kwejima

12, 13. (a) Muloñadi chitwekalila nayililu yayiwahi yidi neyi kukeña, nawa kukeña kwatwikojejaña kumona kaayi munjilanyi? (b) Muloñadi chiwukwitejela neyi Nzambi wakelahu chuma chimu hamakabi adi mukaayi?

12 Tunatweshi kwiteja ñahi netu Nzambi watiyaña kutama hakumona makabi? Wunsahu wukwawu diwu iwu. Bayibolu yatañishaña nawu muntu amuleñeli muchifwanisha chaNzambi. (Kutachika 1:26) Dichi twekalila nayililu yayiwahi muloña Nzambi wukweti yililu yayiwahi. Chakutalilahu, hichakukataña kumuchima neyi wumona antu abula muloña anakuyandaku? Neyi eyi wakamenaña hayuma yatama yamuchidiwu, ilukaku chikupu neyi Nzambi waswejesha kwakamena kubadikeyi.

13 Chuma chimu chasweja kuwaha mudi antu hiwuswa wakukeña. Ichi nichena chamumwekeshaña Nzambi. Bayibolu yatañishaña nawu “Nzambi diyi kukeña.” (1 Yowanu 4:8) Tukweti kukeña muloña Nzambi wakeñaña. Komana kukeña kunatweshi kukwilisha eyi kumanisha makabi nikuheña kuwunakumona mukaayi? Neyi wadiña nañovu yakufumishahu makabi, wadi kuyifumishahu? Eña, wadi kuyifumishahu! Wunatweshi kwiteja neyi Nzambi wakafumishahu makabi nikuheña. Kukana kudi hakulumbulula kwawunu mukanda hiyilota hohu hela kuchiñeja kwamukunkulwayiku. Yikaninu yaNzambi yakashikijewa! Hakwila nawu wushi chikuhwelelu muyikaninu yamuchidi iwu, watela kumwiluka Nzambi wayikana.

NZAMBI NAKUKEÑA EYI WUMWILUKI CHEKALAYI

Neyi muntu nakukeña kuyiluka, komana himwamulejaña ijina denuku? Nzambi washimuna ijina dindi muBayibolu

14. Indi Nzambi ijina dindi hinyi, nawa muloñadi wutwatelela kudizatishila?

14 If Neyi wunakukeña muntu yokwiluki, chumanyi chiwatela kwila? Komana hiwatela kumuleja ijina deyiku? Komana Nzambi wukweti ijina? Nsakililu yayivulu yakulaña nawu ijina dindi diyi “Nzambi” hela “Mwanta,” ilaña awa himajinindiku. Hinkumbu hohu chidi neyi “mwanta” hela “kajiña mpata.” Bayibolu yatañishaña nawu Nzambi wukweti nkumbu jajivulu. “Nzambi” hela “Mwanta” nijena jekala hakachi kaniji nkumbu. Hela chochu, Bayibolu yatañishaña cheñi nawu Nzambi wukweti ijina dindi: Yehova. Masamu 83:18 hahosha nawu: “Yeyi wukweti ijina deyi daYehova, yeyi [hohu] Mukwakubadika Kwiwulu deseki dejima.” Neyi kubalumuna kwaBayibolu yeyi himudi idi ijinaku, wunatweshi kumona haApendikisi Ijina daNzambi—Chidazatikaña niChidalumbuluka awunu mukanda kulonda wiluki muloña waweni. Walala wudi wakwila nawu, ijina daNzambi damwekanaña mapampa kakavulu nankashi munyivuñilu yaBayibolu yayikulu. Dichi Yehova nakukeñeyi wiluki ijina dindi nawa wudizatisheña. Twatela kuhosha netu, Nzambi nakuzatisha Bayibolu kulonda kudilumbulula yomweni kudeyi.

15. Indi ijina daYehova dalumbulukadi?

15 Nzambi waditumbili ijina dikweti kulumbuluka kwasweja. Ijina dindi daYehova, dalumbululaña nawu Nzambi watela kushikija chikaninu chindi chejima chikukanayi nawa natweshi kushikija nkeñelu yejima yikwetiyi muyitoñojoka. * Ijina daNzambi dadimena, dadimena chikupu. Dindi nkawindi hohu. Munjila jajivulu, Yehova wadimena. Chinekalilidi ñana?

16, 17. Chumanyi chitukudiza hadi Yehova kuhitila muniji nkumbu: (a) “Watwesha yejima”? (b) “Mwanta wahaya nyaka”? (c) “Nleñi”?

16 Twamona netu haMasamu 83:18 hahosha hadi Yehova nawu: “Yeyi [hohu] Mukwakubadika Kwiwulu.” Chochimu, Yehova nkawindi diyi atenañawu nawu “Watwesha yejima.” HaChimwekeshu 15:3 hahoshaña nawu: “Eyi Yehova Nzambi, Watwesha yejima, nyidimu yeyi yeneni yakuhayama! Muwayaña mwaloña mwalumbuluka, eyi Mwanta wahaya nyaka.” Nkumbu yakwila nawu “Watwesha yejima” yatutañishaña nawu Yehova diyi muntu wekalaku wasweja ñovu. Ñovu jindi hijakwesekeja nachuma chidi chejimaku; jabadika. Nawa nkumbu yakwila nawu “Mwanta wahaya nyaka” yatwanukishaña nawu Yehova wadimena munjila yikwawu. Yena nkawindi diyi wadiñaku mpinji yejima. HaMasamu 90:2 hahoshaña nawu: “Kufumisha kumashiita, oko-o nakutwala kunyaka yahaya nyaka [hela haya nyaka] yeyi Nzambi hohu.” Awa mazu anakuchinisha, indi nenu mwacheñi?

17 Yehova wadimena cheñi muloña yena hohu diyi Nleñi. HaChimwekeshu 4:11 twatañañahu netu: “Eyi Yehova wetu, eyi Nzambi yetu, wunateli kutambula kulema nimpuhu niñovu. Muloña yeyi waleñeli yuma yejima kulonda yili mwaya muchima weyi; dichi chiyekala, dichi chayileñeluwu.” Yuma yejima yiwatoñojokañahu—kutachikila tuhu kuyileñaleña yakuspiritu yakamwekanaña yamumawulu ndo-o nikututumbwa twenzalaña mwiwulu nawufuku. Kufumisha kumukabu wasoñaña kunyitondu nakushika kudi anshi amutuluñalwiji nimutuloña—jejima iji jekalilaku muloña Yehova diyi Nleñi!

WUNATWESHI KUKUNDAMA KUDI YEHOVA?

18. Muloñadi antu amakwawu chatoñojokelañawu nawu hiyatela kukundama kwakwihi naNzambiku, indi Bayibolu yatañishaña nawudi?

18 Kutaña hayililu yaYehova yakuhayamisha kwaleteshaña antu amakwawu kuchina chanti. Achinaña nawu Nzambi wasweja kulema nankashi kubadika wena, nawa hiyakutwesha kukundama kudi yenaku hela kushikilamu kudi Nzambi wabadika wamuchidiwuku. Indiyi yitoñojoka yalala? Bayibolu yatañishaña mwacheñi. Yahoshaña hadi Yehova nawu: “Kutoña yena hekala kwakulehi nanetu ejimaku.” (Yililu 17:27) Nawa Bayibolu yatukonkomwenaña nawu: “Kundamenu kwakwihi naNzambi, niyena wukukundama kwakwihi nanenu.”​—Yakoba 4:8.

19. (a) Tunatweshi ñahi kutachika kukundama kwakwihi naNzambi, nawa nkiswinyi yikufumamu? (b) Yililwinyi yaNzambi yakuletelaña ikoku nankashi?

19 Wunatweshi kukundama ñahi kwakwihi naNzambi? Chatachi watela kutwalekahu kwila neyi chiwunakwila katataka​—kudiza hadi Nzambi. Yesu wahosheli nindi: “Wumi wahaya nyaka woweniwu, wakukwiluka eyi Nzambi walala wumu hohu, niYesu Kristu watemesheli.” (Yowanu 17:3) Eña, Bayibolu yatañishaña nawu kudiza hadi Yehova niYesu kwatwalaña ‘kuwumi wahaya nyaka’! Neyi chitwahosha dehi, “Nzambi diyi kukeña.” (1 Yowanu 4:16) Yehova wukweti cheñi yililu yayiwahi nawa yaletaña ikoku. Chakutalilahu, Bayibolu yahoshaña nawu Yehova “[hi]Nzambi, wenzala nawushona, watoñaña antu, hazuwaña swayuku, wasweja niluwi, wavulisha ninsañu yalala.” (Kwidika 34:6) Nzambi “wamuwahi wanakenaña.” (Masamu 86:5) Nzambi wadiwunjika. (2 Petulu 3:9) Nzambi washinshika. (Chimwekeshu 15:4) Chiwukutañaña muBayibolu, wukumona ochu Yehova chamwekeshañayi iyi yililu yinashimunewi, niyililu yikwawu yayivulu yaletaña ikoku.

20-22. (a) Komana chitwabulaña kumumona Nzambi chinatweshi kutukañesha kukundama kwakwihi nayena? Lumbululaku. (b) Indi antu amakwawu yiwalemesha akukuleja nawu wilidi, hanu chumanyi chiwatela kwila?

20 Mwamweni, hiwunatweshi kumumona Nzambiku muloña hispiritu yakamwekanaña. (Yowanu 1:18; 4:24; 1 Timotewu 1:17) Hela chochu kuhitila mukudiza hadi yena munyikanda yamuBayibolu, wunatweshi kumwiluka chekalayi. Neyi chahosha ñimbi wamasamu nindi, wunatweshi ‘kubanjila kuwaha kwaYehova.’ (Masamu 27:4; Aroma 1:20) Chiwadiza hadi Yehova, dihu hiwukumwiluka chikupu nawa wukwikala nahakushindamena nakumukeña, nawa wukuditiya wakundama kudi yena.

Kukeña kukwetiyi nvwali wamuwahi hadi anyanindi kwamwekeshaña kukeña kukwetiyi Tata yetu wekala mwiwulu hadi etu

21 Mukuhita kwampinji wukutiyishisha muloña watutañishilaña Bayibolu kutoñojoka hadi Yehova neyi Tata yetu. (Matewu 6:9) Nzambi hatwinka wumi hohuku, ilaña nakukeña twikali nawumi wawuwahi watushikila​—neyi chochekala invwali wudi wejima wukweti kukeña kudi anyanindi. (Masamu 36:9) Bayibolu yatutañishaña cheñi nawu antu anateli kwikala amabwambu jaYehova. (Yakoba 2:23) Toñojokaku​—wunatweshi kwikala ibwambu daNleñi wakuleña kwejima!

22 Chiwukudiza jajivulu muBayibolu, wukumona kwila neyi antu yiwalemesha anatweshi kweseka kukulekesha kudiza Bayibolu. Anatweshi kukudimbulula kulonda wuhimpi kwitiya kweyi. Ilaña bayi witeja muntu wudi wejima yakukañeshi kukwata wubwambu wawuwahi wakamonewañaku.

23, 24. (a) Muloñadi chiwatelela kutwalekahu nakwihula malwihu hayuma yiwunakudiza? (b) Mukapetulu kanalondelihu tukahosha hampanjinyi?

23 Eña, kukwikala yuma yikwawu yiwukubula kutiyishisha hakusambila. Chikukeñeka kudizoza hakwila wulombi wukwashu, ilaña bayi wuleka kulomba wukwashu namuloña wansonyiku. Yesu wahosheli nindi chachiwahi kwikala adizoza neyi mwana wanyanya. (Matewu 18:2-4) Neyi chituneluki, anyana ehulaña malwihu amavulu nankashi. Nzambi nakukeña eyi wuwani kwakula. Bayibolu yahamekaña antu amakwawu owu akeñeli kudiza hadi Nzambi. Asandujoleli nakashinshi Munyikanda kulonda kumona neyi yuma yadiña nakudizawu yadiña yalala.​—Tañenu Yililu 17:11.

24 Njila yayiwahi yakudiza hadi Yehova hikutalatala muBayibolu. Bayibolu yambukaku namukanda wudi wejima. Munjilanyi? Kapetulu kanalondelihu kakuhosha haniyi mpanji.

^ para. 15 Hadi nsañu yayivulu kutalisha hakulumbuluka nichakutena ijina daNzambi haApendikisi “Ijina daNzambi—Chidazatikaña niChidalumbuluka.”